ଲୁକା 18
18
ଆଧାର୍ମୀ ବିଚାର୍ ରିକାନିଃ ହାର୍ ବିଧୋବା ରାଃ ଜୋନୋକା
1ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଆଜାଃ ଚେଲାକୋକେ ନେ ବିଷାୟ୍ ରେ ଚି ସବେନ୍ ଇମ୍ତା ବିନ୍ତି ରିକା ଆଡୋଃ ସାହାସ୍ କା ବାଗେ ଚାହି ମେନ୍ତେ ମିୟାଃ ଜୋନୋକା କାଜିକେଦାଏ, 2“ମିୟାଃ ସାହାର୍ ରେ ମିହୋଡ଼୍ ବିଚାର୍ ରିକାନିଃ ତାଇକେନାଏ, ଇନିଃ ନା ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ କେ ବୋରୋଇ ତାଇକେନାଏ ଆଡୋଃ ନା ଜେତାନ୍ ହୋଡ଼ ରାଃ ଖାତିର୍ ତାଇକେନାଏ।
3ଏନ୍ ସାହାର୍ ରେଗି ମିହୋଡ଼୍ ବିଧୋବା ହ ତାଇନ୍ ତାଇକେନାଏ, ଅକନିଃ ଇନିଜାଃ ନାଡ଼େଏ ହିଜୁଃ-ହିଜୁଃକେତେ କାଜି ତାଇକେନାଏ, ‘ଇଙ୍ଗ୍ଆଃ ବିଚାର୍ ରିକା କେତେ ଇଙ୍ଗ୍କେ ବାଇରୀ ତେ ବାଞ୍ଚାଅୱିଙ୍ଗ୍ ମେ।’ 4ଚିମିନ୍ ହୁଲାଙ୍ଗ୍ ସାନ୍ ଦୋ କାଏ ମାନାତିଙ୍ଗ୍ ଜାନାଏ ମେନ୍ଦୋ ଟୁଣ୍ଡୁ ରେ ମୋନ୍ ରେ ପାହୋମ୍ କେତେ କାଜିକେଦାଏ, ଇଙ୍ଗ୍ ନାଦୋ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ କେ ବୋରୋୟାଇଙ୍ଗ୍ ନାଦୋ ହୋଡ଼ୋକୋକେ ଖାତିର୍ କୋୱାୟାଇଙ୍ଗ୍। 5ଏଣ୍ଡେ ରେ ହଗି ନେ ବିଧୋବା ଇଙ୍ଗ୍କେ ବିତ୍ଲାୱିଙ୍ଗ୍ ତାନାଏ, ଏନାମେନ୍ତେ ଇଙ୍ଗ୍ ଇନିଜାଃ ବିଚାର୍ ରିକାୟାଇଙ୍ଗ୍, କାରେଦୋ ଇନିଃ ଘାଡ଼ି ଧାଓଁ ହିଜୁଃକେତେ ଟୁଣ୍ଡୁ ରେ ଇଙ୍ଗ୍କେ ହାଇରାନିଙ୍ଗ୍ ୟାଏ।”
6ପ୍ରାଭୁ ୟୀଶୁ କାଜିକେଦାଏ, “ଆୟୁମେପେ, ନେ ଆଧାର୍ମୀ ବିଚାର୍ ରିକାନିଃ ଚିନାଃ କାଜି ତାନାଏ? 7ଏନାମେନ୍ତେ ଚିନାଃ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ଆଜାଃ ସାଲାକାନ୍ କୋୱାଃ ବିଚାର୍ କାଏ ରିକାୟାଏ, ଅକନ୍କୋ ନିଦା-ଶିଙ୍ଗି ଇନିଃକେ ବିନ୍ତି କାତେୟାକୋ? ଚିନାଃ ଇନିଃ ଇନ୍କୁୱାଃ ବିଷାୟ୍ ରେ ଦେରି ରିକାୟାଏ? 8ଇଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ କାଜିପେ ତାନିଙ୍ଗ୍; ଇନିଃ ସେକାଡ଼୍ଗୀ ଇନ୍କୁୱାଃ ବିଚାର୍ ରିକାୟାଏ; ଏଣ୍ଡେ ହ ଇଙ୍ଗ୍ ମାନ୍ୱା ରାଃ ହୋନ୍ ଚିମ୍ତା ହିଜୁଗାଇଙ୍ଗ୍, ଇମ୍ତା ଚିନାଃ ଇଙ୍ଗ୍ ଅତେ ରେ ବିଶ୍ଵାସ୍ତାନ୍ ହୋଡ଼ୋକୋକେ ନାମ୍ କୋୱାଇଙ୍ଗ୍?”
