Mateusza 5
5
Kazanie na Górze
(Łk 6:20-26)
1A [Jezus], widząc te tłumy,#Mt 4:25 wstąpił na górę#Wj 24:12; Mt 15:29; 17:1; 24:3; Mk 3:13 i gdy usiadł,#5:1 Zwyczajem rabinów. przystąpili do Niego Jego uczniowie. 2Wówczas otworzył swoje usta i zaczął ich nauczać#5:2 Impf. inchoaktywne, wskazujące początek czynności. tymi słowy:
3Szczęśliwi#5:3 szczęśliwy, μακάριος, אַשְׁרֵי, Ps 1, odnoszone do bóstw i ludzi; błogosławiony to gr. εὐλογημένος (Mt 21:9; Łk 1:42, 68). W G opisuje czystość charakteru, zob. J 13:17; 20:29; 1Tm 1:11; Tt 2:13; Mt 5:5L. ubodzy#5:3 Ubogi, πτωχός, to człowiek całkowicie zdany na łaskę Boga, jak np. Łazarz (Łk 16:20, 22). W Łk brak wyrażenia: w duchu, τῷ πνεύματι. Ubodzy w duchu to: (1) ludzie pokorni, skruszeni i bez względu na status materialny świadomi zależności od Boga; (2) ludzie uchodzący za ubogich i beznadziejnych lub uważający się za takich; (3) ludzie poszkodowani przez społeczeństwo. w duchu,#Prz 16:19; 29:23; Iz 57:15; 66:2
gdyż ich jest Królestwo Niebios.#Mt 4:17; 5:10
4Szczęśliwi, którzy się smucą,#Iz 61:2-3; J 16:20; Obj 7:17#5:4 smucący się, πενθοῦντες, lub: pogrążeni w żałobie. W G najczęściej o żałobnikach lub zasmuconych grzechem innych (Mt 5:4L).
gdyż oni będą pocieszeni.#2Kor 1:7
5Szczęśliwi łagodni,#Ef 4:2; Tt 3:2; Jk 3:13#5:5 łagodni, πραεῖς, lub: mili, delikatni, uprzejmi, przyjaźni, cisi, pokorni, liczący się z innymi, szanujący uczucia innych.
gdyż oni odziedziczą ziemię.#Ps 37:9, 11; Rz 4:13; Hbr 2:5-8
6Szczęśliwi głodni i spragnieni#Iz 55:1; J 7:37
sprawiedliwości,#Mt 5:10, 20; 1Tm 6:11; 2Tm 2:22
gdyż oni będą nasyceni.#Ps 22:27; 36:9 #5:6 Lub: zadowoleni.
7Szczęśliwi miłosierni,#Mt 18:33; Jk 2:13
gdyż oni miłosierdzia dostąpią.
8Szczęśliwi czystego serca,#Ps 24:4; 51:12; 73:1; Prz 22:11; 2Tm 2:22; 1J 3:3
gdyż oni będą oglądać Boga.#Jb 42:5; Ps 11:7; 17:15; Hbr 12:14; 1J 3:2; Obj 22:4
9Szczęśliwi wprowadzający pokój,#Rz 14:19; Ef 2:14; Hbr 12:14; Jk 3:18#5:9 Tj. zabiegający o pokój, a nie tylko pokojowo nastawieni (Ef 2:14).
