San Mateo 13

Tuꞌun ndichi xaꞌa ra chiꞌi

1Ra suvi mii kii kan kee Jesús veꞌe nuu íin ra, ra ndakiꞌin ra kuaꞌan ra chi yuꞌu tiañuꞌu, ra ikan ndixaa ra xikunduꞌu va ra. 2Ra kuaꞌa ka vi yuvi ndakaya xaa nuu nduꞌu ra, ra saa nandaa ra ini iin barca loꞌo ndakunduꞌu ra, ra takundiꞌi yuvi kan xikundita yuꞌu tiañuꞌu kan va. 3Saa ra kuaꞌa ka vi ña xaꞌa ra sañaꞌa ra na, ra niña xiꞌin tuꞌun ndichi ke sakuaꞌa ra na, ra saa ndikaꞌan ra iin tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Saa kuu, ra kee iin ra chiꞌi kuaꞌan ra chiꞌi ra itu trigo ñuꞌu ra. 4Ra saa kuu ra xatia yava ra nuni vali kan kuaꞌan ra, ra sava ña ndikoyo yachin yuꞌu ichi, ra ^xaa sàà, ra ndakiꞌin ri ña xaxi va ri. 5Ra sava tu ña ndikoyo nuu iyoo yuu, nuu köo kuaꞌa ñuꞌú, ra kama ni va nindutia ña, saa chi yaxin ni va nduꞌu ñuꞌú. 6Saa ra te kanata ñuꞌù, ra xii va ña, saa chi kuëe kunu ndoꞌni tioꞌo ña, ña kan ke ndachi va ña. 7Ra sava tu ña ndikoyo nuu iyoo ndikin ìñu̱, ra nindutia va ña, ndi ndiküvi kuaꞌnu ña, saa chi ìñu̱ kan va sanduxin ñaꞌa. 8Ra sava tu ña ndikoyo nuu ñuꞌu xaꞌan, ra tiaa ni va vaꞌa xaꞌnu ña, chi indaa tata loꞌo, ra ndia iin ciento nuni, xiꞌin ndia uni xiko nuni, xiꞌin ndia oko uxi nuni vali taxi, ta iin ta iin yoko itu trigo kan ―kachi Jesús xiꞌin na 9Saa ndikaꞌan ka ra xiꞌin na kachi ra saa:

―Ndóꞌo̱, na xini soꞌo ña kaꞌan yu xiꞌin ndo yoꞌo, ra na ndakiꞌin xini ndo xiꞌin ña, ni ke kuni kachi ña ―kachi ra xiꞌin na.

Ndakani Jesús ni xaꞌa ke kaꞌan ra tuꞌun ndichi

10Saa kuyachin ndia itaꞌan xiꞌin Jesús, ra ndikaꞌan ndia xiꞌin ra kachi ndia saa:

―Tata, ¿nichuun niña xiꞌin tuꞌun ndichi ke sakuaꞌa kun yuvi kan? ―*kachi ndia. 11Ra saa ndakuiin ra kachi ra saa xiꞌin ndia:

―Ndoꞌo, ra xa mii va Ndioxi kuvi ra ^taxi ndiayu ña na kundaa ini ndo xaꞌa ichi ra nuu xaꞌndia ra chiñu, ña iyoo seꞌé, ndi su na kan, ra täxi ra ña ndaꞌa na ña kundaa ini na. 12Saa chi yuvi na xiin kuni soꞌo ña sañaꞌa yu, ra kundaa ni ka va ini na, ra koo ni ka tu ña xini tuni va na; ra na xïin kuni soꞌo ña sañaꞌa yu, ra ndia ña loꞌo ña xa kundaa ini na ke nundiaa ndaꞌa va na. 13Xaꞌa ña kan ke xiꞌin tuꞌun ndichi va kaꞌan yu xiꞌin na; ra vaꞌa ni ixtoꞌni tieꞌe va na, ndi su küni na, ra vaꞌa ni tiaa soꞌo va na ña kaꞌan yu xiꞌin na, ndi su küni soꞌo na, ra nii kundäa tu ini va na ni ke kaꞌan yu xaꞌa. 14Ra xiꞌin ña yoꞌo ke xinu nuu tuꞌun Ndioxi ña ndikaꞌan ra Isaías, ra ndikaꞌan tuꞌun yuꞌu Ndioxi xinaꞌa, ta kachi ra suꞌva:

Nii na tiaa ni va soꞌo na, ra xa saa kundäa ini vi na ni ke kuni kachi tuꞌun ña xini soꞌo na,

ra vaꞌa ni ixtoꞌni tieꞌe va tu na, ra xa saa küni vi na.

