Een verhaal zegt meer

In de Woestijnvaderspeuken staat het volgende verhaal:

Over Antonius gaat het verhaal dat hij een keer met een groep monniken gezellig en ontspannen buiten het klooster zat. Een jager kwam toevallig voorbij. Hij ergerde zich aan het gezelschap, want hij vond dat ze zich niet als serieuze monniken gedroegen. Antonius zei tegen hem: ‘Leg je pijl eens op je boog en span hem.’ De jager spande de boog, maar Antonius zei: ‘Span hem verder.’ De jager spande de boog nog verder. En opnieuw zei Antonius: ‘Spannen!’ Toen zei de jager: ‘Vader, als ik de boog nog verder aanspan zal hij een keer breken.’ Waarop Antonius antwoordde: ‘Inderdaad, de boog kan niet altijd gespannen zijn. Hetzelfde geldt voor het werk waar wij mee bezig zijn, de levensheiliging. Als ik te veel van de monniken vraag, bestaat de mogelijkheid dat op den duur iemand bezwijkt en breekt. Daarom laat ik af en toe de regels een beetje los.’ De jager begreep wat Antonius bedoelde, kreeg berouw en vertrok, opgebouwd door wat de oude man hem had geleerd. 

‘De boog kan niet altijd gespannen blijven’ is een uitspraak die veel mensen wel kennen. Het is een diepe wijsheid die Antonius rond het jaar 300 al verkondigde. Want als je je te veel inspant, ga je kapot. En hoe goed het doel ook is geweest waarvoor je je hebt ingespannen, na je breekpunt kun je weinig anders meer dan je richten op je eigen herstel. De boog af en toe ontspannen, de regels af en toe een beetje loslaten, is voor de lange termijn het gezondst.

Beelden laten je op hun eigen manier dingen begrijpen. Zo worden er in de Bijbel beelden gebruikt van een stad die op een berg ligt (Matteüs 5:14), een reparatie van kleding (Lukas 5:36), een mosterdzaadje (Lukas 17:6), het waaien van de wind (Johannes 3:8), zuurdeeg (Matteüs 13:33) en een verborgen schat (Matteüs 13:44). In het verhaal van Antonius is dat het beeld van een jager met een boog. Veel woestijnvaders- en moeders vertellen dit soort verhaaltjes en gelijkenissen. Hieronder staan er nog twee, misschien helpen ze je om jezelf beter te begrijpen.

[1] Woestijnvader Antonius zei: ‘Als een smid een stuk ijzer wil gaan smeden, gaat hij, voordat hij begint te hameren, eerst nadenken over wat hij wil maken: een zeis, een zwaard of een bijl. Zo moeten wij ook duidelijk kiezen welke deugd wij willen smeden. Anders richt je al je energie op het hameren, zonder dat je leven echt vorm krijgt.’ 

[2] Woestijnmoeder Synkletike zei: ‘Net zoals het onmogelijk is een schip te bouwen zonder spijkers, zo kan een mens niet dicht bij God leven zonder nederigheid.’