Luukɩ 18
18
-Dɩgbanynaakpʋ -ke -zigletuyiꞌa ꞌꞌyi
1Ɩ ziꞌa -kaa, *Zeziiꞌa -namʋ ꞌke ꞌkpɩ ꞌmʋꞌbhle ꞌle ʋn ꞌke *-Lagɔ wɔn gbo po -wlɛɛwlɛɛꞌɛ dɩ, ɔ poꞌo ꞌꞌyi -nɛɛ ꞌle ɔ ꞌye ʋ -kaa ꞌtmʋʋ: 2ꞌBho-o -zigletuyi -lue -nɩꞌo ꞌbho -gwlɔ -lue ꞌmʋ. ꞌƆ ꞌꞌdu ꞌbho -Lagɔ -ke nyɔꞌɔ wlu. 3Ɛ-bɛ -gwlɔ -lue ꞌmnɛ ꞌmʋ -dɩgbanynaakpʋ -lue-e -nɩꞌe ꞌbho -lrɛɛ. Ʋ-bʋ ꞌnynaakpʋ ꞌmnʋ-ʋ ꞌyi -ɔ gbo -zɔɔ, ꞌle ʋn-ʋ nʋꞌo: Dɩ ꞌɩn -ke ꞌan jɛkayi -zaꞌa ꞌmʋ, -aꞌa ꞌꞌmuu nɩ wɔn -le, ꞌꞌnyɩ ꞌɩnmʋ ꞌya ꞌgɩ! 4ꞌKa-a ʋn-ʋ yi ꞌɔ gbo ꞌyrɛlɛɛ! ꞌle ɔ -see ꞌwɔn. Ʋn nʋꞌa -kaa, zɔ -lue ꞌzɔ, ʋn yi-oꞌo -lrɛɛ ꞌle ɔ na: ꞌꞌWa! ꞌAn ꞌꞌdu ꞌbho -Lagɔ -ke nyɔꞌɔ wlu. 5Ʋ-bʋ ꞌnynaakpʋ -yʋʋ-ʋ sɩa nɩꞌe ꞌɩnmʋ-ɛꞌɛ dɩ, ꞌɩn ꞌke ʋ ꞌgɩ ꞌꞌnyɩ moꞌo. -Bho ɛ -se -mnɛɛ ɛ, ʋn-ʋ ꞌye-e ꞌɩnmʋ gbo -yi -mʋ ꞌꞌkɔmʋkɔmʋ ꞌle ʋn ꞌke ꞌɩnmʋ ꞌꞌyri ꞌmʋ -kpe.
6ꞌLe -aꞌba -Kɔyi Zezii na: Ɔ-bɔ -zigletuyi -ke kpli seꞌa ꞌꞌyiꞌsrɛɛ, dɩ ɔ -zaꞌa ꞌmʋ, a popo ꞌya ꞌꞌkpi ꞌgwlʋti! 7Ɔbɔ nʋꞌa -kaa ꞌle, ꞌle, -Lagɔ ꞌma-a ꞌꞌyisrɛɛyi, nyʋ -yʋ ɔ -zaꞌa ꞌbho, ɔ ꞌke ʋ -kɔ, ꞌle, -bho koo ti -nɩ, -ʋ ꞌlɔ ꞌɔ, ɔ ꞌke ʋ -kpa, a-a popoꞌo ꞌgwlʋti na, ɔ se ꞌbhɛɛ ɔ ꞌke ʋ ꞌꞌkpiticɛꞌɛ? Ɔ -see ꞌtraamʋ -yi yi -zozo, ɔ ꞌke ʋ -kpaꞌa? 8ꞌƖn-ɩ ꞌtmʋʋꞌo amʋ-ɛ, ɔ-ɔ ꞌye -ʋ -kpa -mʋ -susueyi. Ɛ -nɩꞌa -kaa ꞌmʋ ꞌle, -bho ꞌɩnmɔ *Nyunyɔꞌɔ ꞌꞌYu -ka ꞌnɔɔ nyunyuꞌa ꞌꞌklumʋ le-e yi, ꞌɩn-ɩ ꞌye ꞌnɔɔ ꞌan ꞌꞌgwlidemʋ -yɛ mʋ ꞌnɩ?
