Kə̀fàʼ 7

Stifə̀n ə bàʼ mbàŋ anə tuw kə we a ndàw ìsaʼà yìy

1Wù ùlwaʼà ùnè wìy bəb tsə awò Stifə̀n a we nə, “Ayiə yə aghû yə̀ dzìy nəniy anə tuw kiə̀, à də̀ àsoŋə̀ yìy ə̀?”

2Stifə̀n ə bə̀lì kə a ghu nə̀, “A nə̀ təli yamə, nə̀ àwizə̂ yamə, ghà zwuli tsə ayiə yə mə dziy dzây. Zə̀ kə ŋgàŋ kə̀ kə kwu nəniy imwây ìsoŋə̀ yìy kə bù fyi kə akə̀lə̀ tè ŋgàŋ ù səsə wiy, Ablàhâm, nə̀ Ablàhâm kamə kə̀ zû mùə̀ dzə̂ a Halàn, ù kə nam mùə̀ a Mèsòpòtemìyà. 3Zə̀kìy dzày yə̀ a we nə̀ ‘Nasə tsə inaʼ yiə̀ yìy nə̀ tɛmə̀ tyiə tìy, wò zû anə inaʼ yə mə kî dè bə̂ nəniy â wò.’ 4Ablàhâm ŋwò tsə anə inaʼ i Kaldàn zù mùə̀ yə̀ anə inaʼ i Halàn. Abù tè Ablàhâm pfə tsə, Zə̀kìy zəŋi tsə nə̀ ù bû mùə̀ bə̀ anə lòʼo kə ghà muə nəniy nyiə̀ ate. 5Anə sòŋə fə ghè fə̀ Zə̀kìy kə kə̀ boʼò nyiə̀ dzə̂ Ablàhâm nə̀ loʼo kiy ivən i boʼ kə ntàm fə, nə̀ à də̀ kə we kiy. Zə̀kìy kə tɛb na nə̀ ghe nî nyə̀ ŋwò yə̀ loʼo kə ghè kə̀ â Ablàhâm nə̀ awiwa we yiy. Də̀ə ghii nə̀ Ablàhâm kə kam kwu dzə̀ way wa. 6Zə̀kìy dzày yə̀ â Ablàhâm nə̀, ‘Awi wa yiə̀ yìy nî zè dyoʼò anə inaʼ i kətwum, ghu ni doʼò ùkwə̀d anə mbwǎm mə̀ tə̀ ŋə̀mə̀ ìnkyàʼì anə inaʼ i ghè yə̀.’ 7Zə̀kìy dzày tsə sòʼò nə̀ Mə nî kwuni nyə̀ tsə ŋwò mfəm awò aghě inaʼ i yə awiwa yiə̀ nî fàʼà nəniy kwə̂d kìy â ghu. Mə ni nîy ŋwò fyi bə̂ soʼò àwiwa yiə̀ awote anə inaʼ, awiwa yiə̀ yìy ni bû fwulì mìə̀ fə anə lòʼo kə.” 8Zə̀kiy kə nyi kə məŋkà nə̀ Ablàhâm, dzày tsə a we nə, “Ghà ki gwumə tsə utu u awa iŋə̀mə̀ àdzə̀m anə isəd i ndaw ani dè tsə tsəe kə ŋkàmə̀ ŋgà nyi nəniy.” À yù də̀ ighe Ablàhâm kə gwùmì tsə nəniy Ayzìk wà we nə̀ ù də̀ mə̀ntsukə imfamə yiə ghu kə byi we, Ayzìk gwùmì tsə Dzàkôb, Dzàkôb ə gwùmì tsə awa we iŋə̀mə̀ àvəm nə̀ àwa abè ghu də nəniy nə̀ tě ŋgàŋ asəsə yiy anə ibɛmə yə ŋgà kwu â Zə̀kìy.

