SAN MATEO 27
27
Ndyaa lo'o ngu' ji'i̱ Jesús slo Pilato
1Lo'o nguxee chaca tsa̱, xa' ndyu'u ti'i̱ lcaa sti jo'ó nu laca loo lo'o lcaa ngu' cusu' ji'i̱ ngu' judío, cha' cua'ni stu'ba ngu' cha' lo'o tya'a ngu', ñi'ya̱ taca cujuii ngu' bi' ji'i̱ Jesús. 2Li' ngusca̱' ngu' ji'i̱ Jesús, ndyaa lo'o ngu' ji'i̱ slo Poncio Pilato, nu ngua gobernador romano.
Ngujuii Judas
3Lo'o nu Judas nu ndyujui' ji'i̱ Jesús ya' ngu' xña'a̱ bi' ni, na'a̱ yu cha' cua cujuii ti ngu' ji'i̱ Jesús; ngua xñi'i̱ ti' yu li'. Hora ti ndya yu nu calaa tyii cñi plata ji'i̱ ngu' nu laca loo bi' chaca quiya'.
4―Ntsu'u qui'ya 'na ―nacui̱ Judas bi' ji'i̱ ngu' nu laca loo―, cha' cua ndyujui' na' ji'i̱ sca ñati̱ lubii ji'i̱ ma̱, cha' cujuii ma̱ ji'i̱ ―nacui̱.
Li' nguxacui̱ ngu' nu laca loo bi' cha' ji'i̱ Judas:
―¿Ha cha' ji'i̱ cua laca cha' bi'? ―nacui̱ ngu' nu laca loo bi'―. Si ntsu'u qui'ya jinu'u̱, cha' jinu'u̱ laca bi'.
5Li' ngusalú Judas cñi plata bi' lo yuu ne' laa tonu bi' su nga'a̱ ngu' nu laca loo bi', ndu'u yu ndyaa yu. Li' ndyujuii Judas ji'i̱ ycui' ca; ngusca̱' yu reta yane yu, lo'o ngusca̱' loo reta laja yaca nde cua̱; cuati nguxtyú yu ji'i̱ ycui' ca yu nde lo yuu, ngujuii yu li'.
6Ngusñi sti jo'ó nu laca loo ji'i̱ cñi bi' li'.
―¿Ñi'ya̱ cua'ni na lacua? ―nacui̱ sti jo'ó ji'i̱ tya'a ngu'―. Ná ntsu'u chacuayá' quixa' cñi re lo'o msta̱ nu cua nda ngu' ji'i̱ ycui' Ndyosi ne' laa re, cha' cñi nu ngujui ji'i̱ yu cha' ndyujui' yu ji'i̱ sca ñati̱ laca cñi re ―nacui̱ sti jo'ó bi'.
7Li' ngüiñi cha' ji'i̱ ngu' lo'o tya'a ngu', cha' lo'o cñi bi' cui'ya ngu' sca lo'o ji'i̱ ngu' su ndiña ngu' quityu̱' nquicha', cha' caja su tyatsi' jyo'o ngu' xa' tsu' ne' lo'o bi'. 8Bi' cha' juani ndu'ni ngu' ji'i̱ yuu bi': Ne' lo'o su ndyalú tañi ñati̱; jua'a̱ naa yuu bi' ji'i̱ ngu' juani. 9Nu jyo'o Jeremías nu ngua tu'ba ji'i̱ ycui' Ndyosi tya sa'ni la ni, cua nguscua yu sca cha' lo quityi cuentya ji'i̱ cñi plata bi', cha' nu caca nde loo la. Ndi'ya̱ cha' nu nguscua yu: “Calaa tyii tya'a cñi plata, tsa lo cua ti cñi laca caya' nu ntsu'u lo sca ñati̱, nacui̱ ngu' Israel tya'a na. 10Li' ngusñi ngu' cñi bi', ngüi'ya ngu' sca lo'o ji'i̱ ñati̱ nu ndiña quityu̱' nquicha'. La cui' cña bi' laca nu ngulo ycui' nu Xu'na na 'na”, nacui̱ Jeremías.
Ndu̱ Jesús slo Pilato
11Lo'o li' ndyalaa Jesús slo nu laca gobernador bi', nchcuane yu nu laca loo bi' ji'i̱ Jesús li':
―¿Ha la cui' nu'u̱ laca rey ji'i̱ ngu' judío? ―nacui̱ yu nu laca loo bi' ji'i̱ Jesús.
