2 Makabe 14
14
Demetriusə nwɔ kɔlaɠa nwun nąmu ŋą kɔ́i
Ɉalaa kulɔ mun gɛ̨nɛ̨ Alkimə da Ɉudasə
(1 Makabe 7.1-38)
1Kwɛlan ɉaaɓa ə kulɔ ɉu; Ɉudasə da nwɔ nuą di bələ mɛ̨n diɛ kɛ Seleukusə lon; Demetriusə aa pa Tripoli, gboloyá ɲą, kɔ́-laɠaa kpulu kɛnɛ̨ɛ̨ ə ɓo bɔ da yáɲá kələn gbulu, 2aa kɛ nɔi hon, ɛlɛɛ, aa kɛ Antiokusə da ɲąąkɔnmun Lisiasə di paa. 3Alkimə laamun da, daa kɛ gɛ nąą tɔwɔ a ɉalaa laa həli mun gɛnɛ̨. Kɛlaa aa kɛ gili aa gbɔwɔ mąą luwu, galan gɔ lɔwai ə gbaɠala kaa, yɛ kɛ nwun gulo pələ hvo kɛa laa a pələi lɔpee, ɛlɛɛ hva kɛa pɛli lɛɠɛi ɉalaa kulɔi mąąhəɠɛɛ ɓa; 4Yili ɓə gɛ yɛ li tɔɔmun Demetriusə kaai, a gwɛlan nwun dɔnɔ̨ yee lɔɔli gɔw tanɔ̨nnąn, ə li bɔ a tɔɔ-ɓɔlɔ́ ə ɓo a hɛni, gwalalaa mąąninin ə ɓo mą, da wulu wonwoɠaa ya pa ɉɛlipɛ́lɛ lɔ ɓə mąą laa kaa ɲəi ə dɛɠɛ nu pɔ, nuą yíi pələ hu. Kɛlaa mąą yələi ti, hvo mɛ̨nį ta kpɛli hvɛli nąą pulu. 5Kɛlaa gili ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨i kɛ gwəi, ə doo yələ ponoŋą hɔlɔɓo ɓɛlɔwai Demetriusə ə dəli la nwun dɔɔ ɓa, yɛ mąąnikɛ Ɉuifəɠaa kiliŋąhiɛ pələ hu da mɛ̨nįɠaai di kɛ bɔ di gɛ. 6Ə nwoo pulu pənə, yɛ mą: «Ɉuifəɠaai da kɛ kɛi diɛ Asidi nuą, Ɉudasə Makabe ɓə di nwun na, di kaa kɔ́ ɲąątɔɔi, diɛ nuą muhəɠə, di hvo nɔi lɛɛi liilaa hu. 7Yili ɓə gɛ, naai kɛ mą́ą́, yai ŋą́ ɉɔlɔɓo nánni yei, guloi di mo ɲéi, ya ɓaa ɉalaalaahəli nwun nąmu laa, ŋą́ą́ ka ŋą́ą́ pa ɓɛ, 8mąąhɔlɔɓo tɔɔmun mąą mɛ̨nį nii hɛlɛn gbɔ-kpɔɔ kaa mą́ą́, yili pulu ku wɔ lɔi hu nuą mąą mɛ̨nį ɓa; hvo gaai nuą ŋɛ̨i kpɔlɔ ŋą́ di laa ɓo di nwun ɉu walawala pələ aa mɔ̨nɔ̨ kɛnɛ̨ɛ̨ lɔ ku huwu pɔ. 9A kɛ ti kan, tɔɔmun, gáá ə́ hvɛli, ya pa mɛ̨nįɠaai ti kpaɠala kaai, ku wɔ lɔi da ku huwu ɓalo; mɔ̨nɔ̨ hɛlɛnŋai mɛ̨i; ə́ kili lɛlɛɛ kɛ ku hu yɛ bələi ya gɛ la a nu kəlee. 10Yii kpɔ nii Ɉudasə kaa yɛnɛ̨ɛ̨, nɔi hva pɛli kɛi liilaa hu.»