9Awa Dzàkôb yə̀ ə ghòʼ tsə àzə̀ ghu, Yùsə̂f, ghu fè ŋwò fyi yə̀ we nə̀ ù zù fàʼ kə̀kwə̀d anə inaʼ Idzìp. Zə̀kìy kwuni də̌ nə̀ Yùsə̂f, 10Zə̀kìy bii fyi kə we anə utswə̀d u we. Abù Yùsə̂f zù fyi kə nəniy akə̀lə̀ Felò dòŋ kə aghě Idzìp, Zə̀kìy nyiə̀ tsə we nə̀ ùtwab wiy, zəŋi tsə sòʼò we, u fàʼ tsə ayiə fòŋə̀ dòŋ kə̀ ə dzwàb yə̀ ate ghii. Dòŋ kə̀ ə na tsə Yùsə̂f nə̀ ù dòʼò wù kə̀tuw anə inaʼ. Yùsə̂f ə dòʼò tsə sòʼò wù wə̀ ù lia nəniy ufyiə wə ùdzə̀m u kə də nəniy anə ndaw tə dòŋ kə̀ kə kwu. 11Dzoŋ kə də̌ anə inaʼi Idzìp nə̀ anə inaʼ i Kanà, aghee fii awò dzoŋ. Nə̀ təli ŋgàŋ asəsə yiy kwu way fyiə kə̀ liy kiy ani nyi. 12Abù Dzàkôb zuw tsə nəniy nə̀ ufànyiə wiy də ŋwô anə inaʼ Idzìp, u twum yə̀ àwa we, ghu də nəniy nə̀ təli ŋgàŋ asəsə yiy, anə sòŋə fə səsə fiy â ghu ani zù anə inaʼ i Idzìp. 13Yəə ghu zû fwuli nəniy a Idzìp ani zəŋi yə̀ nsòŋə̀ imbè, Yùsə̂f ə zəŋi tsə awizə̂ ə we yiy kəli tsə wù wə̀ ù də nəniy we. Felò, dòŋ kə Idzìp kiy kəli dàŋ tsə̀ aghee isəd i ndaw i Yùsə̂f. 14Yùsə̂f ə twum tsə ntwum nə̀ ghu zû dzây yə̂ â Dzàkôb, təli we nə̀ ù bû muə̀ bə̂ anə inaʼ Idzìp nə̀ tɛ̀mə̀ tə we tiy tə̀dzə̀m. Utuw ghu wə ghu kə bù anə inaʼ Idzìp kə də̌ məvəm insèmbe nə̀ àghe wiy utà. 15À yù də̀ ighe Dzàkôb kə zû mùə̀ yə̂ nəniy anə inaʼ Idzìp, dzwə̀n pfə təŋ tsə awote nə̀ àwa we yiy. 16Ghu nìy fən bə̀ nə̀ avəən ə ghu yiy a Sekèm, bù kələ bə̀ anə isày yə̀ Ablàhâm kə zwe nəniy awò àwa Hamò yìy anə ntàŋə̀ ùkhiy ùliy wiy.

17Â soŋə fi ani kpe mà bə̀ awò Zə̀kìy ani fàʼ ayiə yə ù kə tɛb na nəniy awò Ablàhâm, a də̌ nə̀ ntàŋə̀ àghě ŋgàŋ yìy mə ŋge dùw anə inaʼ Idzìp. 18Dòŋ kə̀ fyiə kiy kwoʼ kə anə ndàŋ, ani saʼ inaʼ i Idzìp, dòŋ kə ghè kə̀ ə kwu dzə̀ way iyiə ìliy yiy kwùmə̀ yə̀ nə̀ Yùsə̂f. 19Dòŋ kə ghè kə̀ ə fàʼ àyiə àbɛbə yiy awò nə̀ nə̀ təli ŋgàŋ asəsə yiy. Dòŋ kə̀ ə tyiŋə ghu nə̀ ghu ki nîy nia fyiə yə awa ghu yiy a bee tə̀ ghu pfə. 20Ghu bvwami byi bə̀ dzwàbə̀ dzwàb kə wa, toŋə Musîs, anə sòŋə fə ghè fə̀. Zə̂ Musîs ə nìy ìyèmì azoŋə̀ Musîs anə tə ndzoŋə iti. 21Abù ù zù nùw na yə̂ Musîs abee. Wà dòŋ kə̀, ùyəŋi ə zù kòʼ tsə Musîs, nìy ŋwò kə we dzìy à də̌ wa ìghè. Musîs nɛmə fyi kə anə wo kə wà Felò. 22Musîs ə zwiʼi kəli dzwàb tsə utwab u aghě Idzìp, bù dòʼò tsə sòʼò wù ùsòŋə̀ wìy anə ayiə we à dziiy yiy nə̀ à zəŋə yiy.