ଫାରିସୀ ହୋଡ଼ୋ ହାର୍ ମାଲ୍ହାରୋମ୍ ହୋଡ଼ୋ ରାଃ ଜୋନୋକା
9ୟୀଶୁ ଇନ୍କୁକେ ଅକନ୍କୋ ଆକୋ ଆପାନ୍ କେ ପାହୋମ୍ ତାଇକେନାକୋ, ଚି ଆଲେ ଧାର୍ମୀ ତାନ୍ଲେ, ଆଡୋଃ ଏଟାଃ କୋକେ ତୁଛ୍ ସାରିତାଇକେନାକୋ, ନେ ଜୋନୋକା କାଜିକେଃକୋୱାଏ। 10“ବାର୍ହୋଡ଼୍ ମାନ୍ଦିର୍ ରେ ବିନ୍ତି ରିକାନାଙ୍ଗ୍ ସେନ୍ ଜାନାକିନ୍; ମିହୋଡ଼୍ ଫାରିସୀ ହୋଡ଼ୋ କୋଏତେ ତାଇକେନାଏ ଆଡୋଃ ଏଟାଃ ନିଈ ମାଲ୍ହାରୋମ୍ ହୋଡ଼ ତାଇକେନାଏ।
11ଫାରିସୀ ହୋଡ଼ୋ ତିଙ୍ଗୁ କେତେ ଆଜାଃ ମୋନ୍ ରେ ନେଲେକା ବିନ୍ତି ରିକା ଏଟେଃ କେଦାଏ, ଚି ହେ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍, ଇଙ୍ଗ୍ ଆମାଃ ଧାନ୍ୟାବାଦ୍ ତାନିଙ୍ଗ୍, ଚି ଇଙ୍ଗ୍ ଆଡୋଃ ହୋଡ଼ୋକୋ ଲେକା ରେଏଃ ଇଦି ନିଈ, ଏତ୍କାନ୍ କାମି ନିଈ ଆଡୋଃ ବ୍ୟାଭିଚାରୀ ନାହାଲାଇଙ୍ଗ୍, ଆଡୋଃ ନା ନେ ମାଲ୍ହାରୋମ୍ ଇଦି ନିଈ ଲେକା ତାନିଙ୍ଗ୍। 12ଇଙ୍ଗ୍ ହାପ୍ତା ରେ ବାର୍ସା ଉପାସ୍ ମାଣ୍ଡାଅୟାଇଙ୍ଗ୍, ଇଙ୍ଗ୍ ଇଙ୍ଗ୍ଆଃ ସବେନ୍ କାମି କୋରାଃ ଦାଶ୍ୱାଁ ହିସା ହ ଏମେୟାଇଙ୍ଗ୍।”
13“ମେନ୍ଦୋ ମାଲ୍ହାରୋମ୍ ଇଦି ନିଈ ସାଙ୍ଗିନ୍ ରେ ତିଙ୍ଗୁ କେତେ, ରିମିଲ୍ଦିଶୁମ୍ ପାଡ଼୍ ମେଏଃ ଆରିଦୋ କାଏ ସାନାଙ୍ଗ୍ କେନାଏ, ମେନ୍ଦୋ ଆଜାଃ କୁଡ଼ାମ୍ କେ ଦୁକୁ ତେ ବିଡ଼ା-ବିଡ଼ା କେତେ କାଜିକେଦାଏ, ‘ହେ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍, ଇଙ୍ଗ୍ ପାପୀ କେ ଦାୟା ଇଙ୍ଗ୍ମେ!’ 14ଇଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ କାଜିପେ ତାନିଙ୍ଗ୍ ଚି ହେନ୍ ଏଟାଃ ନିଈ କାହା, ମେନ୍ଦୋ ମାଲ୍ହାରୋମ୍ ଇଦି ନିଈ ଗି ଧାର୍ମୀ ବାଇକେତେ ଆଜାଃ ଅଡ଼୍ଆଃ ସେନୋଃ ଜାନାଏ; ଚିୟାଃଚି ଅକଏ ଆଏଃ ଆପାନ୍ କେ ମାରାଙ୍ଗ୍ ବାଇୟାଏ, ଇନିଃ ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ହୋବାୱାଏ, ହାର୍ ଅକଏ ଆଏଃ ଆପାନ୍ କେ ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ବାଇୟାଏ, ଇନିଃ ମାରାଙ୍ଗ୍ ବାଇୟୋଗାଏ।”
ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ହୋନ୍କୋକେ ଆଶିଷ୍ ଏମ୍
(ମାତ୍ତି. 19:13-15; ମାର୍କୁ. 10:13-16)
15ମୁଶିଙ୍ଗ୍ ହୁଲାଙ୍ଗ୍ ହୋଡ଼ୋକୋ ଆକୋୱାଃ ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ହୋନ୍କୋକେ ହଗି ଇନିଜାଃ ନାଡ଼େଏ ଆଉକେଃ କୋୱାକୋ, ଚି ଇନିଃ ଇନ୍କୁୱାଃ ରେ ତିଈ ମାଣ୍ଡାଅୟାଏ; ମେନ୍ଦୋ ଚିମ୍ତା ଚେଲାକୋ ନେଲ୍ କେଦାକୋ ଇନ୍କୁକେ ଏଗେର୍ କେଃକୋୱାକୋ। 16ମେନ୍ଦୋ ୟୀଶୁ ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ହୋନ୍କୋକେ ଆଜାଃ ନାଡ଼େଏ କେଡ଼ାକେତେ କାଜିକେଃକୋୱାଏ, “ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ହୋନ୍କୋକେ ଇଙ୍ଗ୍ଆଃ ତାଃ ହିଜୁଃ ରିକାକୋପେ, ହାର୍ ଇନ୍କୁକେ ଆଲୋପେ ମାନା କୋୱା: ଚିୟାଃଚି ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ରାଇଜ୍ ନିକୁୱାଃ ଲେକାନ୍ କୋୱାଃ ତାନାଃ। 17ଇଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ ସାର୍ତି କାଜିପେ ତାନିଙ୍ଗ୍, ଚି ଅକଏ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ରାଇଜ୍ କେ ହୁଡିଙ୍ଗ୍ ହୋନ୍କୋ ଲେକା କାଏ ଗ୍ରାହାନ୍ ରିକାୟାଏ ଇନିଃ ଏଣ୍ଡେରେ ଚିଉଲା ହ କାଏ ବୋଲୋ ଧାଡ଼ିୟାଏ।”
କିଶାଣ୍ ହୋଡ଼ ହାର୍ ଜାନାଓ ଜୀଦାନ୍
(ମାତ୍ତି. 19:16-30; ମାର୍କୁ. 10:17-31)
18ମିୟାଃ ୟାହୁଦୀ କୋୱାଃ ଗୁରୁ ୟୀଶୁ କେ କୁଲିକିଜାଏ, “ହେ ବୁଗିନ୍ ଗୁରୁ, ଜାନାଓ ଜୀଦାନ୍ ଜୀଦୋଃ ନାମ୍ ଲାଗିନ୍ ଇଙ୍ଗ୍ ଚିନାଃ ରିକାୟାଇଙ୍ଗ୍?” 19ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ କାଜିକେଦାଏ, “ଆମ୍ ଇଙ୍ଗ୍କେ ବୁଗିନ୍ ଚିନାଃ ଲାଗିନ୍ କାଜି ତାନାମ୍? ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ କେ ବାଗେ କେତେ, ଜେତାଏ ବୁଗିନ୍ ନାହାଲାଏ। 20ଆମ୍ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ଆନାଚୁ କୋକେ ଦୋ ସାରି ତାନାମ୍, ‘ବ୍ୟାଭିଚାର୍ ଆଲୋମ୍ ରିକାୟା, ହୋଡ଼ ଆଲୋମ୍ ଗୋଏଃୟା, ଆଡୋଃ ଆଲୋମ୍ କୁମ୍ଡ଼ୁୟା, ଲୋଗୋ ଗୋୱା ଆଲୋମ୍ ଏମେୟା, ଆମାଃ ଆପୁ ହାର୍ ଏଙ୍ଗା କିନ୍କେ ମାଇନ୍ କୋମ୍।’ ” 21ଇନିଃ କାଜିକେଦାଏ, “ଇଙ୍ଗ୍ ଦୋ ନେ ସବେନ୍ କୋକେ ହୁଡିଙ୍ଗେତେ ମାନାତିଙ୍ଗ୍ ହିଜୁଃ ତାନିଙ୍ଗ୍।”
22ନେୟା ଆୟୁମ୍କେତେ ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ କାଜିକେଦାଏ, “ଆମ୍ତାଃ ରେ ନାଆ ହ ମିୟାଃ କାଜି ରାଃ ଘାଟି ମେନାଃ, ଆମାଃ ସବେନାଃ କେ ଆଖ୍ରିଙ୍ଗ୍ କେତେ ଗାରିବ୍ କୋକେ ହାଟିଙ୍ଗ୍ କୁମେ; ହାର୍ ଏନାରେ ଆମ୍ ସିର୍ମାଦିଶୁମ୍ ରେ କିଶାଣ୍ ବାଇୟୋଗାମ୍ ହାର୍ ହିଜୁଃକେତେ ଇଙ୍ଗ୍କେ ଅତୋଙ୍ଗିଙ୍ଗ୍ ମେ।” 23ନେୟା ଆୟୁମ୍କେତେ ଇନିଃ ଥିମ୍ବାଗି ଦୁକୁ ଜାନାଏ, ଚିୟାଃଚି ଇନିଃ ବେଶେ କିଶାଣ୍ ତାଇକେନାଏ।
24ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ ନେଲ୍କେତେ କାଜିକେଦାଏ, “କିଶାଣ୍ ହୋଡ଼ ରାଃ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ରାଇଜ୍ ରେ ବୋଲୋ ନାଙ୍ଗ୍ ଚିମିନାଙ୍ଗ୍ କାଠିନ୍ ମେନାଃ! 25ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ରାଇଜ୍ ରେ କିଶାଣ୍ ହୋଡ଼ ରାଃ ବୋଲୋ ଏତେ, ସୁଇ ରାଃ ଉଣ୍ଡୁଃ ରେ ଉଁଟ୍ ରାଃ ବୋଲୋ ଫାରୋମ୍ ତେୟାଃ ସାହାଜ୍ ତାନାଃ।”
26ନେୟାତେ ଆୟୁମ୍ତାନ୍ କୋ କାଜିକେଦାକୋ, “ଏଣ୍ଡେ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ରାଇଜ୍ ରେ ଜାନାଓ ଜୀଦାନ୍ ନାମେ ଲାଗିନ୍ ଅକଏ ବାଞ୍ଚାଅଃ ୱାଏ?” 27ଇନିଃ କାଜିକେଦାଏ, “ଅକନାଃ ହୋଡ଼ୋକୋ ଏତେ କା ହୋବା ଧାଡ଼ିୟୋଗା, ଏନା ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ଏତେ ହୋବା ଧାଡ଼ିୟୋଗା।”
