Geboren uit de Geest

"De wind blaast, waarheen hij wil, en gij hoort zijn geluid, maar gij weet niet, vanwaar hij komt of waar hij heengaat; zó is een ieder, die uit de Geest geboren is" (Johannes 3:8, NBG51).

Nikodemus is naar Jezus toe gegaan en heeft verklaard: "... wij weten, dat Gij van God gekomen zijt als leraar..." (Johannes 3:2, NBG51). Goedbedoeld misschien, maar het veronderstelt dat zij als farizeeën de kennis in huis hebben om te beoordelen in wie Gods kracht werkt en in wie niet. Van een dergelijke evaluatie is Jezus niet gediend. Daarom antwoordt Hij met een raadsel dat Nikodemus’ onwetendheid aan het licht brengt en uitloopt op diens vraag: ‘Hoe kan dat?’ (zie Johannes 3:9). Daarop kan Jezus duidelijk maken wie er hier echt recht van spreken heeft: "... wij spreken van wat wij weten en wij getuigen van wat wij gezien hebben, en gij neemt ons getuigenis niet aan" (Johannes 3:11, NBG51).

Het raadsel waarmee Jezus Nikodemus een toontje lager laat zingen, betreft het opnieuw geboren worden. Alleen wie opnieuw geboren wordt, kan het koninkrijk van God zien. Het woord voor ‘opnieuw’ kan ook ‘van boven’ betekenen. In die dubbele betekenis zit de grap van dit gesprek. Jezus bedoelt dat je het koninkrijk van God alleen kunt binnengaan als je uit God bent geboren (zie Johannes 1:12-13). Hij legt het in vers 5 uit als geboren worden uit water en Geest; in vers 8 laat Hij water weg en spreekt Hij over iedereen die uit de Geest geboren is. God en de Geest van God horen in het evangelie van Johannes bij de wereld van boven, van het licht, die staat tegenover de duisternis van onze werkelijkheid beneden. Maar Nikodemus vat het ‘van boven’ op als ‘opnieuw’ en stelt ietwat sullig de vraag hoe iemand terug de baarmoeder in kan om een tweede keer geboren te worden. Met zijn kennis zal Nikodemus op deze materie geen greep krijgen. De Geest is als de wind: onnavolgbaar, onzichtbaar, maar toch krachtig in zijn uitwerking. Het ‘je weet niet’ uit vers 8 is een subtiele terechtwijzing voor het pedante ‘wij weten’ waarmee Nikodemus bij Jezus binnenkwam. Pas als hij beseft dat hij het niet weet, kan hij openstaan voor het getuigenis dat Jezus over zichzelf geeft. Alleen wie dat getuigenis aanneemt, wordt kind van God, geboren uit de Geest.

Als je kijkt naar je leven tot nu toe: ben je stelliger of juist minder stellig geworden over wat je weet? Hoe komt dat, denk je?