Hoeveel hebben we nodig?

De hoofdstukken van vandaag hebben opnieuw woorden van oordeel, dit keer verpakt in twee visioenen (‘De Heer heeft mij laten zien...’). Het is duidelijk dat de daden waarop Israël in de voorgaande hoofdstukken is aangesproken niet ongestraft worden gelaten. Hoofdstuk 7 is met name het schetsen van doemscenario’s, waar in hoofdstuk 8 ook nog een deel ‘aanspreken op’ te vinden is.

In hoofdstuk 8 vers 4 lezen we over het kwaad willen brengen aan de armen, en uit zijn op de ondergang van de machtelozen. Hierna lezen we over ‘nieuwemaan’, en dat er doorgegaan wordt met handelen ondanks Sabbat. Sabbat is een dag waarvan we weten dat werken niet de bedoeling was. Over nieuwemaan lezen we nergens expliciet dat werken niet zou mogen, maar Amos suggereert dit wel. We lezen daarna dat er wordt gesjoemeld met weegschalen en munten. Kortom: het onderste wordt uit de kan gehaald ten koste van de armen en machtelozen. Gerust wordt er niet meer, ze gaan steeds door. Zelfs op de ‘verplichte’ rustdagen.

De parallel met onze 24/7 economie is relatief makkelijk te trekken; onze maatschappij en het consumeren raast door. De consument is altijd op zoek naar het goedkoopste, het nieuwste. We staan nauwelijks stil bij het concept ‘genoeg’. Tegen welke prijs zijn we op zoek naar het goedkoopste? En is dat wel écht zo goedkoop als we denken dat het is? Uiteindelijk, in onze wereldwijde economie, betaalt er iemand een prijs. Als het niet met geld is, dan wel in de vorm van levensgeluk. We hebben vast allemaal wel eens verhalen gelezen of gehoord over bijvoorbeeld kledingfabrieken in de (met name) Aziatische landen. Wie is de mens achter onze keuzes? Welke impact hebben die keuzes op onze naasten? Onze naasten vandaag de dag kunnen juist mensen ver weg zijn, met wie we op verschillende manieren toch (in materiaal of voedsel) verbonden zijn.

Het volk Israël wordt in hoofdstuk 8 in deze verzen hierop aangesproken: het onderste uit de kan te halen, door het kaf van het graan te verkopen (lees vers 6), of door de armen kwaad te berokkenen (vers 4). Het is onrechtvaardigheid in de (economische) praktijk. Vanaf vers 7 (HSV) lezen we een duidelijk oordeel daarover: "...nooit zal Ik al hun daden vergeten!". Pittige woorden, die gevolg zijn van onrechtvaardig handelen en het negeren van naastenliefde.

Reflectie

De teksten van vandaag laten ons erover nadenken. Ze leiden ertoe verder te kijken dan onze neus lang is, en om de brede context van onze maatschappij en de keuzes die we daarin maken mee te nemen. Altijd maar meer willen, altijd maar door willen, is dat houdbaar op een rechtvaardige manier?