Kayapo - 1996 Edition (NT) Non-Drama

Kam ne me krãptĩ: Jeju kôt ar ba nhym me omũ. Ne kam arỳm krãnh'ã tẽn wabi. Wabin arỳm nhỹ. Nhỹ nhym kôt ba djwỳnh ar arỳm 'ỳr bôx ne nhỹ. Nhym arỳm arkum amikabẽn jarẽnhmo krax ne kum,
—Ẽ, djãm me kute amim, “Ikajgo”, anhỹro baja djãm me kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnh amim me utàn meo ba. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Djãm me mỳr baja kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja Metĩndjwỳnh ĩ meo kĩnhkumrẽx. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Djãm me kabôt katija kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja me ĩ pykakam mỳjja kunĩo õ. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Me kute memã kum, “Ba on Metĩndjwỳnhmã ijaxwe kêt”, anhỹro ba ne kute katàt amijo ba prã:mja djãm me kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja me ĩ axwe kêt'ỳr bôxkumrẽx ne arỳm prĩne Metĩndjwỳnhmã mexkumrẽx. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Djãm me ukaprĩja kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja Metĩndjwỳnh kum me kaprĩkumrẽx. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Djãm me kute amikam axwe'õ mar kêtja kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja me Metĩndjwỳnh pumũ. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Djãm me kute aben nêje me kukrào baja kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã'ã dja me abenmã kum, “Metĩndjwỳnh kra ne wã”, ane. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Me katàt kute amijo baja dja me te katàt nhym me arỳm meo ajkẽ. Me katàt kute amijo bakam meo ajkẽ. Djãm kam me kaprĩ got? Kati. Mỳkam? Bir, me wã dja kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnh arỳm amim me utàn ar meo ba. Kam dja me kĩ:nhkumrẽx.
Ar ga dja gar ikabẽn markumrẽx ne kôt ar amijo aba nhym me te wãnh ar amã akij ne te ar ajo ajkẽn te ar ajaxweo ar apytà, apỹnh ar ajaxwe djàrio ar apytà. Djãm kam ar akaprĩ got? Kati, Mỳkam? Bir, kàjkwakam akĩnh djà raxkam. Dja gar tu akĩnhkumrẽx ne kam akĩnh kati. Mỳkam? Bir, dja Metĩndjwỳnh ar amã o pãnh rax ne. Kàjkwakam gêdja amã o pãnh mex ne. Kàjkwakam kute ar amã o pãnh mex ja dja gar amikukãm aman kam akĩnh kati. Nãm me tũmre ã axwe anen me kamingrãny kajmã'ã ã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh djwỳnho bikẽnho bao ane. Ga, arỳm kam kàjkwakam me kĩnhkumrẽxja pumũ, ane.


Ne kam ajte arkum,
—Ar aje kadjwanhĩ pyràk. Kadjwanhĩ kute õmrõo mex pyràk ar gadjwỳ dja gar ajmã akute kêt ne akabẽn mexkumrẽx ne ar aba nhym ar abu'ã me ja kwỳ ar akudjwa arỳm mex jabej. Dja kadjwanhĩkam akry apêx jabej mỳj dja ajte akry kadjy kam nẽ? Arkati. Arỳm mỳjja akry kadjy punukumrẽx. Godja punukam me kum kĩnh kêt ne arỳm rũm kapĩ. Kapĩ nhym me arỳm 'ã mrãn paro kajy. Ar gadjwỳ godja gar memã kum, “Ba ne ba ije Jeju mar”, ane. Ne ate kam ar ajaxwe gar arỳm apunu. Apunu nhym me arỳm kum ar akĩnh kêt ne ar apunukôt kum Metĩndjwỳnhdjwỳ kĩnh kêt.
