ሐዲስ ኪዳን በ 90 ቀናትናሙና

ወደ ፊልሞና መልእክት መግቢያ

ፊልሞና በጳውሎስ ትምህርት ከተቀየሩ ሰዎች መካከል ነበር። የባሪያ አሳዳሪ የነበረው ፊልሞና ምናልባትም በቆላስይስ ባለችው ቤተ ክርስትያን ውስጥ ሐብታም ሰውም ነበር ማለት የቻላል። ጳውሎስ ይህን መልእክት የጻፈው በ 60 ዓ.ም አካባቢ ለመጀመሪያ ጊዜ በሮም እስር ቤት በነበረበት ወቅት ነበር።

የፊልሞና ባሪያ የነበረው አናሲሞስ ከጳውሎስ ጋር ተገናኝቶ በኢየሱስ እንዲያምን ሆኗል። ጳውሎስ አስቀድሞ ለቆላስይስ ቤተ ክርስቲያን ደብዳቤ እየላከ ስለነበር፣ ለፊልሞናም የግል ደብዳቤ በመላክ አናሲሞስን ወደ ፊልሞና መልሷል። ጳውሎስ ፊልሞና አናሲሞስን ይቅር እንዲለው እና በባርነት ምትክ በክርስቶስ ወንድም አድርጎ እንዲቀበለውም ጠይቆታል። እንዲያውም ጳውሎስ አናሲሞስ በስራ ይረዳው ስለነበር ከእርሱ ጋር እንዲሆን ፊልሞናን ጠይቆት ነበር።

ወደ ዕብራውያን ሰዎች መግቢያ

ይህ ጸሐፊው በግልፅ ያልታወቀ ብቸኛው የአዲስ ኪዳን መጽሐፍ ነው። ጸሃፊውን ለማወቅ ምሁራን የተለያዩ ሙከራዎችን ቢደረጉም ማንም የተሳካለት ግን የለም። ነገር ግን እርግጠኛ ጸሐፊ ባይኖረውም ከዚህ መጽሐፍ ግን ብዙ የምንማረው ነገር አለ።

በ 70 ዓ.ም ስለነበረው የኢየሩሳሌም ውድቀት በመጽሐፉ ውስጥ ምንም የተነገረ ነገር ስለሌለ ምሁራን ወደ ዕብራውያን የተጻፈው መልእክት ከ 64-69 ዓ.ም መካከል እንደሆነ ይገምታሉ። ይህ መጽሐፍ የኢየሱስን ሊቀ ካህንነት በስፋት የተነተነ ሲሆን ኢየሱስ ክርስቶስ ከሌሎች ሰዎች ፣ ነገሮች ፣ እቅዶች ፣ ህልሞች እንዲሁም ከመላእክት ጭምር እንደሚመበልጥ አብራርቷል።