23Abù Musîs kpe tsə nəniy ŋəmə̀ tìy mə̀vəm inkyàʼì, u tsə̀m tsə nə̀ ghe zû twoŋə zuw aghee we, toŋə aghee Islàel. 24Abù a tsuk ùliy wiy, Musîs kòʼ tsə wè Idzìp ùlìy wìy ù bwalə nəniy wè Islàel, Musîs ə bii fyi tsə wè Islàel wə̀, kwuni wiy màʼà tsə wè Idzìp ù ghè wə̀. 25Musîs kə mòʼò kə nə̀ aghee Islàel yìy kî kòʼò kyilə tsə ŋwò nə̀ Zə̀kìy kî tsìy abidzəmə̀ ighe, ani bii fyi ghu anə wo kə aghě Idzìp, ghu kə kə̀ kwuni zuw kəli dzə̂ nəway ghi. 26Tswutswu wə̀, Musîs ə kòʼ tsə aghee Islàel àbè ghu ŋwâ nəniy, u kaw tsə dzəd ani fàlì màʼà ghu, u dzày yə̀ a ghu nə, “Ghà zwuli! Ghà də aghee Islàel, à də̌ kìə̀ ghà sî loʼo ŋwâ kwùnə̀ anə iwè ə?” 27Wù wə̀ ù kə kwuni zəŋi bɛb, u twùŋì màʼà yə̀ Musîs, dzày yə̀ sòʼò awò Musîs a we nə, “À na ndiə wô nə̀ wò doʼò wù kə̀tuw ghələ, moo wù wə̀ ù saʼa nəniy ghəd ə? 28Wò dzìy wiy maʼà sòʼò mìə̀ anə yiə yə wò kə̀ wiy maʼà nəniy wè Idzìp a zwâ ə?” 29Yəə Musîs zuw tsə nəniy ayiə yə ghii, u ŋwò tuu zù anə inaʼ i Medìyàn, dòʼò yə̀ wù kə̀twum awote. U nìy yə̀ wiy awote, byi tsə awa iŋə̀mə̀ àbè nə̀ wìy ù ghè wə̀.

30“Abu vəm mə̀ tə̀ŋə̀mə̀ mìy tsîy tsə nəniy inkyàʼì, Musîs ə kòʼ ùvələ u biyaʼa nəniy anə təfàb, tsə̀ndii ə̀ Kə̀zə̀ ə bù akə̀lə̀ Musîs bù fyi kə anə uvə̀lə̀ a mbvə̀nə̀ kə̀sisi akə̀lə̀ ukàʼ u Sinày. 31Idzwə yiy zwum Musîs anə ayiə yə ù kə kôʼ. U koŋə mà yə̀ awote ani tòʼò fwə̀d tsə nə̀ à fyiə kìə̀. U fə̀d zuw ŋwô dzə̀ ə̀ Mwe ə̀ mbyi dzîy nəniy a we nə̀ 32‘Mə də Zə̀ kə nə̀ təli yiə̀ a səsə yiy. Mə də Zə̀ kə Ablàhâm, də̀ sòʼo Zə̀ kə Ayzìk nə̀ Zə̀ kə Dzàkôb kiy.’ Musîs ə tsəŋi tsə nə̀ ìtsəŋ yiy kə̀ kâm fwə̂d nəway. 33Mwe ə̀ mbyi mee a we nə, ‘Tsoʼ ŋwǒ tsə gûw tyiə̀ tìy, aŋwòə loʼo kə wò təmi dòʼò nəniy ate à də̀ loʼo kə̀ zwe kiy. 34Mə mə kòʼ yəə aghû yamə fyaʼa nəniy ate anə inaʼ Idzìp nə̀ àsə yamə. Mə mə zuw sòʼò yəə ghu dîy nəniy ate nə̀ ùtswuŋi wam wiy. Mə mə tswi bə̀ ani bù fày fyi ghu. Mə twumə yə̀ wò nyiə anə inaʼ Idzìp, wò zû nîy ŋwô fyi bə̂ ghu awote.’ ”

