Lukasa 1
1
O Lukasa ai demo ihira-hira
1-2O buku naa tonihidingoto ngona ahi gianongoru o Teofilusika, abe ngohi duru de ahi horomati ngonaika.
Naa ma duruika de ngone mata-mata hoihenoka abe ma titi hokokia Ma Jou wodiai ai datoro to ngone nanga hidogoronaka. Abe gea ma titi hokokia Ma Jou ai behehongo wahingodumu o Yesusu ai wowango de ai datorino. De naga nanga gogianongoru abe ma dodihirainohi de iwinii-niiki nanga Baluhu o Yesusika, ho ona yadaene de yamake de manga lako ma hirete o Yesusu ai datoro mata-mataika abe Una wodiai. De ona gea ka hiadono ma oraha naa ona ka yotobadotakohi ma abari gea o nyawa-nyawaika.
Ho ipahaino de ona abe iwitobanii-niiki o Yesusu yahingahu-ngahu ma abari gea o nyawa yowoe-woeika. De ipahainoli de naga o nyawa manga ngoe abe yoihenino ma titi o Yesusu ai datoro gea de hiadono yoigo la ihitulihuku mata-mata gea la idadi o buku. De gea manga buku ma demoino hiadono ngoneoo hohiorikoka ma titi o Yesusu ai datoro gea nanga hidogoronaka.
3Ho ahi gianongoru o Teofilusu abe duru tonihoromati, ngohi naa duru tohidodiai tatailako o Yesusu ai wowango mata-mata abe ka ma dodihirainohi ka hiadono ma bahaika. De gea tatailakoka ho ngohioo tomaputuhu la tohitulihuku ma ade-ade abe duru igou-goungu idadioka, la gea idadi o buku moi abe ka idadi ngohi tadofanga ngonaika. 4Ho naa ngohi duru toigo la ngona ka idadi nabasa ahi buku ma ade-ade naa de genangino iniduhunu ani hiningaka la ufa ani hininga hinooto. Abe toigo la ngona duru nohioriki de nongaku abe ma dodotoko mata-mata noihenoka ma titi o Yesusu, gea ena duru igou-goungu angamoi duru imakiniiki de ma ade-ade ma demo naa ena.
Ma Jou ai malaekata wohingahu abe ahao o Yohanese womaboa
5-7De o Yesusu ai ade-ade imulaenge de o giabereki moi abe manga romanga o Sakaria de o ngo Elisabete. Ona yogogere o Isiraele manga tonaka ma hononga abe ma romanga o Yudea. De ma oraha gea naga manga koano womatengo ai romanga o Herodese.
De o Sakaria de o ngo Elisabete manga wowango duru itiai Ma Jou ai himangoka abe Ma Jou ai behehongo de ai pareta mata-mata yaniiki hiadono ko moiua ka idadi yahidaere ato yatilakuru Ma Jou ai Pareta. De ona yahinooto ngaro yaperekioka masara to ona manga ngofaka ko yamakeuahi angamoi o ngo Elisabete ko idadiua modami.
De to ona manga tofora yodadi o hidemo Ma Jouiye. Abe to ona manga tofora o Harunu una gea duru ma dodihiraka Ma Jou wiiriki la woleleani Ma Jou ai Tauoka. De o Sakaria to una ai karajaanga hoka ai toforali ho unangoo woleleani Ma Jou ai Tauoka. De o hidemo Ma Jouiye naga manga ngoe abe yomahikarajaanga moi de o Sakaria, ho yomaregu la naga manga doomu muruono naga. De o dodoomu gea yomaketeturuuru yoleleani Ma Jou ai Tauoka ho manga oraha yomahikokodoaka. De o Sakaria wadaene o doomu moi abe ihiromanga to Abia ai doomuoka.
