Mateo 5
5
Da n'aqtaxanaxac mayi hualec aso qasoxonaxa
1Qaq so Jesús co'ollaq ila'a da ÿataqta qalota so shiÿaxauapi, nachi nqo'ooshiguemec aso qasoxonaxa, nachi nso'ooñi, nachi so lapaxaguenatacpi laponeu'a somayi. 2Nachi so Jesús ÿapaxaguen somayipi, 'eeta':
Nam ÿataqta 'eesa da machiguiñi
(Lucas 6.20-23)
3–Ÿataqta machiguiñi qome nam nauattootela't da iuen ca ltaunaxanaxac ñi Dios, cha'ayi namayipi huetaigui qome da l'onataxanaxac ñi Dios mayi neta'ague da piguem da ilo'ogue 'enauacna.
4Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam huo'o da laquicoxo, cha'ayi ñi Dios ÿanem ca lamaiquiaxac.
5Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam sa ishit da ñi'oxonnaxaic da lquiyaqteÿaxac, cha'ayi namayipi ÿaconguet qome cam 'alhua mayi ÿachaxanapeguem ñi Dios.
6Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam 'eeta'am da huo'o na lqouaxa qataq na laquip da nshitaique da i'ot cam 'eetapeguec ñi Dios, cha'ayi ñimayi itauanec qome namayipi, da yaqto' ishit da i'ot.
7Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam ichoxoden ca lÿa, cha'ayi ñi Dios ichoxoden qome namayipi.
8Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam qui'itta da lquiyaqteÿaxac, cha'ayi namayipi nauane' qome ñi Dios.
9Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam huetapec da yaqto' huo'o ca nlagaxayic, cha'ayi ñi Dios ÿamata'ac qome da ÿataqta llalaqpi.
10Qataq ÿataqta machiguiñi qome nam nque'etaxangui da ncanaguec, souaxat da i'ottac cam 'eetapeguec ñi Dios, cha'ayi namayipi huetaigui qome da l'onataxanaxac ñi Dios mayi neta'ague da piguem da ilo'ogue 'enauacna.
11Qataq ÿataqta qauamaichiguiñi qom qami' ishiueeta'pe na shiÿaxauapi, huo'otaq da sa ishit da qami' iyacna'pe qataq da qami' ÿasaxalguete na ÿotta'a't shipegaxanaxacpi, souaxat da aÿim qoquiitague'. 12Qaq ÿataqta qauamaichiguiñi qome qataq qantoñiitapigui', cha'ayi qami' qauacoñiiguet qome ca lta'adaic qanshiitenaguiiqui mayi hua'ague da piguem. Cha'ayi nachida da 'eetec da ncanaguec som hua'au l'aqtaxanaxanecpi ñi Dios co'ollaq saxanaqca da qoñiita.
Ca toue qataq aca coÿadaxanaxaqui mayi iuen nam shiÿaxauapi
(Marcos 9.50; Lucas 14.34-35)
13Qami' qoñiita'am ca toue mayi iuen nam huetalec ana 'alhua. Qalaxayi ca toue, da huo'otaq imeuo na lli'iuaxa, qaq ¿ishit peta'a da qaltaq ÿi'iguelaxalec da no'on? Camayi nachi sa ishit da huo'o ca taiguet. Chaqdata da qaÿasaxauec, qataq chochi pigui nam shiÿaxauapi.
14Qami' nataq'en qoñiita'am aca lcoÿadaqte nam huetalec ana 'alhua. Qaq ca la ciudad mayi netalec aca qasoxonaxa, camayi sa ishit da 'ico' nqañoxottapiguiñi. 15Qataq sa ishit da qaiqueteteu'a aca coÿadaxanaxaqui, da yaqto' qoÿano'ot na pa'aguiñi aca cajón. Chaqdata da qoÿanashiguem, da yaqto' icoÿadelec 'enauac nam hueta'a ca nma'. 16Qaq nachi 'eetec qome nataq'en da qoñiita, ÿataqta qau'edaxachiÿoiguilo qome naua qadcoÿadaxanaxaquilli', yaqto' 'edalec na shiÿaxauapi, yaqto' namayipi, da ila'a dam ÿaÿamaqchiguiñi mayi qau'ochiitac, nachi namayipi ÿi'oxoden ñi qadta'a mayi neto'ot na piguem.
