Ioan 13
13
Darlun o gariad, a gwers mewn gostyngeiddrwydd.
1A chyn#13:1 Yn debygol, yn hwyr Nisan 14eg. Cyfeiria ‘A chyn’ at y dygwyddiadau a ddylynasant, ac nid at ‘yn gwybod.’ Gŵyl y Pasc, yr Iesu yn gwybod ddyfod ei Awr ef fel y symudai#13:1 metabainô, myned trosodd, symud o un man i'r llall, o un cylch i gylch arall. Yma yn unig. allan o'r byd hwn at y Tâd, wedi caru yr eiddo y rhai oedd yn y byd, a'u carodd hwynt i'r eithaf#13:1 eis telos: golyga naill ai (1) i'r diwedd, i ddiwedd ei oes ddaearol, &c., (2) ar y diwedd; efe a roddodd brawf neu amlygiad o'i gariad ar ddiwedd ei oes, [gweler Luc 18:5]. (3) i'r eithaf, yn hollol, yn berffaith. Y llymaf ei brawf, y cryfaf ei gariad at ei eiddo; y creulonaf ei ing, y tyneraf ei serch. [Salm 12:1; 16:2; 74:3; Amos 9:8]. Ymddengys (3) y mwyaf tebygol.: ac ar#13:1 ar adeg [ginomenou] א B L X Ti. Tr. WH.; wedi dechreu, yn ystod [genomenou. Ni olyga hwn, wedi gorphen, canys nid oedd y swper wedi gorphen, yn ol adnodau 12 a 26] A D La. Al. adeg#13:1 Yr oedd y swper ar ddechreu. swper, 2wedi i'r Diafol eisioes roi#13:2 Llyth.: fwrw i galon, gan ddangos grym a thrawsder y brofedigaeth. Esbonia Meyer roi yn nghalon y Diafol, ac nid yn eiddo Judas! yn nghalon Judas, mab Simon, yr Iscariot, i'w fradychu ef; 3efe, yn gwybod roddi o'r Tâd bob peth yn ei ddwylaw ef, a dyfod o hono allan oddi wrth Dduw, a'i fod yn myned ymaith at Dduw, 4sydd yn codi oddi wrth y swper, ac a rydd heibio ei ar‐wisgoedd#13:4 ei wisgoedd uchaf, sef, ei gochl, y gwregys, &c., ac a gymmerodd dywel#13:4 linteon [gair Lladin, linteum], yma ac adnod 5., ac a ymwregysodd: 5yna y mae yn tywallt dwfr i'r cawg#13:5 Niptêr [o niptô, golchi], cawg, yn gyffredin o gopr. Yma yn unig yn y T. N., ac a ddechreuodd olchi#13:5 Niptô, golchi, megys rhan o'r corff, dwylaw, traed, pen, &c. Gweler Es 52:7; Rhuf 10:15. Nid oes dim i ategu y traddodiad iddo ddechreu gyd â Judas. Y mae yn debygol iddo ddechreu gyd â Petr. traed y Dysgyblion, a'u sychu â'r tywel, â'r hwn yr oedd efe wedi ei wregysu.
Ymddadliad Petr a bradwriaeth Judas.