11Ə nwoo laa kulɔ kpɔlɔ, tɔɔmun məlaa ta kpɛliɠai ti Ɉudasə kɛ mɛ̨nįɠaa wɛli hvo kɛ diɛ, di Demetriusə ŋą́ lííholi ɲąątɛ. 12Yili ə nɛɛ mą ə Nikanɔrə həɠə, ya ɓə kɛ ɉələ́ɠaa nwun na, ə ɉee a Ɉude lɔi ɲąąwooɓomun; 13yɛ mą: ə li ə Ɉudasə paa, nuą kpɔ ə di taɠa, ɛlɛɛ ə Alkimə hee a ɉɛli pɛ́lɛ́ kɛnɛ̨mun nwɔ halaalaahəlimun gɛnɛ̨mun. 14Ɉalipulunuąi kɛ Ɉude, daa kɛ pu Ɉudasə tɔwɔ, di pɛ́lɛ́ a di kpulu Nikanɔrə nwɔ holahiɠaa diɛ, di kwəi pələ Ɉuifəɠaa di wɔ mɔ̨nɔ̨ɠaa da di yee lɛɛ ɉu mɛ̨nį aa mąą pənə a di wɔ nwun na nɛ̨ɛ̨.
Ɉudasə da Nikanɔrə di di lɔwai ponnaa kulɔ
15Ɉuifəɠaa kiliŋą ponoi di mo diɛ kɛ diɛ, Nikanɔrə kaa pai, ɛlɛɛ ɉalipulunuą kaa pai pɛlɛ́i diɛ a kɔ́, di munun bu diɛ; ɛlɛɛ nui ŋą nu huwui hee a yələkəlee mɛ̨nį, ɲee ə ɓo lɔ gwɛlin mąąkɔnwɔ̨ mɛ̨nį hu, ə gɛmɛ̨ni kɛ ɉu. 16Di nwun nąmu ə mo diɛ, di nɛɛ mą di həɠə ɓɛi di kɛ laa, di gɔ́ yili ɲą da di yowoɠaa Desau taa kwɛlɛ. 17Simɔn, Ɉudasə niɛ ɓə gɔ́ kpala tɔɔ da Nikanɔrə; Kɛlaa gɔ́ ə kala mą, mąąhɔlɔɓo di yowoɠaa di pa di tɛɠii. 18Kɛlaa di Ɉudasə nwɔ holahiɠaa hu walawala pələ hu kulɔ Nikanɔrə ɓa di lii kpələ pələ gɔ́ɠaai da kɛ gɔi nɔi mąą mɛ̨nį ɓa ɉu; hvo kɛ bɔ hvo gili lɛɛ ɲąmą kiti ɓa. 19Yili ɓə gɛ yɛ Posidoniusə, Teodotə, da Matatiasə tɔɔ, diɛ di yee haŋąn Ɉuifəɠaa pɔ, yiliɠaai diɛn diɛ di yee haŋán di pɔ. 20Mɛ̨nįɠaai di woo ə laa mą di di hu kpɛ a nɛlɛɛ; gɔ́ ɲɛ̨itɔwɔmun ə di hu kulɔ ɉolahiɠaa diɛ, nu kəlee woo ə li a pələ tɔnɔ̨, di hvaa nwundɔɔ hu woo ɓa. 21Di kuu hee gɔ́ ɲɛ̨itɔwɔnuą keekaa mɛ̨nį ɓa, diɛ tɔnɔ̨. Wotolo ə həɠə ɓɛ pələ, ə həɠə ɓɛ pələ, di kpəlin nɛlɛɛɠaa hvilɛn. 22Ɉudasə aa kɛ nuą tɔɔ kɛɛnąą lɛlɛɛɠaa ɓa, kwɛli hɛn ə ɓo di yei, di hɛ̨ą yiilɛɛ, diɛ pɛli pai ɉa, di yowoɠaa da kɛ nee bɔ di mɛ̨nį ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ ta kɛ, a kulɔ dɛɠi mɛ̨nį. Di nwundɔɔ laa kulɔ a woo laa mąą. 23Nikanɔrə ə yíiku ta wolo kɛ Ɉerusalɛmə; hvo mɛ̨nį ta pili laa ɉu; nuąi kɛ daa hvilɛn bɔ a di kpulu, ə mo diɛ di li. 24Ɉudasə ə kɛ lɔ gwɛlɛ a yələ kəlee, ɉulɔnui ti wɛli kpɔ-kpɔɔ ə kɛ mą. 25Ə mo mą, yɛ mą, ə nɛ̨ą həɠə, ə́ lon gaa. Ɉudasə ə nɛ̨ą həɠə ə ɓo liilaa hu, ə yɛnɛ̨ɛ̨ kɛ.
