San Mateo 13
13
Ku̧nä̧huä̧ ru̧hua̧ u̧ju̧ni̧nö̧ huȩnȩ
1Ja̧u̧nu̧ mo̧ro̧ Jesús isodettö rä'opächö, dubora jäyora pä̧mä̧di̧nö̧do. 2Jesús ö̧jo̧mȩ recuätö ttö̧ja̧ ca̧ca̧cui̧pi̧nä̧tö̧do. Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ttö̧ Jesús huoi'canä pä̧mä̧di̧nö̧do jahuätörö u̧huo̧juȩta̧ pä'ö. Jahuätö ttö̧ja̧mä̧ rȩba̧nä̧ ka̧cui̧nä̧tö̧do. 3Jesús koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ ji'äu, rö̧ȩnä̧ huo̧juȩti̧nö̧do jahuätörö. Pä'inödo:
—Ya̧tȩ ku̧nä̧huä̧ ru̧hua̧ ku̧nu̧ 'chi̧nö̧do. 4Ku̧nu̧ i̧'cho̧mȩnä̧, ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧ jacuä jähuämä mä̧nä̧ jäyänä ma̧ä̧chi̧na̧'a̧do. Ppi̧yu̧ ichi'ö ttucui'inödo ja̧u̧ jacuä jähuämä. 5Yabonänöttö, koro ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧ inähuänä, redä'ca ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧ jo̧mȩ, ma̧ä̧chi̧na̧'a̧do. Ja̧u̧ jacuä jähuä o'ca päi'önä bahui'ina'ado redä'ca ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧ ja̧'a̧ttö̧. 6Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧nä̧ kä̧hua̧ tejädi'omenä, joi'inödo, ujupo'tiyä juiya'attö. 7Ja̧'hua̧ta̧nö̧ koro jacuä jähuä ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧ so̧ä̧'cua̧nä̧ ma̧ä̧chi̧na̧'a̧do. Ja̧u̧ bahui'omenä, so̧ä̧'cua̧ rȩä̧di̧'i̧na̧'a̧do. 8Koro jacuä jähuämä ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧, rȩjȩ adihuome ma̧ä̧chi̧na̧'a̧do. Ja̧u̧ jacuä jähuä adiu baumä, rö̧ȩnä̧ huȩji̧na̧'a̧do. Koromä ya'ute cien jo̧mȩnä̧ huȩji̧na̧'a̧do. Koromä sesenta jo̧mȩnä̧ huȩji̧na̧'a̧do. Koromä treinta jo̧mȩnä̧ huȩji̧na̧'a̧do. 9Ä̧ju̧cuä̧tö̧mä̧, adiu ä̧ju̧cuä̧tu̧cui̧, —pä'inödo Jesús.
Koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ ji'ähuinödo
10Jesús u̧huo̧juȩtä̧u̧mä̧ ötö'cönä 'chä̧hui̧'ö̧ ja̧u̧ru̧ jä'epö ä̧ju̧cui̧nä̧tö̧do:
—¿Tta̧'a̧nö̧ pä'ö koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ cucuocua'ajä̧ttö̧ ttö̧ja̧rö̧?