6Y mae efe yn dyfod gan hyny at Simon Petr. Y mae efe yn dywedyd wrtho, Arglwydd, a wyt ti#13:6 Y mae ti a fy y nesaf i'w gilydd: ‘ti fy nhraed yn eu golchi.’ Y mae Petr yn awgrymu ei fod ef yn gwybod, ond nad oedd Crist yn gwybod, pa beth yr oedd yn ei wneuthur. yn golchi fy#13:6 Y mae ti a fy y nesaf i'w gilydd: ‘ti fy nhraed yn eu golchi.’ Y mae Petr yn awgrymu ei fod ef yn gwybod, ond nad oedd Crist yn gwybod, pa beth yr oedd yn ei wneuthur. nhraed i? 7Yr Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrtho, Y peth yr wyf fi yn ei wneuthur, ni wyddost#13:7 oida, gwybod yn uniongyrchol, a ginôskô, gwybod trwy ddysgu, sylwadaeth, &c., dyfod i wybod. ti yr awrhon, ond ti a ddeui i wybod#13:7 oida, gwybod yn uniongyrchol, a ginôskô, gwybod trwy ddysgu, sylwadaeth, &c., dyfod i wybod. ar ol y pethau hyn#13:7 Ar ol dysgeidiaeth ad 13–17, yn rhanol, ond yn hollol ar ol disgyniad yr Yspryd.. 8Petr a ddywed wrtho, Ni chei di olchi fy nhraed i o gwbl yn dragywydd. Yr Iesu a atebodd iddo, Oni olchaf di, nid oes i ti gyfran gyd â myfi#13:8 Y ffordd i'r Deyrnas yw trwy Ddyffryn Gostyngeiddrwydd ac ar hyd llwybr Gwasanaeth cariadlawn.. 9Simon Petr a ddywed wrtho, Arglwydd, nid fy nhraed yn unig, ond hefyd fy nwylaw a'm pen. 10Dywed yr Iesu wrtho, Yr hwn sydd wedi ymdrochi#13:10 Golyga louô olchi yr holl gorff — golyga niptô olchi rhan o hono, megys y gwyneb, y dwylaw, &c. Gellir gwneyd y blaenaf drwy suddo yr holl gorff mewn dwfr, neu trwy gymhwyso dwfr at yr holl gorff. Felly gosodir allan ystyr y ferf hon gan y gair ‘ymdrochi.’ Wedi bod yn ymdrochi, yr unig ran o'r corff mewn perygl o'i halogi yw y traed; felly dywedodd ein Harglwydd, “Yr hwn a ymdrocha (neu a drochir), nid rhaid iddo ond golchi ei draed, eithr y mae yn lân oll.” Plunô a ddefnyddir am olchi pethau, megys rhwydau, &c. Gweler hefyd Eph 5:26; Titus 3:5; Heb 10:22., nid rhaid iddo olchi#13:10 Golyga louô olchi yr holl gorff — golyga niptô olchi rhan o hono, megys y gwyneb, y dwylaw, &c. Gellir gwneyd y blaenaf drwy suddo yr holl gorff mewn dwfr, neu trwy gymhwyso dwfr at yr holl gorff. Felly gosodir allan ystyr y ferf hon gan y gair ‘ymdrochi.’ Wedi bod yn ymdrochi, yr unig ran o'r corff mewn perygl o'i halogi yw y traed; felly dywedodd ein Harglwydd, “Yr hwn a ymdrocha (neu a drochir), nid rhaid iddo ond golchi ei draed, eithr y mae yn lân oll.” Plunô a ddefnyddir am olchi pethau, megys rhwydau, &c. Gweler hefyd Eph 5:26; Titus 3:5; Heb 10:22. ond#13:10 ond ei draed א B C Brnd. ond Ti.; gad. Ti. ei draed, eithr y mae yn lân oll: ac yr ydych chwi yn lân, eithr nid pawb oll. 11Canys efe a adwaenai yr hwn oedd yn ei fradychu ef: am hyny y dywedodd efe, Nid ydych chwi oll yn lân.
Yr Athraw a'r Dysgybl.