―La cui' laca na' ―nacui̱ Jesús ji'i̱ li'―, la cui' ñi'ya̱ nu nacui̱ nu'u̱ laca na'.
12Lo'o li' nu ngu' sti jo'ó nu laca loo lo'o ngu' cusu' bi', ngusta ngu' qui'ya ji'i̱ Jesús; pana ni sca cha' ná nguxacui̱ Jesús ji'i̱ ngu' bi'. 13Li' xa' nchcui' Pilato lo'o Jesús:
―¿Ha ná nduna nu'u̱ cha' cuxi nu nchcui' ngu' jinu'u̱? ―nacui̱ nu laca loo bi' ji'i̱ Jesús.
14Pana ná nguxacui̱ Jesús cha' ji'i̱ ngu' tsiya' ti; ni sca cha' ná nchcui', bi' cha' ndube tsa ti' nu Pilato bi' ña'a̱ yu ji'i̱.
Ngulo Pilato cña cha' cujuii ngu' ji'i̱ Jesús
15Lcaa yija̱ lo'o ndyaca tsa̱ ta'a bi' ndu'ni lyaá nu laca gobernador ji'i̱ sca ti preso, la cui' preso nu ndijña ngu' judío ji'i̱. 16La cui' tyempo bi', ntsu'u sca nu qui'yu nu naa Barrabás ne' chcua̱, sca ñati̱ nu ntsu'u tsa qui'ya ji'i̱ ngua yu bi'. 17Lo'o jua'a̱ ngua cha' quiña'a̱ tsa ngu' judío ndyu'u ti'i̱ ngu' to' ni'i̱ ji'i̱ gobierno, li' nchcuane Pilato bi' ji'i̱ ngu':
―¿Ti ji'i̱ nti' ma̱ cha' cua'ni lyaá na' ji'i̱ juani? ¿Ha tso'o clyaá Barrabás, o tso'o la clyaá Jesús nu ndu'ni ma̱ Cristo ji'i̱? ―nacui̱ Pilato ji'i̱ ngu'.
18Jlo ti' nu Pilato bi', cha' liye' tsa ti' ngu' nu laca loo bi' ña'a̱ ngu' ji'i̱ Jesús, bi' cha' cua ngusu'ba ngu' ji'i̱ ne' chcua̱.
19Tya nga'a̱ lcaa ñati̱ bi' slo Pilato, lo'o jua'a̱ tya ntucua ycui' yu lo yaca xlya cña su ndu'ni cuayá' yu ji'i̱ ñati̱. Li' ndyalaa sca msu slo yu, ya̱a̱ lo'o sca cha' nu cua nchcui' clyo'o Pilato bi': “Ná sca cha' cua'ni nu'u̱ lo'o nu qui'yu nu lubii tyiquee jua”, nacui̱ nu cuna'a̱ bi' ji'i̱ Pilato. “Lye tsa ngua ti' na' tyucui talya cuentya ji'i̱ yu bi'. Cua nchcui' tsa xcalá na' xqui'ya yu bi'.”
20Pana nu ngu' sti jo'ó nu laca loo lo'o ngu' cusu' bi', cua nchcui' tsa ngu' bi' lo'o nu quiña'a̱ tsa ñati̱ bi', cha' jña ngu' chacuayá' ji'i̱ Pilato cha' culaá yu ji'i̱ Barrabás nu ntsu'u ne' chcua̱ bi', cha' li' cujuii Pilato ji'i̱ Jesús. 21Li' xa' nchcuane gobernador bi' ji'i̱ ngu' chaca quiya':
―¿Ti ji'i̱ cua'ni lyaá na' lacua? ―nacui̱ nu Pilato bi'.
―Ji'i̱ Barrabás ―nacui̱ ngu' quiña'a̱ li'.
22―¿Na laca cua'ni na' lo'o Jesús nu ndu'ni ma̱ Cristo ji'i̱ lacua? ―nacui̱ Pilato li'.
―Cujui'i̱ ca'a̱ ma̱ ji'i̱ lo crusi ―nacui̱ ngu' li'.