8-9Ho adonoka ma gahe abe to Abia ai doomu yoleleani Ma Jou ai Tauoka ho o Sakaria unangoo naga ma oraha gea. De manga karajaanga la o Isiraele ma nyawa manga huhuba yahihuba de yahidemo Ma Jouika. De manga karajaanga ma hiaturu naga la womatengo dika onangino wowohama o Debi-debini ma Ngiika la o manyanyi wotufuku Ma Jouiye. Ho manga karajaanga gea ona o doomuoka yomaketetoturuuru. De manga biaha yapake o ngiriki ma dodunguu la womatengo iwidaene. De naa o Sakaria iwidaene ho to una ai karajaanga la nako ma oraha adonoka de una wowohama o Debi-debini ma Ngiika de wotufuku o manyanyi Ma Jouiye. 10Ho adonoka ma oraha abe kiani o manyanyi yatufuku de ahao o Sakaria wowohamika. De o nyawa mata-mata abe onangoo yomahuba Ma Jouiye, ona naga yomatoomuino Ma Jou ai Tau ma himanga ma loaka de yomaniata hoka manga biaha o wange-wangeiye abe nako ma oraha adonoka la o manyanyi yatufuku.
11De ahao doka ma goronaka nanga Baluhu Ma Jou ai malaekata o Gabiriele womahimatoko o Sakariaika o manyanyi ma huhuba ma ngi ma nirakoka womahigokoino. 12De o Gabiriele gea witodokana o Sakariaika hiadono duru wimodongo o malaekatika gea. 13Masara o Gabiriele witemo o Sakariaika wato, “Sakaria, ngaro ufa nohawana, angamoi naa ngohi toboa la tonihingahu abe Ma Jou wohigihenoka ani gogahoko. Abe ma dodihirainohi de ngona nogahoko Ma Jouika o ngofaka, ho Una wohihidingotino la gea tonihingahu ngonaika. Ho ngoni fekata o ngo Elisabete ahao momagerewoto de ami ngofaka o nauru, de ti ngini nia ngofaka gea kiani ngona nihiromanga o Yohanese. 14Ho gea idadi ani ngofaka womaboa de to ngona ani hininga duru isanangi de ani garago ilamoko. De ahao o nyawa utu ko manga ngoe onangoo yogarago angamoi ani ngofaka gea womaboa. 15De una ahao ai wowango ma karajaangino de duru iwihisanangi nanga Baluhika ma titi wileleani irahai. De mangale ma titi wileleani Unangika ho una gea ko wadadiua waokere o angguru ma teongo ma gohaka eko o daluku angamoi ka womahidoboainohi de Ma Jou o Womaha iwilufungoka.”
16De o malaekata o Gabiriele gea ka wihingahuohi o Sakariaika wato, “De ani ngofaka o Yohanese una ahao o Isiraele ma nyawa manga ngoe wahigilio to ona manga Jouika manga Baluhu Wokokurutiyeika. 17Abe una o Yohanese wohira woboa la wototaka o hingahu o nyawa manga wowangoika. La ahao ma oraha nanga Baluhu Wokokurutiye wihidoduruino de o nyawa gea manga hiningaka duru de manga sanangi iwidafongo. Abe ani ngofaka gea de ai kuahaka abe imaketero hoka o Eliali abe Ma Jou ai uru ma dodofanga ma dihira gea. De ai hiningaoo hoka o Eliali ho unangoo Ma Jou ahao wipake o nyawa manga wowangoka abe imaketero hoka o Eliali wipake ma dihiraino. Ho gea ma titi to ngona ani ngofaka hiadono o dimono de o ngofaka wahikadorali. De o nyawa abe ko yotobahingounua ka idadi wodiai la onangoo yotobahingounu imaketero hoka onangoli abe yososawaro yaniiki Ma Jou ai hininga ma totiai. Hokogea ani ngofaka ahao Ma Jou ai kokawaaha wahidiai la nanga Baluhu Wokokurutiye gea iwidodamaa la ka idadi iwidafongo.” Hokogea Ma Jou ai malaekata gea wihingahu o Sakariaika.
18De o Sakaria wileha o Gabirielika wato, “Ka idadi o dodunguu moi nohihidoaka la tohioriki itaana abe ahao idadi hoka nohihibehehongoka? Angamoi ngohi de ngohi fekata imikokiperekioka ho done sarakia miamake o ngofaka?”
19De o malaekata gea wopaluhu o Sakariaika wato, “Ngohi naa o Gabiriele abe tonitemo ngonaika naa, de ka ihikaika ngohi naga Ma Jou ai datekoka tomahidiaioka todiai o kia dika woigo tileleani. De gea una wohihidingoto ngonaino la tonihingahu o abari ma rorahai naa ho kiani ngona nohingaku. 20Masara mode ngona naa ko nohingakua! Ho naa abeika, ngona ko idadiokauahi notemo! Ngohi naa tonihimouokahi hiadono ma oraha ahi demo abe kangano tonihingahuoka mata-mata idadioka!” Hokogea Ma Jou ai malaekata ai demo o Sakariaika.