So Jesús dapaxaguenataxaatapeguec na lqataxacpi so Moisés
17Sa ishit qome da qaupi'itaxañiitega da aÿim ñanac da imeuo ñaq'en na lqataxacpi so Moisés qataq na lapaxaguenataxanaxac som l'aqtaxanaxanecpi ñi Dios. Aÿim sa ishit da ñisoguiñi namayipi. Chaqdata da aÿim ñanac, da yaqto' ipacchigui ñaq'en cam ÿoqta naigui. 18Cha'ayi qami' shinapegalo da huo'otaq ñaq huo'o na piguem qataq ana 'alhua, qalaq sa ishit da huo'o ca qanqat nam saq 'amaqtaq ledaxatpiolec nam nqataxacpi, nato' qom mashi ipacchigui 'enauac nam taÿa'a da yi'oq. 19Qaq ÿoqo'oyi ca sa ishit da ÿalaxaguet ca 'oonolec ne'ena nqataxacpi, nai'ctaxa da huo'otaq ÿapacteec saq 'amaqtaq, nachi camayi da ÿapaxaguenec na laÿipi da sa ÿalaq, qaq nachica ca ÿapacteec qaica ca l'amaqchic qanqoÿin qom qanayiitaigui da l'onataxanaxac ñi Dios mayi neta'ague da piguem da ilo'ogue 'enauacna. Qalaxayi cam ÿataqta ÿalaxaguet na nqataxacpi, qataq ÿapaxaguen ca lÿa da yaqto' ÿalaq, qaq nachica qome ca ÿataqta 'amaqtaq qanqoÿin qom qanayiitaigui da l'onataxanaxac ñi Dios mayi neta'ague da piguem. 20Cha'ayi qami' shinapegalo da huo'otaq sa ishit da qanapaquiÿalec nam dapaxaguenataxanec na nqataxacpi qataq na nanettaigui na fariseopi da qau'ochi cam 'eetapeguec ñi Dios, nachi sa ishit qome da qaunoxoñiu'a da l'onataxanaxac ñi Dios mayi neta'ague da piguem da ilo'ogue 'enauacna.
So Jesús dapaxaguenataxanec da qaivita'a da nalemataic
(Lucas 12.57-59)
21Qami' qau'aqaitapeguelec naxa da napaxaguenataguec som hua'au qadta'alpi mayi 'eeta': “Sa ishit da 'aualaataxan. Cha'ayi da huo'o ca dalaataxan, nachi camayi qaÿauo'o ca nhuaxanaguec.” 22Qalaxayi aÿim qami' shinapegalo da huo'otaq huo'o ca dalemataÿa ca lÿa, nachi camayi qaÿauo'o ca nhuaxanaguec. Qataq cam ishiuen ca lÿa, qalaq camayi qaÿauegueu'a cam nta'alpi mayi loicnatac na lataxacpi, da yaqto' qanmit. Qataq cam ÿamata'ac qaica ca ÿaÿajnapec ca lÿa, nachi camayi huetalec da lchic da tangui qanqoÿin ca nodec mayi huaña da ÿauo'o da nhuaxanaguec ñi Dios na 'itaxaloxoicpi.
23Qaq ÿoqo'oyi 'am, da huo'otaq 'audotau'a aca 'adachitaqtaxanaqte aca nca'atoxonaxalate, qaq da tachigui yi 'adhuel ca 'adÿa da huo'otaq hueto'ot ca 'adasouaxashit, 24nachi 'am 'aucotana'asop aca nca'atoxonaxalate aca 'adachitaqtaxanaqte, nachi 'au'auaxaañi da 'anmane' ca 'adÿa. Ime, qaq 'am 'avi'iguelaxau'a aca nca'atoxonaxalate, nachi 'ai'aneuo aca 'adachitaqtaxanaqte.