gdyż oni będą nazwani
synami Boga.#J 1:12; Rz 8:14; 1J 3:1
10Szczęśliwi prześladowani#1P 3:14
z powodu sprawiedliwości,#Mt 5:6, 20
gdyż ich jest Królestwo Niebios.#Mt 5:3; 25:34
11Szczęśliwi jesteście,
gdy was będą znieważać
i prześladować, i kłamliwie
przypisywać wam wszelkie zło
ze względu na Mnie.#Iz 51:7; Mt 10:22; J 15:20-21; Rz 3:8; 2Kor 6:8; Hbr 13:13; 1P 4:14 12Cieszcie
się i weselcie,#Ps 9:3; Dz 5:41; 2Kor 6:10; 12:10; Kol 1:24; Jk 1:2; 1P 1:6; 4:13, 16 gdyż wielka jest
wasza nagroda#5:12 nagroda, μισθός, lub: zapłata. w niebiosach;#Mt 16:27; Hbr 10:35 tak
bowiem prześladowali proroków,
którzy byli przed wami.#2Krn 36:16; Mt 23:30, 34, 37; Dz 7:52; 1Ts 2:15; Hbr 11:36-38; Jk 5:10
Uczniowie – sól i światło
13Wy jesteście solą ziemi;#Kpł 2:13; 2Krl 2:20-21; Kol 4:6 jeśli zaś sól zwietrzeje,#Mk 9:50; Łk 14:34 czym się ją nasala?#5:13 Sól jako związek chemiczny nie wietrzeje. Być może: (1) chodzi o sól ziołową l. podatne na wietrzenie dodatki do soli; (2) chodzi o zastosowanie soli w piekarnictwie, gdzie jako materiał izolacyjny była co pewien czas wymieniana; (3) Jezus nie twierdzi, że sól wietrzeje, zwraca raczej uwagę, że to tak niedorzeczne, jak skrywanie miasta na górze lub świecenie lampą skrytą pod naczyniem; Mt 5:13L. Do niczego jest już nieprzydatna, poza wyrzuceniem#Mt 25:30; Łk 14:35 na zewnątrz, na podeptanie przez ludzi. 14Wy jesteście światłem świata;#J 8:12; Ef 5:8; Flp 2:15 nie może ukryć się miasto położone na górze. 15Nie zapalają też lampy i nie stawiają pod miarą#5:15 Tj. modiosem, naczyniem o pojem. 8,75 l. [do ziarna], ale na podstawku, aby świeciła wszystkim, którzy są w domu.#Mk 4:21; Łk 8:16; 11:33 16Tak niech i wasze światło świeci wobec ludzi,#Iz 58:8; 60:1, 3; Ef 5:8-9 by mogli zobaczyć wasze szlachetne czyny#1P 2:12 i oddać chwałę waszemu Ojcu w niebie.#Mt 9:8; J 15:8; 1Kor 10:31; Flp 1:11#5:16 Tj. w niebiosach, ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ojciec w niebie brzmi naturalniej w języku polskim; pod. w innych miejscach; Mt 5:16L.
Trwałość Prawa
17Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo lub proroków;#Mt 7:12 nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.#Mt 3:15; Rz 3:31; 8:4; 10:4; 13:8-10 18Zapewniam was bowiem: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia,#Mt 24:35; Łk 16:17; Hbr 1:11-12; 2P 3:10; Obj 21:1 nie przeminie ani jedna jota lub ani jedna kreska#5:18 Kreska, κεραία, to szeryf, kreseczka kończąca znak graficzny; ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία, idiom: nic z tego, co tak dokładnie badacie. z Prawa – aż wszystko się stanie.