21De ona abe iwihiaini o Sakaria nagahi Ma Jou ai Tau ma poretoka de ona gea yoheranga angamoi o Sakaria ai dekana ko wohupuahi Ma Jou ai Tau ma goronaino. 22De ahao ma oraha o Sakaria wohupuino de ko wadadiokaua wotemo-temo onangika ho bowahu ka wotumu-tumutu dika angamoi womouokahi. Ho ona ato, “Maraioka o himatoko naga wamake Ma Jouino doka ai tau ma goronaka gea.”
23Ka de o Sakaria ai leleani Ma Jou ai Tauoka ibooto de wolio ai tauika. 24De ko itedekanua de ngoi fekata o ngo Elisabete de ami badangoka, ho momagogono ami mede motoaino manga tau ma goronaka dika. 25De momatemo doka ami hiningaka mato, “Naa abe idadioka ngohino Ma Jou dika ai hiaturu, de gea ma titi ai doraka de aino wodiai. Ho naa o nyawa manga himangino ahi maleke waofioka abe ma titi ma dihirainohi de ahi ngofaka ko iwa.” Hokogea o ngo Elisabete momatemo ami hiningaka.
Ma Jou ai hingahu abe ma titi o Yesusu womaboa
26De igoungu o ngo Elisabete de ami badangoka. De adonoka ami mede butaangau de duru ma oraha gea Ma Jou ai malaekata o Gabiriele wihulokoli la woikoli o Yudea ma tonaka ma honongaika abe ihiromanga o Galilea. Genangoka naga o kapongo moi ma romanga o Nasarete de Ma Jou wihidingoto ai malaekata o Nasaretika gea. 27Angamoi naga o ngofeka mogogere o Nasarete ma kapongoka gea ami romanga o ngo Maria, ho o Gabiriele munangika womitutumu. O ngo Maria gea o moholehe abe ko ma moiuahi muna de o nauru yomakitigi. Masara yahidatarunoka muna de o Yusupu abe to una ai tofora gea o Dautu abe o Isiraele ma nyawa manga koano duru ma dodihiraka. 28De o malaekata gea woboaino womahimatoko o ngo Mariaika de womihingahu wato, “Maria, nanga Baluhu Ma Jou naga ngonaka! De ngona duru namakeoka ma hiowa Ma Jouino!”
29De o ngo Maria duru imitodokana de hoka ikuranga mataoko itiai ma titi o malaekata ai demo gea.
30Masara o Gabiriele wotemoli munangika wato, “Maria, ngaro ufa nohawana angamoi Ma Jou duru wonisanangi ngonaika hiadono wonihiowa ngona. 31Abeika ahi demo naa abe tonihingahu ngonaika! Abe ngona ahao de ani badangoka de nomagerewoto ani ngofaka o nauru de Una kiani nihiromanga o Yesusu. 32-33De ani ngofaka gea Una ahao wokokurutiye de iwihiromanga Ma Jou Wokokurutiye ai Ngofaka. De nanga Baluhu Ma Jou wihidadi nia koano la to Una ai tofora o Dautu ai duruuru abe ma dodihiraka winihikoano ngini o Isiraele ma nyawa. Ho gea wodadi ti ngini o Yakubu ai totoforauku nia koano ka hiado-adonika. De nako o Dautu de to ngona ani ngofaka ka Unangohi de ai kuahaka!”
34De o ngo Maria mopaluhu o malaekatika mato, “Masara ngohi ko ma moiuahi mimahigelenga de o nauru, ho done sarakia tamake o ngofaka gea?”