23―¿Ni cha' laca nti' ma̱ cha' cujuii na' ji'i̱ yu re? ―nacui̱ Pilato bi' li'―. ¿Ni qui'ya ntsu'u ji'i̱?
Cui̱i̱ tsa nxi'ya lo'o ngu' ji'i̱ li':
―Cujui'i̱ ca'a̱ ma̱ ji'i̱ lo crusi ―nacui̱ ngu'.
24Li' na'a̱ Pilato cha' tyaala tsa ndi'i̱ loo ngu', cha' ñasi̱' tsa ngu'; jua'a̱ ná ntaja'a̱ ngu' cuna ngu' cha' nu nchcui' yu lo'o ngu' tsiya' ti. Bi' cha' ngulo yu cña cha' ca̱a̱ lo'o msu ji'i̱ sca tsi'yu ntsu'u hitya. Li' ndyaati̱ ya' yu slo lcaa ñati̱.
―Lubii tyanu ya' na', cha' si'i cha' jna' cajaa yu nu lubii tyiquee re ―nacui̱ Pilato ji'i̱ ngu'―, cha' ji'i̱ cu'ma̱ laca cha' bi'.
25―Tso'o ―nacui̱ nu ngu' quiña'a̱ bi'―, tyanu qui'ya hichu̱' ya, lcaa ya lo'o sñi' ya; pana ntsu'u cha' cajaa yu re.
26Li' ngua'ni lyaá Pilato ji'i̱ nu Barrabás bi', cuati ngujui'i̱ ngu' ji'i̱ Jesús lo'o reta. Li' ngulo nu Pilato bi' cña ji'i̱ ngu' sendaru cha' tsaa lo'o ngu' ji'i̱ Jesús cha' cujui'i̱ ca'a̱ ngu' ji'i̱ lo crusi.
27Lo'o li' ntejeya' ngu' sendaru nu ndu̱ cua̱ slo gobernador bi' ji'i̱ Jesús, ndyaa lo'o ngu' ji'i̱ nde ne' ni'i̱ ji'i̱ gobierno; ndacha' ngu' ji'i̱ lcaa tya'a sendaru nu ndi'i̱ ni'i̱ bi', cha' tyu'u ti'i̱ ngu' su ndu̱ Jesús. 28Li' ngulo ngu' ste' Jesús, nguxacu' ngu' ji'i̱ lo'o sca late' nga'a ña'a̱. 29Li' ngüixi̱i̱ ngu' lti quiche' chu̱' tya'a cha' caca sca sne'; ngusta ngu' sne' bi' hique Jesús, jua'a̱ ngusta ngu' sca yaca quii ya' tsu' cui̱ ji'i̱ yu. Li' ndyatu̱ sti̱' ngu' slo Jesús. Ngua ti' ngu' xtyí lo'o ngu' ji'i̱, bi' cha' ngua'ni ngu' lcaa cha' bi', ñi'ya̱ si laca yu sca rey nde chalyuu.
―Ndyu'ni tlyu ya jinu'u̱ cha' laca nu'u̱ rey ji'i̱ ngu' judío ―nacui̱ ngu' sendaru ji'i̱ Jesús li'.
30Li' ndu'u hitya sañi' ngu' loo Jesús; ngusñi ngu' yaca quii bi', ngujui'i̱ ngu' hique Jesús lo'o yaca quii bi' li'. 31Lo'o ndye ngustí lo'o ngu' ji'i̱ yu, li' ngulo ngu' late' nga'a bi', nguxacu' ngu' ste' ycui' yu chaca quiya'. Li' ndu'u ngu' sendaru bi', ndyaa lo'o ngu' ji'i̱ yu to' quichi̱ cha' cujui'i̱ ca'a̱ ngu' ji'i̱ ca lo crusi.
Ngujui'i̱ ca'a̱ ngu' ji'i̱ Jesús lo crusi
32Tyucui̱i̱ su ndyaa ngu', li' ndyacua tya'a ngu' lo'o sca nu qui'yu nu naa Simón; ngu' Cirene laca yu bi'. Lo'o li' ngulo sendaru cña ji'i̱ nu Simón bi', cha' qui'ya yu crusi bi' cuentya ji'i̱ Jesús.
