Buki Tabu Waluwaluna

<div class="version vid1220 iso6393tte" data-vid="1220" data-iso6393="tte">
 <div class="book bkMAT">
 <div class="chapter ch5" data-usfm="MAT.5">
 <div class="label">5</div><div class="s">Yeisu iyakayakatai koya mena</div><div class="r">(Luka 6:20-23)</div><div class="p"> 1Yeisu boda lalakina igitaili kabo ilau ikawasae koya mena yo imiyasio. Ana tobenaliyao silaoma simiya-takikilan, 2kabo iyatubu iyakayakatai kolili yo bwaite besiele iba, 3&#8220;Siya tonuwalobi sikatai yaluyaluwali sibubutuma, Yaubada iwalo-muloloili yo Yaubada ana kaba loina kani silobai. 4Siya ali toboita kana katekamkamna yo kana nuwanae kateli mena Yaubada iwalo-muloloili yo kani ikabi-yanuwadaumwalili. 5Siya tonuwalobi yo mumugali bigana, Yaubada iwalo-muloloili. Ana waloyameli yanuwana kani silobai. 6Siya nuwanuwasosili tem mumugana namwanamwana sikalai kateli mena, besiele toguliyam yo togalomagu nuwanuwali kan yo waila, Yaubada iwalo-muloloili. Kani mumugana namwanamwana koina yaluyaluwali iloyapowonli. 7Siya kalikavao sikatekamkamna-yagili yo ali naenaena kolili sinuwatu-pwaikili Yaubada iwalo-muloloili. Kani ikatekamkamna-yagili yo inuwatu-pwaikili. 8Siya kateliyao nige sibibiki Yaubada iwalo-muloloili. Kani Yaubada sigitai. 9Siya tokabi-yanuwa-daumwali Yaubada iwalo-muloloili. Kani ikawa-natu-wagili. 10Siya kalomagigili koina kamkamna lalakina silobai mumugana namwanamwana kaiwena Yaubada iwalo-muloloili. Yaubada ana kaba loina kani silobai.</div><div class="p"> 11Tem tomo sisinalimiu yo sikawa-naenae-yagimiu yo siyakamkamnamiu esagu kaiwena Yaubada kani iwalo-muloloimiu. 12Kwayaliyaya lalakina kaiwena maisamiu lalakina iyaele bulibuli mena kaiwena palopitao bagubagunali siyakamkamnali besiele komiu.</div><div class="s">Komiu besiele kalita yo mayale</div><div class="r">(Malika 9:50; Luka 14:34-35)</div><div class="p"> 13Komiu ami paisowa yanuwa yaulina mena besiele kalita ana paisowa. Tem ana kaiwe yo kamnana imwawasi nige sowasowana taula-kalikalita yoi. Takatai nige ana paisowa ipapagan kabo tagabaen yo tomo siutu-gwalagwalai. Kabo wagite-kalatagimiu tabu komiu besiele kalita naenaena, sauga meuloina kwatolo kaiwe me ami meli Yaubada koina. 14Komiu besiele mayale yanuwa yaulina mena. Tem yanuwa yabo imiyamiya koya pwatana mena kani tomo meuloili sigitai, nige sowana ikeno-wadam. 15Nige sauga yabo tomo mayale sigabu kabo gulewa sikalai yo mayalene sikopwaiki. Kani sipei teibeli pwatana mena kabo mayalena mena nume kana tomiya meuloili simayale. 16Besiele tabe komiu, ilonamwayagimiu tem ami mayalene, bwaimwana mumugamiu namwanamwana, iwedowedoli tomo manli mena na mesabana ami paisowa namwanamwana sigitai na Tamamiu bulibuli mena esana sitobalan.&#8221;</div><div class="s">Yeisu ilaoma na mesabana Mosese ana loina ikawa-yawasosiyani</div><div class="p"> 17Tabu kwanunuwatui yakato yalaoma na Mosese ana loina yo palopitao ali yakayakatai yakele-gabaegili. Nigele. Yalaoma yakato ginauli meuloina beyabeyana siwalowegiliko siyamala yawasosi. 18Yawalo yawasosi kolimiu, kanasiga bulibuli yo yanuwa yaulina naga kani simwawasi nige sowasowana loina ana walo yabo kikiuna ikwalalele kanasiga loinane meuloina Mosese ilelelene iyamala yawasosi. 