Matthew 5
5
Y Gwynfydau
[Luc 4:14, 15; 6:20–26]
1Ac wrth weled y tyrfaoedd, efe a esgynodd i'r mynydd; ac wedi iddo eistedd, ei Ddysgyblion a ddaethant#5:1 Ato א C D. Gad. B. ato.
2Ac efe a agorodd ei enau ac a'u dysgodd hwynt, gan ddywedyd,
3Gwyn eu byd#5:3 Groeg: makarioi, dedwydd, gwynfydedig. y tlodion yn yr yspryd, canys eiddynt yw Teyrnas Nefoedd.
4Gwyn eu byd y rhai sydd yn galaru, canys hwy a ddyddenir.#5:4 Gesyd D. adnod 5 o flaen adnod 4. Hefyd La. Ti. Tr. Yn y drefn yn y testyn א B C. Al. WH. Diw.
5Gwyn eu byd y rhai addfwyn, canys hwy a etifeddant y ddaear.
6Gwyn eu byd y rhai a newynant ac a sychedant am gyfiawnder, canys hwy a ddiwellir.
7Gwyn eu byd y trugarogion, canys hwy a gânt drugaredd.
8Gwyn eu byd y rhai pur o galon, canys hwy a welant Dduw.
9Gwyn eu byd y tangnefeddwyr#5:9 Llyth.: “Y rhai a wnant dangnefedd.”, canys hwy a elwir yn feibion i Dduw.
10Gwyn eu byd y rhai sydd wedi eu herlid#5:10 Yr amser perffaith a ddefnyddir. o achos cyfiawnder, canys eiddynt yw Teyrnas Nefoedd.
11Gwyn eich byd pan y'ch gwaradwyddant, ac y'ch erlidiant, ac y dywedant bob drwg#5:11 Drwg air C, drwg א B D Brnd. yn eich herbyn (a hwy yn gelwyddog#5:11 A hwy yn gelwyddog א B C Brnd. Gad. D, La.), o achos fy enw I. 12Llawenhewch a gorfoleddwch, canys eich gwobr sydd fawr yn y Nefoedd, canys felly yr erlidiasant y Proffwydi, y rhai fuont o'ch blaen chwi.
Teithi gwir ddysgyblion.
13Chwi yw halen y ddaear: eithr o diflasodd yr halen, â pha beth yr helltir ef? Nid yw mwyach o unrhyw werth, ond i'w fwrw allan a'i sathru gan ddynion.
14Chwi yw goleuni y byd. Dinas a osodir ar fryn, nis gellir ei chuddio. 15Ac ni oleuant lamp#5:15 Luchnon, llusern, lamp. Ni wnelai yr Iuddewon ddefnydd o ganwyllau. ac a'i gosodant dan y mesur‐lestr#5:15 Modios. Y mesur‐lestr mwyaf adnabyddus, ac felly, defnyddir yr arddodiad, y mesur. Cynnwysai tuag wyth chwart., ond ar y safbren#5:15 Neu, daliadyr, lampstand., a hi a ddysgleiria ar bawb sydd yn y tŷ. 16Felly, dysgleiried eich goleuni gerbron dynion, fel y gwelont eich gweithredoedd da, ac y gogoneddont eich Tad, yr hwn sydd yn y Nefoedd.
Cyfiawnder Teyrnas Crist.
17Na thybiwch fy nyfod i ddyddimu y Gyfraith neu y Proffwydi: ni ddaethum i ddyddimu, ond i gyflawnu.
18Canys yn wir meddaf i chwi, Hyd onid êl y nef a'r ddaear heibio, un iod#5:18 Iod, y llythyren leiaf yn yr Hebraeg. neu un tipyn#5:18 Keraia, tipyn, mymryn. Golyga Keraia, corn bychan, a dynodai y llinellau bychain a wahaniaethant y llythyrenau tebyg yn yr Hebraeg. nid ä heibio o'r Gyfraith ddim, hyd oni chwblhaer oll. 19Pwy bynag, gan hyny, a doro un o'r gorchymynion lleiaf hyn, ac a ddysgo i ddynion felly, lleiaf y gelwir ef yn Nheyrnas Nefoedd; ond pwy bynag a'u gwnelo ac a'u dysgo, hwn a elwir yn fawr yn Nheyrnas Nefoedd. 20Canys meddaf i chwi, Oni fydd eich cyfiawnder yn helaethach nag eiddo yr Ysgrifenyddion a'r Phariseaid, nid ewch i fewn i Deyrnas Nefoedd.