35De o malaekata womihingahu munangika wato, “Ko hokogenangua ma ngekomo hiadono o ngofaka gea namake. Masara Ma Jou o Womaha de ahao woboa ngonauku de ai kuaha ho gea Ma Jou Wokokurutiye wonihidadi la ahao ani ngofaka o nauru namake. De gea ma titi hiadono ani ngofaka wotebi-tebini de iwihiromanga Ma Jou ai Ngofaka. 36-37De naa moioli tonihingahu la ka idadi duru nongaku ko iwa moi abe ko idadiua Ma Jou wodiai. Abeika naa ma duruika idadioka ngoni gianongoru o ngo Elisabetika. Ngona nohioriki muna imiperekiokau hiadono o nyawa imihiade-ade ato, ‘Ami ngofaka ko iwa, muna gea.’ Masara naa naga munangoo de ami badangoka abe ami mede butaangau, ho munangoo duru Ma Jou womihiowa munangika. Ho duru itaana o kia dika abe Ma Jou wato wodiai gea kiani idadi ngaro o nyawa ato gea ko idadiua.”
38Ka de gea moihene de o ngo Maria ami hininga momahingahu o malaekatika mato, “Ngohi naa igoungu nanga Baluhu Ma Jou ai gilaongo, ho to Una ai hiaturu abe o kia dika woigo ngohi todiai gea tomahidiaioka todiai. Ho ngaro ka imadadioka ngohino naa abe nohihingahuoka.” Hokogea o ngo Maria motemo ibooto de ka wosobo o malaekata o Gabiriele.
O ngo Maria momitutumu ngomi gianongoru o ngo Elisabetika
39Ho ma oraha gea de o ngo Maria momahidiai mato momataiti ngomi gianongoru o ngo Elisabete momitutumu. Ho muna moiki dakuiye o Isiraele ma tonaka ma regu moiikali abe ma romanga o Yudea ma tonaka angamoi o Sakaria ai kapongo naga o loku-lokuoka genangoka. 40Ho ka de momahiadonika o Sakaria ai tauoka de ka mogila-gila mowohama manga tau ma goronaika de momiahoko o ngo Elisabetika mato, “Gianongoru.” 41Ka de o ngo Maria ami ilingi gea moihene de o ngo Elisabete ami ngofaka ami pokoroka duru womakelu-kelu. De ka itodokanino de o ngo Elisabete imilufungoka de Ma Jou o Womaha.
42De ma titi imilufungoka ho muna maamo-amokiye o ngo Mariaika mato, “Ahi gianongoru, duru Ma Jou wonihiowa! Ngaro o ngo-ngofeka mata-mataino masara ka ngonahi Ma Jou wonihiowa. De to ngona ani ngofaka abe ahao womaboa ngonaino Unangoo duru wamakeoka ma owa! 43De ngohi naa duru toheranga abe ngona ka noigohi nohitutumu ngohi naa, angamoi ngona nodadioka nanga Baluhu Wokokurutiye ngoi meme. Ho abeika ani horomati ngohino hiadono nohitutumu! 44De ngohi duru tohioriki nodadioka nanga Baluhu Wokokurutiye ngoi meme angamoi kangano ka de nowohama de notemo ngohino de itodokanino ahi ngofaka abe naa naga ahi pokoroka duru wogarago hiadono ngohi tamao hoka womapaatiye ahi ngofaka. 45Ngona duru namakeoka o garago ma owa Ma Jouino angamoi ai behehongo ngonaika duru nangaku abe ahao ai demo idadi mata-mata.” Hokogea o ngo Elisabete ami horomati ma demo abe ngomi gianongoru o ngo Mariaika.
46De o ngo Maria moihene ngomi gianongoru ami demo gea de ahao muna mihigiriiri Ma Jou mato,
“Ahi hininga naa aomangaholi de o higiriiri nanga Baluhika,
47 De ngohi naa duru ahi wowango de ma garagoka ma titi ahi Jou,
Abe gea Una ahao wohihihoheoka ahi howonino.
48 De ngaro ahi dodipokouku ai gilaongo naa,
Masara Una wohihininga ngohi.
Ho ma oraha naa de ka ihikaika, o nyawa ihihioriki ma titi ngohi,
Abe hiadono nanga totoforauku yolape-lapeuku ahao ihihiromanga ato,
‘Muna gea abe duru mamakeoka ma hiowa ma amoko Ma Jouino.’
49 Abe ngaro ka Unangohi duru Wopoputurungu,
Masara Una gea ka idadi wodiai o heheranga ngohi ahi wowangoino.
De Una gea ai romanga Wotebi-tebini.
