Mateo 13

Bana itsi ñuicësoi an ñu ꞌapácë uni ñui quicë bana

(Mr 4.1-9; Lc 8.4-8)

1A nëtën xubunuax cuanx ca Jesús parúmpapa cuëbí tsóbuacëxa. 2Tsóbucëbë ca ꞌaisamaira uni a nëbë́tsiorati timë́acëxa. Timë́cëbë manë nuntinu ꞌirutancëxa Jesús tsómainun ca unicamax masinu bucubuacëxa. 3Bucubucë ca Jesusan ꞌitsa bana ꞌunánmiquin bana itsi ñuicësoquin ñuiquin ësaquin cacëxa:

—An ñu bëru ꞌapácë uni ca aín naënu ꞌapáquin ñu bëru sacai cuanxa. 4Sacacëx ca raírinëx anúan uni nicë me iru anu nipacëaxa. Nipacëcë isbëtsini uxun ca ñuina pëchiñunën ꞌeaxa. 5Raírinëx ca maparañu menu nipacëaxa. Nipacëax ca me cëxtúma ꞌain bënëtishi cooxa. 6Coóxbi ca uruquian barin xarocëx aín tapun ꞌaíma ꞌain chushiaxa. 7Raírinëx ca muxañu menu nipacëaxa. Nipacëax coi ca ꞌiruaxa. ꞌIruxunbi ca muxan abë coquin mapurucëxun tuacëma ꞌicën. 8Usa ꞌaínbi ca raíri ñu bëru ax me upínu nipacëaxa. Nipacëax coi canitancëxun ca upí oquin tuaxa. Tuacëx ca raírinëx aín bimi ꞌitsaira, cien ꞌiaxa, raírinëxribi ca aín bimi ꞌitsa, sesenta ꞌiaxa, raírinëxribishi ca aín bimi ꞌitsamashi, treintaishi ꞌiaxa. 9An aín pabitan ënë bana cuacë unin ca aín nuitunënbi sinánquin cuati ꞌicën.

Uisa cupí cara Jesusan bana itsi ñuicësoquin bana ñuiacëxa quicë bana

(Mr 4.10-12; Lc 8.9-10)

10A bana ñuixuncëxun ca aín ꞌunánmicë unicaman Jesús nëbë́tsioraxun ñucácëxa:

—¿Uisacasquin caramina bana itsi ñuicësoquin ënë unicama bana ñuixunin?

11Ñucácëxun ca cacëxa:

—Uni itsían ꞌunaniamabi camina mitsun Nucën Papa Diosan sinánmicëxun an ꞌunánmicë ñu ꞌunanin. Usa ꞌaínbi ca raíri unin ꞌunanima. 12An ꞌën bana cuaquin a bana quicësabi oquin ꞌacë uni a ca ꞌën bana itsiribia cuanun Nucën Papa Diosan ꞌunánmiti ꞌicën. Usa ꞌaínbi ca an ꞌën bana cuaquinbi sináncëma uni a, an isa ꞌunánxa quixuan sináncë bana a camabi Nucën Papa Diosan manumiti ꞌicën. 13ꞌËn ꞌaia isquinbi ca atun ꞌën cushi Nucën Papa Diosan ꞌë ꞌináncë a sinanima. Atun pabitan ꞌën ñuixuncëxun cuaquinbi ca uisai quicë cara quixun ꞌunántisama tania. Usa ꞌain cana acaman cuaisabi oquin ñuiquinma bana itsi ñuicësoquin ñuin. 14Isaíasnëan a unicama ñuiquin cuënëo bana quicësabi oi ca usai ꞌia, ësai quicë:

Mitsun pabitan ꞌën bana ñuia cuaquinbi camina uisai cara quia quixun ꞌunántima ꞌain. Mitsun bërun ꞌën ꞌaia isibi camina ꞌëx cushiira ꞌaínbi ꞌëmi sinántima ꞌain. 15Atun nuitu mëu ꞌunántisama tanan ca judíos unicaman atun pabitan cuaquinbi uisai quicë cara quixun ꞌunántisama tania. Atun bërúnbi ꞌën ꞌaia isquinbi ca ꞌëx cushiira ꞌaínbi ꞌëmi sinántisama tania. ꞌËmi sinanatia cana atu ꞌën uni ꞌinun ië́mitsian. Usa ꞌaínbi ca ꞌiisama tanxa.

