મથિઃ 5
5
1અનન્તરં સ જનનિવહં નિરીક્ષ્ય ભૂધરોપરિ વ્રજિત્વા સમુપવિવેશ|
2તદાનીં શિષ્યેષુ તસ્ય સમીપમાગતેષુ તેન તેભ્ય એષા કથા કથ્યાઞ્ચક્રે|
3અભિમાનહીના જના ધન્યાઃ, યતસ્તે સ્વર્ગીયરાજ્યમ્ અધિકરિષ્યન્તિ|
4ખિદ્યમાના મનુજા ધન્યાઃ, યસ્માત્ તે સાન્ત્વનાં પ્રાપ્સન્તિ|
5નમ્રા માનવાશ્ચ ધન્યાઃ, યસ્માત્ તે મેદિનીમ્ અધિકરિષ્યન્તિ|
6ધર્મ્માય બુભુક્ષિતાઃ તૃષાર્ત્તાશ્ચ મનુજા ધન્યાઃ, યસ્માત્ તે પરિતર્પ્સ્યન્તિ|
7કૃપાલવો માનવા ધન્યાઃ, યસ્માત્ તે કૃપાં પ્રાપ્સ્યન્તિ|
8નિર્મ્મલહૃદયા મનુજાશ્ચ ધન્યાઃ, યસ્માત્ ત ઈશ્ચરં દ્રક્ષ્યન્તિ|
9મેલયિતારો માનવા ધન્યાઃ, યસ્માત્ ત ઈશ્ચરસ્ય સન્તાનત્વેન વિખ્યાસ્યન્તિ|
10ધર્મ્મકારણાત્ તાડિતા મનુજા ધન્યા, યસ્માત્ સ્વર્ગીયરાજ્યે તેષામધિકરો વિદ્યતે|
11યદા મનુજા મમ નામકૃતે યુષ્માન્ નિન્દન્તિ તાડયન્તિ મૃષા નાનાદુર્વ્વાક્યાનિ વદન્તિ ચ, તદા યુયં ધન્યાઃ|
12તદા આનન્દત, તથા ભૃશં હ્લાદધ્વઞ્ચ, યતઃ સ્વર્ગે ભૂયાંસિ ફલાનિ લપ્સ્યધ્વે; તે યુષ્માકં પુરાતનાન્ ભવિષ્યદ્વાદિનોઽપિ તાદૃગ્ અતાડયન્|
13યુયં મેદિન્યાં લવણરૂપાઃ, કિન્તુ યદિ લવણસ્ય લવણત્વમ્ અપયાતિ, તર્હિ તત્ કેન પ્રકારેણ સ્વાદુયુક્તં ભવિષ્યતિ? તત્ કસ્યાપિ કાર્ય્યસ્યાયોગ્યત્વાત્ કેવલં બહિઃ પ્રક્ષેપ્તું નરાણાં પદતલેન દલયિતુઞ્ચ યોગ્યં ભવતિ|
14યૂયં જગતિ દીપ્તિરૂપાઃ, ભૂધરોપરિ સ્થિતં નગરં ગુપ્તં ભવિતું નહિ શક્ષ્યતિ|
15અપરં મનુજાઃ પ્રદીપાન્ પ્રજ્વાલ્ય દ્રોણાધો ન સ્થાપયન્તિ, કિન્તુ દીપાધારોપર્ય્યેવ સ્થાપયન્તિ, તેન તે દીપા ગેહસ્થિતાન્ સકલાન્ પ્રકાશયન્તિ|
16યેન માનવા યુષ્માકં સત્કર્મ્માણિ વિલોક્ય યુષ્માકં સ્વર્ગસ્થં પિતરં ધન્યં વદન્તિ, તેષાં સમક્ષં યુષ્માકં દીપ્તિસ્તાદૃક્ પ્રકાશતામ્|
17અહં વ્યવસ્થાં ભવિષ્યદ્વાક્યઞ્ચ લોપ્તુમ્ આગતવાન્, ઇત્થં માનુભવત, તે દ્વે લોપ્તું નાગતવાન્, કિન્તુ સફલે કર્ત્તુમ્ આગતોસ્મિ|
18અપરં યુષ્માન્ અહં તથ્યં વદામિ યાવત્ વ્યોમમેદિન્યો ર્ધ્વંસો ન ભવિષ્યતિ, તાવત્ સર્વ્વસ્મિન્ સફલે ન જાતે વ્યવસ્થાયા એકા માત્રા બિન્દુરેકોપિ વા ન લોપ્સ્યતે|
19તસ્માત્ યો જન એતાસામ્ આજ્ઞાનામ્ અતિક્ષુદ્રામ્ એકાજ્ઞામપી લંઘતે મનુજાંઞ્ચ તથૈવ શિક્ષયતિ, સ સ્વર્ગીયરાજ્યે સર્વ્વેભ્યઃ ક્ષુદ્રત્વેન વિખ્યાસ્યતે, કિન્તુ યો જનસ્તાં પાલયતિ, તથૈવ શિક્ષયતિ ચ, સ સ્વર્ગીયરાજ્યે પ્રધાનત્વેન વિખ્યાસ્યતે|
