YouVersion Logo
Search Icon

लुका 9

9
येसुडे़ॽ चोङ्‌साजि निवाहाङ्‌मि बचन खेम्‍मेॽसिॽ पाङ्‌बॽआ
(मत्‍ति १०:५-१५; मरकुस ६:७-१३)
1येसुडे़ॽ बारो जना चोङ्‌साजि के़ःॽनुङ माहाजि मङे़ॽमा चाप यिक्‍मेनुङ टुक्‍खुबाजि नुबोक्‍मे बोलनुङ अधिकार पिसुजि। 2मोबा निवाहाङ्‌मि राज्‍यमि टुम्‍बेॽ खा खेम्‍मे़ॽसिॽनुङ टुक्‍खुबाजि नुबोक्‍सिॽ पाक्‍सुजि। 3येसुडे़ॽ खोजि लुसुजि, “रामबेॽ पाप्‍मिहा टोङ्‌इरा, चाब्‍रा, फेरुवा चेॽ, याङ, चामा उङ्‌मा इमाङ्‌सो ए़ॽखिसानुमे। 4हाम्‍बे खिमबेॽहा याॽमिजिडे़ॽ हे़निङ स्‍वागत ले़म्‍मे, मो खिम्‍डेमबाङ बिदा मे़ल्‍लिरो मो खिमबेॽनोॽ पेनानिङे। 5तर हाम्‍बे ठाउँबेॽहा याॽमिजिडे़ॽ हे़निङ स्‍वागत ले़ःॽमिने, माहा याॽमिजि निवाहाङ्‌डे़ॽ न्‍याय ले़ःॽमाबेॽ साक्‍छिमि लागि हे़निङ्‌मि सराङ्‌फे़क्‍माबेॽहा धुलो माहाजिमि सहरबेॽ फाप्‍आसानुमे। मो धुलो ए़क्‍साङ माहाजिमि बिरोधबेॽ साक्‍छि लिये।” 6मोबा चोङ्‌साजि खे़ॽनुङ खिम्‍डेमराजि सुसमाचार खेम्‍मेॽटुजिनुङ टुक्‍खुबाजि नुबोगुजि।
हेरोद फाङ्‌सिघे़ॽपॽआ
(मत्‍ति १४:१-१२; मरकुस ६:१४-२९)
7रोमि चोप्‍पा एप्‍पा हाङ्‌बामि अधिनबेॽ गालिल छेत्‍राबेॽ राज्‍य ले़ःॽखुबा हेरोद एन्‍टिपासडे़ॽ येसुडे़ॽ ले़ःॽपॽआ इघा चोप खा खेम्‍नुङ खो फाङ्‌सिखडा, इन्‍ढोङ्‌होङ युहन्‍ना सिघे़ॽपॽआबाङ हिङ्‌पुइटा लुनुङ हाइखाजिडे़ॽ लुसुजे। 8कोहिजिडे़ॽ चाहिँ “एलिया खाङ्‌मुटे़” लुसुजे। हाइखाजिडे़ॽ चाहिँ “अगमबक्‍ताजिबाङ कोहि इक्‍को हिङ्‌बोॽइटा” लुसुजे। 9हेरोदडे़ॽ इडोॽ लुसु, “युहन्‍नामिगो के़ॽनोॽ निन्‍डवाँ चेम्‍मेॽपॽआ। तर आक्‍को याॽमि चाहिँ असाडे, मोमि टुम्‍बेॽ के़ॽ इघा खरिहा खा खेम्‍मे़ॽनिङ्‌सिनुङ्‌हा ?” मोडोगे़ॽ खोसे़ॽ येसु चुप्‍मा मिट्‌टु।
येसुडे़ॽ ङाउम हजार याॽमिजि चरेपानुङ ङा हिङ्‌बॽआ
(मत्‍ति १४:१३-२१; मरकुस ६:३०-४४; युहन्‍ना ६:१-१४)