Ar aje mrãmri ne pyka kunĩkôt me kurwỳ djà pyràk. Ga, krĩraxja pumũ. Djãm krãnhre'ã me kute krĩrax nhipêxkam me kute o bipdjurmã? Arkati. Ar gadjwỳ kwãrĩk wãnh ikam apijàm kêt ne ikôt adjukaprĩ. Ngônhpôkdjwỳ. Djãm me kute kum angjênh ne kute mỳjja 'õkôt o bipdjur got? Kànoipôko 'ã pro got? Kati. Ngônhpôk ne me kum angij ne tu parkam, kênhkam umjuw nhym me kunĩmã kikre kre kurwỳo ku'ê. Ar gadjwỳ kwãrĩk wãnh ikam apijàm kêt. Ar abê me kurwỳ djà pyràk ne ar adjukaprĩ. Dja me ar adjukaprĩ pumũn arỳm kàjkwakam ar Abãmmã rax jarẽ. Nãm ã Jeju arkum ane.


Ne kam ajte arkum,
—Kwãrĩk wãnh ijã amim, “Be, mỳj kadjy ne Jeju bôx? Bir, kute memã kum, ‘Kwãrĩk wãnh jakam Môjdjê kabẽnja mar kêt. Ne Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnh 'õdjwỳ kabẽnja kwãrĩk wãnh mar kêt.’ Kute ã memã anhỹro ba kadjy ne bôx”, ane. Kwãrĩk wãnh ijã ã amim anhỹr kêt. Djãm ije ja jarẽnhmã? Kati. Mỳkam? Bir, me amrẽbê: me bakukãmãremã ijã ajarẽ. Nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:. Arẽnho mõr tãmtã arỳm iwỳr o bôx. Ba kam arỳm me kute amrẽbê: ijã ujarẽnh kôt ar amijo iba. Me kute ikukãm ijã ujarẽnh kôt ije amijo anhỹr kadjy ne ba bôx. Kam ije ar kabẽn markumrẽx ne ije ar'ã anhỹr prãm kêt. Dja te Metĩndjwỳnh kabẽn kukràdjà kwỳ'ã pi'ôk no'ôk kryre ne te apỹnh mỳrbê kyx djàri'ã pi'ôk no'ôk kryre djãm 'õ kajgomã? Kati. Dja 'õ kajgo kêt. Kabẽn'ã pi'ôk no'ôk kôt dja mỳjja apôxkumrẽx. Kôt dja mỳjja kunĩ apôx tẽ:n prĩne apôx mexkumrẽx. Kabẽn 'õ dja kajgo kêtkumrẽx. Nhym kam kàjkwamẽ pyka arỳm apêx. Mrãmri ne ba ar amã ja jarẽnhkumrẽx.
Godja me'õ Metĩndjwỳnh kabẽn ngrire 'õmã kajgo jarẽn kam 'ã memã kum, “Kabẽn ja dja ga me mar rerekre”, anhỹro ba jabej, dja me adjwỳnhdjwỳmã kum, “Akajgo”, ane. Kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute pykakam amim me utàr ne ar meo bakam dja me kunĩ kum, “Akajgo”, anhỹro kumex. Nhym be, dja me'õ Metĩndjwỳnh kabẽn man kôt ar amijo ban kam memã kabẽn jarẽnho ba. Me'õ jamã dja me kum, “Araxkumrẽx”, ane. Kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnh kute pykakam amim me utàr ne ar meo bakam dja me kum, “Araxkumrẽx”, ane. Kam, ba ar amã arẽ gar ama. Djãm mrãmri Môjdjê kukràdjà mar djwỳnhmẽ mebê pardjêu mexkumrẽx? Kati. Mrãmri ar aje katàt amijo abakam ne o aje me akrenhkambit dja kàjkwakam Bẽnjadjwỳr djwỳnh amim ar apytà gar kôt ar amijo aba. Nãm ã Jeju arkum ane.


Ne kam ajte arkum,
—Amrẽbê: me bakukãmãre memã kum,
“Kwãrĩk wãnh me par kêt”,
anen ajte,
“Dja me me'õnh bĩ nhym me arỳm kum axwe pãnh jarẽ”, ane.
Tãm ne me ar amã arẽ gar arỳm ama. Nhym be, ba dja ba ar amã arẽ gar ama. Djã ne me me'õnh bĩ nhym me arỳm kambit kum axwe pãnh jarẽ? Kati. Me kute me'õkam ngrykkamdjwỳ. Dja me axwe jabej kukjêr kêt ne tu kam ngryk. Nhym kam me arỳm kum axwe pãnh jarẽ. Ba ajte ar amã arẽ gar ama. Me kute ikukwakam abeno kamyja godja me kum kamy kurêkam kum, “Apunure”, anhỹr jabej nhym kam me arỳm 'ã meo akuprõ. Memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnh krãptĩbê 70 jao akuprõ nhym me arỳm memã amikôt amijarẽ. Nhym be, godja me kamymã kum, “No kêt”, anhỹr jabej ne kam arỳm me biknor tokry djàkam kuwykam mõr jabej.