15Saa chi yuvi yoꞌo: ra ña xinuꞌni va ke xinituni na,

saa chi ^ndasi na soꞌo na,

ra ^ndasi tu na nuu va na,

ña na küni na, ra nii na küni tu soꞌo va na,

ra na ndasäma na mii na,

saa ra kundäa ini na xiꞌin ña xini na,

ra küni tu soꞌo va na ña kaꞌan yu xiꞌin na,

ra nii na nandïko na nuu yu,

ña sandaꞌa yu na, kachi Ndioxi,

kachi ra Isaías.

16’Ndi su ndoꞌo ra vaꞌa ni va ^kee ndo, saa chi xini va ndo chiñu ña xa yu, ra xini tu soꞌo ndo tuꞌun ña kaꞌan va yu. 17Ra na kundaa ini ndo, chi ña ndixa ke kaꞌan yu xiꞌin ndo, saa chi tiaa ni kuaꞌa na ndikaꞌan tuꞌun yuꞌu Ndioxi xinaꞌa, xiꞌin yuvi toꞌo na xindikun Ndioxi, ra kuni ni na kuni na taꞌan ña ^xini ndo yoꞌo vichin, ndi su ndixïni na ña; ra kuni ni tu na kuni soꞌo na taꞌan ña ^xini soꞌo ndo yoꞌo vichin va, ndi su ndixïni soꞌo na ña ―kachi Jesús xiꞌin ndia itaꞌan xiꞌin ra.

Ndakani Jesús ni ke kuni kachi tuꞌun ndichi xaꞌa ra chiꞌi kan

18Ra saa ndikaꞌan ka Jesús kachi ra saa:

―Tiaa soꞌo ndo ña ndatuꞌun yu xiꞌin ndo xaꞌa tuꞌun ndichi xaꞌa ra chiꞌi, ni ke kuni kachi ña. 19Yuvi na xini soꞌo tuꞌun ña kaꞌan xaꞌa ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra kundäa ini na ni ke kuni kachi ña, saa ra xaa ti ndivaꞌa tava ri ña nima va na, ra naa ini va na xaꞌa ña. Ra na yoꞌo kuvi na iyoo ta kuꞌva iyoo nuni vali ña ndikoyo yachin yuꞌu ichi. 20Ra nuni vali ña ndikoyo nuu iyoo yuu, kuvi yuvi na xini soꞌo tuꞌun Ndioxi, ra ndikun ndakiꞌin va na ña, ra kusii ka vi ini na xiꞌin ña. 21Ndi su kuëe kunu ndoꞌni tioꞌo ña nima na, ra loꞌo ni va kii kandixa na, saa ra te xaꞌa tixuꞌvi na, a te vaxi tundoꞌo nuu na xaꞌa ña ^ndíku̱n na ichi Ndioxi, saa ra ndikun ndiko ini va na. 22Ra nuni vali ña ndikoyo tiañu ìñu̱ kuvi yuvi na xini soꞌo tuꞌun Ndioxi, ndi su xaꞌa ndakundiꞌi ini na xaꞌa ñaꞌa ña iyoo nuu ña yuuvi yoꞌo va, ra xaꞌa ndakundiꞌi tu ini na xaꞌa ña kuika va. Saa ra kuee kuee naa ini va na xaꞌa ichi Ndioxi, saa ra ta kuꞌva iyoo tata ña köo ñaꞌa taxi vi iyoo na. 23Ra nuni vali ña ndikoyo nuu ñuꞌu xaꞌan kuvi yuvi na xini soꞌo tuꞌun Ndioxi, ra kundaa ini na xiꞌin ña, ra na yoꞌo kuvi na iyoo ta kuꞌva iyoo tata ña vaꞌa ni xaꞌnu, ra vaꞌa ka vi kuchuun ña, ra ndia iin ciento, ndia uni xiko, xiꞌin ndia oko uxi va nuni vali taxi ta iin ta iin yoko itu trigo kan ―kachi Jesús xiꞌin na.