25Qaq da huo'otaq huo'o ca 'am ncotaÿapegue', nachi 'am ÿauegueu'a ca nmit na nasouaxashitpi. Qalaq 'am 'au'auaxaañi da 'anaÿamaxate' camayi, da yaqto' sa ishit da 'am icoñi' naq'en ca nta'a. Qaq que'eca nta'a nachi 'am ÿaneu'a ca huataxanaq. Huaña, nachi 'am qaÿamaxaigui aca ncoñitaxanaxaqui. 26Huaña, nachi 'am sa ishit da 'annoxoneec da huo'otaq saxanaxa da 'aumatteec da 'aushiiten aca 'adavigaxaiste.
So Jesús dapaxaguenataxanec da qaivita'a da nauañi' aca sa nhua
27Qami' qau'aqaitapeguelec naxa da n'aqtac mayi 'eeta': “Sa ishit da 'adauañi' aca sa 'adhua.” 28Qalaxayi aÿim qami' shinapegalo da huo'otaq huo'o ca chochi ilogui aca 'alo da huo'otaq huo'o da lqopichi, nachi camayi sogote da 'eeta'am da mashi ncachiÿa'ai' acamayi dam lquiyaqteÿaxac.
29Qaq ÿoqo'oyi ana 'oiguishi 'ad'aite, da huo'otaq huo'o naq'en ca 'adasouaxashit, qaq no'on da 'anqat, nachi 'auasaxauec. Cha'ayi ÿaÿamaqchiguiñi da huo'o ca daqat naua 'ogoxoshi'te, qalaxayi sa ishit da imauec da 'ad'oquiaxac da qaÿasaxaña ca nhuaxanqa' na 'itaxaloxoicpi. 30Qataq na 'oiguishic 'adhuaq, da 'am ÿanataxajñi, nachi no'on da 'auquesoxouec, nachi 'auasaxauec. Cha'ayi ÿaÿamaqchiguiñi da huo'o ca daqat naua 'ogoxoshi'te, qalaxayi sa ishit da imauec da 'ad'oquiaxac da qaÿasaxaña ca nhuaxanqa' na 'itaxaloxoicpi.
So Jesús dapaxaguenataxanec da lataxac cam ÿalat aca lhua
(Mateo 19.9; Marcos 10.11-12; Lucas 16.18)
31Co'olloxochiyi nataq'en qoÿiita': “Da huo'o ca camachaqca ÿalat aca lhua, qalaq camayi ÿami' acamayi acam lmalate da ÿalat.” 32Qalaxayi aÿim qami' shinapegalo da huo'otaq huo'o ca shiÿaxaua da ÿalat aca lhua, da sa ishit da huasoilec da nquishishaxac, nachi camayi ÿasouaxateguet aca lhua da 'ico' nquishishaxai. Qaq cam huadonguet acam qaÿalat 'alo, camayi nataq'en qaÿamata'ac da huadonaxaic.
So Jesús dapaxaguenataxanec da lataxac da qoÿan ca n'aqtac
33Nataq'en qami' qau'aqaitapeguelec naxa da n'aqtac co'olloxochiyi som hua'au qadta'alpi mayi 'eeta': “Sa ishit qome da sa 'aupaguelec ca 'ad'aqtac mayi hua'aqchigui 'anqa'en ñi 'adataxala' Dios da 'ai'an.” 34Qalaxayi aÿim qami' shinapegalo da sa ishit da chochi 'ai'an ca 'ad'aqtac. Sa ishit da 'auÿaxaatega na piguem da chigoqo'ot ca 'anhuaxanaguec da 'ai'an ca 'ad'aqtac, cha'ayi nachina na nso'ootalec ñi Dios; 35qataq na 'alhua, cha'ayi nachina na petalec ñimayi; qataq yi la ciudad Jerusalén, cha'ayi yimayi nachiyi yim lma' ñim Dios mayi nta'a lta'adaic. 36Nataq'en sa ishit da 'auÿaxaatega ca nhuaxanaguec na 'adqaic da huo'otaq 'ai'an ca 'ad'aqtac, cha'ayi sa ishit da huo'otaq maichi ÿapagaq 'anqa'en ca 'oonolec na 'adaue, huo'otaq da naue'. 37Chaqdata da 'oonolec ca qadasataxaqui. Qoñiita': aja' huo'otaq 'a'i. Cha'ayi ca chochi qaÿachigoxotauec n'aqtac, camayi chigoqo'ot so shiÿaxaua lma'na.