10येसुडे़ॽ पाङ्‌बॽआ बारो जना एप्‍पा चोङ्‌साजि परचारबाङ टेजानुङ ए़क्‍साङ खोजिडे़ॽ ले़ःॽपॽआ खा येसु खेम्‍मेॽटुजि। मोबा येसु माहा चोङ्‌साजिरेॽनोॽ चिॽखे़ॽनुङ बेथसेदा सहरबेॽ खडा। 11तर मो खा लेडोक्‍नुङ बेॽलो याॽमिजिडे़ॽ खो टिङ्‌घे़ॽटुजि। येसुडे़ॽ माहाजि स्‍वागत ले़ःॽनुङ निवाहाङ्‌मि राज्‍यमि टुम्‍बेॽहा खा खेम्‍मेॽटुजि मोबा टुक्‍खुबाजि नुबोगुजि।
12नम आघे़ॽसिॽपोरोक्‍माबेॽ माहा बारो जना एप्‍पा चोङ्‌साजिडे़ॽ येसु इडोॽ लुसुजि, “इगो सङ्‌सुमा ठाउँ ले़ये, इगोबेॽको चोपजि चामा के़ॽलो इमाङ्‌सो माॽआ। इघा याॽमिजि बिदा पिसाजे। खोजिनोॽ किॽयु मिॽयुहा खिम्‍डेमराजि खे़ॽनुङ चामानुङ पेन्‍ढाम योक्‍चामिरो।” 13येसुडे़ॽ खोजि लुसुजि, “हे़निङे़ॽनोॽ अक्‍खाजि चामा पिसानुमे।” खोजिडे़ॽ लुसुजि, “परभु, कानिङ्‌नुङ इमाङ्‌डे टुहोङ ? ङाउम चरेपानुङ निच्‍चि ङारेॽनोॽ टुहा। इमा कानिङे़ॽ इढे़ःॽलो याॽमिजिमि लागि चामा इन्‍जे़ॽमाहा ?” 14मोबेॽ वडाङ्‌पसाजिरेॽनोॽ ङाउम हजारडोॽ टुसामि। मोबा येसुडे़ॽ चोङ्‌साजि लुसुजि, “अक्‍खा याॽमिजि ङाक्‍पोङ, ङाक्‍पोङ जना टे़ङ्‌रिक टे़ङ्‌रिक पेम्‍मेॽटानुमे।” 15चोङ्‌साजिडे़ॽ येसुडे़ॽ लुडिडोॽ याॽमिजि पेम्‍मेॽटुजि। 16मोबा ए़क्‍साङ येसुडे़ॽ ङाउम चरेपानुङ निच्‍चि ङा याङ्‌मानुङ थाङ्‌सिरिॽटु खाङ्‌साङ निवाहाङ्‌नुङ आसिस ङाःगु। मोबा खोसे़ॽ चरेपानुङ ङा एॽनुङ चोङ्‌साजि हामेॽटुजि। 17मोबा चोबे़ॽ उक्‍खारो चासे़ॽनुङ एम्‍बॽआ चरेपानुङ ङामि टुक्‍रा सुम्‍माबेॽ इक्‍पोङ निच्‍चि ओक्‍खे़ङ एन्‍डा।
येसु असाडे
(मत्‍ति १६:१३-२३; मरकुस ८:२७-३३)
18इक्‍खेॽ येसु खोम्‍दाङ्‌बा निवाहाङ्‌नुङ पारथना ले़ःॽमे़ॽनिङ्‌सिमाबेॽ चोङ्‌साजिसो खोमि के़क्‍पेॽनोॽ टुसामि, खोसे़ॽ निवाहाङ्‌नुङ यामुसे़ॽनुङ चोङ्‌साजि सिप्‍सुजि, “याॽमिजिडे़ॽ का असाडे लुम्‍मे ?” 19चोङ्‌साजिडे़ॽ लुसुजि, “कोहिजिडे़ॽ बप्‍तिस्‍मा पिघुबा युहन्‍ना लुम्‍मे, कोहिजिडे़ॽ एलिया लुम्‍मे, मोबा कोहि कोहिजिडे़ॽ चाहिँ याक्‍लोहा अगमबक्‍ताजिबाङ इक्‍को हिङ्‌बोॽइटेले़ लुम्‍मे।” 20येसुडे़ॽ माहाजि सिप्‍सुजि, “हे़निङे़ॽ चाहिँ का असाडे मिॽइन्‍डानिङे ?” मोडोक्‍पेॽ पत्‍रुसडे़ॽ लुसु, “हे़न निवाहाङ्‌डे़ॽ पाङ्‌बॽआ छुट्‌कारा पिघुबा हाङ्‌बा खिरिस्‍ट ले़ये!”