Tuꞌun ndichi xaꞌa iku ñàꞌa xiꞌin itu trigo

24Saa ndikaꞌan ka Jesús inka tuku tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra ta kuꞌva iyoo iin tiaa ra ndixaꞌan chiꞌi nuni trigo ña vaꞌa iin nuu ñuꞌu ke iyoo ña. 25Ra te ndiꞌi, saa ra kuñuu va, ra te xa ndikixi takundiꞌi na, ra saa xaa iin ra sáa̱̱ ini, ra chiꞌi ra ndikin iku ñàꞌa tiañu tata trigo kan, ra ndakiꞌin ra kuaꞌan va ra. 26Ra te ndixinu itu trigo kan ña xa kuyoko ña, ra saa ndixinu tu iku ñàꞌa kan va, ra saa xini va ndia xachiñu nuu ra kuu ixtoꞌo ñuꞌu kan. 27Ra saa ndakiꞌin ndia ndixaꞌan ndia, ra ndikaꞌan ndia xiꞌin ra kachi ndia saa: “Tata, ¿a su niña nuni trigo, ña vaꞌa va kuvi ña chiꞌi kun nuu ñuꞌu kun? ¿Ra nichuun tu nindutia iku ñaꞌa xiꞌin ña?”, kachi ndia xiꞌin ra. 28Saa ndikaꞌan ra ixtoꞌo ñuꞌu kan kachi ra saa xiꞌin ndia: “Iin ra sáa̱̱ ini xini yuꞌu va kuvi ra ndixaꞌan chiꞌi iku ñàꞌa kan”, kachi ra. Ra saa ndikaꞌan ndia xachiñu nuu ra kachi ndia saa xiꞌin ra: “Tata, ¿a kuni kun, tu na kuꞌun ndi ra tuꞌun ndi iku ñàꞌa kan?”, kachi ndia xiꞌin ra. 29Ra saa ndikaꞌan ra kachi ra saa xiꞌin ndia: “Küvi, saa chi tu köo, ra iyo ni tuꞌun ndo itu trigo xiꞌin ña. 30Ra vaꞌa ka na koo va ña, ra inuu na kuaꞌnu uvi saa va ña, ra ndia te na xaa kii ndakaya ña, ra saa kaꞌndia yu chiñu nuu na sakee, ña ndakaya na xiꞌna ka iku ñàꞌa kan, ra katun na ña ta numi ta numi, ra kaꞌmi na ña; ra te xa na ndiꞌi, saa ndakiꞌin na trigo, ra chivaꞌa na ña ini yaka yu”, kachi ra xiꞌin ndia xachiñu nuu ra ―kachi Jesús xiꞌin yuvi ndee xini soꞌo kan.

Tuꞌun ndichi xaꞌa ndikin itun mostaza

31Saa ndikaꞌan Jesús inka tuku tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra ta kuꞌva iyoo iin ndikin loꞌo ña nani mostaza ña ndixaꞌan iin tiaa chiꞌi ra nuu ñuꞌu va ra ke, iyoo ña. 32Ra xa kundaa va ini ndo, chi ndikin itun mostaza kan ke loꞌo nuu takundiꞌi va ndikin ña iyoo nuu ña yuuvi yoꞌo; ra vaꞌa ni loꞌo ni va ña, ndi su te ndutia ña ra xaꞌa ña xaꞌnu va ña, ra tiaa ni ka va chee xaꞌnu itun ña kan nuu takundiꞌi ka itun tu iyoo xiꞌin ña; ra naꞌnu ka vi xaꞌnu itun ndaꞌa ña, ra ndia sàà va xáá ^xavaꞌa chiꞌyo ndaꞌa itun ña. Ra kuꞌva saa ke iyoo tu ichi ña kuaꞌan nuu ^xaꞌndia Ndioxi chiñu va ―kachi Jesús xiꞌin na.

Tuꞌun ndichi xaꞌa ixan iyá ña kita xiꞌin ixan ixtavaꞌa

33Ra saa ndikaꞌan ka Jesús inka tuku tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra ta kuꞌva iyoo loꞌo ixan iyá ña kavanuu iin ñaꞌa xiꞌin kuaꞌa ni ixan ixtavaꞌa va ke, iyoo ña. Chi vaꞌa ni loꞌo ni va kuvi ixan iyá ña chikaa ña xiꞌin ña, ra kuchuun va ña, ña sandanañu ña ña, ra kuaꞌa ka vi nduu ña ―kachi Jesús xiꞌin na.

Niña xiꞌin tuꞌun ndichi va ke ^sañaꞌa Jesús na̱

34Ra takundiꞌi ña sañaꞌa Jesús na, ra niña xiꞌin tuꞌun ndichi taꞌan ña yoꞌo va ke xiniñuꞌu ra ña sañaꞌa ra na. Ra ndia nii ichi ndisañäꞌa ra na ña iin saa koo sañaꞌa ra na, chi niña xiꞌin tuꞌun ndichi va ke sañaꞌa ra na. 35Ra suꞌva ke kuu ña vaꞌa ndixinu nuu tuꞌun ña ndikaꞌan iin ra ndikaꞌan tuꞌun yuꞌu Ndioxi xinaꞌa ta kachi ra suꞌva:

Niña xiꞌin tuꞌun ndichi ke kaꞌan yu xiꞌin yuvi,

ra ndatuꞌun yu xiꞌin na xaꞌa ñaꞌa ña iyoo seꞌé,

ndia te kivi chituni Ndioxi ña yuuvi,

kachi ra.