35Musîs də̌ wù wə̀ aghee Islàel kə twe maʼà nəniy, dzìy a we nə, “À na ndiə wô nə̀ wò doʼò wù kə̀tuw ghələ, moo wò doʼò wù wə̀ ù saʼa ghəd ə?” Musîs də̌ wù wə̀ Zə̀kìy kə twum we nə̀ ù bù saʼ aghee Islàel, ù bii fyi sòʼò ghu. Zə̀kìy kə twum we abidzəmə̀ tsə̀ndii ə̀ Kə̀zə̀ yə̀ ì kə bû fyi kə nəniy akə̀lə̀ we anə uvə̀lə̀ wə̀ ù kə byaʼa nəniy anə təfàb a mbvə̀nə̀ kə̀sisi. 36Musîs ə nìy ŋwò fyi bə̀ àghě Islàel anə inaʼ Idzìp nə̀ ù fàʼ mali tə ayiə nə̀ kwab tə yiə tiy anə inaʼ i Idzìp. U fàʼ sòʼò àyiə ghè yə̀ anə dzwì ìbaŋə̀ ìnè yìy, nə̀ a mbvə̀nə̀ kə̀sisi, yəə ghu də nəniy awote anə təŋə̀mə̀ mə̀vəm inkyàʼì. 37Musîs də wù wə̀ ù kə dzây tsə awò àghě Islàel yìy aghu nə, “Zə̀kìy nî sìy kə wè lìy anə uzə ghii nə̀ ù dòʼò wè ntwùm ə̀ Kə̀zə̀ ighəd yəə ù kə sây nəniy miə.” 38Musîs də̌ wù wə̀ ù kə mùə̀ fwumi nə̀ àghě Islàel yə ghu kə dzəŋə doʼò nəniy anə mbvə̀nə̀ kə̀sisi. Ù kə də̀ ŋwô awote nə̀ nə̀ tê ə ŋgàŋ asəsə yiy. U də sòʼo nə̀ tsə̀ndii ə Kə̀zə̀ yə̀ ì kə naʼà bə̂ nəniy ntwum yə awò we anə ukàʼ u Sinày, U bù nàʼà ndwùŋì bə̀ â ŋgàŋ.

39Nə̀ tě ə ŋgàŋ a səsə yiy kwuni twe màʼà tsə ani zuw ayiə we à dziy yiy. Ghu twe màʼà tsə we liə ani zû dzoŋi anə inaʼ Idzìp. 40Aghee ghè yə̀ fə̀d dzày yə̀ â Ɛlòn a we nə̀, “Bwam kə ghəd nə̀ nzə̌ miy ŋgà ə boʼò kəli kə anə sə kə ŋgàŋ. Ghè kwu dzə̀ way iyiə yə i fyi nə̀ Musîs wə̀ ù nìy ŋwò fyi bə̂ ghəd anə inaʼ i Idzìp na bə̀ ghə̀d fə̀.” 41À yù də̀ ighe ghu kə zəŋi tsə mwòʼo fiy, fə fwunə tswaam ə fə mbòŋ fìy. Ghu kaʼ yə̀ ani sà nyə̀ ùfyiə awò mwòʼo fə ghè fə̀. Ghu kəli tsə sòʼò ìnyi ani nyiə̀ mə̀ŋkwiʼi anə fyiə kə ghu zəŋi nəniy anə awo ghu. 42À yù də̌ ighe Zə̀kìy kə ŋwukə na yə̂ nəniy dzəm â ghu, na tsə ghu soʼo nə̀ ghu si fwulə yə kə nsìibə̂d m-à-byiwuŋ miy, nə̀ ndzoŋ, nə̀ tsə̀, ighəd anə yəə yə ghu twâ na nəniy anə ŋwàʼà kə aghě ntwùm ə̀ Kə̀zə̀ nə̀,

“Aghee Islàel! Ghà kə wiy pyàʼà nyìə̀ tsə dzə̀ wày nyâm tìy â mìə̀,

yəə ghà kə də anə mbvə̀nə̀ kə̀sisi

anə tə ŋə̀mə̀ mə̀vəm inkyàʼì.

