Lukas 12
12
Hurmati wan taati Allah!
12:1-5
1Baribu-ribu urang bakakajalan parak Nabi Isa sampai batis bubuhannya tajajak-jajak. Lalu, Nabi Isa mambari papadah lawan pangikut-pangikut Sidin, “Bahati-hatilah. Jangan sampai bubuhan ikam taumpati kalakuan pamuka-pamuka agama aliran Parisi. Sualnya bubuhannya tu cuma bapiraga haja manjadi urang baik. Lawan pulang, kalakuan bubuhannya nang jahat tu bisa malalar ka urang-urang lain, nang kaya ragi tu nah maulah galapung manjadi kamer. 2Sualnya samunyaan usaha wan rancana jahat manusia nang dirahasiaakan, musti kaina dinampakakan wan dikatahui jua. 3Napa nang dipandirakan bubuhan ikam badidiaman haja, pacangan jalas kadangaran. Lawan pulang, napa nang dibisikakan bubuhan ikam ka urang di dalam kamar nang bakantop, pacangan tahabar ka mana-mana.”
4“Nah, dangarakanlah, kakawalan-Ku, kada usah takutan lawan manusia. Sualnya manusia tu cuma kawa mamati'i awak ikam haja. Imbah itu, kadada hal-hal jahat nang kawa dilakuakannya lagi. 5Tagal wayahini Kupadahi nah, siapa nang musti ikam takutani: Takutan haja wan hormati haja lawan Allah. Sualnya Allah haja nang kawa mancabut panyawaan ikam lalu kawa jua mamasukakan ikam ka dalam naraka. Inya tu pang nang patut dihurmati wan ditakutani.”
Pantingnya mangaku sabagai pangikut Nabi Isa
12:6-12
6“Nah, ingatakanlah contoh nang ini: Ada lima ikung burung pipit nang dijual, harganya murah banar. Biar nang kaya itu, kadada saikung-ikung burung tu nang dilupaakan ulih Allah. 7Malah rambut ikam gin sudah dihitung ulih Allah jumlahnya. Nah, lantaran itu, ikam kada usah gair! Bubuhan ikam tu jauh labih baharaga daripada burung pipit.
8“Jadi siapa-siapa nang mangaku sabagai pangikutKu di hadapan urang, maka kaina nang datang matan di surga#12:8 nang datang matan di surga: Nang ini adalah makna sambatan Nabi Isa gasan Inya saurang. Lihati Luk. 5:24. gin, maakui inya jua sabagai pangikutNya di hadapan Allah wan malaikat-malaikat-Nya.
9Kaya itu jua, urang nang baucap, "Bah, Aku lain pangikut Nabi Isa!"
Maka di hadapan Allah wan malaikat-malaikat Allah, nang datang matan di surga#12:9 nang datang matan di surga: Nang ini adalah makna sambatan Nabi Isa gasan Inya saurang. Lihati Luk. 5:24. gin cagar baucap, "Ya, inya tu lain pangikutKu!"
10Bilanya urang bapandir nang malawan nang datang matan di surga#12:10 nang datang matan di surga: Nang ini adalah makna sambatan Nabi Isa gasan Inya saurang. Lihati Luk. 5:24., inya kawa diampuni. Tagal urang nang mamfitnah Ruh Kudus#12:10 mamfitnah Ruh Kudus: Contoh dusa mamfitnah Roh Kudus adalah wayah urang-urang Farisi baucap, “Nabi Isa mamakai kuasa Iblis.” (Luk. 11:15). Padahal Nabi Isa mamakai kuasa Ruh Kudus di situ. kada kawa diampuni.
11Wayah ikam ditangkap wan dibawa ka panguasa gasan diadili, kada usah gair manganai napa nang ikam jawab gasan mambelah diri. 12Sualnya Ruh Kudus pacang malajari napa nang musti ikam jawab.
Kisah urang sugih tapi kada pintar.
12:13-21
13Lalu ada saikung urang di antara urang nang banyak tu baucap, “Guru, tulung pang padahiakan dangsanak ulun tu nah sakira hakun mambagi harta warisan lawan ulun.”
14Lalu Nabi Isa manyahut,“Dangsanak, aku ni kada suah pang disambat hakim atawa tukang bagi warisan ikam badua.”