33Lo'o li' ndyalaa ngu' lo sca cuati̱ nu naa Gólgota (Gólgota nti' ñacui̱ cha'cña ji'na: ca'ya su nscua tyijya̱ hique jyo'o). 34Li' nda ngu' vino nguixa' lo'o sca taná clyaa' cha' co'o Jesús; pana lo'o cua ndyi'o cuayá' xi ca ti, li' nga'aa ntaja'a̱ yu co'o yu ji'i̱ vino bi' tsiya' ti.
35Lo'o ngujui'i̱ ca'a̱ ngu' ji'i̱ yu lo crusi lo'o clavo, li' ngüijya sendaru bi' lo'o tya'a ngu' cha' cua'ni ngana ngu' ji'i̱ tya'a ngu', cha' tacha ste' Jesús ji'i̱ ngu'. La cui' cha' bi' nguscua jyo'o cusu' nu ngua tu'ba ji'i̱ ycui' Ndyosi nu ngua sa'ni; ndi'ya̱ nacui̱ quityi bi': “Ndacha ngu' ste' na' ji'i̱ tya'a ngu' lo'o ngüijya ti ngu'”. 36Nga'a̱ ngu' bi' cua̱ quiya' crusi. 37Cua ngusta ngu' letra hique crusi nu nchcui' ni qui'ya ntsu'u ji'i̱ Jesús: “Nu nde laca Jesús, rey ji'i̱ ngu' judío”, nacui̱ letra bi'.
38Lo'o la cui' tsa̱ bi' ngujui'i̱ ca'a̱ ngu' ji'i̱ tucua tya'a ngu' cuaana lo xa' la crusi tya'a ndu̱ Jesús; tsaca yu nga'a̱ la'a tsu' cui̱ ji'i̱ Jesús, lo'o chaca yu nga'a̱ la'a tsu' coca ji'i̱. 39Lo'o jua'a̱ ntsu'u tsa ñati̱ nu nteje tacui su ndu̱ crusi bi', nxtyí lo'o ngu' bi' ji'i̱ Jesús.
40―Nu'u̱ laca nu cuityi̱ ji'i̱ laa tonu bi' nacui̱ nu'u̱, lo'o li' nacui̱ nu'u̱ cha' cuiñá nu'u̱ ji'i̱ chaca quiya' chu̱' sna tsa̱ ti, ngua ti' nu'u̱. Cua'ni lyaá nu'u̱ ji'i̱ ycui' ca lacua ―nacui̱ ngu' bi' ji'i̱ Jesús―. Si chañi cha' nu sca ti Sñi' ycui' Ndyosi laca nu'u̱, cua'ya clya nu'u̱ lo crusi cua juani ―nacui̱ ngu'.
41Lo'o nu ngu' sti jo'ó nu laca loo, lo'o ngu' mstru cha' jo'ó, lo'o ngu' cusu' ji'i̱ ngu' judío, ndya'a̱ ngu' ndyaa na'a̱ ngu' ca su nga'a̱ Jesús lo crusi, cha' nxtyí lo'o ngu' bi' ji'i̱ yu li'.
42―Ngua'ni lyaá yu ji'i̱ xa' ñati̱, pana ji'i̱ ycui' ca yu ná nchca ji'i̱ yu cua'ni lyaá yu ―nacui̱ ngu' nu laca loo bi'―. Rey ji'i̱ ngu' Israel laca yu, nacui̱ yu. Tso'o la si ca'ya yu lo crusi cua juani, jlya ti' na ji'i̱ yu li' ―nacui̱ ngu' bi' ji'i̱ tya'a ngu'―. 43Ndu̱ ti' yu ji'i̱ ycui' Ndyosi cha' xtyucua Ni ji'i̱ yu, nacui̱ yu. Tso'o la si cua'ni lyaá ycui' Ndyosi ji'i̱ yu juani, si chañi cha' tyaca'a yu ji'i̱ Ni; “Sñi' ycui' Ndyosi laca na'”, ndu'ni yu re.
44Lo'o jua'a̱ nu ngu' cuaana nu tya'a ngujui'i̱ ca'a̱ ngu' ji'i̱ lo crusi, lo'o ngu' bi' nxtyí lo'o ngu' ji'i̱ Jesús.