19Yaiya tem loina kikiuna yabo ilikwai yo tomo tupwaliyao iyakenayagili siginauli besiele, tomone esana Yaubada kani ipeiyatalu ana kaba loina koina. Na yaiya loina meuloina ibenalagili yo tomo iyakataili besiele, kabo esana Yaubada kani ikeleisinan ana kaba loina koina. 20Na yawalo kolimiu tem ami obiga nige Palisi yo loina kana toyakayakatai ali obiga inanamwanamwa-gabaen nige sowasowana kwalusae Yaubada ana kaba loina koina.</div><div class="s">Yeisu iyakayakatai munamunai kaiwena</div><div class="p"> 21Wakataiyako, tomo bagubagunali ali sauga mena siyakayakatai besiele bwaite, &#8216;Tabu tomo taunuyamate, yaiya tem tomo iunuyamate kani maisana ilobai.&#8217; 22Na yau yawalo kolimiu, yaiya imunamunai kanakava koina kani maisana ilobai. Yaiya kanakava ikawa-naenae-yani kani Yudiya toloinao siyatalayan, na yau yawalo kolimiu, yaiya iwaloba, &#8216;Kulukulum gaibuna&#8217; iya ilalau kaba silae koina yo iyaele mayau wedowedolina salina mena. 23-24Kabo tem kulaoma nume tapwalolo koina nuwanuwam am mulolo kuwolena Yaubada koina, bwaine koina kunuwatu-kalatan yakato kamkava imunamunai koliwo ginauli yabo kaiwena, am mulolo kupei kaba pwaoli salina mena yo kulau naga mekamkava kwalolabin yo wakawa-elieliyam yoi, muli mena kabo kupileyoima na am mulolo kuwolena Yaubada koina. 25Tem tomo yabo iyakewaiwo yo nuwanuwana iyatalayagiwo, mwayamwayau kutonan kaiwe na mekamkava kwayadudulai. Tem nige sowasowana, kutonan yoi kamwasa mena na tem kuyadudulai na mesabana tabu ilalawagiwo kaba yatala koina kisi bwaine koina sipeiwo toyatala koina kabo toyatala ipeiwo pilisiman nimali mena na sipei-luseyagiwo deli mena. 26Yawalo yawasosi koliwo, tem sipei-luseyagiwo deli mena, nige sowana kuyawatagili kanasiga kam yaga meuloina kuyamaisaoli.</div><div class="s">Gadosisi mumugana kaiwena</div><div class="p"> 27Na kwabenalan Mosese ana loina bwaite, &#8216;Tabu kamkava wainena uganaganawali koina.&#8217; 28Na yau yawalo kolimiu, yaiya tem sine yabo imankulakulai nuwanuwana sikeno iya katena mena iganawaliko sauganane koina. 29Tem manim ulaulam iyalopwanowo ukasigabaen. Inamwanamwa tem yom yabo isibayanaewo kutomgabaen, tabu yom meuloina ugagabaen mayau wedowedolina koina. 30Besiele tabe tem nima ulaulam iyalopwanowo kutomgabaen. Inamwanamwa tem yom yabo isibayanaewo kutomgabaen, tabu yom meuloina ugagabaen mayau wedowedolina koina.</div><div class="s">Inawase kaiwena</div><div class="r">(Madiu 19:9; Malika 10:11-12; Luka 16:18)</div><div class="p"> 31Mosese ana loina iwalo besiele bwaite, &#8216;Yaiya tem nuwanuwana wainena iinawaseyan, baguna inawase letana ileleyatalu kabo iwolena sinene koina yakato iinawaseyanako.&#8217; 32Na yau yawalo kolimiu, tem tomo wainena iganawali sowasowana wainena iinawaseyan. Na tem nige igaganawali nige sowana iinawaseyan kaiwena tem wainena isikotanan kani wainenane ikasole-panaisi, na taune ana pwanoli kaiwena wainena iyadidiga ilau yo saugana sinene ikasole-panaisi iya iyamala sine ganaganawalina. Besiele tabe tem tau yabo sinene ikasolanan ee iya tabe tau ganaganawalina.