11Jahuätörö ädätinödo:
—Dios iyinödo ucuturu Dios Cu̧ru̧hua̧ päi'önä ö̧jä̧cuȩ huȩnȩ, ttö̧ja̧ ttieru huȩnȩ cu̧huo̧juä̧tu̧cua̧ pä'ö. Jahuätö ja̧u̧ huȩnȩ jerupätödo. 12Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ttö̧ ya̧tȩ ku̧nä̧rö̧mä̧, rö̧ȩnä̧nö̧ ȩmä̧cua̧, rö̧ȩnä̧ u̧ju̧nä̧rä̧cua̧'a̧nö̧. Ja̧'hua̧ta̧nö̧ jui̧'a̧mä̧ ji̧'qui̧cha̧nö̧'i̧nä̧ u̧ju̧nä̧ro̧mȩnä̧, yoröisotä to̧ȩi̧'i̧yä̧cua̧ jui̧'a̧tä̧ ö̧jö̧nä̧. 13Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧ttö̧ koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩnä̧ ucuocusä jahuätörö. Jahuätömä to̧ttä̧ro̧mȩnä̧, topocotö. Ttä̧ju̧cuä̧ro̧mȩnä̧, 'cucuächi'oca'a ä̧ju̧cuä̧tö̧. 14Ja̧'hua̧nö̧ jȩtto̧mȩnä̧, Dios i̧huȩnȩ jiäcuähuä i̧sa̧ Isaías päinö ta'anö 'cuäopa'a. Ja̧u̧ pä'inödo:
Ucutumä cuä̧ju̧cuä̧rä̧tu̧cuo̧mȩnä̧, 'cucuächi'oca'a cuä̧ju̧cuä̧cuo̧tö̧jä̧.
To̧cu̧'ä̧rä̧tu̧cuo̧mȩnä̧, topocotö cuäcuotöjä.
15Cuami iso'quimä 'quiyönä juoächi'ina'ado.
Suronätä ä̧ju̧cuä̧tö̧jä̧.
Cu'äre'inä mö̧'ȩpä̧rö̧ ka̧cuä̧tö̧jä̧ tocu'ätucu juiya pä'ö.
Cuä̧ja̧nä̧'i̧nä̧ ä̧ju̧cuo̧co̧tö̧jä̧.
Cuami iso'quitucunä 'cucuächi'önä ä̧ju̧cuo̧co̧tö̧jä̧.
Ttörö'inä ppa̧'ä̧cho̧co̧tö̧jä̧ aditö chicuätucuacu pä'ö,
pä'inödo Isaías.
16Jesús juhua'a yabonö ji'ähuinödo:
—Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ ucutumä eseunu cu̧ja̧cuä̧cuo̧tö̧jä̧ cu'äretucunä'inä tocu'ätucua'attö, cuä̧ja̧tu̧cu̧nä̧'i̧nä̧ cuä̧ju̧cuä̧tu̧cua̧'a̧ttö̧. 17Iso päi'önä pä'ösä ucuturu, recuätö adihuä isotö'inä, Dios i̧huȩnȩ jiäcuähuä isotö'inä totta pä'inätö ucutu tocu'ätucu. Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧nä̧ yoröiso topocotö pi̧nä̧tö̧. Ttä̧ju̧cua̧ pä'inätö ucutu cuä̧ju̧cuä̧tu̧cu̧. Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧nä̧ yoröiso ä̧ju̧cuo̧co̧tö̧ pi̧nä̧tö̧, —pä'ö huo̧juȩti̧nö̧do Jesús u̧huo̧juȩtä̧u̧ru̧.