*Faliziɛɛn -ke *lapoozayiꞌa ꞌꞌyi
9-Gblee, nyʋ -yʋ ꞌlaꞌa ꞌwa ꞌꞌbhi ꞌꞌyisrɛɛmʋ ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyi ꞌle -ʋ ꞌnyɛꞌɛ ꞌwa -bonyunyu ꞌmʋ, ꞌwa ꞌꞌyi *Zezii poꞌo, ꞌle ɔ na: 10ꞌBho-o nyʋ ꞌsɔn -nɩꞌo: -Lue-e ꞌmo-o *Faliziɛɛn ꞌle -lrɔɔ ꞌꞌduꞌo *lapoozayi. Ʋn nʋꞌa -kaa, ʋn -sɔꞌɔ ꞌmʋ-ɛ ꞌle ʋn ꞌye *-Lagɔꞌɔ bʋbɔbhlegbo mu, ʋn ꞌke *-Lagɔ wɔn gbo po. 11-Ɩn ꞌye li-ɔ, Faliziɛɛn nʋꞌa -kaa, ɔ -nynaꞌa-a yayi ti ꞌle ɔ-ɔ poꞌo -kaa -Lagɔ wɔn gbo: ꞌAn -Lagɔ, -ka ꞌan kpli -nmɔꞌɔ ꞌꞌyrili tenyɩ ꞌbho ꞌan -bonyunyuꞌa damʋ, ꞌɛ dɩ ꞌɩn-ɩ poꞌo -ɩnmʋ ꞌsɛɛ. Ʋn-ʋ ꞌli-e ꞌwa -bonyunyu -duvlɛɛ ꞌmʋ, ʋn-ʋ ꞌla-a -yranynɔbha ꞌle ʋn-ʋ nʋꞌo ꞌꞌnyinynidɩ -lrɩɩ. Ɔ-bɔ lapoozayi -ke kpli seꞌa ꞌꞌyiꞌsrɛɛ, -ka ꞌɩn seꞌa ꞌɔ ka -nɩ, ꞌɛ ꞌꞌlru ꞌꞌyi ꞌɩn-ɩ poꞌo -ɩnmʋ ꞌsɛɛ. 12ꞌLe, ꞌwɩ -mɛɛsɔn ꞌli, ꞌɩn-ɩ pa nɩꞌe su kpɛ ꞌsɔn, ꞌle ꞌɩn-ɩ ꞌꞌnyɩꞌe -ɩnmʋ ꞌan ꞌyeyelɩꞌa -buenɛ.
13Lapoozayi -mnɔɔ nʋꞌa -kaa, ɔ ꞌpo-o ꞌɔ -bonyunyu le, ꞌle ɔ -see tiꞌbɔ ɔ ꞌke ꞌꞌyigba ꞌꞌyiꞌꞌluo. ꞌLe ꞌɔ ꞌꞌnyinynidɩꞌa ꞌꞌyiyiboɛꞌɛ dɩ, ɔ-ɔ bhɔtɔꞌɔ ꞌɔ ꞌbɛtɛ, ꞌle ɔ-ɔ nʋꞌo: ꞌAn -Lagɔ, ꞌɩnmɔ ꞌma-a ꞌꞌnyinynidɩꞌa nʋyi, ꞌye ꞌan ngaze!
14ꞌLe Zezii ꞌye -kaa ꞌlɛ -lrɛɛ: ꞌƖn-ɩ ꞌtmʋʋꞌo amʋ-ɛ, ɔ-bɔ lapoozayi ꞌka ꞌɔ ꞌꞌbhli mu a, -Lagɔ ꞌbhɔ-ɔ ꞌɔ ꞌꞌnyinynidɩꞌa dɩ. ꞌBho Faliziɛɛnꞌɛ damʋ, ɔ -see ꞌɔ nɩꞌa dɩ ꞌbhɔ, -ɛkedɩmaa, nyɔ-ɔ ꞌbhɛɛꞌɛ ꞌɔ ꞌꞌbhuo ꞌꞌyi, -Lagɔ-ɔ ꞌyɔ -ɔ ꞌzɔ, ꞌle nyɔ -yɔ yɔꞌɔ ꞌɔ ꞌꞌbhuo ya, ꞌle -Lagɔ-ɔ ꞌbhɛɛ ꞌnɔ ꞌꞌyi.
