Lukas 1
1
1Nenasin Teovilus wai. It ap wisane en yi wene ndi wene nit nenanggelekma oklagagi ako mbilinogo dirup waruguluk ogagagwa. 2Dirup waruguluk ogagu dugwit, Yesus asinggigi hudien oklagagi inil hugu lagagwarik, Sek Wene yugeregek nagu lagagwa ako, mbilinogo yukneragagwa ako ndatak, it dirup watugwa. 3-4Dirup watugwa ako, an ogo, endak asinggigi hudien, oklagagi avok ako adem ilim erogo senbaluk, yi wene ndi wene hat mamulhogogwa ako mbuku yi vaga avyarat ombarinok yiluk, dirup warogo wokhirup imbita lagirik, wokhisiga.
Yohanes endaklarup avok yugeragagi wene
5Ap Herodes#1:5: Ap Herodes ininis ombok eneve 4 welagagwa. Herodes endak andi, At Yesus endaklagagirikmu o Yudea vagago welagagi. Yesus endaklagagi aruk hunggu lagagirik, Yesus warigiluk ogagagi ovara dek. Eke Herodes endak andi abut Herodes Antipas welagagi. Herodes Antipas ako, Yesus Ala wene yugeregek nagu hegek, o Yudea vagago welagagi. o Yudea inis ombok vagago werekma, ap imam#1:5: It ap imam andi, Harun ako ombawi wigalek menda. It agama Yakuri vagago welagagwa. It avakwa Yakuri menda en wam ndomba a, kambin a, swa a, Ala ake baguluk wolok waguselok, it ap imam-imam akoen, Ala ake yiluk, warogo hali napwak yiluk, hali hunbagu lagagwa. ambi inis Sakaria inis unggul Avia menda welagagi. Eke, at ogwa andi, Harun#1:5: At Harun andi ap Lewi ombao wigalek menda. At imam mondok endak welagagi. Eke at Harun ombawi wigalek menda enadigat imam-imam welagagwa. ombawi wigalek menda inis Elisabet welagagi. 6Iperen Nenasin Ala en, “Yerogo ogarup, nderogo ogarup,” wene ako adik ogagetek mondok atma nggedok ogagu lagagwarikmu, Ala en it enendawi mondok sek inigu lagagi. 7Enendawi mondok sek welagagwa ovara, hwa Elisabet ako, wimbu welagagirikmu, eneyak-enabut dek hegek, iperen enanggok agagwa.
8Ndugwis ambi vaga, ap Sakaria ako owa-aot imam-imam Avia menda inim, Ala awi valekma ogarup vanggo iri lagagimu, at Sakaria ako Ala awi valekma andoma yavup imam menda ogagya lagagi.#1:8: It ap imam menda ako, ndugurek-ndagarek Ala awi valekma andoma yavup ogari nonggegetek. Ata, tahun ambi vaga, samban ambi vaga, ap ininis unggul ambi menda nonggegek ogagu lagagwa. O andi vaga, Sakaria owa-asin ininis unggul Avia menda it ogarup amor ari wagya halok, nungguluk, ogagu lagagwa. 9Ogagyama, it ap imam en, “Ala awi valekma ilim akoma amben eve sek menda ako, saen hali ba nunggwigya hamwi,” yiluk, helep enggen vaga avut mbanggu lagagwa enandogon ogagu lagagwa ako, ogagusigik, helep enggen vaga ap Sakaria-at yiluk, enogo bagagwa. 10Enogo bagu lagagwama, ap Sakaria ako Ala awi valekma ilim o mogama akoma, nunggwigya lagagirik, amben eve sek menda hali bagya hegek, avakwa homago ako ovok erogo wasim dugwit, samban ogagagwa.
11Samban ogagusigik, Sakaria en amben eve sek menda ako hali bagyama, Ala yonggo malaikat ambi amben eve sek menda hali belagwima inggis amot vikit adema mendek yi wagya hagagi. 12Higya lagagirik, anggela wunggu dugwit, alon wisane agya lagagimu, 13at malaikat akoen iri dugwit, “Sakaria wai. Halon habuk. Hat samban ogagya lagagin ako, Ala ovok aruk hunggigirikmu, hogwa Elisabet ako habut ap-at endarisogon. Endatya halok, inis Yohanes salinok yiluk, yukhisiga. 14-15Hat hendawi mondok adenggen wisane hayogon. Eke, Nenasin Ala en at ap ombok imbita dogosogon atma, at endaklasogon andi vaga avakwa wisane enendawi adenggen umbutu dogosogom. At ako, anggur agas inim, amburup anye nenek oginivisiga menda inim, at mondok ninggya dogosogonbuk. At ao isa elola en Ala Averiniki endawima mondok werek endaklasogon. 16Arenen avakwa Iserali menda#1:16: Avakwa Iserali menda andi, ininis ambi Yakuri menda yagalagwi. It Yakup aburi 12 ako enombawi wigalek menda. Eke Ala en it avakwa Iserali menda ata Yakuri menda At angge mondok adik denek dogopwak yiluk, miginipigi. wisane eneyami vaga suguliluk Enasin Ala avema warupwak yiluk, okbugu dogosogon. 17Ap Elia#1:17: Ap Elia ako ap navi Ala en yugu hegek avakwa yugirigya lagagi menda welagagi. At ap navi ombok menda welagagi. At o muk Yesus wagatek hegek 850 tahun endak welagagi. Mbuku Raja-raja 2:11 yokhanes. Ala Averiniki ovaga agya lagagirik, anye vaga ogagya lagagi ako hak, Yohanes ovaga agya dogomindik, anderogoat ogagya dogosogon. Nenowa Inis Ombok warigiluk ogagya hegek, at endak okbigik lagya dugwit, enasini enendawi enaburi inim dambubugu, it avakwa enendawi lakot agarwik ako, it ap enendawi werek dugwit, Ala Wene dibaluk sek adigat ogasagwi ako it ndatak ogagu dogopwak yiluk, okbugu, eke, Nenowa warup ako avakwa enendawi dikduk erek dogopwak yiluk, At ake vipuk erogo bugu, ogarit lagya dogosogon o,” yiluk, yugogogi.
18 Malaikat ako anderogo yugugu lagagimu, malaikat yagagi ako Sakaria endawi avyarat embetetek dugwit, “An ovok nanggok agi. Eke, nogwa ogo, anderogo ovok anggok agarikmu, yuknigin ako avyarat ogarup andi, wakhegek ngga ogarimi vaga nilup arimi?”
19Yugugu lagagimu, malaikat akoen, “An andi, Nggabiriel aro. An Ala inim agirik atma, Sek Wene yi, wolok, ‘Yugirilak,’ yuknugu lagama, yukhiri wagi o. 20Anen wene yukhigis ako eyave oklagya andi vaga ndatak ogarisogon ovara, hat an yukhigis andi avyarat embetetekma, eyave oklarup atma des yegetek hegek, yogak andi, hane mondok dek agya dogomindik, hane yup meyan agya hayogon o,” yiluk, yugogogi.
21Anderogo yugusigik, avakwa weram Sakaria abyam welagagwa akoen yugu dugwit, “Ala awi valekma en wulu wagetek adigat yi, nggarogonggan aga? Wi!” yiluk, yugusim, 22Sakaria wulu wagya lagagimu, ane yugeraup meyan hugu lagagwarik, “Ala awi valekma dugwit, nogo heda abi heda higya lagarik, anedek aga ai?” umbutusigik, at ako anedek un inggi wene vaga adigat yugirigya lagagi.
23Andien, at Sakaria ako Ala awi valekma eyavup ogarup ako ovok dek agya lagagimu, amwa winggigi. 24-25Amwa wunggu lagagirik, werekma, hivis, ogwa Elisabet ako avula agya lagagirik, “Nasin Ala en nabwa nimbita dugwit, avakwa enanggelekma nanggadi embetek nagu lagagis ako, dek arupwak yiluk, o yogak yi vaga okbenanggas ai,” yiluk, mbauk amwa hegek, saut 5 hudi welagagi.