16Atúxa Isaías quiásabi oi ꞌëmi sinántisama tancëbëtanbi camina mitsun bërun ꞌën ñu ꞌaia isi ꞌëmi catamëtin. ꞌËn bana camina mitsun pabitan cuaquin mitsun nuitu mëúribi upí oquin sinanin. Usa ꞌaish camina chuámarua tani cuëënin. 17Asérabi cana mitsu cain, ꞌëx ucëma pan ꞌain ca bëráma an Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë unicama ꞌimainun axa Nucën Papa Diosmi sináncë unicamanribi —Cristo ca uti ꞌicë —quixun ꞌë ñuiquin cuënëo bana ꞌunánquin, uisai cara ꞌiti ꞌicë quixun istisa tanquinbi isáma ꞌicën. Uisa bana carana ñuixunti ꞌai quixun cuaisa tanquinbi ca cuama ꞌicën.

Uisai quicë cara an ñu ꞌapácë uni ñui quicë bana ꞌicë quixuan Jesusan ñuia

(Mr 4.13-20; Lc 8.11-15)

18An ñu ꞌapácë uni ñui quicë bana uisai quicë cara quixun mitsu ñuixunmainun camina cuati ꞌain. 19Anúan uni Nucën Papa Diosnan ꞌiti ënë bana aín pabitan cuaquinbia uisai qui quicë cara quixun upí oquin ꞌunáncëbëma uxun ca ñunshin ꞌatimanën ꞌapun bënë́nquinshi uni manumia. Usa banax ca anúan uni niti me iru anua nipacëcë ñu bëru asaribi ꞌicën. 20Maparañu me bëxbánua ñu bëru nipacëcë asaribi ca raíri uni ꞌicën. Usa unin ca Nucën Papa Diosan bana cuati cuëënquin bënë́nquinshi —a bana quicësabi oi cana ꞌiti ꞌai —quixun aín nuitunën sinania. 21Usaquin sinánquinbi ca maparañu menu nipacëcë ñu bëru tapun ꞌitsañuma asaribi ꞌixun Nucën Papa Diosan bana ꞌitsama nëtë́inshi sinania. Sinánquinbi ca anbi masáquin sinánan Nucën Papa Diosan bana ꞌacëbë ami nishquian unin ꞌatimocëxun a bana manuquin ënia. 22Muxañu menua nipacëcë ñu bëru usaribi ca raíri uni ꞌicën. A unicaman ca Nucën Papa Diosan bana cuaquin —a bana quicësabi oi cana ꞌiti ꞌai —quixun sinania. Usaquin sinanibi ca ënë menu ꞌicë ñuishi sinánan —ꞌitsa ñuñu ꞌaish cana cuëënti ꞌai —quixun sinani, ꞌitsa ñuñu ꞌiisa tanan bëtsi ñuribi cuëënia. Usa ꞌaish ca Nucën Papa Diosan sináncëxbi ñu bëru ꞌapácëa coiabi chucun mapurucësa usaribi ꞌaish bimiñumasa ꞌia. 23Me upí anua ñu bëru nipacëcë usaribi ca raíri unicama ꞌicën. A unicamax ca Nucën Papa Diosan bana asérabi cuaquin a bana quicësabi oquin ꞌacë ꞌaish me upínu ꞌapácë ñu bëru, axa coi canitancëxun upí oquin tuacë, asaribi ꞌia. Raírinëx ca ꞌitsaira, cien, bimiñusa ꞌia, ꞌimainun ca raírinëxribi ꞌitsa, sesenta, bimiñusa ꞌia, ꞌimainun ca raírinëxribishi ꞌitsamashi, treinta, bimiñusa ꞌia.