येसु सिमे टुम्‍बेॽए खा
(मत्‍ति १६:२०-२८; मरकुस ८:३०–९:१)
21तर येसुडे़ॽ माहाजि “इगो खा असासो ए़ॽलुसानुमे” लुनुङ लुसुजि 22मोबा येसुडे़ॽ माहाजि इडोॽ नुरोॽ लुबेॽटुजि, “याॽमिमि पसाडे़ॽ बेॽलो खेः आङ्‌मा खे़ये। यहुदि डायोङबा, एप्‍पा याडाङ्‌बा, यहुदि धारमिक नियम इःॽखुबाजिडे़ॽ खो सिःक्‍चोन्‍डुजे, मोबा सेॽनेन्‍डुजे। तर सुमयाकमि यिडे़ॽ खो सिघे़ॽपॽआबाङ फेरि हिङ्‌पुक्‍इये।”
23मोबा येसुडे़ॽ चोप याॽमिजि लुसुजि, “खाक्‍सानुमे, के़ए़ चोङ्‌सा लिमा मिङ्‌इन्‍डानिङ्‌होङ खोसे़ॽ टाङ्‌बा सिॽचामा खे़ये, मोबा सिमासो पोरोक्‍मा खे़ये। 24इन्‍ढोङ्‌होङ टाङ्‌बामि हिङ्‌मवामि बेॽलो ले़ख्‍खो ले़ःॽखुबाजिडे़ॽ मो हिङ्‌मवा मे़चोबेन्‍डुजे, तर के़ए़ लागि हिङ्‌मवा पिघुबाजिडे़ॽ टाङ्‌बामि हिङ्‌मवा चुप्‍मिन्‍डुजे। 25याॽमिजिडे़ॽ इगो मक्‍खाम्‍डेमबेॽहा चोप थोक चुप्‍नुङ्‌सो टाङ्‌बामि होङ्‌निवानोॽ मे़चोबेसुजिहोङ इमाङ्‌डे फाइदा लिये ? 26असे़ॽ के़ॽ इःॽपॽआ खा ले़ःॽमानुङ के़ए़ निङ लामा ङेसिये, का याॽमिमि पसासो के़ए़ निवाहाङ पाबा, मोबा पबित्‍रा थाङ्‌सिरिदुतजिमि महिमानुङ लेम्‍माबेॽ मो याॽमिनुङ ङेसिङे। 27तर चइबानोॽ के़ॽ हे़निङ लुनिम्‍ने़, इगोबेॽ येःप्‍खुबाजिबेॽ कोहि कोहिजिडे़ॽ चाहिँ निवाहाङ्‌मि राज्‍य मे़ङ्‌खाङ्‌लेॽ सिघे़ॽमिने।”
येसुमि नरिङ फेम्‍बॽआ
(मत्‍ति १७:१-८; मरकुस ९:२-८)
28इघा खा लुबॽआ, इक साता ए़क्‍साङ पत्‍रुस, युहन्‍नानुङ याकुब चिक्‍मानुङ येसु पारथना ले़ःॽसिॽ टोक्‍टोक्‍मे़ॽटु सक्‍सा। 29येसु पारथना ले़ःॽमे़ॽनिङ्‌सिमाबेॽ, खोमि नजिकमि नरिङ हाइकोनोॽ लिसा, मोबा खोमि चेॽ उथ्‍रिॽमा लिनुङ पोगा। 30मोबा हाजोक्‍टोॽ निप्‍पाङ याॽमिजिसो खाङ्‌मुसाजिनुङ येसुनुङ यामुसाजि। मोजि मोसानुङ एलिया ले़टाजे। 31खोजि थाङ्‌सिरिमि पोॽइये उज्‍यालोनुङ्‌नोॽ खाङ्‌मुनुङ यरुसलेमबेॽ येसु सिमे खामि टुम्‍बेॽ येसुनुङ यामुमे़ॽनिङ्‌सिडाजि।
32पत्‍रुसनुङ खोमि लङ्‌गामजि इम्‍घे़ॽपॽआ ले़टामे। तर माहाजि हुम्‍बुगामि मोडोक्‍पेॽ येसु थाङ्‌सिरिमि महिमानुङ्‌मा पोॽइये उज्‍यालोनुङ माहा निप्‍पाङ याॽमिजिनुङ यामुमे़ॽनिङ्‌सिबॽआ माहाजिडे़ॽ खाङ्‌डोक्‍टुजि। 33मोबा माहाजि येसुनुङ फाक्‍सिॽपोरोक्‍माबेॽ, पत्‍रुसडे़ॽ येसु इडोॽ लुसु, “गुरुज्‍यु, कानिङ्‌सो इगोबेॽ पेम्‍मा नुबा ले़येले़। इगोबेॽ सुम्‍जि पुङ्‌सुॽवा आङ्‌मा, इक्‍को गुरुमि लागि, इक्‍को मोसामि लागि, मोबा इक्‍को एलियामि लागि!” तर पत्‍रुसडे़ॽ के़ॽ इमाङ इःमे़ॽनिङ्‌सिनुङे लुनुङ मे़मिॽलेॽ मो खा लुबॽआ ले़टे़।