Kam godja ga Metĩndjwỳnh nhõ ki'ỳr kĩnh djào abôx jabej. O abôxo tẽn kam akamy ma. Aje o akamyja kute ajã, “Nãm ijo ajkẽ”, anhỹrja ga ama. Akam kaprĩja ga ama. Djãm kam aje on Metĩndjwỳnhmã kĩnh djàja nhõrmã? Kati. Dja akamy akam kaprĩ ga Metĩndjwỳnhmã kĩnh djàjao bôx nhym Metĩndjwỳnh arỳm kum kĩnh djàja kĩnh kêt. Kam dja ga wãnh ki kabem kĩnh djàjamã anhiren akamy kumrẽx'ỳr tẽn kam kum akabẽn mex jarẽ gê akubyn akam kĩnh. Akubyn akam kĩnhkam dja ga akubyn tẽn kam kĩnh djàja mỳn Metĩndjwỳnhmã angã.
Dja me'õ mỳjjakam kum akurên memã axwe pãnh jarẽnh djà'ỳr ajo tẽm jabej. 'Ỳr ajo tẽmri dja ga on o anhõbikwa. O anhõbikwa nhym arỳm memã axwe pãnh jarẽnh djà'ỳr ajo tẽm kêt. Nok ga ren o anhõbikwa kêt nhym ren memã axwe pãnh jarẽnh djwỳnhmã akanga nhym ren mebê ijê djwỳnhmã akanga. Nhym kam ren mebê ijê djàkam abê ijê. Ga ren kam akator kêt. Prĩne aje amijo pãnh mex inomã mẽnhkambit ren akato. Nãm ã Jeju arkum ane.


Ne kam ajte arkum,
—Nãm me ar amã,
“Kwãrĩk wãnh mebê prõ, nàr mjêno adjàkĩnh kêt”, ane.
Ja ne me ar amã arẽ gar ama. Nhym be, ba dja ba ar amã arẽ gar ama. Mrãmri ro'ã anõrkam ajaxwe. Djãm kambit ne ajaxwe? Kati. Dja gar me'õ nire pumũn arỳm amã o anõr prãm ne. Jabit. Kam arỳm akadjwỳnhbê amim o adjàkĩnh'ã karõ. Kamdjwỳ arỳm ajaxwe. Nãm ã Jeju arkum ane.
Ne kam Ar kubê axwe pyma. Ga, me kute apỹnh kukràdjào àpênh jaxwe prãmja pumũ. Me kute àpênh jaxweo krã'yrmã ne Jeju Ar kubê axwe pyman arkum,
—Ne ga ren ano djubôko ajaxwe prãm ga ren on kaban mũm amibê amẽ. Ren te ano nhikjê kêt ne ren Metĩndjwỳnh kôt atĩn ne ar aba rã'ã, kam ren akĩnhkumrẽx. Ne ren ano amãnhkrut rã'ã nhym Metĩndjwỳnh ren me biknor tokry djàkam amẽ. Ga ren kam akaprĩkumrẽx. Ne ga ren anhikra djubôko ajaxwe prãm ga ren on krãtan mũm amibê amẽ. Ren te anhikra nhikjê kêt ne ren Metĩndjwỳnhkôt atĩn ne ar aba rã'ã kam, ren akĩnhkumrẽx. Ne ren anhikra amãnhkrut rã'ã nhym Metĩndjwỳnh ren me biknor tokry djàkam amẽ. Ga ren kam akaprĩkumrẽx, ane. Djãm mrãmri ne me kute amino kadjàrmã ne Jeju arkum karõ? Kati. Djãm mrãmri ar kute aminhikra krã'yrmã arkum karõ? Kati. Me kute àpênh jaxweo krã'yrmã ne Jeju Ar kubê axwe pyma.