Alkimə ə ɲaba lɔ Nikanɔrə ə ɉɛlipɛlɛ́ hon a ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨
26Alkimə ə di wɔ nɛ̨ɛ̨laa ti kaa, ə nwundɔɔ hu woo hɛɓɛ́ ta həɠə, ə li la Demetriusə pɔ, yɛ mą Nikanɔrə kiliŋąhiɛ pələ kaa a dee nɔi nwɛi ɓa; hvo gaai, nɔi ɲowo kpɔ-kpɔɔ, Ɉudasə, aa gɛ a nui pai lɛɛi bɔɔŋą. 27Tɔɔmun líí ə holi, nii ə kələn gwəi a nu kpoloon ti ŋą lɛɛ wooɠaa; ə hɛɓɛ́ tɛɛ Nikanɔrə ɓa, yɛ kɛ mą hvo hvaa li kpɔ tiikpə di wɔ nwundɔɔ hu wooɠaa ɓa, ɛlɛɛ, yɛ kɛ mą ə Makabe tɛɛ kpɔlɔ a mąą hulaa Antiɔsə, ə ɓo yɛli hu. 28Nikanɔrə kwəi ə pili mą a ɉɛɓɛ́i ti hɔlɔɓoi ə mo; ɛlɛɛ hvo kɛ bɔ hvo nwoo kala kpɔɔ tiikpə nui hvo ɉɔn gɛ li bɔ. 29Kɛlaa yan hva pɛli kulɔi tɔɔmun nwoo mu; ə kɛi gɛ pələ kwɛli mą yɛ kɛ ə tɔɔmun ŋą tiɓoi ti kɛ a gbąnąlaa. 30Makabe yaa kpɛlimąn ə gbaɠala kaa yɛ kɛ Nikanɔrə ɲɛ̨ila yiliɛ mą, hvo kɛa ɲɛlɛ ɲɛ̨i heei mą, yɛ gbɔwɔ ɓa gwəi pələ, ɲɛ̨ila yili taaləi ti nwun va pɛli lɛlɛɛi. Ə ŋą nuą ɲąąkpɔn, a di kpulu kɛnɛ̨; ə mąą kwɛa Nikanɔrə ɓa. 31Yii kɛa yili ə gbaɠala kaa yɛ daa gbąnąlaa kɛnɛ̨ kɛ la, ə lɔ bɛlɛ́i gɛnɛ̨ kpɔ kpąą, mąąhəɠɛɛ kpɔ kpąąn mu, ɓɛlɔwai ɉalaa laa həli nuą di kɛi ɉalaaɠaa kulɔ la, lɔ yɛ bələi di kɛi gɛ la a bɔlɔ-pɔlɔ, yɛ diɛ di ɉúlɔnui ti tɛɛ bɔ. 32Yiliɠaai di di kwɛla, diɛ mą di hvo nui ti gaa gwɛli, gɛi kɔlɔn; 33Nikanɔrə ə mámįiyee haŋąn gɛa ɉɛli pɛ́lɛ pɔ pələ, ə gwɛla, yɛ diɛ: «Ka wala Ɉudasə tɛɛ bɔ́ yɛli ɲą, ŋą́ ɉɛli pɛlɛ́i ŋɛ̨i pu, ŋą́ nɔ a nɔi, ŋą́ ɉalaa kulɔi taɠa, ɛlɛɛ ŋą́ hɛli pɛ́lɛ lɛlɛɛ tɔɔ laa Dionisɔsə ɓa.»