50 De ai hininga ma dora ahao itagi o nyawaika,
Ona mata-mataika itagi iti iwihoromati Unangika,
De hiadono o nyawa yolape-lapeuku yamake ai dora gea.
51 Abeika hokokia o nyawa wahiaturu de ai buturungu!
Ona yomasade-sade wahikabarihoka de ai kuaha,
De wohiwedere manga hidee itotorou.
52 Wahitipokouku o kokoano hiadono manga kaderaka wahigutioka.
Masara ona yomahitipokouku, ona gea Ma Jou wagorakiye.
53 De ona yahafi-hafini Una wahibunuhu de ai hiowa,
Masara abe o nyawa de manga tiwi-tiwioka,
Ona wakiniikoka ho ona ka manga homoa dika.
54-55 De ma dodihiraino de wahibehehongo o Abarahaamika de ai totoforaukuikaoo,
abe wato Una ai hininga ma mobole duru itagi ngone o Isiraele ma nyawaino ka hiado-adonika.
De gea duru igoungu abe ma oraha naa de Una wonahininga de wonaduhunu ngone to Una ai nyawa.
Abe ngaro ngohi de ngaro ahi gogianongoru utu mata-mata abe hileleani Unangika, masara naa Una wonaduhunoka,
ho gea duru ko wawohangua ai behehongo o duduhunu ngoneino.”
Hokogea o ngo Maria ami higiriiri ma demo Ma Jouiye abe mihigiriiri o ngo Elisabete ami himangoka.
56De ahao o ngo Maria momahidodogumika o ngo Elisabetoka ami mede hange ami dekanino de ahao molio ami kapongika.
O Yohanese Wotobaohi-ohiki womaboa
57De ipahaino adonoka o ngo Elisabete ami gahe de momagerewoto de ami ngofaka o nauru mamake. 58De ami dutu de abe ami date-datekoka ona yoihene ma abari gea abe Ma Jou womihimatoko ai dora kohaamoko o ngo Elisabetika, ho yomatoomuino munangoka la ona de muna ka yomataigaragoika ma titi ami ngofaka womihidoaka munangika.
59De ami ngofaka gea adonoka ai wange tufange de yomahidiai la ato iwihuna angamoi hokogea o Isiraele ma nyawa manga pareta o Musaino. De ma oraha gea abe iwihuna de ihikiniiki iwiromanga. Ho ona manga hininga la iwihiromanga hoka ai babali abe iwihitoomuika ho unangoo kiani iwihiromanga o Sakaria. 60Masara ngoi meme mato, “Koua! Ahi ngofaka naa kiani hihiromanga o Yohanese.”
61De angamoi yoigo yaniiki to ona manga biaha ho yopaluhu o ngo Elisabetika ato, “Masara ti ngini nia dutuoka ko yaiwa abe manga romanga o Yohanese.”
62De angamoi o Sakaria ka womouohi ho ahao ona genangoka de manga giama dika ihitaili iwileha unangika ato, “Ani ngofaka naa kiani ai romanga o kia?” 63Ho gea o Sakaria wagawi-gawi la wogahoko to ona manga buku de o dudulihi moi de ahao wotulihi, “Ai romanga kiani o Yohanese.” De ona mata-mata genangoka yokokiheranga.
64Ka de gea wohitulihuku de o Sakaria ko womouokaua ho gea wotemokali de Ma Jou dika wihigiriiri de ai demoino. 65De ona abe yogogere to una ai tau ma date-datekoka duru yokokihawanoka ma titi naa mata-mata abe idadioka o Sakariaika de ngoi fekatika. Ho ma titi gea yomaketeade-ade o Yudea ma tonaka ma loku-loku mata-mataika hiadono o nyawa mata-mata yogogere ma loku-lokuoka gea yoihenoka manga ade-ade. 66De ona mata-mata abe yoihene manga ade-ade gea de yokokilingiri ma titi manga hiningaka ho yomakokeleha ato, “Ahao wodadi o kia manga ngofaka gea?” Hokogea yotemo angamoi duru itararono onangika abe Ma Jou naga de de ma ngofaka gea.