12Gan hyny wedi iddo olchi eu traed hwy, a#13:12 … || א B C L Brnd.; efe a gymmerodd … gan eistedd, ac a ddywedodd A. chymmeryd ei ar‐wisgoedd, ac eistedd#13:12 anapesen, syrthio yn ol, eistedd i fwyta. drachefn wrth y bwrdd, efe a ddywedodd#13:12 … || א B C L Brnd.; efe a gymmerodd … gan eistedd, ac a ddywedodd A. wrthynt, A ydych yn gwybod#13:12 A ydych yn deall, wedi dyfod i wybod [ginoskete]? pa beth yr wyf wedi ei wneuthur i chwi? 13Yr ydych chwi yn fy ngalw i, Yr Athraw, ac, Yr Arglwydd#13:13 Neu, O Athraw, ac, O Arglwydd, [Gwel Mat 11:26; Marc 5:41; Ioan 19:3].; a da y dywedwch: canys y cyfryw wyf fi. 14Os myfi gan hyny, yr Arglwydd a'r Athraw, a olchais eich traed chwi, chwithau hefyd a ddylech olchi traed eich gilydd: 15canys esiampl#13:15 hupodeigma [yn yr awduron clasurol, paradeigma], yr hyn a ddangosir dan, fel cynllun yr arch‐adeiladydd neu gynddelw yr arlunydd neu y cerfiedydd. Cyfieithir tupos hefyd esiampl [1 Cor 10:6, 11; Phil 3:17; 1 Thess 1:7, &c.] Golyga argraff a adewir gan yr hyn a darewir [tuptô:] ‘ol yr hoelion’ Ioan 20:25; yr argraff ar arian, cofadail, delw, ffugyr, &c. a roddais i chwi, fel megys y gwneuthum i i chwi y gwnewch chwithau hefyd. 16Yn wir, yn wir, meddaf i chwi, nid yw gwas yn fwy na'i arglwydd, nac un a ddanfonir#13:16 Neu, Apostol. yn fwy na'r hwn a'i danfonodd. 17Os gwyddoch y pethau hyn, gwyn eich byd os gwnewch hwynt.
Y Bradychiad
[Mat 26:20–25; Marc 14:17–21; Luc 22:21–23]
18Nid wyf yn llefaru am danoch oll: mi a wn pwy rai a etholais#13:18 i fod yn Apostolion.: a hyn a wnaethpwyd fel y cyflawnid yr Ysgrythyr, —
Yr hwn sydd yn bwyta#13:18 trôgô, y ferf a ddefnyddia Crist pan yn llefaru am fwyta ei gnawd [6:54]. Awgryma fod Judas wedi cyfranogi o'r Swper. Y mae y dyfyniad yn debycach i'r Hebraeg na Groeg y LXX., ond y mae yn gwahaniaethu oddiwrth y ddau. fy#13:18 fy mara B C L Tr. Al. WH. Diw.: bara gyd â mi א A D La. Ti. mara
A gododd ei sawdl yn fy erbyn i#Salm 41:9.
19O'r pryd hwn yr wyf yn dywedyd i chwi cyn ei ddyfod, fel y credoch, pan y daw, mai myfi yw efe. 20Yn wir, yn wir, meddaf i chwi, Yr hwn sydd yn derbyn neb a ddanfonwyf, sydd yn fy nerbyn i; a'r hwn sydd yn fy nerbyn i, sydd yn derbyn yr hwn a'm danfonodd i.
21A'r Iesu yn dywedyd y pethau hyn, efe a gynhyrfwyd yn yr yspryd, ac a dystiolaethodd, ac a ddywedodd, Yn wir, yn wir, meddaf i chwi, Un o honoch a'm bradycha i. 22Yr oedd y Dysgyblion yn edrych ar#13:22 gan hyny א A D L Ti. Al. WH.: gad. B C [Tr.] La. eu gilydd, gan fod mewn dyryswch#13:22 aporeomai, bod yn ansicr, methu penderfynu, bod mewn penbleth. Gweler Marc 1:20. am bwy y mae yn llefaru. 