34Moi ə mo ti ə li, kɛlaa ɉalaa laa həli nuą di di yee tɛ yələkɔlɔn bɔ pələ, diɛ wɔlɔ ku wɔ lɔi Mąąkɔ̨nwɔ̨mun ma, diɛ kɛ mą: 35«Nąmu, hɛn da mąą kpaan və yɛ́; kɛlaa ə laa a ə́ lii Hɛ́li pɛ́lɛ yɛ kɛ ku lɔwai, Ə́ ɓo mu. 36Ə həli kan Yɛ́, yiihu, Ną́mu, Mąąhəɠɛɛ mąąhəɠə hɛn gəlee ɓa, hvó hvaa mą di hvo bɛlɛ́i ɲɛ̨i laa pu, yai kwaa həɠə kpɔlɔ mąąhəɠəi a nįnɛ̨.»
Razisə haa mɛ̨ni
37Nu ta ə kɛ laa diɛ kɛ naa ɓa Razisə, a Ɉerusalɛmə kalanɉon da, di naapələ ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ ɓo Nikanɔrə ɓa. Nu li kɛ, nwɔ lɔi hu nuą kəlee mąąliihɛlɛn ə ɓo mą, naa lɛlɛɛ tɛɛ, diɛ kɛ mą, Ɉuifəɠaa di nąn, mąąhɔlɔɓo di wɛli ə kɛ mą. 38Daa kɛ galámą ɓo, diɛ kɛ, ganąŋąąi Ɉuifəɠaa yíi pələ ɓa, nąą lɔwai, ə kɛi di mąą mɛ̨nįɠaa ɲɛ̨i kulɔ a hvąŋąlɔ ə mą kɛ nwun yɛ ə lɛɛ ɉu. 39Nikanɔrə ə kɛ bɔ ə nííholi pələ Ɉuifəɠaa pɔ kpaɠala lɛ diɛ, yili ɓə gɛ ə hɔlahi kpulu tɔɔ, di tɛɛ nwun nɔɔli hu, diɛ li ɉon ɉi. 40Ə ɓo gwəi yɛ a nui tii paa, haa kɛnɛ̨ ka tii aa doo Ɉuifəɠaa diɛ. 41Ɉɔlahiɠaa kɛɛ kɛa pai pilii gwəlii, di galalaalee kpon ɲali, di kɛli pa nwɔ̨n bili mɛ̨ni ɓa laa, diɛ gbon gələn; Razisə ə gaa yɛ daa mąą tinɛ̨n daa doo gee hu, ə nwɔ kɔ́ kɔ ɓɔwai pili gbɔwɔ ɓa. 42Ə ɉaa mɛ̨nį a káálon ɉaa pələ hviɛla ɓo doɔ ɓa nu ɲɔ̨nwɔ̨ɔ̨ɠaa yəi ɲą, diɛ pa naa nɔ̨nwɔ̨ ɓoi a pələ yii hva káálon naa mąą hon. 43Kɛlaa, gɔ hu weleen bələ, mɔwa hvo hee baai, lɔi kɛa ɉɔlahiɠaa di kɛi mo a di kpúlu bɛlɛ laalee, ə gilɛ həɠə kpɔ a nwąnąi, ə tɛ ɉįį-kpoloon mɛ̨i, ə pili a liikpələ di kpulu hu. 44Nuą kəlee di di mąą tɛ a gilɛ, ə pa, ə too di hɛ̨ąi. 45Nɔ̨ɔ̨ ə kɛ nį ɉu, nii kələn bələ gwəi, ə muhəɠə, ɲąmą yɛ yɛ́ɛ mą, yɛ mɔ̨nɔ̨ mįi kpɔ kɛnɛ̨ nwɔ palaɠaai yəi, ə tɛɛ nu kpulu lɔwai a gilɛ, ə tɛ kwɛni kpuɠúlu kɛnɛ̨ ta mɛ̨i. 46Ɲąmą kəlee aa gbɛa kɛ kulɔ ɉu, ə kɛi gboyɛli kulɔ ɉu, yɛ ɉon a ɲee hveelɛ, yɛ bili nu kpulu mɛ̨i. Ə nu nwɔ yíiyɛnɛ̨ɛ̨ da nu nįį di Nwun Nąmu hvɛli, yɛ mą: Ə pənə ə di tɛɛ bɔ a yələ ta. Bələ ɓə ə haa la.
Currently Selected:
2 Makabe 14: BKPDCG
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in