Yohani Ulongolelu
Ulongolelu
Chitabu ichi cha Lilovi la Bwina chechiyandikwi na Yohani ndi chitabu chimonga pagati ya vitabu mcheche vya Lilaganu la Mupya vyevidandaula ndava ya wumi wa Yesu Kilisitu pamulima. Kila chimonga ya vitabu vyenivyo chikemelewa “Injili.” Mana yaki “Lilovi la Bwina.” Vitabu vyenivyo vya Lilovi la Bwina viyandikwi na Matei na Maluko na Luka na Yohani peamali kufwa Yesu. Chitabu ichi cha Lilovi la Bwina yihotoleka chiyandikwi na mtumi Yohani mu mwaka wa 90 peamali kuvelekewa Kilisitu. Pamonga chitabu chilangisa lepi kuvya Yohani ndi mweayandiki, nambu chiwanangana neju muuyandika waki wa balua ya kutumbula ya Yohani na Yohani wa pili na Yohani wa datu ya Yohani. Vayandika vangi va kadeni vijova mu lukumbi lwa kuyandika balua iyo yihotoleka Yohani avi mukutama pamuji wa Efeso, ndava yeniyo yijovekana chitabu chenichi chayandikwi pamuji uwo wa Efeso.
Yohani idandaula hotohoto chechimkitili ayandika chitabu ichi, ndi kuvatangatila vandu vasadika kuvya Yesu ndi Kilisitu Msangula mweahaguliwi na Chapanga, ndi Mwana wa Chapanga mweavi mumi (musula ya 20:31). Mukusadika lijambu lenili tipokela wumi muliina laki. Chitabu ichi chayandikwi ndava chisomiwa na Vayawudi na vandu vangali Vayawudi. Yiwonekana kuvya muchitabu ichi chechiyandikwi na Yohani chilekengana padebe munjila ndalindali na vitabu vila vingi vidatu vya Lilovi la Bwina. Yohani adandawili neju ndava ya chinamtiti yeahengili Yesu kuliku miluhumu yaki. Na hati mambu gangi gakulu gegahumalili ngati ubatizu wa Yesu na kulingiwa kwaki kulugangatu na gene gayandikwi lepi muchitabu ichi.
Gegavi
Yohani itumbula chitabu ichi cha Lilovi la Bwina (musula ya 1:1-18).
Kangi iyandika ndava ya chinamtiti ndalindali yeahengili Yesu (musula ya 1:19-12:50).
Mewa Yohani idandaula mambu gegahumili lukumbi Yesu peatamili pamulima apa gegalongwisi mbaka kufwa na kuyuka kwaki (musula ya 13:1-20:3).
Yohani imalakisila chitabu ichi (musula ya 21). Idandaula lukumbi Yesu peavahumili vandu lukumbi peamali kuyuka na mewa idandaula chechimkitili kuyandika chitabu chenichi.
Ngoni New Testament © The Word for the World Southern Africa and Pioneer Bible Translators, 2020.