Yn nghylch Llofruddiaeth
[Luc 12:58, 59]
21Clywsoch y dywedid wrth#5:21 Wrth, ac nid gan (gweler Rhuf 9:12, 26; Gal 3:16; Dad 6:1, &c.) yr hynafiaid,
“Na lofruddia; a phwy bynag a lofruddia a fydd agored#5:21 Enochos, “mewn perygl o,” “yn ddarostyngedig i,” “yn agored i;” y mae “yn euog o” hytrach yn gryf, ac yn tywyllu y synwyr. i farn.”#Ex 20:13; Deut 16:18
22Ond meddaf i chwi, Pob un a ddigio wrth ei frawd#5:22 Eikê, heb achos D; Gad. א B Brnd. a fydd yn agored#5:22 Enochos, “mewn perygl o,” “yn ddarostyngedig i,” “yn agored i;” y mae “yn euog o” hytrach yn gryf, ac yn tywyllu y synwyr. i'r farn: a phwy bynag a ddywedo wrth ei frawd, Y Dyhiryn#5:22 Rhaca, gair o'r Caldaeg, yr hwn a ddynodai un diwerth, dyhiryn — enw gwaradwyddus yn mhlith yr Iuddewon yn amser Crist. Rhai a'i cyssylltant â'r gair Heb., rakak, poeri, ond nid yw ei ystyr wedi ei lwyr benderfynu.! a fydd agored i'r Cynghor; a phwy bynag a ddywedo, O Ynfyd#5:22 Efallai o'r Hebraeg, Moreh, gwrthryfelwr; ynfyd mewn ystyr foesol, felly yn gyfystyr ag un drwg, adyn; felly yn derm cryfach na rhaca., a fydd agored i Gehenna#5:22 Defnyddir tri gair yn y Groeg a gyfieithir yn ein Testament “uffern.” Dygwydda Hades ddeg o weithiau. Fel rheol, dynoda sefyllfa yr yspryd annghorffedig — bro y meirw, derbynfa gyffredinol ysprydion ymadawedig, y byd anweledig (yr hyn ni welir yw ystyr y gair), felly cynnwysa y byd nesaf neu y byd arall fel yn wrthgyferbyniol i'r byd gweledig presennol. Cyfieithir ef pwll, bedd, uffern, ond nid yw y rhai hyn yn gyfystyr â'r gair. Felly, gwell ei drosglwyddo i'n hiaith. Defnyddir y gair Gehenna ddeuddeg o weithiau, ac yn mhob un o honynt dynoda “lle cospedigaeth.” Etto, gan ei fod yn enw priodol wedi deillio o Ge Hinnom yr Hen Destament, gwell, ar y cyfan, ei adael heb ei gyfieithu. Dyffryn Hinnom oedd y tu allan i Jerusalem, yr hwn oedd yn ddwfn ac yn gul. Ynddo, yn amseroedd eilunaddolgar, yr offrymid plant i Moloch (2 Cr 28:3; 33:6; Jer 19:2–6). Felly melldithiwyd y lle gan Josia (2 Br 23:10), ac iddo y teflid budreddi y Ddinas, ac yno y llosgid ysgerbydau anifeiliaid, cyrff troseddwyr, &c., ac y cedwid tân anniffoddadwy. Felly yr oedd yn arwyddlun byw o uffern. Cyfieithir y gair Tartorôsas (2 Petr 2:4), “eu taflu i uffern.” Yr oedd “Tartaros” y Groegiaid yn cyfateb, i raddau, i Gehenna yr Iuddewon. o dân. 23Gan hyny, os offrymi dy rodd ar yr allor, ac yno gofio fod gan dy frawd beth yn dy erbyn, 24gad yno dy rodd o flaen yr allor, a dos ymaith, yn gyntaf cymmoder di â'th frawd, ac yna tyred ac offryma dy rodd. 25Cytuna#5:25 Neu, “Bydd yn dda‐ewyllysgar,” “Bydd o yspryd heddychlon tuag at.” â'th wrthwynebwr#5:25 Llyth., “Gwrthwynebydd, neu achwynydd mewn cynghaws.” ar frys tra fyddech gydag ef ar y ffordd; rhag un amser i'r gwrthwynebwr dy draddodi at y barnwr, a'r barnwr#5:25 Dy draddodi L Δ. Gad. א B. at yr is‐swyddog, a'th daflu i garchar. 26Yn wir, meddaf i ti, Ni ddeui allan ddim oddiyno, hyd oni thalech y ffyrling#5:26 Kodrantes. Nid oedd hwn ond gwerth ein hatling ni. Ond gan y cyfieithir lepton yn hatling (Marc 12:42), yr hwn oedd hanner Kodrantes, gwell galw yr olaf “ffyrling.” Cyfieithir assarion hefyd yn “ffyrling,” er ei fod yn gyfwerth â phedwar Kodrantes (Mat 10:29). ddiweddaf.