Ku̧nu̧ i̧'chi̧nö̧ huȩnȩ ji'ähuinödo pä'äji ta'anö
18Ja̧u̧nu̧ o'ca'a Jesús pä'äji ta'anö huo̧juȩti̧nö̧do:
—Ja̧u̧ttu̧mä̧ ä̧ju̧cuä̧tu̧cui̧ ku̧nä̧huä̧ ru̧hua̧ ku̧nu̧ i̧'chi̧nö̧ jidähuomenä. 19Korotömä Dios Ttu̧ru̧hua̧ päi'önä ö̧jä̧cuȩ huȩnȩ 'cucuächi'oca'a ä̧ju̧cuä̧tö̧mä̧ jacuä jähuä mä̧nä̧ jäyänä ma̧ä̧chö̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ huotö. Ähuettä ichi'ö 'cho'ipö Dios i̧huȩnȩ ttami iso'quittö. 20Korotömä, jacuä jähuä inähuänä ma̧ä̧chö̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ huotö. Jahuätömä Dios i̧huȩnȩ ä̧ju̧cu̧, eseunu esetätö. 21Jahuätö ujupo'tiyä juiya'attö, recuo 'quiyönä esetocotö. Dios i̧huȩnȩ tteseta'attö, jahuätörö suronä 'cuäopomenä, jaropi'ätö. 22Koro so̧ä̧'cua̧nä̧ ma̧ä̧chi̧nö̧mä̧, korotö Dios i̧huȩnȩ ttä̧ju̧cuo̧mȩnä̧, pi̧jä̧ jähuä rö̧ȩnä̧ amöcuädätö jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ huotö. Ja̧u̧ juäi o'ca juiyönä rȩä̧cha̧'a̧ Dios i̧huȩnȩ ttesetomenä. U̧huä̧ju̧ jui'ätö. 23Ja̧'hua̧ ja̧'a̧nä̧ koro rȩjȩ adihuome ma̧ä̧chi̧nö̧mä̧, korotö Dios i̧huȩnȩ adiunä ä̧ju̧cu̧ u̧huä̧ju̧ rö̧ȩnä̧ ku̧nä̧rä̧tö̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ huotö. Korotömä koro jacuä jähuä ya'ute cien jo̧mȩnä̧ huȩji̧nö̧ ta'anö huotö. Korotömä sesenta jo̧mȩnä̧ huȩji̧nö̧ ta'anö huotö. Korotömä treinta jo̧mȩnä̧ huȩji̧nö̧ ta'anö huotö, —pä'inödo Jesús.
Koro surä'cua huȩnȩ ji'ähuinödo
24Ja̧u̧nu̧ o'ca'a koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ'i̧nä̧ huo̧juȩti̧nö̧do Jesús:
—Dios Ttu̧ru̧hua̧ päi'önä ö̧jä̧cuȩ huȩnȩ ka̧ra̧mä̧ adihuä juäi jacuä jähuä ö'ättanä ku̧ni̧nö̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ ja̧'a̧. 25U̧ju̧ni̧nö̧ o'ca'a o'ca toi'önä ttä'omenä, ya̧tȩ a̧bo̧i̧ya̧ ichi'ö surä'cua ku̧ni̧nö̧ ka̧ra̧ ö'ättanä. Surä'cua ku̧ni̧pö̧ ppa̧'ä̧chä̧chi̧nö̧. 26Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧nä̧ ya̧mö̧ täcö ote päi'a'anä surä'cua'inä bahui'ina'ado. 27Ja̧'hua̧nö̧ topö, pätta ru̧hua̧ umöhuäyotö ttu̧ru̧hua̧rö̧ ji'äu 'chi̧nä̧tö̧do: “Tu̧ru̧hua̧, cu'ättanä adihuä juäi jacuä jähuä cu̧ju̧ni̧nö̧ttö̧mä̧, ¿tottö bahua'ajä̧ttö̧ pi̧yȩ surä'cuamä?” pä'inätödo. 28Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ pätta ru̧hua̧ pä'inödo: “Ka̧ra̧ cha̧bo̧i̧ya̧ ja̧'hua̧nö̧ jȩpi̧nö̧do.” Ja̧'hua̧nö̧ päomenä jä'epinätödo: “¿Ja̧u̧ surä'cuamä quetö'a̧nö̧ ja̧'a̧ tä̧ji̧?” 29Jahuätörö pä'inödo: “Tta̧'a̧huä̧jä̧. Ja̧u̧ surä'cua quecuhuätucuttumä, ya̧mö̧'i̧nä̧ o'ca juiyönä que'ö cuicuätucu'a̧nö̧ ja̧'a̧. 30Mä̧cuä̧ huäinä bahua'acuä. Ya̧mö̧ 'quiyächö o'ca'a chumöhuäyotörö huȩdä̧cua̧sä̧ ja̧u̧ surä'cuamä ä'canä que'ö tticua pä'ö. Ja̧u̧nu̧ o'ca'a ubanä nö'cädö rötö, ku tticua pä'ö huȩdä̧cua̧sä̧. Ja̧u̧nu̧ o'ca'atä ya̧mö̧ se'ö, hua'adö ttu̧ju̧nä̧cuo̧tö̧ chojusodenä”, —pä'ö huo̧juȩti̧nö̧do Jesús.