*Zezii -wʋnnaꞌa-a ꞌꞌyreetɩ ꞌꞌniti
(Matiee 19:13-15; Maakɩ 10:13-16)
15Zɔ -lue ꞌzɔ, nyʋ -yaꞌa-a *Zezii ꞌwa ꞌꞌyreetɩtoope ɔ ꞌke ʋ *kwa ꞌꞌlru tide, ꞌle ɔ ꞌke ʋ ꞌꞌniti-wʋnna. -Gblee, ʋ-bʋ nyʋ ꞌmnʋ -ke ꞌwa ꞌꞌyreetɩ-ɩ yiꞌa -kaa a, *ꞌɔ -namʋ kɩka ꞌnʋ-ʋ ꞌꞌyiti ꞌle ʋn-ʋ nʋꞌo: A -ke aꞌba ꞌꞌyreetɩ po le! 16Zezii ꞌyeꞌa ꞌna li a, ꞌle ɔ na: A ꞌꞌtayi ꞌꞌyreetɩ ꞌꞌyiti ʋn ꞌke ꞌɩnmʋ gbo yi! Aꞌba ꞌꞌtaa nʋ ꞌle -le! A-a ꞌye-e liꞌa, nyɔ-ɔ -ke ꞌlimʋꞌa -pɔlʋ ꞌyɔɔꞌɔ -ka ꞌꞌdanaꞌa -pɔlʋ, ꞌɔ nyɔtu -Lagɔ ꞌbhɛɛꞌo ɔ ꞌke -kɔ. 17-Ziadɩ ꞌɩn-ɩ zaꞌa amʋ -bodɩ ꞌmʋ, nyɔ -yɔ -ke ꞌlimʋꞌa -pɔlʋ seꞌa ꞌyɔɔ -ka ꞌꞌdanaꞌa nɛ, -ɔꞌɔ ꞌwɔn -Lagɔ ꞌke ɔ -kɔ ɔ, ꞌɔ nyɔtu -Lagɔ se ꞌbhɛɛ ɔ ꞌke ɔ -kɔ ꞌꞌkɔmʋkɔmʋ.
ꞌGaganyukpasu -lue
(Matiee 19:16-30; Maakɩ 10:17-31)
18Ɩ ziꞌa -kaa a, ꞌle *ꞌZuifʋꞌa -klagba -lue ꞌye -kaa *Zezii tidede: -Aꞌba -Tɔyi, -ɩnmɔ ꞌma-a -zɛgɛ, koo ꞌɩn ꞌke -nyna, tinɩɛzɛgɛ-ɛ seꞌa ꞌꞌtiinamʋ ꞌbhle, ꞌɩn ꞌke ɛ ꞌyeꞌa? 19ꞌLe ɔ na: Leedɩ -a ꞌlaꞌa ꞌɩnmʋ -zɛgɛꞌɛ? Nyɔ-ɔ ꞌka -zɛgɛ ꞌꞌdu, ɔ se -nɩ, -bho ɛ se -Lagɔ -nɩ -lue ꞌtɩn. 20*-Lagɔꞌɔ gba nyɔ ꞌka ꞌꞌyi-kpʋn, ꞌɩnnɩ ꞌka-a: -Aꞌa ꞌye -yranynɔbha -le, -aꞌa ꞌlbha ꞌꞌku -le, -aꞌa ꞌꞌyri -le, -aꞌa -cɛ -aꞌa -bonyunyɔ sɩn li -le, ꞌꞌdu ꞌbho -aꞌa ꞌlotʋ -ke -aꞌa -tɩtaꞌa wlu! -Ɩn yiboꞌo-o ꞌɩnnɩɩnɩ ꞌwee, -ɩn -kpʋn nɩ -kaa ꞌꞌyi ꞌnɩ? 21Ɔbɔ ꞌmnɔ na: Kɩn! -Ɛ ꞌwlʋꞌa ꞌan ꞌꞌdanabhla, ɛ bhlaꞌa -zɩan ꞌꞌkpi, ɩ-bɩ gba -nɩɩ, ꞌɩn -kpʋnꞌo-o ꞌya klɛ ꞌꞌyi. 22-Gblee, Zezii ꞌwɔnꞌɔ wlu ꞌmnɛ ꞌbɔ ɔ, ɔ na ɔ -bodɩ: Lɛ -lue-e -sieꞌa ꞌbho, -ɛ kpʋnꞌa -ɩnmʋ ti, ꞌɩnnɛ ꞌka-a: -Aꞌa ꞌgagalɩ -ɩn ꞌbhleꞌa, ꞌɩnnɩ ꞌɩn-ɩ ꞌꞌsiꞌe ꞌnynɩ. ꞌƐ dɩ, mu, -po ꞌya klɛ ꞌpɛlʋ, ꞌle -ɩn ꞌke ꞌya mɔni ꞌꞌpʋanmʋ ꞌꞌyitiꞌgblee. -Bho -ɩn nʋ -kaa a, ꞌꞌlemnɩɩ -a ꞌye-e ꞌꞌkɔgwlɛtinɩɛ ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌtroli. Ɛbɛ ꞌmnɛ, ꞌɩnnɛ ꞌbhleꞌe ꞌnynɩ, -ɛ -ziꞌe ꞌnɔɔ ꞌkmʋ ꞌmʋꞌa ꞌgagalɩꞌa klɛ. -Bho -ɩn gwɛ ꞌya ꞌwee ꞌꞌyi a, yi ꞌɩn -ke -ɩn ꞌke -na. 23Ɔ-bɔ nyɔ ꞌmnɔ ꞌwɔnꞌɔ ɩ-bɩ wlu ꞌmnɩ ꞌbɔ ɔ, ɔ ꞌga-oꞌo tenyɩꞌa dɩ, ɔ -kmaꞌa ꞌꞌyigbeyi ꞌle ɔ ꞌye mu.
24-Ka ꞌgwlʋ -nyni ꞌnɔ li, Zezii ꞌyeꞌa -kaa li a, ꞌle ɔ na nyʋ-ʋ -nɩꞌa ꞌbho -bodɩ: -Yeee! Nyɔ-ɔ ꞌbhleꞌa ꞌgagalɩꞌa -dadudu, -ɔ -ke -pɔlʋ kpʋn ꞌɩ ti, -Lagɔ ꞌke ɔ -kɔ, ɛ ku -kaa wɔn ꞌya! 25Nmiklagba ꞌke ꞌbho ꞌꞌbhietoope ꞌꞌyi -zi -nɩ, ɛ ꞌku-o wɔn. ꞌGagayiꞌa -pɔlʋ ꞌke ꞌɔ ꞌgagalɩ ꞌꞌyi-sɔ, ꞌle -Lagɔ ꞌke ɔ -kɔ ɔ, ɛ ꞌku-o wɔn -lrɛɛ, ɛ ꞌye nmiklagbaꞌa ꞌbho ꞌꞌbhietoopeꞌa ꞌꞌyizinɩɛ -zi. 26Ʋ-bʋ nyʋ ꞌmnʋ ꞌwɔnꞌɔ wlu ꞌmnɛ ꞌbɔ, ꞌle ꞌwa ꞌꞌsɛ-ɛ dedeꞌe -dede -kaa ti: -Bho ɛ -nɩ -kaa ꞌmʋ ꞌle, ꞌꞌlemnɩɩ nyɔ yɔɔ ꞌke ꞌpʋn ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyiꞌa? 27ꞌLe Zezii na: ꞌƖnnɛɛnɛ -nɛɛ, nyunyɔ -bodɩ ɛ kuꞌo wɔn. -Bho ɛ ꞌꞌdu -Lagɔ -bodɩ, ɛ se wɔnku. ꞌBho -Lagɔ -bodɩ lɛ-ɛ ꞌka wɔnku, ꞌɛ lɛtu se -nɩ.