15Imbah itu, Nabi Isa baucap lawan samunyaan urang nang ada di situ, “Dangarakanlah! Jangan sampai bubuhan ikam jadi sarakah. Sualnya biar urang saling banyakan baisi harta, hartanya tu kada kawa manulungi inya kaina.”
16Lalu Nabi Isa bamula bakisah, “Ada satu kisah. Ada urang nang banyak banar baisian tanah pahumaan. Banih nang dihasilakan banyak banar. 17Urang sugih tu bapikiran dalam hati, ‘Waduh, kadada lagi wadah gasan manyimpan banihku. Kaya apa yo aku ni?’ 18Imbah itu, inya baucap pulang dalam hati, ‘Nah, aku ada akal, kubabak haja kindai-kindaiku tu lalu kutajak baasa nang taganal. Di situ kaina pacang kusimpan samunyaan banihku lawan barang-barangku nang lain. 19Lalu aku baucap ka jiwaku saurang, ‘Oi, jiwaku, hidup ikam sudah nyaman banar! Samunyaan nang baik-baik, ikam sudah baisi. Kada bahahabisan batahun-tahun. Santai haja ikam tu! Makan, nginum wan basanang-sanang haja.’
20Tagal malam nang itu jua, Allah baucap lawan inya, ujar Nabi Isa, ‘Oi ikam nang kada pintar! Malam ini jua, ikam cagar Kucabut panyawaan ikam lalu ikam Kuhukum. Gasan siapa garang harta nang sudah ikam kumpulakan tu?’
21Nah, nang kaya itu pang jadinya lawan satiap urang nang bausaha mangumpulakan harta kasugihan gasan kasanangannya di dunia nang ini, tagal kada bausaha mangumpulakan harta gasan di surga#12:21 mangumpulakan harta di surga: Urang nang ini kada mamparcayai Allah. Inya kada manggunakan hartanya gasan malayani Allah atawa malayani urang. wan kada hakun mahurmati Allah” ujar Nabi Isa manutup kisah.
Jangan gair manganai kaparluan hidup sahari-hari.
12:22-28
22Nabi Isa bapaling lalu bapapadah ka pangikut-pangikut Sidin, “Nah, dangarakanlah, bubuhan ikam jangan gair gasan kaparluan hidup sahari-hari, nang kaya kakurangan makanan atawa kakurangan pakaian. 23Sualnya tujuan ikam hidup#12:23 tujuan ikam hidup: Arti frasa Nabi Isa di sini dinyatakan di ayat 31. nang sabujurnya jauh labih panting daripada makanan wan pakaian ikam. 24Tu nah, coba itihi cara hidup burung-burung gagak. Kada parlu inya bahuma atawa mangatam, kada parlu jua baulah kindai. Tagal Allah sudah manyadiakan umpan-umpannya. Nah, sabujurannya, di mata Allah, bubuhan ikam jauh labih baharga daripada burung-burung nang liar tu! 25Kanapa maka bubuhan ikam tatarusan gair? Urang nang tatarusan gair kada kawa mamanjangakan umurnya. Sahari haja gin, kada kawa. 26Jadi, amun hal-hal nang halus haja kada kawa ikam gawi, samustinya dalam hal napa haja ikam kada usah gair!
27“Itihi ja kambang-kambang nang tumbuh liar. Kambang-kambang nang itu tumbuh kada parlu bagawi wan kada parlu jua pakaian. Contohnya, Nabi Sulaiman dahulu tu nah, biar panyugihnya di antara raja-raja waktu itu, sidin kada baisian baju nang bengkeng daripada kambang-kambang nang itu. 28Allah maulah tumbuhan liar nang itu manjadi bagus— padahal tumbuhan nang itu hidupnya cuma satumat haja. Amunya layu, ditimbai ka api. Nah, sudah jalas banar kalo, Allah labih maharagu bubuhan ikam daripada kambang nang itu. Ikam musti baiman ka Allah sualnya Allah cagar mancukupi pakaian lawan ikam!”