So Jesús dapaxaguenataxanec da qaivita'a da qaipalaique ca nvi'
(Lucas 6.29-30)
38Qami' nataq'en qau'aqaitapeguelec naxa da n'aqtac mayi 'eeta': “Ca nqat ana l'aite ca lÿa, camayi nataq'en qanqat ana l'aite; qataq ca nqat aca lhue ca lÿa, nataq'en qanqat aca lhue.” 39Qalaxayi aÿim qami' shinapegalo da sa ishit da qau'enaxachiÿa'aguet cam huo'o ca qami' i'oteque. Chaqdata da huo'otaq huo'o ca iuaxangui ana 'adamelque, qalaq 'ai'anem ana lÿa. 40Qataq da huo'o ca nshitaique da 'am ncotaÿapegue', nachi ÿacona ca 'adlomaxaqui, nachi 'auaqta'a da ÿachi nataq'en ca 'adpo'. 41Qataq da huo'otaq huo'o ca 'am ÿachilec ca lli'ac da 'auda'a ca taÿa'a, qalaq 'anquigaxatteec ca tachiguiña ca 'auda'a. 42Qataq da huo'o ca 'am iÿaxanot, qalaq 'ai'anem cam iÿaxanaique. Qataq sa ishit da 'avi'iguelaxatteec da huo'otaq huo'o ca 'am da'aalaxaatacot.
Qaÿauotec ca depa'aguenataxaatac
(Lucas 6.27-28, 32-36)
43Nataq'en qau'aqaitapeguelec naxa da n'aqtac mayi 'eeta': “'Auauotec ca 'adÿa, qalaxayi ÿataqta 'anquiÿa ca 'am ipa'agueetac.” 44Qalaxayi qami' shinapegalo da ÿataqta qauauochiic ca qami' ipa'agueeta'pe, qataq qauasaqailec ca no'on ca qami' ishiueeta'pe, qataq qau'ochiic ca ÿaÿamaqchiguiñi cam qami' nquiÿategalo, qataq qanatamñiitalec cam qami' ishiueeta'pe, qataq cam qami' sa iyacna'pe. 45Qaq yaqto' ÿataqta qami' llalqa ñim qadta'ai mayi neta'ague da piguem. Cha'ayi ñimayi icoÿadelec naq'en añi nala' ca qauemaic qataq ca soxodaic, qataq da namaq na auot, qalaq talec naq'en cam no'on da lataxac qataq cam qauem da lataxac. 46Cha'ayi qami' da ndoteec cam qami' ÿauoteque, qaq nachica qauauochiic, nachi ¿huá'ago' ca 'eetec da huo'o ca qanshiitenaguiiqui? Cha'ayi nataq'en i'ot de'eda nam ÿacootapeeguet ana nshiitenaqte ca nta'a. 47Qataq da huo'otaq ndoteec ca 'adqaÿa da 'anquiitapegue', nachi ¿négue't cam no'on mayi naigui de'eda? Yi ivida'a da i'ot de'eda nam saxanaxa da ÿauatton ñi Dios. 48Qaq ÿoqo'oyi ÿataqta nalochiguiñi qome da qadataxaqui, yaqto' qoñiita'am da lataxac ñim qadta'ai mayi neta'ague da piguem da ÿataqta nalochiguiñi.
Nuevo Testamento Toba Qom, Dios Nvita Na Shiỹaxauapi © Sociedades Bíblicas Unidas, 1981.