Goed dweilen met de kraan dicht

Tja, dan ben je (juli 2018) de eerste wethouder armoedebestrijding van Nederland. Maar hoe bestrijd je armoede? Op verjaardagsfeestjes hoor je: “Er is geen armoede in Nederland. Ze hebben allemaal een tv, woning, mobieltje. In Afrika, daar zijn ze arm!” En soms in nóg stevigere taal: “Ze maken gewoon de verkeerde keuzes. Ze hebben een gat in hun hand. Allemaal aan het roken. Veel alcohol en andere verslavingen. Als ze gewoon normaal zouden leven, dan was er niets aan de hand. Moeten we daar als samenleving ons geld aan uitgeven?”
Als ik eerlijk ben, kom ik in mijn werk mensen tegen waarin goed zichtbaar wordt hoe door foute keuzes de armoede is ontstaan.

Maar waarom zie je soms een negatieve spiraal van verkeerde keuzes die leiden tot slechtere omstandigheden? Dat was wel één van de vragen die ik had, want echt armoede bestrijden is naast de schrijnende effecten verzachten ook de vicieuze cirkel proberen te doorbreken. Of in huis-tuin- en keukentermen: goed om beter te dweilen, maar doe de kraan dicht!

Hersenwetenschappers hebben dit onderzocht. In armoede leven betekent voor velen leven met ernstige stress. Langdurige stress is verwoestend voor je hersenen. Het zet grote druk op cognitieve vermogens zoals plannen en uitstellen van directe behoeftebevrediging. Dus foute keuzes als roken, zijn onverstandig maar kunnen we wel verklaren. Veroordelen of bestraffen leidt niet tot iets positiefs, maar verhoogt juist de stress.

Slechte keuzes aanpakken is voor iedereen goed. Het zorgt voor betere gezondheid en financiën. Maar doe het, zeggen wetenschappers, dan wel op een verstandige manier. Door te helpen. Door de stress te verminderen. Door rust aan te bieden. Door de schulden aan te pakken. In navolging van Christus moeten wij christenen hier juist de helpende hand kunnen bieden. Onze Leidsman, naar wie wij kunnen wijzen, zegt namelijk: “Kom naar Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven” (Mattheüs 11:28, NBG51).

En beste broeder en zuster, als wij deze aanpak weggegooid geld vinden, of willen veroordelen en bestraffen, dan bidden we gezamenlijk het Onze Vader: …. Vergeef ons onze schulden, gelijk wij ook vergeven onze schuldenaren.

Michiel Grauss was Wethouder Armoedebestrijding, Schuldenaanpak en Informele Zorg bij Gemeente Rotterdam ( juli 2018 – juni 2022). Hij was de eerste wethouder in Nederland met deze portefeuille. Door armoede zichtbaar te maken heeft hij veel bereikt in het terugdringen van armoede in de stad Rotterdam.

Dit leesplan is gemaakt in samenwerking met Jezus.nl. Voor meer informatie kun je terecht op de website nl.jesus.net.