O Sakaria iwilufungu de Ma Jou o Womaha ai kuaha
67De ma oraha gea o Yohanese womaboa de ai baba o Sakaria Ma Jou o Womaha wilufungu de ai kuaha ho wihiakunu la una wohidemo abe hokokia Ma Jou wihidoaka ai demo ai hiningaika wobawilika. De gea o Sakaria ai demo ma goronaka de wahingahu abe ma titi Ma Jou ai Koano abe ma dihiraino de Ma Jou wonahibehehongoka wato ahao woboa wonahikoano, de wahitararonoo abe ma titi ai ngofaka o Yohanese. Ho o Sakaria wotemo wato,
68 “Niaino la ngone hihigiriiri Ma Jou,
To ngone o Isiraele ma nyawa nanga Jou,
Angamoi Una nanga Baluhu woboaka la wonaduhunu,
De Una woboa la wonabangu ngone ai nyawa,
Abe wonahiluasa nanga hohowonino de wonahidadi ai ngofa-ngofaka idodutu.
69 Abe nanga Duduhunu gea Ma Jou wihidingoto ngoneuku,
La wonaduhunu nanga hohowonino.
De Una gea wihidingoto de womaboa o Dautu ai totoforaukuino,
Abe o Dautu nanga koano abe duru witobaleleani Ma Jouika.
70 De nanga Duduhunu gea woboa duru imaketero hoka Ma Jou wonahibehehongoka,
Abe duru ma dodihiraka ngoneino wonahingahuoka,
De gea wapake ai uru ma dodofanga manga hingahu ma demoino.
71 De igoungu Ma Jou wonahingahu wato ahao wonaduhunu,
La nanga musu ko idadiua inahibinaaha,
De ona abe inadoha-dohata Una wonahihohe manga giamino.
72-73 De Una wonaduhunu hokogea la womahitaana ai hininga ma dora itagi nanga totoforaika abe yohonengoka,
Angamoi ma dodihiraino de wahibehehongo onangika,
Abe wato waduhunu ona ka hiadono ngoneoli manga totoforauku wonaduhunu.
De gea duru wihibehehongo nanga tofora o Abarahaamika, hiadono ai behehongo wapake de o koboto
La womahitaana abe duru ai demo igou-goungu.
74 De Una wagou-goungu ai demoino,
Abe nanga musu manga giama ma hoatino wonahihupu,
La gea ngone ka idadi hileleani Ma Jou de nanga hininga ma goguwini.
75 Abe hileleani Unangika de nanga hininga ma debi-debini,
De nanga wowango ma datoro itotiai ai himangoka,
Ka hiadono nanga wowango ma bahaika.”
76De ahao o Sakaria wogila-gila wohidemo wato,
“De abeika ngona naa, ahi ngofaka ma gilau,
Ahao inihiromanga Ma Jou Wokokurutiye ai uru ma dodofanga.
Angamoi nanga Baluhu Wokokurutiye ko woboauahi,
De ngona nohira nihidiai ai ngekomo la ahao woboa,
77 Abe ma titi ngona nahingahu-ngahuohi to Una ai nyawaika la hiadono ona ihioriki ma titi o duduhunu ma ngekomo,
Abe ma ngekomo genangika ka idadi yaniiki la ahao manga howono Una waofi.
78 De mangale ma titi nanga Jou ai dora de ai hininga ma mobole,
Ho hiadono o dararono o Horogaka de auku inahitararono ngoneuku.
79 De genangino inahitawange ngone abe ka hogogerohi o fufutuoka,
Abe nanga wowango ma dumutu ka o hone-honengika dika.
De to Una ai dararono gea yahitararono nanga louoka,
La inahihira-hira o dame de o hininga ma sanangi ma ngekomika.”
Hokogea o Sakaria ai demo wohidemoiye abe ma oraha iwilufungu de Ma Jou o Womaha ai kuaha.
O Yohanese wolamoko hiadono wobaluhoka
80De o Sakaria ai ngofaka o Yohanese gea ka ihikaika wofero ka hiadono wolamokoka. De to una ai hininga duru imakiniiki de to Ma Jou o Womaha ai hiningali. De o Yohanese gea ka ihikaika wogogere o tonaka ma kakaahaka. De ipahaino de adonoka ma oraha abe womulaenge wahingahu-ngahu Ma Jou ai Demo-demo ai gogianongoru o Isiraele ma nyawaika, angamoi una gea wodadi Ma Jou ai uru ma dodofanga.
Gereja Firman Allah, Yayasan Misi Masyarakat di Pedalaman