Iedere taal: luisteren naar de meertalige GodVoorbeeld

Pleitbezorger, Trooster, Helper

Wanneer onze Bijbelvertalers het niet eens kunnen worden over de betekenis van een enkel Grieks of Hebreeuws woord, mogen we aannemen dat dit een moeilijk te vertalen woord is. "Helper" (HTB, BB), "Trooster" (HSV, NBG1951) of "Pleitbezorger" (NBV) in Nederlandse Bijbelvertalingen, verwijzen allemaal naar één en dezelfde belofte van Jezus in Johannes 14.

De beroemde Bijbelvertaler Eugene Nida schreef dat er "misschien wel geen woord in het Nieuwe Testament is dat zo moeilijk te vertalen is als "Trooster". In het Grieks wordt dit over het algemeen vertaald als 'parakleet', maar dit woord is zo rijk aan betekenis. Het betekent niet alleen troosten, maar ook 'vermanen', 'bestraffen', 'bemoedigen', en 'helpen'. Om al deze betekenissen in één woord te vertalen is erg moeilijk, en toch moet iemand een term of een zin vinden die de mensen het juiste beeld geven van het unieke werk van de Heilige Geest." 

De geschiedenis van het vertalen van de Bijbel laat ons veel mooie, doordachte, en inspirerende vertalingen zien. Denk bijvoorbeeld aan "Hij die altijd aan onze zijde is" (Tausug / Filippijnen), "Hij die warmte geeft aan onze ziel" (Sierra Otomi / Mexico), "Hij die de gedachten vastbindt" (Baoulè / Ivoorkust), en "Bemiddelaar die in onze plaats spreekt." 

Eugene verwijst naar een bijzonder betekenisvol verhaal uit de vertaling in het Kare, een taal van de Centraal-Afrikaanse Republiek. Estella Myers, een missionaris die onder het Kare-volk werkte, had zo haar best gedaan om aan inheemse helpers de betekenis van de 'Trooster' uit te leggen. Ze had in detail de bediening en het werk van de Heilige Geest beschreven, die de christen aanmoedigt, aanspoort, vermaant, beschermt, troost, en leidt. Tenslotte riepen de Kare vertalers uit: "Oh, als iemand dat allemaal voor ons zou doen, zouden we zeggen: 'Hij is degene die naast ons neervalt.'" 

Estella was verbijsterd - dit leek een volkomen ontoereikende uitdrukking om het werk van de Heilige Geest te beschrijven. Maar de vertalers legden de unieke manier uit waarop ze deze term gebruikten.

Wanneer dragers zware lasten op hun hoofd droegen voor lange reizen, vaak wel twee of drie maanden, kregen ze soms malaria of dysenterie en werden ze geleidelijk zwakker en zwakker. Uiteindelijk stortten ze volledig in elkaar langs het pad, wetende dat als ze niet veilig zouden aankomen in het volgende dorp, ze 's nachts zouden worden gedood en opgegeten door wilde dieren. Maar als iemand die langs het pad liep, hen daar zag liggen en medelijden met hen kreeg, zich bukte om hen op te pakken, en hen hielp de veiligheid en bescherming van het volgende dorp te bereiken, beschreven zij die persoon als "degene die naast ons neervalt." De Kare-vertalers hielden vol dat dit de juiste vertaling was voor "Trooster", als Degene die de kinderen van God ondersteunt, beschermt en bewaart op hun reis naar hun hemelse thuis.

Wanneer is de Heilige Geest naast jou neer gevallen om je op te pakken, en je te helpen om je doel te bereiken? Is dat iets dat je vandaag nodig hebt? Vraag de Trooster voor "ẅarmte in je ziel" in dit uur.