34इडोॽ पत्‍रुस यामुडिङ्‌माबेॽ मोबेॽ खिम्‍मिॽवा लेन्‍नुङ खोजि टे़गुजि, मोबा चोङ्‌साजि किस्‍सिडामि। 35मोडोक्‍पेॽनोॽ खिम्‍मिॽवा होङ्‌सिॽयुबाङ इडोॽ कासा, “इगो के़ॽ से़न्‍बॽआ के़ए़ पसा ले़ये, इगोसे़ॽ लुबॽआ खा हे़निङे़ॽ नुरोॽ खेप्‍सानुमे!” 36मोडोॽ कानुङ ए़क्‍साङ मोबेॽ येसुरेॽनोॽ खाङ्‌डोक्‍टुजि। चोङ्‌साजिडे़ॽ खाङ्‌बॽआ खा मोडोक्‍पेॽ असासो मे़लुसुजि।
मङे़ॽमा चाबे़ॽ राःप्‍पॽआ पिच्‍छा येसुडे़ॽ नुबोक्‍पॽआ
(मत्‍ति १७; १४–१८; मरकुस ९:१४-२७)
37वागियाराम येसु चोङ्‌साजिनुङ सोरि टोक्‍टोक्‍माबाङ उङ्‌माबेॽ बेॽलो याॽमिजि खो चुप्‍सिॽ मोबेॽ लेस्‍सामि। 38माहाजिमि रुम्‍बाङ इक्‍को याॽमिडे़ॽ वोसाङ येसु लुसु, “गुरुज्‍यु, नम्‍नावा ले़ःॽनुङ के़ए़ पसा खाङ्‌बेॽमाना, इन्‍ढोङ्‌होङ इगो के़ए़ इक्‍कोमा पसा ले़ये! 39मङे़ॽमा चाबे़ॽ इगो पिच्‍छा फोरेन फोरेन्‍नोॽ राःप्‍नुङ वोसाङ टेन्‍डिॽखे़न्‍डुए। याबुकबाङ चेःॽमा ठे़ःखे़ॽलो हाम्‍बेॽको हाम्‍बेॽ चेप्‍मिन्‍डुए, खो हुवा मे़न्‍सिॽलो चाबे़ॽ लेॽनोॽ लेडुनिबा। 40इगो मङे़ॽमा चाप के़ए़ पसाबाङ यिक्‍पेबेॽमा लुनुङ के़ॽ हे़ने़हा चोङ्‌साजि बिन्‍ति ले़टुङ्‌जि, तर माहाजिडे़ॽ मे़यिक्‍हेसुजि।” 41मोबा येसुडे़ॽ इडोॽ लुसुजि, “हे़निङ इन्‍डोक्‍हा फाङ्‌सिघे़ॽपॽआनुङ बिस्‍वास मे़ॽनिङ्‌हा याॽमिजिडे! हे़निङ्‌नुङ का इन्‍डोक याक सोरि पेङ्‌इङे ? इन्‍डोक्‍लो के़ॽ हे़निङ्‌मि इडोक्‍हा खा आङ्‌मे़ ?” मोबा ए़क्‍साङ येसुडे़ॽ मो पिच्‍छामि पाबा लुसु, “हे़ने़ए़ पसा चिॽआप्‍टे!” 42तर खो आप्‍मे़ॽनिङ्‌सिमाबेॽनोॽ मङे़ॽमा चाबे़ॽ चेप्‍एम्‍बेसु, तर येसुडे़ॽ मो चाप माःरे योबु, मोबा नुघे़ॽनुङ मो पिच्‍छा खोम्‍बा पिसु। 43निवाहाङ्‌मि महान सक्‍तिनुङ्‌मा खा खाङ्‌नुङ चोप याॽमिजि खरि मिनामि। मोडोक्‍पेॽनोॽ येसुडे़ॽ खोमि चोङ्‌साजि लुसुजि।
येसुडे़ॽ टाङ्‌बा सिमे़ खा फेरि इःबॽआ
(मत्‍ति १७:२२-२३; मरकुस ९:३०-३२)