28Ɔ -zaꞌa wlu ꞌmnɩ ꞌmʋ a, ꞌle ꞌɔ -namʋꞌa -lue *ꞌPiɛlɩ na: Zezii, -ɩn ꞌye li-ɔ, -aꞌa dɩ -a ꞌꞌtayiꞌe -aꞌba lɩꞌa klɛ ꞌꞌyiti ꞌle -a -ke -a -naꞌo. 29ꞌLe ɔ ꞌye ʋ -kaa ꞌꞌyiꞌlɛ: -Ziadɩ ꞌɩn-ɩ zaꞌa amʋ -bodɩ ꞌmʋ, nyɔ -yɔ ꞌꞌtayiꞌa ꞌɔ ꞌꞌbhlegbo ꞌꞌyiti, -ɔ sieꞌa ꞌɔ -glɩgbawɔnyiꞌa nyʋ, ꞌɔ nynɔ o, ꞌɔ ꞌꞌyreetɩ o, ꞌɔ ꞌlotʋꞌa ꞌꞌnynuu o, ꞌɔ ꞌlotʋ -ke ꞌɔ -tɩta o, -bho ɔ -tbhɛ lɩ -nɩɩ -ke nyʋ -nʋʋ ꞌꞌkpi -Lagɔꞌɔ nyʋꞌa -kɔkɔɔꞌɔ dɩ, ꞌɔ nyɔtu, 30lɩzɩgɩꞌa -dadudu -ɩ -ziꞌa -yɩ ɔ -tbhɛꞌɛ ꞌꞌkpi, ꞌnɔɔ ꞌkmʋ ꞌmʋ, ꞌɩnnɩ -Lagɔ ꞌꞌnyɩ ɔꞌo, ꞌle ɔ ꞌke ꞌbho ꞌꞌsi, tinɩɛzɛgɛ-ɛ seꞌa ꞌꞌtiinamʋ ꞌbhle, ɔ ꞌke ɛ ꞌye ꞌle nya ꞌwla.
*Zeziiꞌa ꞌmɛmɛɛ -ke ꞌɔ glusɔɛꞌɛ kpɛ tannɛꞌɛ ꞌmʋzɛɛ ꞌka-a
(Matiee 20:17-19; Maakɩ 10:32-34)
31Ɩ ziꞌa -kaa a, *Zezii ꞌꞌluoꞌo-o *ꞌɔ -namʋ -bue ꞌyɔ ꞌsɔn ꞌmʋ, ɔ -ke ʋn ꞌye kpɔ cɛ ꞌle ɔ na ʋ -bodɩ: A -gblee, ꞌle Zelizalɛɛmʋ ꞌnɔɔ -a -nɩꞌa munamʋ, ꞌɩnmɔ *Nyunyɔ ꞌꞌYuꞌa dɩ -Lagɔwluꞌa ꞌmʋtizamʋ ꞌcnɩꞌa see ꞌle -Lagɔꞌɔ ꞌꞌbɔgʋ ꞌli, ꞌle-e ꞌya ꞌꞌyriꞌa ꞌbɩ-ɩ ꞌye ꞌwlʋ -nɩ mʋ. 32A ꞌye li-ɔ, ꞌlɩkpʋ seꞌa -Lagɔ yibo, ꞌɩnnʋ ʋn-ʋ ꞌye ꞌɩnmʋ -jeyi ꞌꞌnyɩ mʋ. Ʋbʋ ꞌmnʋ-ʋ ꞌye-e ꞌɩnmʋ ꞌcɩsɛ -mʋ, ʋn-ʋ ꞌye-e ꞌɩnmʋ ꞌꞌjree -mʋ, ʋn-ʋ ꞌye-e ꞌɩnmʋ -tʋtrɔ ꞌꞌyri-wʋnna -mʋ, 33ʋn-ʋ ꞌye-e ꞌɩnmʋ ꞌꞌsɛɛn -mʋ ꞌle ʋn ꞌke ꞌɩnmʋ ꞌlbha ꞌɩn ꞌke ꞌmɛ. -Bho ꞌwɩ ꞌsɔn, ꞌɛ tanzɔ, -Lagɔ-ɔ ꞌye-e ꞌɩnmʋ glu -za -mʋ ꞌle ꞌɩn ꞌke ti-nɩ -lrɛɛ. 34Ɔ -nɩꞌa -kaa -wlunamʋ, ꞌɔ -namʋ -see lɛꞌɛ -lue komu ꞌmʋtiꞌwɔn. -Lagɔꞌɔ ꞌꞌbhuo-o ꞌꞌzize ꞌnɛ ʋ ꞌꞌyrili ꞌle ʋn -see ꞌɔ wluꞌa ꞌzɔ ꞌmʋtiꞌwɔn.