Unían ñu bëru upí ꞌapácënu uni itsin chucu ꞌaisama ꞌapácë ñuicë bana

24Bana itsi ñuicësoquin ñuixunquin ca Jesusan anu ꞌicë unicama ësaquinribi cacëxa:

—Nucën Papa Dios naínu ꞌicë an ainan ꞌiti unicama ainan ꞌimiti ax ca ësaribi ꞌicën. Achúshi unin ca ñu bëru upí aín naënu ꞌapáxa. 25ꞌApánbi ca camabi uníxa ꞌuxan, anu cuanxun axa ami nishcë achúshi unin a naënu ñu bëru ꞌaisama ꞌapáxa, ꞌapábiani ca cuanxa. 26Usa ꞌain ca ñu bëru ꞌapácë ax upí ꞌaish coi canitancëx bimiaxa. Bimiñu ꞌaínbi ca ñu bëru ꞌaisama axribi coi caniaxa. 27Usaía coia isibiani cuanxun ca an ñu mëëxuncë unicaman aín ꞌibu ësaquin caxa: Min camina min naënu ñu bëru upí ꞌapan. ¿Usa cat? ¿Usa ꞌaínbi cara chucu ꞌaisama uisax coax? 28Cacëxun ca aín ꞌibun caxa: Axa ꞌëmi nishcë unin ca usaquin ꞌaxa. Cacëxun ca an ñu mëëxuncë unicaman caxa: ¿Nunu a chucu ꞌaisamacama bëchiti cuanti cara uisa ꞌiti ꞌic? 29Quia ca aín ꞌibun caxa: A ëchíquin mina ñu ꞌapácë aribi ëchiti, usa ꞌain camina chucu ëchítima ꞌain. 30Anun aín bimi biti nëtë utámainun abëbi canitanun camina ënti ꞌain. A nëtë ucëbëtan cana an naënu ꞌicë bimi biti unicama cati ꞌain: Chucucama pain camina bëchíti ꞌain. Bëchíxun camina nëënuxun nëati ꞌain. Ñu bëru upí ꞌapácë aín bimi bitancëxun camina anu ñu bimi bucúnti xubu anu upí oquin bucúnti ꞌain.

Mostaza bëru ñui quicë bana

(Mr 4.30-32; Lc 13.18-19)

31Bana itsi ñuicësoquin ñuixunquin ca Jesusan anu ꞌicë unicama ësaquinribi cacëxa:

—Nucën Papa Dios naínu ꞌicë, an cara ainan ꞌiti unicama uisoquin ainan ꞌimiti ꞌicë quiax cana mostaza bëru ñui quin. Ca ësa ꞌicën. Axa chamaratsu ꞌicëbi ca mostaza bëru bitancëxun unin aín naënu ꞌapatia. 32Mostaza bëru ax ca chamaratsuira ꞌicën, bëtsi ñu bëru chamaratsusamaira ca ax ꞌicën, ꞌaíshbi ca ꞌapácëx bëtsi ñu bëru canicësamaira ꞌia. Usa ꞌaísha cani iisaribi ꞌinun pëñanacëcëbëtan ca manan nuáncë ñuinacamax anu nooi aia. Usaribiti ca Nucën Papa Diosan unicamax ꞌitsamashi pain ꞌiaxbi ꞌitsaira ꞌitánun uatia.

Anun pán chamiti ñu ñui quicë bana

(Lc 13.20-21)

33Bana itsi ñuicësoquin ñuixunquin ca Jesusan anu ꞌicë unicama ësaquinribi cacëxa:

—Nucën Papa Dios naínu ꞌicë an cara ainan ꞌiti unicama uisoquin aín uni ꞌimiti ꞌicë quiax cana anun pán chamiti ñu ñui quin. Xanúan xuicëma pain ꞌixun anun pán chamiti ñucëñun mëscucëx ca aín xëquíon mësioti rëncë ax chaia. Usaribiti ca Nucën Papa Diosan unicamax ꞌitsamashi pain ꞌiaxbi ꞌitsaira ꞌitánun uatia.

Uisa cupí cara bana itsi ñuicësoquin bana ñuia quiáxa Jesús quia bana

(Mr 4.33-34)

34Usoquin ca Jesusan bana itsi ñuicësoquin bëtsi bëtsi ñu ñuiquin anu ꞌicë unicama bana ñuixuancëxa. Bëtsi banánma usoquinshi ca bana ñuixuancëxa. 35Jesusan ca usaquin bana ñuixunti ꞌicë quiax ca an Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë unix bëráma quiacëxa, ësai qui:

ꞌËn cana bana itsi ñuicësoquin ñuiquin bana ñuixunti ꞌain, uinsaranbia unin ꞌunánma ñu ñuiquin cana unicama ñuixunti ꞌain.