#Ps 119:89; Iz 40:8; 55:11; Łk 16:17; 21:33 19Kto zatem rozwiąże jedno z tych przykazań,#Jk 2:10 choćby najmniejsze, i tak będzie nauczał ludzi, najmniejszym będzie nazwany w Królestwie Niebios, a kto będzie stosował i nauczał, ten będzie nazwany wielkim w Królestwie Niebios.#Mt 11:11; 18:1-4 20Mówię wam bowiem, że jeśli wasza sprawiedliwość#Iz 26:2; Mt 5:6, 10; Flp 3:9; Obj 19:8 nie przewyższy [sprawiedliwości] znawców Prawa i faryzeuszów, nie wejdziecie do Królestwa Niebios.#Mt 7:21; 18:3; 23:13; J 3:5; Dz 14:22
O szacunku dla życia
21Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał,#Wj 20:13; Pwt 5:17#5:21 Tj. mordował; Mt 5:21L. a kto by zabił, będzie winien#5:21 winien, ἔνοχος, zob. Mt 5:21L. sądu.#Wj 21:12; Kpł 24:17; Pwt 16:18; 17:8-9; 2Krn 19:5-6 22A Ja wam mówię, że każdy, kto gniewa#Jb 5:2; Ps 37:8; Prz 19:19; Kzn 7:9; Ef 4:26; Jk 1:19-20; 1J 3:15 się na swego brata, będzie winien sądu, a kto by powiedział swemu bratu: Raka,#5:22 Raka, רֵיקָה, ῥακά, aram. pusty; a zatem: pusta głowo. będzie winien Sanhedrynu,#Mt 10:17; 26:59; Mk 15:1; J 11:47; Dz 4:15; 5:21, 41 a kto by powiedział: Głupcze,#5:22 Lub: tępaku, μωρέ, נָבָל; trans. מוֹרֶה (moreʰ), Pwt 21:18, 20. będzie winien ognia Gehenny.#Mt 5:29-30; 10:28; 18:9; Łk 12:5#5:22 Gehenna, γέεννα, גֵּיהִנֹּם (gehinnom), dolina Hinom; miejsce składania ofiar Molochowi (2Krl 23:10); nie to samo co Hades, który nigdy nie ozn. miejsca kary, lecz miejsce przebywania umarłych, niezależnie od ich statusu moralnego (Mt 5:22L). Ogień Gehenny, γέενναν τοῦ πυρός, to gen. qualitatis.
O sporach
23Jeślibyś więc składał swój dar#Wj 27:1; Kpł 1:9-12; Mt 8:4; 23:18-19 na ołtarzu#Mt 18:15, 21; Mk 11:25#5:23 Ołtarz, θυσιαστήριον, to: (1) ołtarz całopalny na dziedzińcu świątyni (Hbr 7:13); (2) ołtarz kadzidlany w miejscu świętym (Łk 1:11); tym samym słowem określony jest też (3) ołtarz w niebie (Obj 8:3) i (4) krzyż, na którym umarł Jezus (Hbr 13:10, 12). i tam przypomniałoby ci się, że twój brat ma coś przeciw tobie, 24zostaw swój dar tam przed ołtarzem, odejdź i najpierw pojednaj się ze swym bratem,#Ef 4:32; Kol 3:13 a potem przyjdź i złóż swój dar. 25Gódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, póki jesteś z nim w drodze,#Łk 12:58 aby przeciwnik nie podał cię sędziemu, a sędzia podwładnemu,#5:25 Podwładny, ὑπηρέτης, l. sługa. i [abyś nie] został wtrącony do więzienia. 26Zapewniam cię, na pewno nie wyjdziesz stamtąd, aż oddasz ostatni kodrantes.#Mt 18:34-35; Łk 12:59#5:26 Kodrantes, 1/64 denara, ok. 30 min. pracy.