28ପାତ୍ରାସ୍ କାଜିକେଦାଏ, “ନେଲେମ୍, ଆଲେ ଦୋ ଅଡ଼୍ଆଃ-ଦୁହାର୍ ବାଗେ କେତେ ଆମ୍କେ ଅତୋଙ୍ଗ୍ କାଃ ମେୟାଲେ।” 29ଇନିଃ ଇନ୍କୁକେ କାଜିକେଃକୋୱାଏ, “ଇଙ୍ଗ୍ ଆପେକେ ସାର୍ତି କାଜିତାନିଙ୍ଗ୍ ଚି ନେଲେକା ଅକଏ ହ ବାଂକୁୱା ଅକଏ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ରାଇଜ୍ ଲାଗିନ୍ ଅଡ଼୍ଆଃ, ୟାଦୋ କୁଡ଼ି, ୟାଦୋ ହାଗାକୋକେ, ୟାଦୋ ଏଙ୍ଗା-ଆପୁ ୟାଦୋ ହୋନ୍-ଗାଣାକୋକେ ବାଗେ କାଦାଏ; 30ହାର୍ ଚିନାଃ ଇନିଃ ନେ ଯୁଗ୍ ରେଗି ଥିମ୍ବା ଗୁନା କାଏ ନାମେୟାଏ ଆଡୋଃ ହିଜୁଃ ଯୁଗ୍ ରେ ଚିନାଃ ଜାନାଓ ଜୀଦାନ୍ କାଏ ନାମେୟାଏ।”
ୟୀଶୁ ଆଜାଃ ଗୋନୋଏଃ ବିଷାୟ୍ ରେ ଆପିସା ଆୟାର୍ କାଜି
(ମାତ୍ତି. 20:17-19; ମାର୍କୁ. 10:32-34)
31ଏନା ତାୟୋମ୍ତେ ୟୀଶୁ ବାରାଝାନ୍ ଚେଲାକୋକେ ଆଜାଃ ଲୋଃ ଇଦିକେତେ ଇନ୍କୁକେ କାଜିକେଃକୋୱାଏ, “ନେଲେପେ, ଆବୁ ୟୀରୁଶାଲେମ୍ ତେ ସେନ୍ ତାନାବୁ, ହାର୍ ଚିମିନାଙ୍ଗ୍ କାଜିକୋ ଇଙ୍ଗ୍ ମାନ୍ୱା ରାଃ ହୋନ୍ ବିଷାୟ୍ ରେ ନାବୀ କୋଏତେ ଅଲାକାନା ଏନା ସବେନାଃ ପୁରାଅଗା। 32ଚିୟାଃଚି ଇଙ୍ଗ୍ ଏଟାଃଜାତି କୋୱାଃ ତିଈ ରେ ଜିମାଅଗାଇଙ୍ଗ୍, ହାର୍ ହିନ୍କୁ ଇଙ୍ଗ୍କେ ଲାନ୍ଦାୟିଙ୍ଗ୍ ୟାକୋ, ହାର୍ ଇଙ୍ଗ୍କେ ଆପ୍ମାନ୍ ରିକା ୟାକୋ, ହାର୍ ଇଙ୍ଗ୍ଆଃ ଚେତାନ୍ ରେ ବେଜେୟାକୋ, 33ହାର୍ ଇଙ୍ଗ୍କେ କୋଡ୍ରା ମାଉରିଙ୍ଗ୍ ୟାକୋ, ଆଡୋଃ ଗୋଜିଙ୍ଗ୍ ୟାକୋ, ମେନ୍ଦୋ ଇଙ୍ଗ୍ ଆପି ହୁଲାଙ୍ଗ୍ ରେ ଜୀବିରିଦୋଗାଇଙ୍ଗ୍।”
34ମେନ୍ଦୋ ଇନ୍କୁ ନେ କାଜିକୋ ଏତେ ଜାହାନ୍ କାଜିକେ କାକୋ ବୁଝାଅଜାନା, ହାର୍ ନେ କାଜିକୋ ଇନ୍କୁ ଲାଗିନ୍ ଉକୁଗି ତାଇଜାନା, ହାର୍ ଅକନାଃ କୋ କାଜିଲେନା ଏନାକୋ ଇନ୍କୁ କାକୋ ବୁଝାଅ ଧାଡ଼ିଜାନା।
ଆନ୍ଧା ଆସିଜୋମ୍ ନିଈ ନେଲ୍ ଧାଡ଼ି କେଦାଏ
(ମାତ୍ତି. 20:29-34; ମାର୍କୁ. 10:46-52)