44 “के़ॽ लुबॽआ इगो खा नुरोॽ खेम्‌युक्‍सानुमे, ए़मिन्‍डेडानुमे, इन्‍ढोङ्‌होङ याॽमिमि पसा याॽमिजिमि हुकपेॽ सिॽसिॽपोरोइटे़।” 45तर चोङ्‌साजिडे़ॽ चाहिँ मो खा लेहेमे़ निवा मे़न्‍चुप्‍पॽआसे़ॽ येसुडे़ॽ माहाजि लुबॽआ खा मे़लेहेसुजि। मोबा फेरि माहाजिडे़ॽ इगो खामि टुम्‍बेॽ येसुनुङ सिम्‍सो मे़सिम्‍हेसुजि।
चोप्‍पाङ बेएम्‍मा असाडे लुमे खा
(मत्‍ति १८:१-५; मरकुस ९:३३-३७)
46कानिङ बारो जना चोङ्‌साजिबेॽ असाडे बेएम्‍मा लुनुङ खा लिसा। 47येसुडे़ॽ माहाजिमि निवामि खा लेडोक्‍नुङ इक्‍को ए़डे़म्‍मा पिच्‍छा खोमि के़क्‍पेॽ लाजे़ॽनुङ येप्‍मेॽटु। 48मोबा येसुडे़ॽ खोम चोङ्‌साजि लुसुजि, “खेप्‍सानुमे, असा असे़ॽ के़ए़ निङ्‌बेॽ इडोक्‍हा पिच्‍छाजि नम्‍नम ले़न्‍डुजे मोसे़ॽ कासो नम्‍नम ले़ये। मोबा का नम्‍नम ले़ःॽखुबे़ॽ का पाङ्‌घुबा निवाहाङ पाबासो नम्‍नम ले़न्‍डुए। हे़निङ्‌मि रुम्‍बेॽ असा चोप्‍पाङ ए़डे़म्‍मा लिये, मोनोॽ चोप्‍पाङ बेॽएम्‍मा लिये।”
हे़निङ बिरोध मे़ले़ःॽखुबा हे़निङ्‌मिनोॽ लङ्‌गाम ले़ये
(मरकुस ९:३८-४०)
49मोडोक्‍पेॽनोॽ युहन्‍नाडे़ॽ येसु इडोॽ लुसु, “गुरुज्‍यु, इक्‍को याॽमिडे़ॽ हे़ने़ए़ निङ्‌बेॽ मङे़ॽमा चाप यिक्‍मे़ॽनिङ्‌सिबॽआ कानिङे़ॽ खाङ्‌डोक्‍टुङ्‌मा। मोबा कानिङे़ॽ खो इडोॽ ए़ले़टे लुसुङ्‌मा, इन्‍ढोङ्‌होङ खो कानिङ्‌मि लङ्‌गाम ने़ॽनि।” 50येसुडे़ॽ चोङ्‌साजि लुसुजि, “खो योङ्‌मेॽटानुमे, इन्‍ढोङ्‌होङ हे़निङ्‌मि टेडिघरिक मे़ले़ःॽखुबाजि चोप हे़निङ्‌मिनोॽ लङ्‌गामजि ले़म्‍मे।”
सामरिजिडे़ॽ येसु स्‍वागत मे़ले़ःॽपॽआ
51थाङ्‌सिरिॽटु खे़ॽमे बेला लेन्‍सिॽपोरोक्‍माबेॽ येसु यरुसलेम खे़ॽमामि पोरोगा। 52येसुडे़ॽ खो खे़ॽमा “याक्‍लोनोॽ चोप थोक पोरोक्‌युक्‍सानुमे” लुनुङ इक्‍को निप्‍पाङ याॽमिजि सामरियाबेॽए इक्‍को खिम्‍डेमबेॽ पाक्‍सुजि। 53तर मो खिम्‍डेमबेॽहा याॽमिजिडे़ॽ येसु यरुसलेमबेॽ खे़ॽमे़ॽनिङ्‌सिये लुमे़ खा लेडोक्‍नुङ असे़ॽसो खो स्‍वागत मे़ले़टुजि#९:५३ मोडोक्‍पेॽ सामरियामि गोरासिन लुमे़ टोक्‍टोक्‍माबेॽ निवाहाङ्‌मि सेवा ले़ःॽठाम मन्‍दिर टुसे़। मोडोगे़ॽ यरुसलेमबेॽए मन्‍दिरबेॽ सेवा ले़ःॽसिॽ खे़ॽखुबा यहुदिजि सामरिजिडे़ॽ सिॽचोसुजे54इगो खाङ्‌नुङ खोम चोङ्‌साजि याकुबनुङ युहन्‍नाडे़ॽ येसु लुसाजु, “परभु, थाङ्‌सिरिबाङ मि हेॽओक्‍नुङ माहाजि नासि ले़ःॽमाहाजिडे ?”