*Zezii ꞌpʋʋnꞌo-o ꞌꞌlɔyi -lue
(Matiee 20:29-34; Maakɩ 10:46-52)
35-Gblee, *Zezii -ke *ꞌɔ -namʋ -nɩꞌe-e Zelikoogwlɔ linyninamʋ. Ʋn -nɩ munamʋ ꞌle ʋn ꞌye ꞌbho -jolʋ wɔnli ꞌꞌlɔyi -lue -yɛ. ꞌBho-o ɔ -deꞌe ti ꞌle ɔ-ɔ ꞌybhaaꞌa zikamʋ mɔni. 36Ɔ nʋꞌa -kaa, ɔ ꞌwɔn-ɔ Zeziiꞌa klinamʋꞌa bhɩꞌa -jiji ꞌbɔ ꞌle ɔ ꞌye -kaa ꞌwa tɔlʋ tidede: Koo a -nynaꞌa ꞌle a ꞌye -kaa ꞌmʋ-dieꞌa? 37ꞌLe nyʋ na: Nazalɛɛtɩkɔyi Zezii -nɩꞌe -laa -zi -nɩnamʋ. 38Ɔ ꞌwɩn ꞌɩ ꞌbɔ ɔ, ɔ ꞌꞌwɔ-oꞌo ꞌle ɔ-ɔ nʋꞌo: *-Lagɔꞌɔ ꞌBhozayi Zeziiꞌɔ! -Lagɔꞌɔ ꞌBhozayi Zeziiꞌɔ! ꞌBhlʋkpayowli *Daviidɩꞌa ꞌꞌnayu, ꞌye ꞌan ngaze ɔɔ! 39-Ɩn ꞌye li-ɔ, nyʋ-ʋ -kɔꞌɔ ꞌwa -bonyunyuꞌa nya, ʋn-ʋ wlu ꞌnɔ-ɔ ꞌꞌlruli ꞌle ʋn-ʋ ꞌkaa ꞌnɔ ꞌmʋ, ʋn-ʋ nʋꞌo: -Ɔɔ! ꞌBhɔ zrɛ ke! Ɛ -nɩꞌa -kaa ꞌmʋ a, ɔ ꞌkpa-a ꞌbho -lrɛɛ ꞌle ɔ ꞌye ꞌꞌwɔ tenyɩ, ꞌle ɔ na: ꞌBhlʋkpayowli Daviidɩꞌa ꞌꞌnayuꞌɔ! -Alele, ꞌye ꞌan ngaze ɔɔ! 40Zezii nʋꞌa -kaa, ɔ -nynaꞌa-a ti ꞌle ɔ na nyʋ -bodɩ: A mu ꞌɔ dɩ, a ꞌke ɔ ꞌɩnmʋ -ya! ꞌLe ʋn ꞌye ꞌbho mu, ʋn -ke ɔ ꞌye yi. Ʋn nyniꞌa Zezii li a, ꞌle ɔ ꞌye -kaa ɔ-bɔ nyukpasu ꞌmnɔ tidede: 41Leelɛ -ɩn ꞌybhaꞌa ꞌɩn ꞌke -ɩnmʋ -bodɩ nʋꞌa? ꞌLe ɔ na: ꞌAn -Kɔyi, ꞌɩn ꞌybha-oꞌo ꞌan ꞌꞌyri ꞌke kati. 42ꞌLe Zezii na: -Aꞌa ꞌꞌyri kati! -Ɩn ꞌde-e ꞌɩnmʋ ꞌꞌgwliꞌa dɩ, -ɩn ꞌpʋnꞌo! 43-Gblee, ꞌbho -gbaa -lue ꞌmʋ, ɔ-ɔ ꞌye-e ti ꞌle ɔ-ɔ naꞌa Zezii kli, ɔ-ɔ ꞌbhɛɛꞌɛ -Lagɔꞌɔ ꞌnynɩ ꞌꞌyi. Nyʋ-ʋ -nɩꞌa ꞌbho ꞌyeꞌa ꞌna li a, ʋn ꞌkpa-a ꞌbho -lrɛɛ ꞌle ʋn-ʋ ꞌbhɛɛꞌɛ -Lagɔꞌɔ ꞌnynɩ ꞌꞌyi.
Արդեն Ընտրված.
Luukɩ 18: nwbNT
Ընդգծել
Կիսվել
Պատճենել
Ցանկանու՞մ եք պահպանել ձեր նշումները ձեր բոլոր սարքերում: Գրանցվեք կամ մուտք գործեք
© 1991, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.