Am odineb
[Marc 9:43–47]
27Clywsoch y dywedwyd,#5:27 Wrth yr hynafiaid L Δ; Gad. א B D Brnd.
“Na wna odineb.”#Ex 20:14
28Eithr yr ydwyf fi yn dywedyd i chwi fod pob un a'r sydd yn edrych ar wraig i'w chwennychu hi wedi gwneuthur eisoes odineb â hi yn ei galon. 29Ac os dy lygad deheu a bair i ti dramgwyddo,#5:29 Dynoda skandalon, yr hwn yw gwreidd‐air y ferf, y pren a ddaliai yr hud (bait) yn y fagl; yna magl, maen tramgwydd, achlysur cwymp. tyn ef allan, a thafl oddiwrthyt; canys buddiol i ti golli un o'th aelodau, ac na thafler dy holl gorff i Gehenna. 30Ac os dy law ddeheu a bair i ti dramgwyddo,#5:30 Dynoda skandalon, yr hwn yw gwreidd‐air y ferf, y pren a ddaliai yr hud (bait) yn y fagl; yna magl, maen tramgwydd, achlysur cwymp. tor hi ymaith, a thafl oddiwrthyt; canys buddiol i ti golli un o'th aelodau, ac nac eled#5:30 Eled. א B Brnd. Thafler E L. dy holl gorff i Gehenna.
Am ysgariad priodasol.
31A dywedwyd,
“Pwy bynag a ollyngo ymaith ei wraig, rhodded iddi lythyr ysgar.”#Deut 24:1
32Ond yr ydwyf fi yn dywedyd i chwi fod pob un a ollyngo ymaith ei wraig, ond o achos puteindra, yn peru iddi gael ei chyfrif yn odinebwraig#5:32 iddi gael ei chyfrif yn odineb‐wraig (neu i odineb gael ei gyflawnu arni) moicheuthenai א B D Brnd. Iddi wneuthur godineb — moichasthai L.; a#5:32 Gad. D. phwy bynag a briodo yr hon a ollyngwyd ymaith a odineba#5:32 Gad. D.
Am dyngu anudon.
33Trachefn, clywsoch y dywedwyd wrth yr hynafiaid,
“Na thwng anudon, eithr tâl i'r Arglwydd dy lwon.”#Ex 20:7; Lef 19:12
34Ond yr ydwyf fi yn dywedyd wrthych, Na thwng o gwbl; nac i'r Nef, canys gorseddfa Duw ydyw; 35nac i'r ddaear, canys troedfainc ei draed ydyw; nac i Jerusalem, canys Dinas y Brenin Mawr ydyw. 36Ac na thwng i'th ben, am na elli wneuthur un blewyn yn wyn neu yn ddu. 37Eithr bydded eich ymadrodd chwi, Ie, ïe; Nag ê, nag ê; a pha beth bynag sydd dros ben y rhai hyn, o'r drwg#5:37 Neu o'r un drwg. y mae.