Cara hidup sambil mancari'i karajaan Allah
12:29-34
29“Jadi jangan haur mamikirakan gasan makan wan minum haja. Kada usah gair gin manganai hal-hal nang itu tadi. 30Bubuhan ikam jangan nang kaya urang kada manganal Allah nang tatarusan gair manganai hal-hal tadi. Sualnya urang kada manganal Allah tu kada baiman wan kada yakin diharaguNya. Makanya baiman ja lawan Abah Nang Di Atas nang sudah tahu napa nang ikam parlu. 31Jangan haur mancariꞌi harta duniawi haja, cariꞌi ja karajaan Allah. Allah gin cagar mambariꞌi napa nang ikam parluakan. 32Ui pangikut-pangikutKu nang kada banyak, kada usah gair kakurangan hal-hal duniawi tadi. Sualnya bubuhan ikam sudah manjadi warga karajaan Allah. 33Juali harta ikam, lalu sidakahakan ka urang-urang nang miskin. Amun bubuhan ikam mamantingakan kahandak Allah nang kaya itu tadi, baarti bubuhan ikam manabung harta nang kakal di surga nang kada suah rusak. Harta nang itu kada cagar hilang. Sualnya maling kada kawa manyuntannya wan rayap kada kawa marusaknya. 34Napa nang paling baharaga gasan ikam, musti rancak ikam ganang wan pikirakan, baik harta ikam di dunia atawa harta ikam nang kakal tadi di surga.”
Basiap-siaplah gasan kadatangan tuan#12:35-36 Nang dimaksutakan tuan di sini adalah Nabi Isa (Lihati Luk.12:40)..
12:35-48
35-36“Maka basiap-siaplah bubuhan ikam nang kaya pambantu-pambantu nang mahadangi tuannya bulik matan panganten. Siang wan malam, inya musti bajaga tarus manyambutnya lawan lampu-lampu nang tatarusan banyala. Lawan cara nang kaya itu, pas tuannya tu bulik lalu bakiau di halaman rumah, inya siap mambukaakan lawang gasan tuannya. 37Bujur-bujur dibarakahi pambantu-pambantu nang itu nang pas tuannya datang, inya lagi bajaga-jaga.
Dangarakanlah, tuan nang itu cagar manyilahakan bubuhannya duduk. Lalu inya mamakai baju nang kaya pambantunya lalu inya mambari makan pambantu-pambantunya. 38Bubuhan pambantu tu cagar labih dibarakahi lagi amun tuannya tu bulik landung malam wan masih manamui bubuhannya tatap bajaga-jaga!
39“Ingatakanlah: Amun tuan rumah mangatahui jam barapa maling datang, musti ai inya bajaga-jaga, sakira rumahnya kada dibungkas maling.
40Nah, nang kaya itu bubuhan ikam! Musti bajaga-jaga tarus lantaran nang datang matan di surga#12:40 nang datang matan di surga: Nang ini adalah makna sambatan Nabi Isa gasan Inya saurang. Lihati Luk. 5:24. ni cagar datang kaina nang waktunya kada disangka-sangka.”
41Lalu Pitrus batakun, “Junjungan, papadah pian tadi ditujuakan gasan kami hajakah atawa gasan samunyaan urang?”
42Nabi Isa manyahut, “Siapa kapala pambantu nang bijaksana tu? Inya diangkat ulih tuannya gasan maaturi pambantu-pambantu nang lain. Inya tu nang mambari makan bubuhannya wayah tuannya kadada di rumah. 43Bauntung banar kapala pambantu tu nang kadapatan tuannya wayah malaksanaakan tugasnya wayah tuannya tu datang! 44Nah, dangarakanlah! Sabujurannya, kapala pambantu tu cagar diangkat manjadi pangawas samunyaan ampun tuannya.
45Tagal kapala pambantu tu baucap dalam hatinya, ‘Nah, tampulu tuanku kadada di rumah, baik kupukuli haja samunyaan pambantu-pambantu tu lalu aku makan sakahandakku, nginum sampai mauk.’ 46Sakalinya tuannya tu datang bakakajutan. Lalu babincul-bincul ai kapala pambantu tu dihajar ulih tuannya. Imbah itu, inya pacang dijadiakan nang kaya urang-urang nang kada taat. 47Pambantu nang tahu kahandak tuannya, tagal kada basiap-sadia tarus wan kada malakuakan kahandak tuannya, pacangan barat banar hukumannya. 48Tagal pambantu nang kada tahu kahandak tuannya, lalu malakuakan hal nang salah sampai kena hukuman, hukumannya tu ringan haja. Sualnya pambantu nang sudah dibariꞌi banyak papadah ulih tuannya, pacang banyak jua tuntutan matan tuannya. Wan pambantu nang sudah banyak dibari tanggung jawab ulih tuannya, pacangan labih banyak lagi dituntut ulih tuannya.”