O czystości współżycia
27Słyszeliście, że powiedziano: Nie będziesz cudzołożył.#Wj 20:14; Pwt 5:18 28A Ja wam mówię, że każdy, kto patrzy na kobietę#5:28 kobietę: słowo γυνή ozn. również mężatkę i chodzi być może właśnie o to znaczenie. żądny, by ją mieć,#Jb 31:1; 2P 2:14#5:28 Lub: by pożądać jej, aby posiąść ją, πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν. już w swoim sercu#Mt 15:19 scudzołożył z nią.#1Kor 6:9; Ga 5:19-21; Ef 5:3-5#5:28 Scudzołożenie takie jest jednostronne; kobieta może nie wiedzieć, że jej pożądano. 29A jeśli twe prawe oko#Mt 18:9; Mk 9:47 gorszy cię,#Łk 17:2; Rz 14:21; 1Kor 8:13; 2Kor 6:3; 11:29#5:29 Lub: przywodzi cię do upadku, σκανδαλίζει σε. wyłup je i odrzuć od siebie, korzystniej jest bowiem dla ciebie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało zostało wrzucone do Gehenny.#Mt 5:22 30I jeśli twa prawa ręka#Mt 18:8; Mk 9:43 gorszy cię, odetnij ją i odrzuć od siebie, korzystniej jest bowiem dla ciebie, by zginął jeden z twych członków, niż żeby całe twe ciało miało pójść do Gehenny.#Mt 5:22
O rozwodzie
31Powiedziano też: Ktokolwiek oddalałby#5:31 Lub: chciał oddalić, ὃς ἂν ἀπολύσῃ. swą żonę, niech jej da oświadczenie rozwodowe.#Pwt 24:1, 3; Mt 19:3-9; Mk 10:4#5:31 oświadczenie rozwodowe, ἀποστάσιον, סֵפֶר כְּרִיתֻת (sefer keritut), w Mt 19:7: poświadczenie rozwodu, βιβλίον ἀποστασίου. 32A ja wam mówię, że każdy, kto oddala#5:32 każdy, kto oddala l. rozwodzi się, πᾶς ὁ ἀπολύων, א (IV); ktokolwiek oddalałby, ὃς ἂν ἀπολύσῃ, D (V), ws: sens ten sam; Mt 5:32L. swą żonę, poza sprawą nierządu,#5:32 poza sprawą nierządu l. rozwiązłości, παρεκτὸς λόγου πορνείας: tzw. wyjątek Mateusza, zaświadczony we wszystkich mss NP. czyni ją [osobą], względem której scudzołożono,#5:32 osobą, […]scudzołożono, ποιεῖ αὐτὴν μοιχευθῆναι, l.: zdradzoną; Mt 5:32L. a kto by oddaloną pojął – cudzołoży.#Mt 19:9; Mk 10:11-12; Łk 16:18; Rz 7:3; 1Kor 7:10-11#5:32 a kto by […] cudzołoży, καὶ ὃς ἐὰν ἀπολελυμένην γαμήσῃ, μοιχᾶται, א (IV); a kto opuszczoną pojął, cudzołoży, και ο απολελυμενην γαμησας μοιχαται, B (IV) Or (250), wsl; Mt 5:32L.
O przysiędze
33Słyszeliście także, że powiedziano przodkom: Nie będziesz krzywoprzysięgał,#Kpł 19:12; Lb 30:3#5:33 Lub: Nie będziesz łamał przysiąg; Mt 6:33L. ale dotrzymasz Panu swoich przysiąg.#Pwt 23:22; Kzn 5:4-5 34A Ja wam mówię: Nie przysięgać wcale#Jk 5:12#5:34 Nie oznacza to zakazu podejmowania zobowiązań, 1Ts 5:27: Ἐνορκίζω ὑμᾶς τὸν κύριον ἀναγνωσθῆναι τὴν ἐπιστολὴν πᾶσιν τοῖς ἀδελφοῖς. – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga,#Iz 66:1; Mt 23:16-22; Dz 7:49 35ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem Jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem Wielkiego Króla;#Ps 48:2 36nie przysięgaj też na swą głowę, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym lub czarnym. 37Niech raczej wasze słowo będzie: Tak – tak,#2Kor 1:17-20; Jk 5:12 nie – nie, a co ponadto – to jest od złego.#Mt 6:13; 13:19; J 17:15; Ef 6:16; 2Ts 3:3; 1J 2:13; 5:18-19#5:37 Lub: od zła; w gr. gen. słów: zły i zło brzmi identycznie (5:37; 6:13; 13:19, 38).