Mostaza jacuä jähuä huȩnȩ ji'ähuinödo
31Koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ'i̧nä̧ huo̧juȩti̧nö̧do Jesús:
—Dios hueömä mostaza pättö juäi jacuä jähuä ku̧nä̧huä̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ ja̧'a̧. 32Iso päi'önä ja̧u̧ juäi jacuä jähuä korottö'inä abonänö ppo̧ö̧. Ttu̧ju̧no̧mȩnä̧ korottö'inä abonänö rö̧ä̧chi̧'ö̧ böo juo'ö. Rö̧ȩnä̧ ä̧na̧jui̧yä̧ ka̧'a̧, koro rö̧äi ta'anö. Juhuäi ä̧na̧jui̧yä̧nä̧ ppi̧yu̧'i̧nä̧ ttojusode aditätödo, —huo̧juȩti̧nö̧do.
Pan ppö̧ä̧mö̧ huȩnȩ'i̧nä̧ huo̧juȩti̧nö̧do
33Koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ'i̧nä̧ huo̧juȩti̧nö̧do Jesús.
—Dios hueömä pan ppö̧ä̧mö̧ juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ ja̧'a̧. Ja̧u̧ juäi yajute ji̧'qui̧cha̧nö̧tä̧ pan i̧sa̧ppȩnä̧ kȩno̧mȩnä̧, rö̧ȩnä̧ ppö̧ä̧mi̧'a̧'a̧, —huo̧juȩti̧nö̧do.
Jesús koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩ huo̧juȩti̧nö̧do
34Jesús jahuätö ttö̧ja̧rö̧ koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩtä̧ huo̧juȩti̧nö̧do, koro jiähuoca'anä. 35Dios i̧huȩnȩ jiäcuähuä i̧sa̧ päinö ta'anö 'cuäopa'a pä'ö huo̧juȩti̧nö̧do ja̧'hua̧nö̧mä̧. Ja̧u̧ pä'inödo:
Koro juäi jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ jö̧ huȩnȩnä̧ chu̧cuo̧cuä̧cua̧sä̧.
Koro juäi, Dios pi̧jä̧ aditinö o'ca'a yä̧huä̧i̧nä̧ ji̧nö̧mä̧, chu̧cuo̧cuä̧cua̧sä̧.
U̧huo̧juȩtä̧u̧ru̧ ji'ähuinödo surä'cua huȩnȩ
36Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧ttö̧ Jesús ttö̧ja̧rö̧ ji'ähui'ö, isodenä do'ächinödo. U̧huo̧juȩtä̧u̧ ja̧u̧ru̧ tö'cönänö ichi'ö pä'inätödo:
—Surä'cua huȩnȩ jicuhuähuäji, adiu ji'ähuitö pä'äji ta'anö.
37Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ Jesús pä'inödo:
—Ja̧u̧ pätta ku̧ni̧nö̧mä̧, Ubo I̧tti̧ pi̧nö̧do. 38Ja̧'hua̧ta̧nö̧ pättamä pi̧jä̧ ji̧nö̧do. Adihuä juäi jacuä jähuämä, Dios i̧tti̧mö̧ pi̧nä̧tö̧do. Ja̧'hua̧ta̧nö̧ ja̧u̧ surä'cuamä, ähuettä i̧tti̧mö̧ pi̧nä̧tö̧do. 39Ja̧u̧ surä'cua ku̧ni̧nö̧mä̧, ähuettä pi̧nö̧do. Koro settinömä yodoji röji mo̧ro̧ päi'omenä, jä̧cuȩ päa'a. Ja̧'hua̧ta̧nö̧ se'inätömä ángeles pi̧nä̧tö̧do. 40Ja̧'hua̧ta̧nö̧ surä'cua que'ö icu ocuränä ku tticu'a̧nö̧ jä̧cua̧'a̧ yodoji röji mo̧ro̧ päi'omenä. 41Chutä Ubo I̧tti̧mä̧ umöhuäyotö ángelesrö huȩä̧cua̧, o'ca toi'önä suronä jȩpä̧tö̧rö̧'i̧nä̧ korotö suronä jȩtta̧ pä'ö huȩ'ä̧rä̧tö̧rö̧'i̧nä̧, chutä i̧tti̧mö̧ ttö̧'quȩtȩttö̧ ca̧ca̧tö̧ do'opö tticua pä'ö. 42Ocuränä do'opö tticuäcuotö ja̧'hua̧nö̧ jȩpä̧tö̧rö̧. Juhua'attö rö̧ȩnä̧ ubara ttu'u ajuäunu ttacu ä̧chi̧jö̧nä̧ jȩttä̧cuo̧tö̧. 43Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧ttö̧ Dios hueö jȩpä̧tö̧mä̧, mo̧ro̧ kä̧hua̧ tȩa̧u̧ ta'anö tti̧tȩa̧huä̧cuo̧tö̧ Ttä'o Dios ö̧jo̧mȩttö̧. Ä̧ju̧cuä̧tö̧mä̧, adiu ä̧ju̧cuä̧tu̧cui̧, —pä'inödo Jesús.
Koro ö̧'o̧cui̧nö̧ huȩnȩ ji'ähuinödo
44Juhua'a yabonö huo̧juȩti̧nö̧do Jesús:
—Ja̧'hua̧ta̧nö̧ Dios hueömä koro juäi rö̧ȩnä̧ micuäu juäi rȩjȩ jacuä pa̧'a̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ ja̧'a̧. Ya̧tȩ ja̧u̧ juäi rö̧ȩnä̧ micuäu juäi po̧cui̧pö̧'ca̧, juhuorötä pä'äji ta'anö dajö icu. Ja̧'hua̧nö̧ jȩpö̧ eseunu iyö icu o'ca juiyönä u̧ju̧nä̧rö̧mä̧ ju̧huä̧jä̧, rö̧ȩnä̧ micuäu juäi pä̧jo̧mȩ, ȩma̧ pä'ö.
Ido'qui rö̧ȩnä̧ micuähuo'qui huȩnȩ ji'ähuinödo
45“Ja̧'hua̧ta̧nö̧ Dios hueömä ka̧ra̧ järe ȩmä̧huä̧ ru̧hua̧ ajettö ȩmä̧huä̧ juäi rö̧ȩnä̧ micuäu usa'a jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ ja̧'a̧. 46Ja̧u̧ juäi rö̧ȩnä̧ micuäu ö̧'o̧cui̧'o̧mȩnä̧, o'ca juiyönä u̧ju̧nä̧rö̧mä̧ eseunu iyö icu, ja̧u̧ juäi rö̧ȩnä̧ micuäumä ȩma̧ pä'ö.
Ma'ayä huȩnȩ ji'ähuinödo
47“Ja̧'hua̧ta̧nö̧ Dios hueömä koro juäi ma'ayä jacuotocu icu, recuätö po̧i̧ 'chuhuäda'a jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ ja̧'a̧. 48Ja̧u̧ ma'ayä suhuädi'omenä, po̧i̧ 'cho'ätö rȩba̧cu̧ do'ätödo. Juhua'atä rȩba̧nä̧ pä̧nö̧, po̧i̧rö̧ ȩmä̧tö̧ ma'ayättö, adihuätörö ppappanä rötö, suropätörö do'opö icu. 49Ja̧'hua̧nö̧ päi'äcua'a röji mo̧ro̧ päi'omenä. Angeles ichi'ö, adiu jȩpä̧tö̧ ttö̧'quȩtȩttö̧ suronä jȩpä̧tö̧rö̧ 'quȩ'ȩpö̧ tticuäcuotö. 50Suronä jȩpä̧tö̧rö̧ ocuränä do'opö tticuäcuotö. Juhua'attö rö̧ȩnä̧ ubara ttu'u ajuäunu ttacu ä̧chi̧jö̧nä̧ jȩttä̧cuo̧tö̧do, —huo̧juȩti̧nö̧do Jesús.