Yesus endaklarup yuguri wagagi wene
26Elisabet ako avula hegek, saut 6 agya lagagimu, Ala en malaikat Nggabiriel ako o Galilea kota Nasaret andoma lakba lagagi. 27Hwa sawe ambi ap hagap vagatitek inis Maria adema lakba lagagi. At Maria ako ap ambi inis Yusup, Daut#1:27: At Daut ako o muk 1.000 tahun Yesus ao wagatek hegek, ap inis ombok dugwit o Iserali akoma vagago welagagi. ombao wigalek menda ogwa onggo bago welagagi. 28Malaikat akoen Maria adema lagya lagagirik, at yugugu dugwit, “Narup Maria wa! Nenasin Ala habwa imbita dugwit, adenggen ombok erogo hovaga bagagas. At hinimat agarik o!”
29Wene yugogogi ako, at Maria aruk hunggu dugwit, mondok endawi obak agya lagagirik, “Nggarogo yiluk anderogo yuknigas?” 30imbita lagagimu, at malaikat akoen at yugugu dugwit, “Maria wai. Halon habuk. Ala habwa imbita dugwit, adenggen hovaga bagaup embetarikmu, 31havula agya dogomindik, ap-at endarisogon o. Endakbaluk, At inis Yesus salop. 32At mondok ap ombogat dogosogon. Avakwa en, ‘At Mondok Siyalek Adigat Agarik Abut yi aro,’ yugu dogosogom. At ombao Daut inis ombok dugwit, wene yugirigya lagagi ako, avoloma wene yugirigya dogopwak yiluk Nenasin Ala en mondok okbayogon. 33At Yakup#1:33: Ap Yakup ako, o muk erogo welagagi. At Yakup ombao andi Averakam, eke asin andi Isak. At ap mondok ombok welagagi. Eke at aburi 12 endaginipigi. At aburi 12 menda ako, it vaga ininis unggul 12 wigalagagi. ombawi wigalek Enowa Inis Ombok dugwit wene mondok-mondok yugirigya dogosogon. Eke, At avema bisaligama ako, dek asogonbuk mondok-mondok dogosogon.”
34Yugugu lagagimu, at Maria en malaikat ako yugugu dugwit, “An ap ao nagap vagatitekma, yuknigin andi, nggarogo navula arimi?”
35Yugugu lagagimu, malaikat akoen, “Averiniki hovaga wambu wagya hegek, At Mondok Siyalek Adigat Agarik anye okbaga wagya dogomima, havula agya dogomindik, hat heyak endarisogon ako avakwa en, ‘Wi, mondok Sek Adik Denek agarik yi, Ala Abut aro,’ yugu dogosogom. 36Eke, howa Elisabet ako ovok anggok agagi hegek, at ogo avula aga. ‘Hwa wimbu o,’ yugu lagagwa ako ovara, avula hegek, vage saut 6 agarikmu, yukhisiga. 37Ala en ambi ogarup ombasiga ako andi, ambi meyan asigadek, atma-at ogasiga o,” yiluk, yugogogi.
38Yugugu lagagimu, at Maria en, “Yu aga, Nasin Ala ayeloman anatma, yuknigin ako andi, mondok ndatak okbanupwak o,” yiluk, yugugu lagagimu, malaikat akoen Maria hekbaluk, winggigi.
Hwa Maria akoen owa Elisabet adema lagagi wene
39 Malaikat ako hekbaluk wunggu lagagimu, hwa Maria ako amwa en lagya lagagirik, Sakaria amwa o kota ambi o Yudea andoma ndom vaga vupuk inggigi.
40Inggya lagagirik, ap Sakaria amwa nunggwigya dugwit, ogwa Elisabet ako wa yugogogi. 41Maria wa yugogogi Elisabet en aruk hunggu hegek, isa endawima en avyak ako wadok iri hagagi. Wadok iri halok, Averiniki ako hwa Elisabet endawima hobo yi nunggwigya lagagimu, 42at ane ombok vaga iri dugwit, “It akwa nin inigik ovara, Ala adenggen hat hadigat ombok erogo hovaga agarik o. Eke, heyak hendawima agarik ako ogo, Ala en adenggen ovaga bagya dogosogon o. 43An sa nombakluk nadema wagen? Hat an Nowa Inis Ombok isa aro. 44Wa yuknigin ako naruk hunggu neyagek, avyak nendawima en adenggen imbita dugwit, wadok iri higi o. 45Nasin Ala yukhigas ako atma asogon avyarat embeten vaga, hadenggen wisane hayogon o,” yiluk, yugogogi.