43Ghǎ bòʼò ŋwò yə̀ mfwùə kə zə̀ kə Molèk

nə̀ mwòʼo fə Lefàn fìy nə̀ Zə̀ kə mənsǐbə̂d kìy

Ghu kə də̀ tsə mwòʼo mə ghà kə bwam kə, fwùlə̀.

Bòʼ àyiə ghè yə̀ mə kî dzwùmə̀ zè ghà, ghà ki ŋwô tsîy dâŋ tsə̂ inaʼ i Babilòn.”

44Nə̀ tě ŋgàŋ asəsə yiy kə bwìy tsə̀ nə̀ mfwùə k-a-zə̀ kə̀ kə kə dê tsə nəniy nə̀ Zə̀kìy də ŋwô anə mbvə̀nə̀ kə̀sisi. À kə dzày Kə̀zə̀ nə̀ Musîs biə mfwùə kə ghè kə̀, ù kə bvwami biə na anə yiə yə Zə̀kìy kə tyi dê nəniy â we. Mfwùə kə ghè kə̀ kə bvami də̀ anə yiə yə Zə̀kìy kə dè nəniy awò Musîs. 45Abù ŋə̀mə̀ tìy tsîy tsə, Nə̀ tě nə̀ tě ŋgàŋ asəsə yiy nìy kə mfwùə kə nyə̀ tsə awò nə̀ tě ŋgàŋ asəsə yiy. Ghu bù nə̀ ghe kiy anə sòŋə fə ghu kə bû nəniy nə̀ ghe kiy fə anə inaʼ yə. Zə̀kìy kə nyiə̀ tsə inaʼ yə awò àghě ŋgàŋə̀. U zəŋi tsə nə̀ aghû yə̀ ghu kə bôʼ muə tsə fə nə̀ ghu ŋwò fyi anə sòŋə fə Dzuswà kə də nəniy wè kə̀sə anə aghè Islàel. Mfwùə kə bù dòʼò təŋ bə̀ fə̀ zù kwùm anə sòŋə fə Devìd kə bû dòʼò dòŋ kə Islàel kìy ate. 46Devìd kə fàʼ àyiə yə fòŋə̀ Kə̀zə̀ kə dzwâbə̀ nəniy ate, u dzày yə̀ nə̀ Zəkìy fây ìghe ani byiə loʼo kə Zə̀kìy də ani doʼò tsə ate, awa Islàel yìy ki fwùlə Zə̀kìy ate. 47À kə də̀ Solomùn ù kə ba bù biə kə ndàw Kə̀zə̀.

48Zə̀ kə̀ kə tsîy fyi nəniy ufyiə ùdzə̀m, ù kwuni mùə̀ dzə̀ way anə ndaw tə aghê biə nəniy nə̀ àwo yiy. Anə yiə yə wè ntwùm ə̀ Kə̀zə̀ twà na nə̀,

49“Mwe ə mbyi dziy nə, ‘Vələ kiy də ndàŋə̀ kə̀dòŋ yam,

mbvə̀dintsə kiy də fyiə kam kə̀ gaʼ nia kə awù kìy.

Ghà də ani biə ndzòʼò ndàw ìghaa yìy â mìə̀ ə?

Loʼo kə mə də ani mùə̀ ate kə də yə?