Ndakani Jesús tuꞌun ndichi xaꞌa iku ñàꞌa

36Ra saa te ndiꞌi ndatiꞌvi Jesús yuvi kan kuanuꞌu na, ra saa nandiꞌvi ra ini veꞌe, ra saa kuyachin ndia itaꞌan xiꞌin ra, ra ndikaꞌan ndia xiꞌin ra kachi ndia saa:

―Tata, ndatuꞌun xiꞌin ndi ra na kundaa ini ndi, ni ke kuni kachi tuꞌun ndichi ña ndikaꞌan kun xaꞌa iku ñàꞌa ña kana tiañu itu trigo ña iyoo nuu ñuꞌu kan ―kachi ndia xiꞌin ra. 37Ra saa ndakuiin ra kachi ra saa xiꞌin ndia:

―Suꞌva va ke kuni kachi ña: ra chiꞌi nuni trigo kan ku yuꞌu ra xaa yoꞌo va; 38ra ñuꞌu nuu ndikee ña kan kuvi ña yuuvi yoꞌo va, ra nuni trigo kan kuvi yuvi na kuu kuenda Ndioxi, ra iku ñàꞌa kan kuvi yuvi na kuu kuenda ra ndivaꞌa va. 39Ra ra sáa̱̱ ini, ra ndixaꞌan chiꞌi iku ñàꞌa kan kuvi ra kuu timiaꞌa va. Ra tiempo ña sakee na ke kuu kii ña ndiꞌi xaꞌa ña yuuvi yoꞌo va; ra yuvi na sakee kan kuvi na tatun Ndioxi va. 40Ra ta kuꞌva ^xa na xiꞌin iku ñàꞌa, ña ^ndakaya na ña, ra ^taan na ña nuu ñùꞌù xixi ña, ra saa ke kuu tu xiꞌin na yuuvi yoꞌo va, te na xaa kii ña sandaku Ndioxi kuachi xiꞌin na. 41Ra yuꞌu, ra xaa yoꞌo, ra tiꞌvi yu na tatun yu ña ndakaya na takundiꞌi yuvi na ^xa kuachi, ra saa tu na sakuni inka yuvi ña na sa na ña väꞌa va, ra tava na na nuu xaꞌndia yu chiñu, 42ra taan na na xitun nuu xixi ñùꞌù, ra ikan ku nuu kuaku ni na, ra ndiakua ndakaxi nuꞌu na. 43Ra na kandixa Ndioxi, ra ndayeꞌe va na kan ndia ta kuꞌva yeꞌe ñuꞌù, ra koo na xiꞌin Ndioxi nuu xaꞌndia ra chiñu va. Ra ndoꞌo, na xini soꞌo, ra na ndakiꞌin xini ndo ni ke kuni kachi tuꞌun yoꞌo ―kachi Jesús xiꞌin ndia.

Tuꞌun ndichi xaꞌa iin ñáꞌa ña ndiaa yaꞌvi ni ña ndikaa seꞌé nuu iin ñuꞌú

44Ra saa ndikaꞌan Jesús inka tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra ta kuꞌva iyoo iin ñaꞌa ña ndiaa yaꞌvi ni ña ndikaa seꞌe iin iku va ke, iyoo ña. Ra te ^ndaniꞌi iin tiaa ña, ra saa ndatiseꞌe tuku va ra ña nuu ndaniꞌi ra ña; ra kusii ka vi ini ra, ra saa ndakiꞌin ra kuanuꞌu ra, ra xaꞌa ra ixiko ra takundiꞌi ñaꞌa ña iyoo nuu ra, ra saa ndasata ra iku kan ―kachi Jesús xiꞌin na.

Tuꞌun ndichi xaꞌa iin yuu ña yaꞌvi ni

45Ra saa ndikaꞌan Jesús inka tuku tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra ta kuꞌva iyoo iin tiaa ra xika ndaxiko, ra nanduku ra iin yuu ña yaꞌvi ni, saa iyoo ña. 46Ra te ^ndaniꞌi ra yuu ña yaꞌvi ni kan, ra saa ndakiꞌin ra kuanuꞌu ra, ra xaꞌa ra ixiko ra takundiꞌi ñaꞌa ña iyoo nuu ra, ra saa ndasata ra yuu ña yaꞌvi ni kan ―kachi Jesús xiꞌin na.