20અપરં યુષ્માન્ અહં વદામિ, અધ્યાપકફિરૂશિમાનવાનાં ધર્મ્માનુષ્ઠાનાત્ યુષ્માકં ધર્મ્માનુષ્ઠાને નોત્તમે જાતે યૂયમ્ ઈશ્વરીયરાજ્યં પ્રવેષ્ટું ન શક્ષ્યથ|
21અપરઞ્ચ ત્વં નરં મા વધીઃ, યસ્માત્ યો નરં હન્તિ, સ વિચારસભાયાં દણ્ડાર્હો ભવિષ્યતિ, પૂર્વ્વકાલીનજનેભ્ય ઇતિ કથિતમાસીત્, યુષ્માભિરશ્રાવિ|
22કિન્ત્વહં યુષ્માન્ વદામિ, યઃ કશ્ચિત્ કારણં વિના નિજભ્રાત્રે કુપ્યતિ, સ વિચારસભાયાં દણ્ડાર્હો ભવિષ્યતિ; યઃ કશ્ચિચ્ચ સ્વીયસહજં નિર્બ્બોધં વદતિ, સ મહાસભાયાં દણ્ડાર્હો ભવિષ્યતિ; પુનશ્ચ ત્વં મૂઢ ઇતિ વાક્યં યદિ કશ્ચિત્ સ્વીયભ્રાતરં વક્તિ, તર્હિ નરકાગ્નૌ સ દણ્ડાર્હો ભવિષ્યતિ|
23અતો વેદ્યાઃ સમીપં નિજનૈવેદ્યે સમાનીતેઽપિ નિજભ્રાતરં પ્રતિ કસ્માચ્ચિત્ કારણાત્ ત્વં યદિ દોષી વિદ્યસે, તદાનીં તવ તસ્ય સ્મૃતિ ર્જાયતે ચ,
24તર્હિ તસ્યા વેદ્યાઃ સમીપે નિજનૈવૈદ્યં નિધાય તદૈવ ગત્વા પૂર્વ્વં તેન સાર્દ્ધં મિલ, પશ્ચાત્ આગત્ય નિજનૈવેદ્યં નિવેદય|
25અન્યઞ્ચ યાવત્ વિવાદિના સાર્દ્ધં વર્ત્મનિ તિષ્ઠસિ, તાવત્ તેન સાર્દ્ધં મેલનં કુરુ; નો ચેત્ વિવાદી વિચારયિતુઃ સમીપે ત્વાં સમર્પયતિ વિચારયિતા ચ રક્ષિણઃ સન્નિધૌ સમર્પયતિ તદા ત્વં કારાયાં બધ્યેથાઃ|
26તર્હિ ત્વામહં તથ્થં બ્રવીમિ, શેષકપર્દકેઽપિ ન પરિશોધિતે તસ્માત્ સ્થાનાત્ કદાપિ બહિરાગન્તું ન શક્ષ્યસિ|
27અપરં ત્વં મા વ્યભિચર, યદેતદ્ વચનં પૂર્વ્વકાલીનલોકેભ્યઃ કથિતમાસીત્, તદ્ યૂયં શ્રુતવન્તઃ;
28કિન્ત્વહં યુષ્માન્ વદામિ, યદિ કશ્ચિત્ કામતઃ કાઞ્ચન યોષિતં પશ્યતિ, તર્હિ સ મનસા તદૈવ વ્યભિચરિતવાન્|
29તસ્માત્ તવ દક્ષિણં નેત્રં યદિ ત્વાં બાધતે, તર્હિ તન્નેત્રમ્ ઉત્પાટ્ય દૂરે નિક્ષિપ, યસ્માત્ તવ સર્વ્વવપુષો નરકે નિક્ષેપાત્ તવૈકાઙ્ગસ્ય નાશો વરં|
30યદ્વા તવ દક્ષિણઃ કરો યદિ ત્વાં બાધતે, તર્હિ તં કરં છિત્ત્વા દૂરે નિક્ષિપ, યતઃ સર્વ્વવપુષો નરકે નિક્ષેપાત્ એકાઙ્ગસ્ય નાશો વરં|
31ઉક્તમાસ્તે, યદિ કશ્ચિન્ નિજજાયાં પરિત્યક્ત્તુમ્ ઇચ્છતિ, તર્હિ સ તસ્યૈ ત્યાગપત્રં દદાતુ|
32કિન્ત્વહં યુષ્માન્ વ્યાહરામિ, વ્યભિચારદોષે ન જાતે યદિ કશ્ચિન્ નિજજાયાં પરિત્યજતિ, તર્હિ સ તાં વ્યભિચારયતિ; યશ્ચ તાં ત્યક્તાં સ્ત્રિયં વિવહતિ, સોપિ વ્યભિચરતિ|