Ngujuii Jesús
45Lo'o li' ngua talya chalyuu chu̱' sna hora; nde hora nguxana cha' bi', hasta ña'a̱ cuayá' nu ndyalaa hora cua sna nde ngusi̱i̱. 46Lo'o la cui' hora cua sna nde ngusi̱i̱ bi', cui̱i̱ tsa ngusi'ya Jesús:
―Elí, Elí, ¿lama sabactani? ―nacui̱. Ndi'ya̱ nti' ñacui̱ cha' cha'cña ji'na: Ndyosi Sti na', Ndyosi Sti na', ¿ni cha' laca cha' ngulaya' nu'u̱ 'na?
47Lo'o ndyuna xi ngu' nu ndu̱ cacua ti cha' bi', li' nchcui' ngu' lo'o tya'a ngu':
―Nxi'ya yu re ji'i̱ jyo'o Elías ―nacui̱ ngu' bi'.
48Hora ti ngusna tsaca ngu' bi' ndyaa qui'ya yu sca quiche, ngüicha' yu ji'i̱ lo'o hitya tiye'. Li' ngusca̱' ji'i̱ lo sca yaca cha' tyalaa su ntucua tu'ba Jesús cha' co'o yu. 49Lo'o xi xa' la ñati̱ nacui̱ ji'i̱:
―Jatya na si ca̱a̱ jyo'o Elías cha' cua'ni lyaá ji'i̱ yu ―nacui̱ ngu' bi'.
50Lo'o li' chaca tya quiya' cui̱i̱ tsa ngusi'ya Jesús; li' ngutu'u cresiya ji'i̱ yu, ngujuii yu. 51La cui' hora bi' ngutaa' late' tlyu nu ndacui ndyacu̱' sa cla'be ne' laa tonu. Ca cua̱ ngutu'u ngutaa' late' bi'; tsa cu' ti ngutaa', hasta ña'a̱ cuayá' nu ndyalaa ca lo yuu. Lo'o li' lye tsa ngulacui̱ chalyuu ña'a̱ cuayá' nu ngula'a quee tonu, 52ña'a̱ cuayá' nu ndyaala cuaá su nguatsi' jyo'o. Li' tyu̱u̱ tya'a ngu' jyo'o nu ntsu'u cha' ji'i̱ ngu' lo'o ycui' Ndyosi nu ngua sa'ni la, ndyu'ú jyo'o bi' chaca quiya'. 53Ca tiya' la lo'o cua ndyu'ú ycui' Jesús chaca quiya', li' ndu'u ngu' nu ngua jyo'o bi' ne' cuaá, ndyaa ngu' bi' nde quichi̱ Jerusalén, quichi̱ nu tacati tsa cuentya ji'i̱ ycui' Ndyosi. Lo'o li' tyu̱u̱ tya'a ñati̱ na'a̱ ji'i̱ ngu' bi', cha' cua ndyu'ú ngu' bi' chaca quiya'.
54Lo'o nu sendaru nu nga'a̱ cua̱ ji'i̱ Jesús bi', lo'o nu capitán ji'i̱ sendaru bi', ngulacua tsa ti' ngu' bi' li'; tlyu tsa cha' ndyutsi̱i̱ ti' ngujui ji'i̱ ngu' bi' lo'o na'a̱ ngu' ñi'ya̱ ngua cha' bi', ñi'ya̱ ngua lo'o ngulacui̱ chalyuu.
―Chañi tsa cha' Sñi' ycui' Ndyosi laca jyo'o re ―nacui̱ nu ngu' sendaru bi'.
55Laja li', tyijyu' ti xi ndu̱ tyu̱u̱ tya'a ngu' cuna'a̱ nu ndu'u nde Galilea; tya'a nguta'a̱ ngu' lo'o Jesús, nguxtyucua ngu' bi' ji'i̱ yu. Ndu̱ ti nu ngu' cuna'a̱ bi', na'a̱ ngu' ji'i̱ crusi su nga'a̱ Jesús; 56lo'o María Magdalena, lo'o María xtya'a̱ Jacobo xtya'a̱ José, lo'o jua'a̱ xtya'a̱ sñi' Zebedeo, na'a̱ ngu' bi' ñi'ya̱ ngua ji'i̱ Jesús.