Tuꞌun ndichi xaꞌa ñunu ña tiin na tiaka

47Ra saa ndikaꞌan Jesús inka tuꞌun ndichi xiꞌin na kachi ra saa:

―Ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, ra ta kuꞌva iyoo ñunu ña chikaa na ini mini ra sakakuꞌun ña takundiꞌi va nuu tiaka, saa iyoo ña. 48Ra te chitu ñunu kan xiꞌin ri, ra saa ndatava na kachiꞌi kan ña chi yuꞌu mini, ra ikan ndakundee na ña ndakaxin na ri; ra ri vaꞌa ndataan na ini tuká, ra ri väꞌa xatia va na. 49Ra mii saa ke kuu tu te xa na ndiꞌi xaꞌa ña yuuvi yoꞌo va; saa chi kixi na tatun Ndioxi ra ndakaxin na na väꞌa ña ndatava na na tiañu na vaꞌa. 50Ra taan na na xitun nuu xixi ñùꞌù. Ra ikan kuu nuu ndoꞌo ni na, ra kuaku ni na, ra iin ndiakua ndakaxi nùꞌù na ―*kachi Jesús xiꞌin na.

Ñaꞌa xaa xiꞌin ña yata ña ndiaa yaꞌvi ni

51Saa nindakatuꞌun Jesús ndia itaꞌan xiꞌin ra kachi ra saa:

―¿A kundaa ini ndo xiꞌin takundiꞌi ña ndikaꞌan yu xiꞌin ndo? ―kachi ra xiꞌin ndia.

Saa ndakuiin ndia kachi ndia saa:

―Kundaa va ini ndi xiꞌin ña, Tata ―kachi ndia xiꞌin ra.

52Ra saa ndikaꞌan Jesús xiꞌin ndia kachi ra saa:

―Takundiꞌi na maestro na sañaꞌa ndiayu Ndioxi, ra ta xa kutuꞌva na xaꞌa ichi nuu xaꞌndia Ndioxi chiñu, saa ra ta kuꞌva iyoo iin tiaa ra iyoo iin veꞌe, ra taxi vaꞌa ra ñaꞌa ña yaꞌvi ni ini veꞌe kan, ra saa xaꞌa ra xiniñuꞌu ra ña xaa xiꞌin ña yata, ña taxi vaꞌa ra kan, ra kuꞌva saa va ke iyoo na ―kachi Jesús xiꞌin ndia.

Sañaꞌa Jesús na ñuu Nazaret

53Ra saa te sandiꞌi Jesús ndikaꞌan ra tuꞌun ndichi yoꞌo, ra saa ndakiꞌin ra kuanuꞌu va ra, 54ra saa ndixaa ra ñuu nuu xaꞌnu ra. Ra ndikiꞌvi ra ini veꞌe ñuꞌu ñuu kan ra saa xaꞌa ra sañaꞌa ra na, ra ndakanda ka vi ini yuvi na ndee kan, ra kachi na saa:

―¿Ndia ndixaꞌan kiꞌin tiaa yoꞌo takundiꞌi ña ndichi yoꞌo, xiꞌin ndiee ña xa ra ña xituꞌun yoꞌo? 55¿A su seꞌe ra José ra kuxi itun va kuvi ra, ra siꞌi tu ra kuvi ña María va, ra ñani tu ra kuvi ra Jacobo, xiꞌin ra José, xiꞌin ra Simón, xiꞌin ra Judas va? 56¿Ra a su ñuu yoꞌo ndee tu na siꞌi kuꞌva va ra xiꞌin yo? ¿Ra ndia mii ke ndixaꞌan ra yoꞌo ña sakuaꞌa ra takundiꞌi ña yoꞌo? ―kachi na.

57Ra ndikandïxa vaꞌa vi na Jesús ñuu ra, ra saa ndikaꞌan ra xiꞌin na kachi ra saa:

―Takundiꞌi ñuu ra ^xa toꞌo va na iin na kaꞌan tuꞌun yuꞌu Ndioxi, ndi su ñuu na nuu kaku na, xiꞌin nuu ndee na taꞌan na, ra xä toꞌo vi na na ikan ―kachi Jesús xiꞌin na.

58Ra xaꞌa ña ndiee ni ini na ñuu kan ke kuëe ndixa Jesús kuaꞌa ni ña xituꞌun.

Pilihan Saat Ini:

San Mateo 13: mxvNT

Sorotan

Berbagi

Salin