23Yr oedd yn lledorwedd#13:23 anakeimai, gorwedd yn ol; y gair a ddesgrifia y modd yr eisteddasid wrth y bwrdd i fwyta. Yr oedd arferiad yr Iuddewon, Groegiaid, a'r Rhufeiniaid yn debyg, os nid yn hollol yr un fath. wrth y bwrdd yn mynwes yr Iesu un o'i Ddysgyblion, yr hwn yr oedd yr Iesu yn ei garu. 24Y mae Simon Petr gan hyny yn amneidio ar hwnw, ac#13:24 Felly B C L Brnd.; i ofyn, &c., A D. yn dywedyd wrtho, Dywed pwy yw efe am yr hwn y mae yn llefaru#13:24 Felly B C L Brnd.; i ofyn, &c., A D.. 25Ac efe, gan bwyso#13:25 bwyso yn ol [anapesôn] B C K L X Brnd.; bwyso ar [epipesôn] A D. yn ol#13:25 Llyth.: syrthio yn ol. Ni ddefnyddir syrthio ar, pwyso ar, yn Ioan. Yr oedd Petr yn meddwl fod Ioan fel cyfaill mynwesol yr Iesu yn gwybod, ac yn y gair ‘pwyso yn ol’ cawn olwg newydd ar serch Ioan a thynerwch y Meistr. Gelwid Ioan, ar ol hyn, ho epïstêthios, yr un ar y fron, y cyfaill mynwesol. fel yr oedd#13:25 fel yr oedd [houtôs] B C Brnd.: gad. א A D [4:6]. ar ddwyfron yr Iesu, a ddywed wrtho, Arglwydd, pwy yw efe? 26Yr Iesu gan#13:26 gan hyny B C L X; gad. א A D. hyny a etyb, Hwnw yw efe, i'r hwn y gwlychaf#13:26 Llyth.: trochaf [baptô]. y tamaid, ac y rhoddaf ef iddo. Gan hyny wedi gwlychu y tamaid, y#13:26 y mae efe yn ei gymmeryd ac B C L M X Brnd.; gad. א A D. mae efe yn ei gymmeryd ac yn ei roddi i Judas, mab Simon Iscariot#13:26 Judas Iscariot א A; Simon Iscariot B C L M X Brnd.. 27Ac ar ol y tamaid, yna yr aeth Satan i mewn iddo ef. Dywed gan hyny yr Iesu wrtho, Yr hyn yr wyt yn ei wneuthur, gwna yn fwy brysiog#13:27 Yr oedd Satan [yma yn unig yn Ioan] wedi cymmeryd meddiant o Judas, ac felly nid oedd edifeirwch bellach yn bosibl iddo, ac felly mae Crist am i'r argyfwng mawr i fod trosodd. Yr oedd yn barod wedi gweddïo am i Dduw “ei achub allan o'r Awr.”. 28A hyn ni wyddai neb o'r rhai oedd yn eistedd wrth y bwrdd, i ba ddyben y dywedasai efe wrtho: 29canys yr oedd rhai yn tybied, am fod Judas a'r göd#13:29 Gweler 12:6. ganddo, fod yr Iesu yn dywedyd wrtho, Pryn y pethau sydd arnom eu heisieu erbyn yr Wyl; neu, fel y rhoddai rywbeth i'r tlodion#13:29 Gweler Neh 8:10, 12; Ioan 12:5; Gal 2:10.. 30Yntau#13:30 Llyth.: efe, hwnw, fel un yn sefyll yn y pellder, tu hwnt i agendor mawr, wedi ymwahanu am byth oddi wrth Grist. gan hyny wedi derbyn y tamaid a aeth allan yn ebrwydd. Ac yr oedd hi yn nos#13:30 Rhai a gysylltant y frawddeg hon â'r hyn a ganlyn, “Ac yr oedd hi yn nos pan yr aeth efe gan hyny allan,” &c. Ond y mae yn amlwg mai diweddglo yw y geiriau syml ond dadganiadol i'r hyn sydd wedi myned o'r blaen. Gadawodd Judas y Goleuni, ac aeth allan i nos dragywyddol. Ar ol hyn y sefydlwyd y Swper. Y mae y rhan fwyaf o'r Tadau o'r farn fod Judas yn bresenol pan y gwnawd hyn: ond y mae y mwyrif mawr o esbonwyr diweddar o farn wahanol. Cyfranogwyd o honi yn unig gan y gwir Ddysgyblion..
Gogoneddiad y Mab, a gorchymyn newydd i'r Plant.
31Pan gan hyny yr aeth efe allan, dywed Iesu, Yn awr y gogoneddwyd#13:31 Y mae ei waith yn rhinweddol ar ben. Y mae ymadawiad Judas yn arwydd o fuddugoliaeth. Y mae y gogoneddiad yn cyd‐fyned â gweithred ‘mab y go lledigaeth.’ Yn yr yspryd y mae yn barod wedi gorchfygu gallu y Tywyllwch. Mab y Dyn, a Duw a ogoneddwyd ynddo ef. 32A#13:32 Ac os Duw a ogoneddwyd ynddo ef A Ti. [Tr.] [La.] [Al.]; gad. א B C D WH. Diw. Duw a'i gogonedda ef ynddo ei hun, ac a'i gogonedda#13:32 Yn ei Adgyfodiad, Esgyniad, &c. ef yn ebrwydd.