</div><div class="s">Yeisu kawalulu-sae mumugana ikawa-naenae-yani</div><div class="p"> 33Na kwabenalan yoi Mosese ana loina tomo bagubagunali kolili besiele bwaite, &#8216;Tabu am kawalulu Yaubada manna mena kusosokeli, na uginaulili.&#8217; 34Na yau yawalo kolimiu, tabu sauga yabo ukakawalulu-sae bulibuli mena, tabu kuba, &#8216;Kagu lulu bulibuli kaiwena Yaubada ana kaba miya bwaine koina.&#8217; 35Tabu kuba, &#8216;Kagu lulu yanuwa yaulina kaiwena kaena kaba peina bwaite.&#8217; Tabu kuba, &#8216;Kagu lulu Yelusalema kaiwena kin lalakina ana yanuwa iya.&#8217; 36Tabu ukakawalulu kulukulum koina kaiwena nige sowasowana kuboma itom yabo kulukulum mena kana koleya kubui nuwana imayale o iduba. 37Na iyamo tem ginauli yabo walo yawasosi kuba, &#8216;O.&#8217; Na tem nigele kuba, &#8216;Nigele.&#8217; Tabu am walo kueetulan kaiwena walo-etulan ilaomaya Seitani koina.</div><div class="s">Tabu naenaena kwayayamaisa</div><div class="r">(Luka 6:29-30)</div><div class="p"> 38Kwabenalanako Mosese ana loina bwaite, &#8216;Tem tomo yabo kanakava manna kaigeda isibayanae maisana iya tabe manna kaigeda isibayanae. Tem kanakava mwakana kaigeda ikoyabeku, maisana tabe mwakana kaigeda ikoyabeku.&#8217; 39Na yau yawalo kolimiu, tem tomo yabo iginauli naenaena koliwo, tabu kuyayamaisa. Tem tomo yabo papalim ulaulam mena ikoi, kabo kutagelakeile papalim gegebam kuwolena iunui yoi. 40Besiele tabe tem tomo yabo ipeiwo yatala mena yo yakato kam kwama ikalai, ee kuwolena yo tabe kam kabobo kuwolena besiele. 41Tem tomo yabo iyadidigao na ana gogo ukele-sagui kwalau yanuwa yabo koina ilonamwayagiwo kutalamwagiwo tabe ukele-sagui yoi kwalau yanuwa yaboyoi koina. 42Tem tomo yabo ginauli yabo ikawanoiyan koliwo kuwolena koina. Tabe tem tomo yabo am gogo yabo ikawanoiyan yakato naga iyapileyoi koliwo tabu kununuwai.</div><div class="s">Kami tokalomagigiliwo kwamulolo kolili</div><div class="r">(Luka 6:27-28,32-36)</div><div class="p"> 43Na kwabenalan yakato tomo bagubagunali siba, &#8216;Ami eliyamwao kwamulolo kolili, na kami tokalomagigiliwo wakalomagigi-lagili.&#8217; 44-45Na yau yawalo kolimiu, kami tokalomagigiliwo kwamulolo kolili yo siya siyakamkamnamiu wakawanoi kaiweli, na mesabana komiu Tamamiu bulibuli mena natunao. Kaiwena iwalo dabwelo imwalisae yo imayale tomo naenaeli yo tomo namwanamwali kolili, yo tabe galewa iyawasa siya mumugali dudulaina yo siya mumugali naenaeli kolili. Yaubada ana mulolo meuloila takele-toyawai. 46Na tem kamikavaomo kwamulolo kolili nige sowasowana maisamiu Yaubada koina kwalobai, kaiwena tonaenaeli besiele takesi kali totano ali mulolo besiele komiu ami mulolo kamikavaomo, sibomamo simulolo kolili. 47Yo tem kamikavaomo wakawatoki kolili, gubesi ana namwanamwa? Nuwana nigele, kaiwena siya nige tomeli siginauli besiele bwaite. Ilonamwayagimiu tem kami tokalomagigiliwo wakawatoki kolili tabe kaiwena komiu Yaubada ana tomoyao. 48Wagite-kalatagimiu yakato tem sauga meuloina komiu mumugamiu meuloina inamwanamwa besiele Tamamiu bulibuli mena mumugana inamwanamwasosi.</div>
 </div>
 </div>
</div>