Ne kam ajte arkum,
—Me ar amã,
“Me kute prõ kangamã gê me 'ã pi'ôk no'ôk ne kum kungãn kam kanga”, ane.
Nãm me ã ar amã ane, gar ama. Nhym be, ba dja ba ar amã arẽ gar ama. Gêdja me'õ prõ djwỳnh kangan kam arỳm axwemã ngrẽk. Gêdja prõ djwỳnhja pãnh me'õ mymã kabẽn nhym arỳm 'ỳr mõ. Nhym kam nija arỳm o akĩn kam axwe. Nhym kam my jadjwỳ arỳm o akĩn kam adjwỳnhdjwỳ axwekumrẽx. Nhym be, prõja krô'ã mjênkambit nhym myja kute kangakam axwe kêt. Nãm ã Jeju arkum ane.
Ne kam ajte arkum,
—Kam, amrẽbê: me bakukãmãre memã kum,
“Dja gar memã akabẽn jarẽn amã me kute amar pydji prãm jabej kum,
‘Metĩndjwỳnh ne amybỳm kute imar. Ije amã ikabẽn pydjin arẽnhkôt kute imar’, anhỹrkam kwãrĩk wãnh 'ã adjukanga kêt.
Dja gar aje memã akabẽn jarẽnh kôt ar amijo abakumrẽx. Nok ren ga kôt ar amijo aba kêt ne ren arỳm Metĩndjwỳnh jarẽnh kajgon ren o kum amikurêtuw”, ane.
Nãm me bakukãmãre ã memã ane gar arỳm ama. Nhym be, ba dja ba ar amã arẽ gar ama. Djãm ar aje memã akabẽn jarẽnhkam aje ajte kôt Metĩndjwỳnh nàr õ mỳjja'õ jarẽnhmã? Kati. Mrãmri dja gar memã akabẽn pỹnhbit jarẽ. Kwãrĩk wãnh aje memã akabẽn pydjin arẽnhkôt ajte memã kàjkwa jarẽnh kêt. Metĩndjwỳnh kam ỹrkam memã arẽnh kêt. Kwãrĩk wãnh ar aje memã akabẽn pydjin arẽnhkôt ajte memã pyka jarẽnh kêt. Metĩndjwỳnh pykakam par djãm djàkam memã arẽnh kêt. Nàr, kwãrĩk wãnh ar aje memã akabẽn pydjin arẽnhkôt ajte memã Djeruxarẽ jarẽnh kêt. Kubê Bẽnjadjwỳr rax djwỳnh nhõ krĩraxkam memã arẽnh kêt. Nàr, kwãrĩk wãnh ar aje memã akabẽn pydjin arẽnhkôt ajte akrã jarẽnh kêt. Mỳj ne gar aje omã? Djãm ar ga aje akrãkam akĩ 'õo akamã nàr akĩ 'õo kakrãtykmã? Arkati. Te aje akĩo anhỹrmã. Kam, memã akabẽn pỹnhbit jarẽ. Aje mrãmri mỳjjao anhỹrmã. Kambit memã kum, “Nà. Dja ba ã o ane”, ane. Nàr, aje mỳjjao anhỹr kêtmã. Kam memã kum, “Kati. Dja ba o anhỹr kêt”, ane. Jabit memã arẽ. Memã akabẽn pỹnhbit jarẽ. Godja gar memã akabẽn jarẽ ne me kute ar amar pydji kadjy ajte kôt memã apỹnh mỳjja jarẽn arỳm akabẽn punu. Kute mrãmri ne me axwe nhõ bẽnjadjwỳr jajkwa kurũm akabẽn kator pyràk. Nãm ã Jeju arkum ane.


Ne kam ajte arkum,
—Me ar amã,
“Amrẽbê: ne me bakukãmãre memã kum,
‘Dja me me'õ no katõk gê me o aben man kam pãnh no katõk. Nàr, dja me me'õ djwa kwỹr gê me pãnh wa kwỹr’, ane.
Me bakukãmãre ã memã ane.”