Maria en ndawi vaga Ala siyabagagi wene
46Yugugu lagagimu, at hwa Maria akoen iri dugwit:
“An nendawima en Nasin Ala siyabaliga o.
47-49Nagap wendarisiga menda Ala akoen,
an At ayeloman sovalek neyagek il neyagagirikmu,
At vaga nendawi adenggen wisane haliga o.
At Ala Mondok Anye Werek akoen iya erogo okbaninggigirikmu,
avakwa ovok erogo yogak yi hudien hivis mondok-mondok ‘Endawi adenggen wisane okbagagi o,’
yiluk, yugu dogosogom.
At inis Sek Adik Denek agarik o.
50It avakwa At enalon umbutuselok, yogak endago inim, hivis endago inim, ovok erogo At Ala aigwak aberen okbugu dogosogon.
51At Ala inggis anye vaga it avakwa enendawi siyabetaup wenggelit lagwi ako haryogo wibugu,
52it ap ininis ombok wene yugerelagwima akoma en sovalogo bugu,
eke, it enendawi sovalek agarwik ako siyabugu,
53it uvup agarwik ako eve sek menda wisane enagaum erogo wogorigya,
it ap ininggi werek ako wogeregetek un lakbugu,
ogagya lagagi o.
54-55Eke, wene o muk nenasini Averakam#1:54-55: Ap Averakam ako, it Yakuri menda enombao mondok iya endawi Ala inim hunik welagagi. Ala en iri dugwit, “Hat ombawi wigalek menda andi ininis ombok eneyave wisane arisogon, eke, avakwa ininis unggul adik-adik ovok erogo it vaga enadenggen wisane hagup,” yiluk, yugogogi. Ogagagi Wene 12:1-3 yokhanes. ombawi wigalek menda inim ‘Mondok-mondok naigwak aberen okbugugu dogosogon’ yugeragagi ako,
wenggenggu dugwit, nit At ayelomani Iserali menda yonggat-ninivi wagagi o,”
yiluk, yagagi.
56Iri lagagirik, hwa Maria ako Elisabet inim dugwit, saut henggam welagagirik, amwa eyami vaga winggigi.
Ima Wombabisaup Yohanes ako endaklagagi wene
57Andien, hwa Elisabet eyak endaklarup amor ari wagya lagagimu, eyak ap-at endaklagagi. 58Endaklagya lagagimu, at inim agarwik menda, owa-asin inim, Nenasin Ala aigwak aberen okbagas hunggu lagagwarik, at inim enendawi adenggen agu lagagwa.
59Enendawi adenggen agu lagagwama, endaklagagi hegek, ndugwis 7 dukluk, hutun avyak ako agap mbaluguluk, adema lagagwa.#1:59: It ap Yakuri menda ako, avyak endago hegek, ndugwis 7 dukluk enagap mbanggu lagagwa. Enagap mbanggu lagagwa adem andi, avyak yi Averakam ombawi wigalek menda halok, Ala ake denek agarik, yiluk, mbanggu lagagwa. Kejadian 17:9-14; Imamat 12:1-3 yokhanes. Adema lagu lagagwarik, agap mbabaluk, “Inis andi, asin Sakaria inis ndatak salusogom,” umbutugwa ovara, 60at isa en, “Dek o. At inis andi, Yohanes aro,” yugeragagi.
61Yugirigya lagagimu, iren, “Howa-hasin ininis anderogo ambi salekdek atma, inis Yohanes andi, nano yiluk salup yegen?” 62Yugugu lagagwarik, ininggi vaga wakhegek asin yugugu dugwit, “Inis ngga salup ombasiga?”