50À ùfyiə udzə̀m kə̀ fâʼ nəway miə nə̀ ùwee nam wiy ə̀?’ ”

51Stifə̀n ə tsìy yə̀ kə nə̀ səkiy ani dzày a ghu nə, “Awizə̂, Ghà taw nə̀ ùtuw wiy! Fôŋ təli tiy kwuli dòʼò ŋwò. Ghà fê na utswuŋi ghii nə̀ ghà zuw way ntwùm ə̀ Kə̀zə̀. Ghà bvwami də̀ kə yəə à də̌ nə̀ təli ghii asəsə yiy. Ghà tsəŋə ŋwà kə nə̀ Zwàykə̀zwekiy anə ayiə yə nə̀ təli ghii asəsə yiy kə faʼà nəniy. 52Wè ntwùm ə̀ Kə̀zə̀ ùlìy kə də̀ ŋwô nə̀ ghà kə kə̀ zəŋi nəway we nə̀ ù fii ə̀? Ghu maa wiy màʼà aghee ntwùm ə̀ Kə̀zə̀ yə̀ ghu kə kwu naʼà na nəniy i bû i Wù kə̀fàʼ ə̀ Kə̀zə̀ wə̀ ù də nəniy tsitsi. Ghǎ fê fyi yə̀ we wiy màʼà sòʼò. 53Ghà də aghû yə̀ Zə̀kìy kə twum bə̂ ulâŋ u we wiy nə̀ tsə̀təndii tə we tiy nə̀ ghu bû nyiə̀ bə̂ â ghà. Ghà də̀ kə̀ nam na ulâŋ u ghè wə̀.”

Ghu tyimi wiy màʼà Stifə̀n nə̀ àtay yiy

54Yəə aghee ndàw ìsaʼà yə̀ zwuli tsə kə ntwum yə Stifə̀n nyàʼà nəniy ghii, fôŋ tìy ŋge ŋə̀m ghu ate, ghu kaʼ yə̀ ani fwu asooŋ azoŋə̀ Stifə̀n. 55Stifə̀n kə kwuni də̌ nə̀ Zwàykə̀zwekiy anə fôŋ, u lia kwoʼ yə̀ an-a-vələ, kòʼ yə̀ ìmwày i Kəzə̀ kòʼ yə̀ sòʼò Yesù təmi dòʼò anə ukwe u Kəzə̀ u nyiə wiy. 56Stifə̀n ə dzày tsə nə̀ “Lia nənìy! Mə koʼò yə̀ ùfə̀b u Kəvələ u fwiy doʼò nəniy, Wà Wù təmi doʼò nəniy awote anə ukwe u Kəzə̀ ù nyiə wiy.”

57Aghee ndàw ìsaʼà yìy bvuʼi fyi kə məmbòŋ anə tuw kə Stifə̀n anə dzə̀ tə̀ taw tiy, fè na dyaŋi yə̀ sòʼò ùtswuŋi u ghu. Ghu zù kwi tsə Stifə̀n inyi mòʼ, 58sè ŋwò fyi yə̀ we anə inaʼ, kaʼ nyi yə̀ kə ani tyimi we nə̀ àtay yiy. Aghû yə̀ ghu kə bû dzày nəniy ayiə guw yiy anə tuw kə Stifə̀n ə tsoʼ kə ndzwu tə ghu, gaʼ na yə̀ a təŋə ifwe i wà fə̀ghàŋ ùliy wìy, ghu kə tyoŋə izəd yiy nə̀ à də̀ Sôl. 59Ghu tsə̀ŋə̀ tyimi kə Stifə̀n nə̀ àtay yiy. Yəə Stifə̀n pfə kwoʼo myâ bə̂, u gwùŋì yə̀ awò Mwe ə̀ mbyi anə dzə̀ ìtaw yìy, nə̀, “A Mwe ə̀ mbyi Yesù, kə̀lə wò, ŋgwam na miə!” 60U nyaʼa tswi tsə ambvə̀d, dzày tsə anə dzə̀ ìtaw yìy nə̀, “A Mwe ə̀ mbyi! Kə̀lə wò nìyzə̀ ayiə àbɛbə yə aghû yə̀ zəŋə nəniy.” Yəə Stifə̀n dzày tsə nəniy ghii, u dyaŋi pfə tsə.

Currently Selected:

Kə̀fàʼ 7: isu

Highlight

Copy