Yeisu boda lalakina igitaili kabo ilau ikawasae koya mena yo imiyasio. Ana tobenaliyao silaoma simiya-takikilan, kabo iyatubu iyakayakatai kolili yo bwaite besiele iba, “Siya tonuwalobi sikatai yaluyaluwali sibubutuma, Yaubada iwalo-muloloili yo Yaubada ana kaba loina kani silobai. Siya ali toboita kana katekamkamna yo kana nuwanae kateli mena Yaubada iwalo-muloloili yo kani ikabi-yanuwadaumwalili. Siya tonuwalobi yo mumugali bigana, Yaubada iwalo-muloloili. Ana waloyameli yanuwana kani silobai. Siya nuwanuwasosili tem mumugana namwanamwana sikalai kateli mena, besiele toguliyam yo togalomagu nuwanuwali kan yo waila, Yaubada iwalo-muloloili. Kani mumugana namwanamwana koina yaluyaluwali iloyapowonli. Siya kalikavao sikatekamkamna-yagili yo ali naenaena kolili sinuwatu-pwaikili Yaubada iwalo-muloloili. Kani ikatekamkamna-yagili yo inuwatu-pwaikili. Siya kateliyao nige sibibiki Yaubada iwalo-muloloili. Kani Yaubada sigitai. Siya tokabi-yanuwa-daumwali Yaubada iwalo-muloloili. Kani ikawa-natu-wagili. Siya kalomagigili koina kamkamna lalakina silobai mumugana namwanamwana kaiwena Yaubada iwalo-muloloili. Yaubada ana kaba loina kani silobai.
Tem tomo sisinalimiu yo sikawa-naenae-yagimiu yo siyakamkamnamiu esagu kaiwena Yaubada kani iwalo-muloloimiu. Kwayaliyaya lalakina kaiwena maisamiu lalakina iyaele bulibuli mena kaiwena palopitao bagubagunali siyakamkamnali besiele komiu.