Am Ddial.
38Clywsoch y dywedwyd,
“Llygad am lygad, dant am ddant.”#Ex 21:24
39Eithr yr ydwyf fi yn dywedyd wrthych chwi, Na wrthwynebwch yr hyn#5:39 Neu yr Hwn sydd ddrwg. sydd ddrwg, ond pwy bynag a'th darawo ar dy rudd ddeheu, tro y llall iddo hefyd. 40Ac i'r neb a fyno ymgyfreithio a thi, a dwyn dy wisg isaf#5:40 Neu dy grys, y dilledyn isaf a wisgid yn nesaf at y croen., gad iddo dy wisg uchaf#5:40 Y wisg uchaf, yr hon hefyd a wasanaethai fel diddoslen dros y nos. hefyd. 41A phwy bynag a'th ddirgymhello i wasanaeth#5:41 Dirgymhell i wasanaeth — berf o wreiddair Persiaidd, yn dynodi cymhell neu gorfodi dynion a dramwyent ar hyd y ffordd freninol i fod yn frysgenadwyr os byddai angen am eu gwasanaeth. am un filldir, dos gydag ef ddwy. 42Dyro i'r hwn a ofyno genyt; ac oddiwrth yr hwn a fenthycia#5:42 Golyga y ferf, benthycia ar log. genyt, na thro i ffwrdd.
Yn nghylch dygasedd.
[Luc 6:32–35]
43Clywsoch y dywedwyd,
“Car dy gymmydog, a chasha dy elyn” (Lef 19:17, 18).
44Eithr yr ydwyf fi yn dywedyd wrthych chwi, cerwch eich gelynion#5:44 Bendithiwch y rhai a'ch melldithiant [yn D L E, 33, Gad. א B Brnd.] gwnewch dda i'r sawl a'ch cashant. [Yn D L Δ. Gad. א B Brnd] Tebygol fod y brawddegau hyn wedi eu cymmeryd o Luc 6:27, 28. Pe yn wir ran o'r gwreiddiol, nis gellir cyfrif am eu gadawiad allan yn yr hen lawysgrifau safonol., a gweddiwch dros y rhai#5:44 A wnel niwed i chwi D L. 33; Gad. א B. Brnd. Y mae y gair a gyfieithir a wnel niwed wedi ei gymmeryd o Luc 6:28, a golyga ymddwyn yn faleisus, sarhau, cyhuddo ar gam. a'ch erlidiant; 45fel y byddoch blant eich Tad, yr hwn sydd yn y Nefoedd; canys y mae efe yn peru i'w haul godi ar ddrwg a da, ac yn gwlawio ar gyfiawn ac annghyfiawn. 46Oblegyd os cerwch y sawl a'ch carant, pa wobr a gewch? Oni wna y Trethgasglwyr#5:46 Llythyrenol, treth‐brynwyr — y rhai a dalent swm pennodol i'r Llywodraeth Rufeinig yn lle y trethi a gasglent. Yr oeddynt, fel dosparth, yn chwannog i elw, yn dwyllodrus a chreulon. Lladin, publicani. yr un peth? 47Ac os cyferchwch well i'ch brodyr yn unig, pa beth rhagorach a wnewch? Oni wna y#5:47 Y Cenedloedd א B D Z, Brnd.; y Trethgasglwyr L. cenedloedd yr un peth? 48Chwi a fyddwch, gan hyny, yn berffaith,#5:48 Teleios, gorphenedig, cyflawn, o lawn dwf, addfed. Yma, nid yn unochrog yn eich cariad, ond yn caru fel Duw. fel y mae eich Tad Nefol yn berffaith.
Obecnie wybrane:
Matthew 5: CTE
Podkreślenie
Udostępnij
Kopiuj
Chcesz, aby twoje zakreślenia były zapisywane na wszystkich twoich urządzeniach? Zarejestruj się lub zaloguj
Cyfieithiad Newydd o'r Testament Newydd gyda Nodiadau gan Dr William Edwards. Cyhoeddwyd mewn 4 cyfrol 1894-1915.