Ësai quicë ca ñu bëru upí ꞌimainun chucu ꞌaisama ñui quicë bana ax ꞌicë quixun Jesusan ca

36Usoquin bana ñuixuntancëxun anu ꞌicë unicama ëbiani cuanx ca Jesús xubunu atsíanacëxa. Atsinia ca aín ꞌunánmicë unicaman nëbë́tsioraquin Jesús cacëxa:

—Uisai quicë cara naënu ꞌicë chucu ñui quicë bana ax ꞌicë quixun camina nu ñuixunti ꞌain.

37Cacëxun ca Jesusan cacëxa:

—An ñu bëru upí ꞌapácë uni asaribi cana uni ꞌinux Nucën Papa Diosnuax uá ꞌëx ꞌain. 38Anu ñu bëru ꞌapácë naë asaribi ca camabi ënë me ꞌicën. Ñu bëru upí asaribi ca Nucën Papa Diosan unicama ꞌicën. Chucusaribi ca a ñunshin ꞌatimanën ꞌapun sinánmicë unicama ꞌicën. 39An chucu ꞌapácë uni asaribi ca ñunshin ꞌatimanën ꞌapu ꞌicën. Anun bimi biti nëtë ñuiquinbi cana ꞌëx utëcënti nëtë ñui quian. An bimi bicë unicama asa ca ángelcama ꞌicën. 40Anun ñu bimi biti nëtë́an unin chucu pain bëchítancëxun tsin nëënti nëtë usaribi ca anun ꞌëx utëcënti nëtë ꞌiti ꞌicën. 41ꞌËx uni ꞌinux Nucën Papa Diosnuax uá ꞌixun ꞌën ángelcama xucëxun ca an ñu ꞌaisama ꞌacë unicama ꞌimainun an bëtsi uni ñu ꞌaisama ꞌanun ꞌamicë unicamaribi bitancëxun 42manë tsi cha rëquirucë anu puti ꞌicën. Anuax ca anu ꞌicë unicamabë tëmërai bënëti ꞌinuxun ꞌaia. 43Usai ꞌicëbë ca barin uruquian pëcacëxa upí ꞌicësaribiti an Nucën Papa Diosan bana ꞌacë unicamax abë ꞌaish upíira upí ꞌiti ꞌicën. An aín pabitan ënë bana cuacë unin ca aín nuitunënbi sinánquin cuati ꞌicën.

Unëcë ꞌaisamaira cupícë ñu ñui quicë bana

44Catancëxun ca Jesusan ësaribi oquin aín ꞌunánmicë unicama cacëxa:

—Nucën Papa Dios naínu ꞌicë an cara ainan ꞌiti unicama uisoquin ainan ꞌimiti ꞌicë quixun ñui cana ꞌaisamaira cupícë ñu ñui ësai quin: Achúshi unin ca ꞌaisamaira cupícë ñu, me ꞌucë mëu uni itsían unëa, mëraxa. Mëraquin ca —ꞌënan ca ꞌiti ꞌicë —quixun sinani cuëënquin maputëcëanxa. Mapubiani cuanquin ca aín ñucama anun a me maruti curíqui binuxun maruaxa. Marutancëx curíqui bëi utëcënquin ca a me ainan ꞌinun maruaxa. Usaribiti ca uni bëtsi ñu cuëëncësamaira oi Nucën Papa Diosnan ꞌiti cuëënia.

Perla cacë ñu cupíira cupí ñui quicë bana

45Nucën Papa Dios naínu ꞌicë an ainan ꞌiti unicama ainan ꞌimiti ax ca ësaribi ꞌicën. Achúshi uni an ñu marucë ax ca murusa ñu, perla cacë, ax po namë iscësa, a ñu upíira upí ꞌaish ꞌaisamaira cupícë, a biisa tanquin bari nitsia. 46Bariquin mëraxun biisa tani ca anun maruti curíqui binuxun aín ñucama marui cuanxa. Cuanxun maruquin curíqui bitancëx utëcënquin ca a perla ꞌaisamaira cupícë, ainan ꞌinun maruaxa. Usaribi oi ca uni bëtsi ñu cuëëncësamaira oi Nucën Papa Diosnan ꞌiti cuëënia.