Nguatsi' jyo'o Jesús
57Lo'o cua ngusi̱i̱ la xi ñaa sca nu culiya', sca ngu' quichi̱ Arimatea laca yu nu naa José. Lo'o nu José bi' ngua tsa'a̱ yu ji'i̱ Jesús. 58Tya tsa̱ la cua ndyaa yu slo Pilato, ngüijña yu chacuayá' cha' tsaa lo'o yu ji'i̱ jyo'o Jesús cha' tyatsi'. Li' nda Pilato chacuayá' ji'i̱ yu, ngulo Pilato cña ji'i̱ ngu' sendaru cha' tya ngu' jyo'o bi' ji'i̱ José. 59Li' ngüixi̱i̱ yu José bi' sca tasá lubii hichu̱' jyo'o bi', ndyaa lo'o yu ji'i̱ jyo'o cha' tyatsi'. 60Nguxatsi' yu ji'i̱ jyo'o bi' ne' sca tyuquee nu cua ngulu ca ti ngu' sii' cua'a̱, cha' caca cuaá su tyatsi' ycui' José nquicha'. Ndacu̱' José bi' to' cuaá lo'o sca quee tonu, ndu'u yu ndyaa yu li'. 61Lo'o jua'a̱ nga'a̱ María Magdalena lo'o nu chaca María, nga'a̱ ngu' cacua ti to' cuaá bi'.
Ndu̱ ngu' cua̱ to' cuaá su ndyatsi' jyo'o Jesús
62Ca chaca tsa̱ lo'o cua ndye ngua'ni yala ngu' cña ji'i̱ ngu', cha' cua tyalaa ti tsa̱ ta'a nu ntsu'u cha' tyi'i̱ cña' ngu', li' lcaa sti jo'ó nu laca loo lo'o ngu' fariseo bi' ndyu'u ti'i̱ ngu' slo Pilato. 63Nchcui' ngu' lo'o li':
―Cusu' ―nacui̱ ngu' ji'i̱ nu Pilato bi'―, ntsu'u ti' ya ji'i̱ cha' nu cua nchcui' nu cuiñi bi' lo'o tya lu'ú yu: “Tyu'u scua sna tsa̱, li' tyu'ú na' chaca quiya'”, nacui̱ yu. 64Bi' cha' tso'o la si culo nu'u̱ cña cha' tyi'i̱ ngu' cua̱ to' cuaá bi' sna tsa̱, cha' ná ta ngu' chacuayá' ji'i̱ ngu' nu ngua tsa'a̱ ji'i̱ yu, cha' ná tsaa ngu' bi' cuaana ngu' ji'i̱ jyo'o bi'. Ná caja ñi'ya̱ nu chcui' ngu' cha' cua ndyu'ú jyo'o bi' chaca quiya' li'. Cua ngusñi ngu' cha' cuiñi nu nchcui' jyo'o bi' tya tsubi' la; lo'o juani si jlya ti' ñati̱ cha' ndyu'ú jyo'o bi', tlyu la cha' cuiñi caca si xñi ngu' cha' bi'.
65Li' nguxacui̱ Pilato cha' ji'i̱ ngu' nu laca loo bi':
―Ndu̱ ngu' sendaru cuentya ji'i̱ ma̱ ―nacui̱ Pilato―. Yaa clya ma̱ lo'o ngu' sendaru bi', cha' tacu̱' tso'o ma̱ to' cuaá bi' ñi'ya̱ nu nti' ycui' cu'ma̱.
66Li' ndu'u ngu' nu laca loo bi', ndyaa ngu' lo'o sca taju sendaru ji'i̱ ngu', ndacu̱' tachaa ngu' to' cuaá bi' lo'o sca lo nguiña' tacalya nu ntsu'u sello ji'i̱, cha' ná cala' ngu' tsiya' ti quee tonu nu ndyacu̱' to' cuaá bi'. Li' nguxtyanu ngu' ji'i̱ taju sendaru bi' cajua, cha' tyi'i̱ ngu' cua̱ to' cuaá bi'.
දැනට තෝරාගෙන ඇත:
SAN MATEO 27: cta
සළකුණු කරන්න
බෙදාගන්න
පිටපත් කරන්න
ඔබගේ සියලු උපාංග හරහා ඔබගේ සළකුණු කල පද වෙත ප්රවේශ වීමට අවශ්යද? ලියාපදිංචි වී නව ගිණුමක් සාදන්න හෝ ඔබගේ ගිණුමට ඔබගේ ගිණුමට පිවිසෙන්න
© 1981, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.