Komiu ami paisowa yanuwa yaulina mena besiele kalita ana paisowa. Tem ana kaiwe yo kamnana imwawasi nige sowasowana taula-kalikalita yoi. Takatai nige ana paisowa ipapagan kabo tagabaen yo tomo siutu-gwalagwalai. Kabo wagite-kalatagimiu tabu komiu besiele kalita naenaena, sauga meuloina kwatolo kaiwe me ami meli Yaubada koina. Komiu besiele mayale yanuwa yaulina mena. Tem yanuwa yabo imiyamiya koya pwatana mena kani tomo meuloili sigitai, nige sowana ikeno-wadam. Nige sauga yabo tomo mayale sigabu kabo gulewa sikalai yo mayalene sikopwaiki. Kani sipei teibeli pwatana mena kabo mayalena mena nume kana tomiya meuloili simayale. Besiele tabe komiu, ilonamwayagimiu tem ami mayalene, bwaimwana mumugamiu namwanamwana, iwedowedoli tomo manli mena na mesabana ami paisowa namwanamwana sigitai na Tamamiu bulibuli mena esana sitobalan.”

Tabu kwanunuwatui yakato yalaoma na Mosese ana loina yo palopitao ali yakayakatai yakele-gabaegili. Nigele. Yalaoma yakato ginauli meuloina beyabeyana siwalowegiliko siyamala yawasosi. Yawalo yawasosi kolimiu, kanasiga bulibuli yo yanuwa yaulina naga kani simwawasi nige sowasowana loina ana walo yabo kikiuna ikwalalele kanasiga loinane meuloina Mosese ilelelene iyamala yawasosi. Yaiya tem loina kikiuna yabo ilikwai yo tomo tupwaliyao iyakenayagili siginauli besiele, tomone esana Yaubada kani ipeiyatalu ana kaba loina koina. Na yaiya loina meuloina ibenalagili yo tomo iyakataili besiele, kabo esana Yaubada kani ikeleisinan ana kaba loina koina. Na yawalo kolimiu tem ami obiga nige Palisi yo loina kana toyakayakatai ali obiga inanamwanamwa-gabaen nige sowasowana kwalusae Yaubada ana kaba loina koina.

Wakataiyako, tomo bagubagunali ali sauga mena siyakayakatai besiele bwaite, ‘Tabu tomo taunuyamate, yaiya tem tomo iunuyamate kani maisana ilobai.’ Na yau yawalo kolimiu, yaiya imunamunai kanakava koina kani maisana ilobai. Yaiya kanakava ikawa-naenae-yani kani Yudiya toloinao siyatalayan, na yau yawalo kolimiu, yaiya iwaloba, ‘Kulukulum gaibuna’ iya ilalau kaba silae koina yo iyaele mayau wedowedolina salina mena. Kabo tem kulaoma nume tapwalolo koina nuwanuwam am mulolo kuwolena Yaubada koina, bwaine koina kunuwatu-kalatan yakato kamkava imunamunai koliwo ginauli yabo kaiwena, am mulolo kupei kaba pwaoli salina mena yo kulau naga mekamkava kwalolabin yo wakawa-elieliyam yoi, muli mena kabo kupileyoima na am mulolo kuwolena Yaubada koina. Tem tomo yabo iyakewaiwo yo nuwanuwana iyatalayagiwo, mwayamwayau kutonan kaiwe na mekamkava kwayadudulai. Tem nige sowasowana, kutonan yoi kamwasa mena na tem kuyadudulai na mesabana tabu ilalawagiwo kaba yatala koina kisi bwaine koina sipeiwo toyatala koina kabo toyatala ipeiwo pilisiman nimali mena na sipei-luseyagiwo deli mena. Yawalo yawasosi koliwo, tem sipei-luseyagiwo deli mena, nige sowana kuyawatagili kanasiga kam yaga meuloina kuyamaisaoli.

Na kwabenalan Mosese ana loina bwaite, ‘Tabu kamkava wainena uganaganawali koina.’ Na yau yawalo kolimiu, yaiya tem sine yabo imankulakulai nuwanuwana sikeno iya katena mena iganawaliko sauganane koina. Tem manim ulaulam iyalopwanowo ukasigabaen. Inamwanamwa tem yom yabo isibayanaewo kutomgabaen, tabu yom meuloina ugagabaen mayau wedowedolina koina. Besiele tabe tem nima ulaulam iyalopwanowo kutomgabaen. Inamwanamwa tem yom yabo isibayanaewo kutomgabaen, tabu yom meuloina ugagabaen mayau wedowedolina koina.


Mosese ana loina iwalo besiele bwaite, ‘Yaiya tem nuwanuwana wainena iinawaseyan, baguna inawase letana ileleyatalu kabo iwolena sinene koina yakato iinawaseyanako.’ Na yau yawalo kolimiu, tem tomo wainena iganawali sowasowana wainena iinawaseyan. Na tem nige igaganawali nige sowana iinawaseyan kaiwena tem wainena isikotanan kani wainenane ikasole-panaisi, na taune ana pwanoli kaiwena wainena iyadidiga ilau yo saugana sinene ikasole-panaisi iya iyamala sine ganaganawalina. Besiele tabe tem tau yabo sinene ikasolanan ee iya tabe tau ganaganawalina.