Anun tsatsa biti rica ñui quicë bana

47Catancëxun ca Jesusan ësaribi oquin cacëxa:

—Nucën Papa Dios naínu ꞌicë an cara uisoquin ainan ꞌiti unicama aín uni ꞌimiti ꞌicë quixun ñui cana rica anun tsatsa biti ñui ësai quin. An tsatsa bicë unicaman ca aín rica bacanu saracabianquin anun ñu bëaratia. Usotancëxun ca anua cëñúruia tsatsa ꞌaisamaira bitsia. 48Bitancëxun masinu buánxun ca anu tsóxun upíbushi caísquin biquin caquínu puruia. Puruquin ca a pitima ñu a bacanu putia. 49Usaribi ca anun ꞌëx utëcënti nëtë ꞌinuxun ꞌaia. ꞌËx utëcëncëbë uquin ca ángelcaman unicama Nucën Papa Diosan iscëx upí ꞌicë acama abë ꞌinun bianan an iscëxa upíma ꞌicë unicama bixun, 50manë tsi cha rëquirucë anu punuxun ꞌaia. Anuax ca anu ꞌicë unicamabë tëmërai bënëti ꞌinuxun ꞌaia.

Jesusan bana ꞌicësaribi ca bëráma Nucën Papa Diosan bana cuënëo ax upí ꞌicë quicë bana

51Catancëxun ca ësaquinribi aín ꞌunánmicë unicama cacëxa:

—¿ꞌËn mitsu cacë bana caina cuatin?

Cacëxun ca aín ꞌunánmicë unicaman —cananuna cuatin —quixun cacëxa. 52Quia ca Jesusan cacëxa:

—An Nucën Papa Dios naínu ꞌicë aín bana únáncë uni, an ca ꞌën uni ñuixuncë bana unicama ñuixuanan bëráma ꞌë ñuiquin cuënëo bana aribi ñuixunia. Ax ca xubuñu unían a isi ucë uni aín ñu ió ꞌimainun aín ñu ióma ꞌaíshbi upí, aribi ismicësa ꞌicën.

Jesús Nazaretnu ꞌiá

(Mr 6.1-6; Lc 4.16-30)

53Bana itsi ñuicësoquin unicama bana ñuixunquin ancëbiani cuanx ca Jesús anuaxa canicë menu bëbacëxa. 54Bëbatancëxun ca anua judíos unicama timë́ti xubunu atsínxun bana ñuixunquin ꞌunánmiacëxa. Usoquian bana ñuia cuati ca anu ꞌicë unicamax ratuti canancëxa:

—¿Uin cara ënë uni usaquian bana ñuiti ꞌunánmiax? ¿Uin cushin cara ënë menuxuan unin ꞌacëma ñu ꞌain? 55Ënëx ca carpinteronën bëchicë ꞌicën, ꞌimainun ca aín titax María ꞌicën. Jacobo, José, Simón, Judas acamax ca aín xucën ꞌicën. 56Aín chirabacëcamaribi ca ënu nubë ꞌicën. ¿Uin ꞌunánmicëxun cara ësaquin bana ñuianan ësaquinribi ñu ꞌati ꞌunanx?

57Usai canani ami nishcëxun isquin ca Jesusan atu cacëxa:

—An Nucën Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë unían bana ñuixunia ca unin cuatia. Usa ꞌaínbi ca axa anuax canicë unían anuaxa canicë menuxun bana ñuixunia, anu ꞌicë unicama ꞌimainun aín aintsi ꞌibucamanribi cuaisama tania.

58Usaquian Jesús quicësabi oquin ca anu ꞌicë unicaman —an ca asérabi Nucën Papa Diosan cushínbi ñu ꞌaia —quixun sinánma ꞌicën. Usa ꞌain ca Jesusan ꞌitsa ñu ꞌaquinma uni itsían ꞌacëma ñu ꞌitsamashi ꞌacëxa.

Currently Selected:

Mateo 13: cbrPB

Highlight

Copy