33પુનશ્ચ ત્વં મૃષા શપથમ્ ન કુર્વ્વન્ ઈશ્ચરાય નિજશપથં પાલય, પૂર્વ્વકાલીનલોકેભ્યો યૈષા કથા કથિતા, તામપિ યૂયં શ્રુતવન્તઃ|
34કિન્ત્વહં યુષ્માન્ વદામિ, કમપિ શપથં મા કાર્ષ્ટ, અર્થતઃ સ્વર્ગનામ્ના ન, યતઃ સ ઈશ્વરસ્ય સિંહાસનં;
35પૃથિવ્યા નામ્નાપિ ન, યતઃ સા તસ્ય પાદપીઠં; યિરૂશાલમો નામ્નાપિ ન, યતઃ સા મહારાજસ્ય પુરી;
36નિજશિરોનામ્નાપિ ન, યસ્માત્ તસ્યૈકં કચમપિ સિતમ્ અસિતં વા કર્ત્તું ત્વયા ન શક્યતે|
37અપરં યૂયં સંલાપસમયે કેવલં ભવતીતિ ન ભવતીતિ ચ વદત યત ઇતોઽધિકં યત્ તત્ પાપાત્મનો જાયતે|
38અપરં લોચનસ્ય વિનિમયેન લોચનં દન્તસ્ય વિનિમયેન દન્તઃ પૂર્વ્વક્તમિદં વચનઞ્ચ યુષ્માભિરશ્રૂયત|
39કિન્ત્વહં યુષ્માન્ વદામિ યૂયં હિંસકં નરં મા વ્યાઘાતયત| કિન્તુ કેનચિત્ તવ દક્ષિણકપોલે ચપેટાઘાતે કૃતે તં પ્રતિ વામં કપોલઞ્ચ વ્યાઘોટય|
40અપરં કેનચિત્ ત્વયા સાર્ધ્દં વિવાદં કૃત્વા તવ પરિધેયવસને જિઘૃતિતે તસ્માયુત્તરીયવસનમપિ દેહિ|
41યદિ કશ્ચિત્ ત્વાં ક્રોશમેકં નયનાર્થં અન્યાયતો ધરતિ, તદા તેન સાર્ધ્દં ક્રોશદ્વયં યાહિ|
42યશ્ચ માનવસ્ત્વાં યાચતે, તસ્મૈ દેહિ, યદિ કશ્ચિત્ તુભ્યં ધારયિતુમ્ ઇચ્છતિ, તર્હિ તં પ્રતિ પરાંમુખો મા ભૂઃ|
43નિજસમીપવસિનિ પ્રેમ કુરુ, કિન્તુ શત્રું પ્રતિ દ્વેષં કુરુ, યદેતત્ પુરોક્તં વચનં એતદપિ યૂયં શ્રુતવન્તઃ|
44કિન્ત્વહં યુષ્માન્ વદામિ, યૂયં રિપુવ્વપિ પ્રેમ કુરુત, યે ચ યુષ્માન્ શપન્તે, તાન, આશિષં વદત, યે ચ યુષ્માન્ ઋृતીયન્તે, તેષાં મઙ્ગલં કુરુત, યે ચ યુષ્માન્ નિન્દન્તિ, તાડયન્તિ ચ, તેષાં કૃતે પ્રાર્થયધ્વં|
45તત્ર યઃ સતામસતાઞ્ચોપરિ પ્રભાકરમ્ ઉદાયયતિ, તથા ધાર્મ્મિકાનામધાર્મ્મિકાનાઞ્ચોપરિ નીરં વર્ષયતિ તાદૃશો યો યુષ્માકં સ્વર્ગસ્થઃ પિતા, યૂયં તસ્યૈવ સન્તાના ભવિષ્યથ|
46યે યુષ્માસુ પ્રેમ કુર્વ્વન્તિ, યૂયં યદિ કેવલં તેવ્વેવ પ્રેમ કુરુથ, તર્હિ યુષ્માકં કિં ફલં ભવિષ્યતિ? ચણ્ડાલા અપિ તાદૃશં કિં ન કુર્વ્વન્તિ?
47અપરં યૂયં યદિ કેવલં સ્વીયભ્રાતૃત્વેન નમત, તર્હિ કિં મહત્ કર્મ્મ કુરુથ? ચણ્ડાલા અપિ તાદૃશં કિં ન કુર્વ્વન્તિ?
48તસ્માત્ યુષ્માકં સ્વર્ગસ્થઃ પિતા યથા પૂર્ણો ભવતિ, યૂયમપિ તાદૃશા ભવત|
© SanskritBible.in । Licenced under Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.