Koro rö̧ȩnä̧ micuäu huȩnȩ ji'ähuinödo
51Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧ Jesús jä'epinödo jahuätörö:
—¿Ja̧u̧ huȩnȩ o'ca juiyönä ä̧ju̧cuä̧tö̧jä̧?
Jahuätö ädätinätödo:
—A̧, Tu̧ru̧hua̧.
52Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ jahuätörö pä'inödo:
—Ya̧tȩ huo̧juȩcuä̧ i̧sa̧ Dios Ttu̧ru̧hua̧ päi'önä ö̧jä̧cuȩ huȩnȩ adiu u̧huo̧jui̧'o̧mȩnä̧, ja̧u̧ ka̧ra̧ ru̧hua̧ öärettö koro juäi jareö'inä, täbo jähuä'inä ȩmö̧ jä̧'i̧nö̧'a̧nö̧ hua̧, —pä'inödo Jesús.
Jesús Nazaret ötahuiyära̧'a̧ cueächinö huȩnȩ
53Jesús ja̧u̧ huȩnȩ huo̧juȩtö̧ cädomenä, juhua'attö rä'opächinödo. 54Chutä adihuänä idepiyura̧'a̧ 'chi̧nö̧do. Juhua'atä judíos ttu̧huo̧jui̧'i̧nodenä u̧huo̧juȩto̧mȩnä̧, ttö̧ja̧ to̧pä̧rö̧ ka̧cui̧nä̧tö̧do ja̧u̧ru̧. Pä'inätödo:
—¿Tottö u̧huo̧jui̧'i̧na̧'a̧jä̧ttö̧, ja̧u̧ huo̧juä̧huä̧mä̧? ¿Tta̧'a̧nö̧ pä'ö jȩa̧'a̧jä̧ttö̧ ja̧u̧ juäi ttö̧ja̧ ttieru juäimä? 55Ja̧u̧mä̧ adicuä i̧sa̧ i̧tti̧do. Ja̧ju̧mä̧, María pä'ö micuaju. Ja̧u̧mä̧ Jacobonö, Josénö, Simónnö, Judasnö ttuböo. 56Ja̧u̧ ö̧jä̧hua̧tö̧ nä̧tö̧ ujutu tö̧'quȩtȩnä̧ ka̧cuä̧tö̧. Ja̧u̧ttu̧mä̧, ¿tottö u̧huo̧jui̧'i̧na̧'a̧jä̧ttö̧ ja̧'hua̧nö̧mä̧? —pä'inätödo.
57Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧ttö̧ ja̧u̧ jiäu esetocotö pi̧nä̧tö̧do. Ja̧'hua̧ ja̧'a̧ Jesús pä'inödo jahuätörö:
—O'ca toi'önä Dios i̧huȩnȩ jiäcuähuä i̧sa̧rö̧ ucuotätö. Chutä idepiyunätä ucuotocotö ja̧u̧ru̧, —pä'inödo Jesús.
58Ja̧'hua̧nö̧ ja̧'a̧ttö̧ chutä idepiyunä rö̧ȩnä̧ ttö̧ja̧ ttieru juäi jȩpo̧cö̧ pi̧nö̧do, juhua'a ttö̧ja̧ ttesetoca'attö.
Currently Selected:
San Mateo 13: PIDNT86
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
Nuevo Testamento en Piaroa © Sociedades Biblicas Unidas, 1986.