55तर मोडोॽ लुबॽआसे़ॽ येसु चोङ्‌साजिलाम हिङ्‌घे़ॽनुङ माहाजि माःरे योबुजि#९:५५ कोहि हिब्‍रु बाइबलबेॽ इडोॽ लुनुङ्‌सो साप्‍पॽआ ले़ये [हे़निङ्‌नुङ इन्‍डोक्‍मा निवा ले़ये लुनुङ हे़निङे़ॽ लेनोॽ मे़लेडिॽटानुम ले़ए़। का याॽमिमि पसा याॽमिजि नासि ले़ःॽसिॽ ने़ॽनि, तर कागो माहाजि जोगबा ले़ःॽसिॽकोरे लेङ्‌इटिङे।]56मोबा ए़क्‍साङ येसु माहाजिनुङ हाइके खिम्‍डेमबेॽ खडा।
येसुमि चोङ्‌सा लिमा छॽइये
(मत्‍ति ८:१९-२२)
57येसु खोमि चोङ्‌साजिनुङ खे़ॽमे़ॽनिङ्‌सिमाबेॽ इक्‍को याॽमि लेन्‍नुङ येसु लुसु, “हे गुरुज्‍यु, हे़न हाम्‍बेॽ खे़ॽसो हेन्‍नुङ्‌नोॽ कासो खे़ॽए़ङे।” 58तर येसुडे़ॽ मो याॽमि लुसु, “खेप्‍से, स्‍यालाजिमि पेन्‍ढाम हु टुहा, सोङाजिमि पेन्‍ढाम हाप टुहा, तर का याॽमिमि पासमिगो निन्‍डवाँ युङ्‌ढाम ठाउँसो माॽआये।”
59मोबा येसुडे़ॽ हाइके इक्‍को याॽमि लुसु, “कानुङ राप्‍से!” तर मोसे़ॽ येसु लुसु, “गुरुज्‍यु, याक्‍लो खे़ॽनुङ के़ए़ पाबामि सिगुयाक येःॽमाबेॽ युङ्‌मेॽमा।” 60येसुडे़ॽ मो याॽमि चाहिँ इडोॽ लुसु, “सिगुयाकजिडे़ॽनोॽ सिगुयाक येःॽमाबेॽ युङ्‌इन्‍डुजे। तर हे़ने़ॽ चाहिँ निवाहाङ्‌मि राज्‍यमि सुसमाचार याॽमिजि खेम्‍मेॽटाजे।”
61फेरि हाइके इक्‍को याॽमिडे़ॽ येसु लुसु, “परभु, का हे़ने़ए़ चोङ्‌सा लिमा मिङ्‌इङे, तर का याक्‍लो खिमबेॽहा टाङ्‌बाङ्‌जिनुङ बिदा लासिॽ खे़ॽए़ङे।” 62मो याॽमि चाहिँ येसुडे़ॽ लुसु, “हुक हालोमि अनाउबेॽ युङ्‌नुङ ए़ङ्‌गुवालाम हिङ्‌घे़ॽखुबा याॽमिडे़ॽ निवाहाङ्‌मि राज्‍यमि लागि योम्‍बोक ले़ःॽहेसुनिबा।”

Currently Selected:

लुका 9: YAMP

Highlight

Share

Copy

None

Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in