Na kwabenalan yoi Mosese ana loina tomo bagubagunali kolili besiele bwaite, ‘Tabu am kawalulu Yaubada manna mena kusosokeli, na uginaulili.’ Na yau yawalo kolimiu, tabu sauga yabo ukakawalulu-sae bulibuli mena, tabu kuba, ‘Kagu lulu bulibuli kaiwena Yaubada ana kaba miya bwaine koina.’ Tabu kuba, ‘Kagu lulu yanuwa yaulina kaiwena kaena kaba peina bwaite.’ Tabu kuba, ‘Kagu lulu Yelusalema kaiwena kin lalakina ana yanuwa iya.’ Tabu ukakawalulu kulukulum koina kaiwena nige sowasowana kuboma itom yabo kulukulum mena kana koleya kubui nuwana imayale o iduba. Na iyamo tem ginauli yabo walo yawasosi kuba, ‘O.’ Na tem nigele kuba, ‘Nigele.’ Tabu am walo kueetulan kaiwena walo-etulan ilaomaya Seitani koina.


Kwabenalanako Mosese ana loina bwaite, ‘Tem tomo yabo kanakava manna kaigeda isibayanae maisana iya tabe manna kaigeda isibayanae. Tem kanakava mwakana kaigeda ikoyabeku, maisana tabe mwakana kaigeda ikoyabeku.’ Na yau yawalo kolimiu, tem tomo yabo iginauli naenaena koliwo, tabu kuyayamaisa. Tem tomo yabo papalim ulaulam mena ikoi, kabo kutagelakeile papalim gegebam kuwolena iunui yoi. Besiele tabe tem tomo yabo ipeiwo yatala mena yo yakato kam kwama ikalai, ee kuwolena yo tabe kam kabobo kuwolena besiele. Tem tomo yabo iyadidigao na ana gogo ukele-sagui kwalau yanuwa yabo koina ilonamwayagiwo kutalamwagiwo tabe ukele-sagui yoi kwalau yanuwa yaboyoi koina. Tem tomo yabo ginauli yabo ikawanoiyan koliwo kuwolena koina. Tabe tem tomo yabo am gogo yabo ikawanoiyan yakato naga iyapileyoi koliwo tabu kununuwai.


Na kwabenalan yakato tomo bagubagunali siba, ‘Ami eliyamwao kwamulolo kolili, na kami tokalomagigiliwo wakalomagigi-lagili.’ Na yau yawalo kolimiu, kami tokalomagigiliwo kwamulolo kolili yo siya siyakamkamnamiu wakawanoi kaiweli, na mesabana komiu Tamamiu bulibuli mena natunao. Kaiwena iwalo dabwelo imwalisae yo imayale tomo naenaeli yo tomo namwanamwali kolili, yo tabe galewa iyawasa siya mumugali dudulaina yo siya mumugali naenaeli kolili. Yaubada ana mulolo meuloila takele-toyawai. Na tem kamikavaomo kwamulolo kolili nige sowasowana maisamiu Yaubada koina kwalobai, kaiwena tonaenaeli besiele takesi kali totano ali mulolo besiele komiu ami mulolo kamikavaomo, sibomamo simulolo kolili. Yo tem kamikavaomo wakawatoki kolili, gubesi ana namwanamwa? Nuwana nigele, kaiwena siya nige tomeli siginauli besiele bwaite. Ilonamwayagimiu tem kami tokalomagigiliwo wakawatoki kolili tabe kaiwena komiu Yaubada ana tomoyao. Wagite-kalatagimiu yakato tem sauga meuloina komiu mumugamiu meuloina inamwanamwa besiele Tamamiu bulibuli mena mumugana inamwanamwasosi.

Słuchaj Madiu 5