35ଚିମ୍ତା ୟୀଶୁ ୟାରିହୋ ସାହାର୍ ନାଡ଼େଏ ସେଟେର୍ ଜାନାଏ, ଏଣ୍ଡେ ମିୟାଃ ଆନ୍ଧା ସାଣ୍ଡାକ୍ ଗେନା ରେ ଦୁବ୍ କେତେ ଭିକ୍ ଆସି ତାଇକେନାଏ। 36ଇନିଃ ମିଃଥିମ୍ବା ହୋଡ଼ୋ କୋୱାଃ ସେସେନ୍ ଆୱାଜ୍ କେ ଆୟୁମ୍କେତେ ହୋଡ଼ୋକୋକେ କୁଲିକେଃକୋୱାଏ, “ନେୟା ଚିନାଃ ହୋବାଅଃ ତାନା?” 37ଇନ୍କୁ ଇନିଃକେ ଉଦୁବ୍ କିଜାକୋ, “ନାଜ୍ରେଥିୟା ୟୀଶୁ ସେନ୍ ତାନାଏ।”
38ଏଣ୍ଡେ ଇନିଃ କାଉରି କେତେ କାଜିକେଦାଏ, “ହେ ୟୀଶୁ, ଦାଉଦ୍ ରାଜା ରାଃ ସାନ୍ତାନ୍, ଇଙ୍ଗ୍କେ ଦାୟାଇଙ୍ଗ୍ ମେ!” 39ଅକନ୍କୋ ଆୟୁର୍-ଆୟୁର୍ ସେସେନ୍ ତାଇକେନାକୋ, ଇନ୍କୁ ଇନିଃକେ ଏଗେର୍ କିଜାକୋ ଚି ହାପା ତାଇନୋଃ କାଏ; ମେନ୍ଦୋ ଇନିଃ ଆଡୋଃଗି କାଉରି ଏଟେଃ କେଦାଏ, “ହେ ଦାଉଦ୍ ରାଜା ରାଃ ସାନ୍ତାନ୍, ଇଙ୍ଗ୍କେ ଦାୟାଇଙ୍ଗ୍ ମେ!”
40ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ତିଙ୍ଗୁ କେତେ ଆଚୁ କେଃକୋୱାଏ ଚି ଇନିଃକେ ଇଙ୍ଗ୍ଆଃ ତାଃ ଆୱିପେ, ହାର୍ ଚିମ୍ତା ଇନିଃ ନାଡ଼େଏ ସେଟେର୍ ଜାନାଏ ଏଣ୍ଡେ ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ କୁଲିକେଦାଏ, 41“ଆମ୍ ଚିନାଃ ସାନାଙ୍ଗ୍ ତାନାମ୍ ଚି ଇଙ୍ଗ୍ ଆମାଃ ଲାଗିନ୍ ରିକାୟାଇଙ୍ଗ୍?” ଇନିଃ କାଜିକିଜାଏ, “ହେ ପ୍ରାଭୁ, ଇଙ୍ଗ୍ ନେନେଲ୍ ସାନାଙ୍ଗ୍ ତାନିଙ୍ଗ୍।”
42ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ କାଜିକେଦାଏ, “ନେଲ୍ ଧାଡ଼ିମ୍, ଆମାଃ ବିଶ୍ଵାସ୍ ଆମ୍କେ ବେଶ୍ କେଃମେୟାଏ।” 43ଇନିଃ ଇମ୍ତାଗି ନେଲ୍ ଧାଡ଼ିକେଦାଏ, ହାର୍ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ମାନାରାଙ୍ଗ୍ ରିକାତାନ୍ ଲୋଃ ଇନିଃକେ ଅତୋଙ୍ଗ୍ କିଜାଏ, ହାର୍ ସବେନ୍ ହୋଡ଼ୋକୋ ନେୟା ନେଲ୍କେତେ ପାର୍ମେଶ୍ଵାର୍ ରାଃ ମାନାରାଙ୍ଗ୍ ରିକା କେଦାକୋ।
Munda (ମୁଣ୍ଡା) Bible by The Love Fellowship is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 License.