O zemście
(Łk 6:29-30)
38Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.#Wj 21:24; Kpł 24:20; Pwt 19:21 39A Ja wam mówię: Nie odwzajemniajcie się złu,#Kpł 19:18; Prz 20:22; Rz 12:14, 17, 19-21; 1P 3:9 lecz temu, kto cię uderzy w twój prawy policzek#5:39 Lub: wymierzy prawy policzek. – odwróć mu i drugi.#Iz 50:6; Tr 3:30; Mt 26:67 40A temu, kto chce cię pozwać do sądu#1Kor 6:6-7 i wziąć twą koszulę – zostaw mu też płaszcz. 41I kto by cię zmuszał do jednej#5:41 zmuszał: ἀγγαρεύω, od ἄγγαρος, ozn. pers. posłańca lub kuriera mającego prawo przymusić innych do służby. Pod. prawo mieli rzymscy żołnierze. mili,#5:41 Tj. 1000 podwójnych kroków, 1.478 m; hl. idź z nim dwie. 42Temu, kto cię prosi, daj,#Pwt 15:7-10 i nie odwracaj się od tego, kto chce od ciebie pożyczyć.#Ps 37:26; 112:5; Łk 6:35
O nieprzyjaciołach
(Łk 6:27-28, 32-36)
43Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz kochał swego bliźniego#Kpł 19:18; Mt 19:19; 22:39; Mk 12:31; Łk 10:27; Rz 13:10; Ga 5:14; Jk 2:8#5:43 Lub: bliskiego. i będziesz nienawidził swego nieprzyjaciela.#Ps 41:10-11; 139:21-22#5:43 będziesz nienawidził […]nieprzyjaciela: brak w Kpł 19:18. Jest to wniosek rabinów, albo wyraz powszechnej praktyki. Por. Rz 12:20 z Prz 25:22. 44A Ja wam mówię: Kochajcie waszych nieprzyjaciół#Wj 23:4-5; Prz 25:21-22; Rz 12:20 i módlcie się#Dz 7:60; 1P 2:23 o tych, którzy was prześladują,#Rz 12:14; 1Kor 4:12-13 45abyście stali się#5:45 Lub: [w ten sposób]byli. synami waszego#Ef 5:1; Flp 2:15 Ojca w niebie,#5:45 Tj. w niebiosach, ἐν τοῖς οὐρανοῖς, w. 9. gdyż Jego słońce wschodzi nad złymi i dobrymi#Jb 25:3 i deszcz#Dz 14:17 pada na sprawiedliwych i niesprawiedliwych. 46Bo jeśli okazujecie miłość tym, którzy was kochają, jaką macie zapłatę? Czy i celnicy tego nie czynią? 47I jeśli pozdrawiacie tylko swoich braci, co nadzwyczajnego czynicie? Czy i poganie#Mt 6:7, 32#5:47 poganie, ἐθνικοὶ, l. nie-Żydzi; Mt 5:47; 6:7; 3J 1:7. tego nie czynią? 48Wy zatem macie być doskonali,#Kpł 19:2; Mt 19:21; Flp 3:12, 15; Kol 1:28; 4:12; Jk 1:4; 1P 1:16#5:48 doskonali, τέλειοι, l. dojrzali, w zależności od kontekstu. W tym przypadku chodzi o znaczenie wybrane do tekstu głównego, choć nie można wykluczyć świadomego wykorzystania obu znaczeń. jak doskonały jest wasz Ojciec niebieski.
Obecnie wybrane:
Mateusza 5: SNPD4
Podkreślenie
Udostępnij
Kopiuj
Chcesz, aby twoje zakreślenia były zapisywane na wszystkich twoich urządzeniach? Zarejestruj się lub zaloguj
Polish Bible © Ewangeliczny Instytut Biblijny, 2018
Wydanie cyfrowe przy współpracy z Platformą SzukajacBoga.pl. Dodatkowe informacje o SNP oraz wykaz skrótów użytych w przypisach znajdziesz klikając poniżej