Nãm me ã ar amã ane. Nhym be, ba dja ba ar amã arẽ gar ama. Djãm ar aje amipãnh meo abikẽnhmã? Kati. Kwãrĩk wãnh. Dja me ar ajo ajkẽ gar amipãnh meo abikẽnh kêt. Godja me ikra poo anhine djubôkbê ar akurwanh jabej tu me'ỳr anhine nhikjêo apa gê kurwa. Nhym godja me arỳm pykakam me bẽnjadjwỳr'ỳr ajo tẽn 'ỳr ajo bôx ne kum, “Me'õja ne ijo ajkẽ. Kum arẽ gê imã o pãnh”, ane. Nhym bẽnjadjwỳr arỳm amã “Pãnh dja ga kum anhõ kubẽkà'õ pydjin angã”, ane. Djãm aje kubê nêmã? Kati. Dja ga tu kam anhõdjành ne kum anhõ kubẽkào amãnhkrut ne angã. Dja me kôt atẽmmã amã krà tỳ:x ne amã, “Ga dja ga ikôt tẽ nhym ajã kirometu pydji apêx”, ane. Ga kam kabẽnkôt tẽ. Kôt atẽmo kirometu pydji apêx. Ga kam ikabẽn kôt amã kĩnh ne ajte ijukri kôt tẽ nhym ajã kirometu 'õdjwỳ apêx. Godja me ar amã, “Imã angã”, anhỹr jabej tu kum angã. Godja me ar amã, “Imã angã. Ba kam ĩ amã kungã”, anhỹr jabej. Kwãrĩk wãnh kubê nê kêt. Ba ne ba ã ar amã ane. Nãm ã Jeju arkum ane.


Ne kam ajte arkum,
—Me ar amã,
“Me bakukãmãre ne memã kum,
‘Ar amã amibu'ã me ja jabên kam amã akurê djwỳnh kurê’, ane.
Me ã memã ane.”
Nãm me ã ar amã ane. Nhym be, ba dja ba ar amã arẽ gar ama. Djãm ar amã akurê djwỳnh kurêmã? Kati. Dja gar amã akurê djwỳnh jabê. Me kute ar ajo Metĩndjwỳnhmã à'wỳr ne kum, “Dja ga o ajkẽ”, anhỹro baja dja gar meo Metĩndjwỳnhmã a'wỳ ne kum, “Dja ga o djuw mex”, ane. Amã akurê djwỳnh kaprĩ. Me kute ar amã kabẽn punuo baja ne kute ar ajo bikẽnho baja dja gar meo Metĩndjwỳnhmã a'uw. Ar amã akurê djwỳnh jabên arỳm Abãm kôt amijo tẽ. Aje amijo kàjkwakam Abãm krakumrẽx kadjy dja gar Abãm kôt amijo tẽ. Ga, Abãm kute me axwemẽ me mex'ã myto apôxja pumũ. Ne kute me katàt kute amijo bamẽ me ate kute amijo ba'ã nao bixadjwỳrja pumũ.
Godja gar amã me kum ajabêjabit jabê djãm kam Metĩndjwỳnh kute ar amã mex jarẽnhmã? Kati. Mỳkam? Bir, ar amã me kum ar ajabêjabit jabêkam. Amã akurê djwỳnh jabê kêtkam. Djori kam amex? Kati. Nãm ã me bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh djàkĩnhĩ meo ane. Me kum kurê djwỳnh jabê kêt. Djori kam me mex? Kati. Metĩndjwỳnh ne memã axwe jarẽ. Godja gar anhõbikwamãbit akabẽn mex jarẽ djãm kam ar amexkumrẽx? Kati. Mỳkam? Bir, ar aje anhõbikwamãbit akabẽn mex jarẽnhkam. Aje akurê djwỳnhmã akabẽn mex jarẽnh kêtkam. Nãm ã me bẽnjadjwỳr bajtemmã pi'ôk kaprĩo atom djwỳnh meo ane. Me kute kurê djwỳnhmã kabẽn mex jarẽnh kêt. Djori kam me mex. Kati. Metĩndjwỳnh ne memã axwe jarẽ. Kam ar ga dja gar amextire. Kàjkwakam ar Abãm prĩne mextirekumrẽx. Kudjwa ã ar amextireo anen amã akurê djwỳnh jabê. Nãm ã Jeju arkum ane.

Feti si Matêu 5