Lain pardamaian tapi bahualan
12:49-53
49“Kadatangan-Ku nang kaya api nang cagar mambanam dunia nang ini.#12:49 api: Api di ayat ini kawa diibaratakan lawan tiga cara, wan maksud Nabi Isa bisa manyangkut katiga-tiganya. 1) Api diibaratakan bahualan nang cagar tajadi di dunia lantaran Nabi Isa, nang kaya talihat dalam ayat 51. 2) Api diibaratakan caranya Allah kaina mambarasihi sacara ilahi umat-Nya malalui Nabi Isa. 3) Api diibaratakan jua hukuman Allah lawan urang-urang nang kada mamparcayai Nabi Isa. Aku baharap amun api nang itu sudah bamula malalar ka mana-mana! 50Tagal sabalum hal nang itu tu bakajadian, Aku sudah ditakdirakan mananggung pandaritaan nang barat banar.#12:50 maalami pandaritaan nang barat banar: Sacara harfiah, “Aku musti dimandi'i lawan parmandian.” Hati-Ku marista banar sampai datang pandaritaan nang itu!
51Jangan bubuhan ikam bapikir amun Aku datang ka dunia ini gasan mambawa damai. Sabujurannya, kada damai pang nang Kubawa! Tagal kadatangan-Ku mambawa banyak hual. 52Sualnya mulai wayahini, cagar tajadi bahualan manganai Aku di antara kulawarga-kulawarga. Amun di kulawarga tu ada lima ikung urang, maka nang tiga ikung nang maumpati Aku mahual nang badua, atawa nang dua urang tu mahuali nang batiga, nang kaya sudah tatulis di dalam ayat Kitab Suci nang ini,
53‘Kakanakan lalakian wan abahnya cagar bahual,
kakanakan bibinian wan umanya cagar bahual,
wan minantu bibinian wan uma mintuhanya cagar bahual.’”#Mik. 7:6
Kita batanggung jawab gasan maitihi ciri-ciri jaman.
12:54-56
54Di lain hari, Nabi Isa maungkai kisah ka urang banyak, “Amun bubuhan ikam malihat awan kadap di subalah barat, ikam musti baucap, ‘Umai, muru banar harinya. Bah, cagar hujan nang ini,’ lalu nang itu tu bujur-bujur hujan.
55Lawan pulang, wayah angin batiup matan salatan, bubuhan ikam musti baucap, ‘Pacangan handak panas harinya ni,’ lalu hal nang itu bujur-bujur tajadi. 56Ui bubuhan ikam nang bapura-pura baik! Ikam kawa mangira-ngira ari cuma wayah malihat ciri-ciri di langit, tagal ikam kada tahu samasakali manganai ciri-ciri mujijat nang lagi bakajadian wayahini#12:56 Mujijat-mujijat nang dilakuakan ulih Nabi Isa mambuktiakan amun Sidin tu Al Masih. !
Baakuranlah dahulu lawan urang sabalum dibawa ka panjara.
12:57-59
57“Kanapa maka bubuhan ikam kada bujur-bujur mambuka mata wan mamilih jalan nang bujur? 58Amunnya ikam handak dikaduakan (dilaporkan) ka pangadilan, mustinya ikam baakuran (berdamai) dahulu lawan musuh ikam tampulu baluman bujur-bujur dikaduakannya. Amun kada, ikam kaina disidang urang, imbah itu disarahakan ka patugas, lalu dimasukakan ka panjara. 59Parcaya ja, ikam kada cagar kaluar di panjara tu amun hutang-hutang ikam kadadipunahi.#12:59 panjara...hutang: Kisah Nabi Isa nang ini ada maknanya. Hakim dalam kisah nang ini adalah Allah. Hutang nang harus dibayar adalah dosa-dosa nang baluman ditabusi. Urang nang disidang di pangadilan adalah kita nang cagar di sidang ulih Allah di Hari Kiamat. Urang nang kada mamunahi hutangnya cagar dipanjaraakan. Baarti urang nang kada batobat wan kada mamparcayai Allah lawan utusan-Nya, ditimbai ka naraka.
© Pioneer Bible Translators