63Yugugu lagagwama, Sakaria en papan tulis ambi nggino yugirigya lagagirik, wogugu lagagwama, “At inis Yohanes aro,” yiluk, dirup watigi. Watya lagagimu, avakwa ovok erogo en, “Wi!” yiluk, vok yagagwa. 64“Inis Yohanes aro,” yiluk, dirup ao watya hegek, asin ako ane hutlagya lagagimu, ane yigiluk ogagya dugwit, Ala inis siyabagagi. 65Andi ogagagi vaga it inim agarwik ako enalon wisane agagwa. Eke, it avakwa o Yudea ndom vaga agarwik akoen yi wene ndi wene oklagagi ako mbilinogo yugeregek lagagwa. 66Wene yagan nagwis ako it ovok erogo enaruk hunggu lagagwarik, dibaluk, Nenasin Ala avyak ako inim agarik hugu lagagwarik, “Avyak yi, sawe agya dogomindik, nggarogo dogogwi?” yiluk, enendawi umbutugwa.
Ap Sakaria en Ala inis siyabagagi wene
67At Yohanes asin Sakaria ako Averiniki endawima hobo yi nunggwigya lagagirik, yugugu hegek, iri dugwit:
68“Nit avakwa Iserali menda Nenasin Ala ako nenadema wagya lagarik, heda visilogo bininggarikmu,
inis siyabagu dogosogom o.
69Nit nenagap wendakninivupwak yiluk, At ayeloman Daut ombao wigalek anye werek adigat ambi mondok okbagagi o.
70At ogagagi ako, o endak erogo it ap navi-navi#1:70: It ap navi-navi ako, Ala en it enendawima yugirigya hegek, irenen Ala ane ako avakwa yugurugu lagagwa. Eke mbuku Perjanjian Lama (Endak Wene) wisane it navi-navi en dirup watugwa. Anderogo atma, it Yakuri menda en Perjanjian Lama andi ‘Buku Navi-navi’ yagalagwi. At ake denek menda yugirigya hegek, avakwa yugurugu dugwit:
71‘It ninim ogorek ininggimu en haurogo nenagap wendatya,
it avakwa ovok erogo enanggon ninombarisagwi ininggimu en visilogo bininggu,
ogasogon o,’
yugu lagagwa ako At ndatak ogagagi o.
72-73Aren nenombawi aigwak aberen okbisaup, yugeragagi akoat okbugu,
wene mondok adik denek nenombao Averakam hanum mbanggigi ako, atma des yupwak yiluk, ape wenggenggu,
ogagagi o.
74It ninim aik mbalek ininggimu en nenagap wendarogo bininiluk,
nit nenalon embetetek At eyavup ogarit lagwi,
75eke, At il hegek, nit weyak ogagetek At ake denek nenendawi sek adigat dugwit, hambup hudi ogarit lagwi,
ogagu dogopwak yiluk, Aren ogagagi o.”
76-77Iri lagagirik, Sakaria en at abut Yohanes yugugu dugwit,
“Hat nabut yi, Nenasin ogarit lagya dogop sup yarit lagya dogonyok yiluk,
hendak lagya dugwit,
Ala en avakwa enomaduk degerogo bugu vaga, enagap wendarisiga wene ako,
inilup arupwak yiluk,
yugeregek lami vaga hinis, At Mondok Siyalek Adigat Agarik Ane Yugeraliga menda hat yi aro,
yiluk, yukhugu dogosogom.
78Nenasin Ala en hekbininaligadek des erogo nenabwa en okbininaligama,
hutun o huvuget daga wandiga andi hak, mbogot vaga eloma en At awiya hak agarik ako, wambu wagya dugwit,
79it o hwiserekma dugwit, hambup enalon ombasagwi ako awiya okbugu,
eke, ‘Sup enendawi ugun adenggen wadokdek dogop ako yi aro,’ yiluk, yuknirigya,
ogasogon o,”
yiluk, yugogogi.
80Eke, avyak Yohanes ako sawe agya dugwit, endawi mondok hoda agagi. Aren avakwa Iserali menda enadema sigam agetek hegek, o harumu avakwa dekma andoma welagagi.