33Blant bychain#13:33 Yma yn unig gan Grist. Unwaith y cawn y gair yn yr Efengylau, ond ni anghofiodd Ioan byth mo hono (1 Ioan 2:1, 12, 28; 3:7, 18; 4:4; 5:21, &c.) Y mae ynddo gyd‐gyfarfyddiad o dynerwch a thosturi., eto yr wyf enyd fechan gyd â chwi. Chwi a'm ceisiwch: ac megys y dywedais wrth yr Iuddewon, Lle yr wyf fi yn myned ymaith, nis gellwch chwi ddyfod, yr wyf yn dywedyd i chwithau hefyd yr awrhon#13:33 arti, yn awr, fel adeg briodol. Y mae nun (ad 31) yn air cyffredinol am yr amser presenol; defnyddir arti fel yn dal perthynas neillduol â'r gorphenol neu y dyfodol (Mat 11:12; 26:53).. 34Gorchymyn newydd#13:34 kainos, newydd, yn wrthgyferbyniol i'r hyn sydd wedi ei dreulio allan, yr hyn sydd yn para yn newydd, tra y mae y neos, newydd, ieuanc, yn myned yn hen. Barna rhai mai cadw y Swper a chofio am Grist yw y Gorchymyn newydd yma; ond y mae yn eangach yn ei ystyr na hyny. Y mae Iesu yn taflu goleuni newydd ar hen orchymyn; y mae y cymhelliad i'w gadw yn newydd; y mae ei gylch yn eangach; y mae yr ymrwymiadau i'w gadw yn gryfach a lluosocach; ac y mae y modd y mae i'w gadw yn newydd, ‘fel y cerais i chwi.’ Y mae hwn yn ein gwneyd yn greaduriaid newydd, yn etifeddion Cyfamod newydd, ac yn ganwyr cân newydd. Yr ydym yn perthyn i Gymdeithas newydd; ac fel y mae y berthynas yn newydd, felly y mae y gorchymyn. Hefyd y mae yr holl fyd yn ‘gymydog’ i ni, ac felly yr ydym i'w garu. yr wyf yn ei roddi i chwi, ar garu o honoch eich gilydd: y modd y cerais i chwi, bod i chwithau hefyd garu eich gilydd. 35Yn hyn y gwybydd pawb mai Dysgyblion i mi ydych, os bydd genych gariad yn mhlith eich gilydd.
36Dywed Simon Petr wrtho, Arglwydd, i ba le yr wyt yn myned ymaith? Iesu a atebodd, Lle yr ydwyf fi yn myned ymaith, ni elli di yn awr fy nghanlyn; eithr ti a#13:36 a'm canlyni A D: a ganlyni א B C L X Brnd. ganlyni ar ol#13:36 Neu, yn ddiweddarach. Nid yn unig i farwolaeth, ond i'r un fath o farwolaeth, 21:18, 19. hyn. 37Petr a ddywed wrtho, Arglwydd, Paham nad allaf fi dy ganlyn di yr awrhon? mi a roddaf fy einioes drosof. 38Y mae Iesu yn ateb#13:38 iddo E G H, &c.; gad. א A B C Brnd., Dy einioes a roddi drosof? Yn wir, yn wir, meddaf i ti, ni chân ceiliog ddim, nes i ti fy ngwadu dair gwaith.
Dewis Presennol:
Ioan 13: CTE
Uwcholeuo
Rhanna
Copi
Eisiau i'th uchafbwyntiau gael eu cadw ar draws dy holl ddyfeisiau? Cofrestra neu mewngofnoda
Cyfieithiad Newydd o'r Testament Newydd gyda Nodiadau gan Dr William Edwards. Cyhoeddwyd mewn 4 cyfrol 1894-1915.