लुका 22
22
1ओहाङःसैको ओउः यहुदीलम्कोः च्योल्ओ त तोओ छ्यात्कोः दीन् दाह्खेःआ। ओउः च्योल्ओ दीन्हाङः यहुदीलम्इ फोमालो लाङ् जेःओ जवआकानी। 2ओउः बेलाहाङःपाय् ओउः ताङ्ह्ओ पुरोहीत्लम्मा धर्मा स्यान्ओमयःइमा येसुकायः अरुइ चीःमाःत चुम्ती सात्सा बोङःनीतो इ भोस् जाङ्ह्तोक्हाङः येसुकायः नाःतो मान्तालम्इ सायःती मुओ त झ्यान्ते ओउः सायःती हुम्ओ मान्तालम्इ च्यवःओ बेलाहाङः येसुकायः चुम्सा रैआकाय्।
3ओहाङःसैको सैतान्इ यात्चाक् येसुकोः बारजन छ्युङ्ह्ओमयः यहुदा इस्करीयोत् त तोओकायः ल्हुङ् पेमालो हायःसा होम्आथै। 4सैतान्इ ओउःकोः ल्हुङ् होम्आक्तीको यहुदापाय् ओउः ताङ्ह्ओ पुरोहीत्लम् अरु मन्दीर्कोः सीपाहीलम्कःताङ्मा आल्ती “येसुकायः नीङ्कःताङ् गत हायःती दाक्ती ल्हाचाङः” त दाय्ह्ती ओउःमयःकुस् नोःकाय्आकाय्। 5इत नोःकाय्तोक्हाङः ओउःमयः आन म्रोतीलेः “लौ उया येसु दाक्याकायः ङीइ दाक्झ्याङ्कोः पैसा नाःतो बयःनेःनाङ्सु” त दाय्ह्ती तोआथै। 6ओहाङःसैको उया यहुदापाय् ओउःमयःकोः कुरा ग्याती आल्ती येसुकायः अरुइ चीःमाःत लात्ती दाक्सा बोङःआकान्।
7ओहाङःसैको ओउः फोमालो लाङ् जेःओ ङ्हाकोः दीन् दाह्आ। ओउः दीन्पाय् “च्योल्ओ दीन्” त तोओ खेःतो। ओउःनम् दीन्हाङः यहुदी मान्तालम्इ भेदाकोः चोः सात्सा जवनानी। 8ओउः दीन् दाह्ती झ्यान्ते छ्यात्कोः भोस् चन्तायःसाकायः येसुइ पत्रुस् युहना नीस्चाक्कायः गोत्ती “इ च्योल्ओ दीन्कोः भोस्कायः चन्तायःलाङ् आल्ज दा” त दाय्ह्ती येसुइ तोती ल्होक्आथाच। 9“लौ उया इ भोस्पाय् ङी गाःहाङः आल्ती चन्तायःती जाङ्ह्नाङःचु ती” त दाय्ह्ती व्हत्चुतो 10“लौ नीङ्जी सहर्ताङ् पोक्लाङ् आल्आक्ज। ओहाङः पोक्ती दाह्आक्तीको यात्चाक् पोम्हाङः तीः लात्ओ गोय्चोः मान्ताइ नीङ्जीकायः क्रुस्तेःनाःज ओउःकायः गुल्ह्जु दा। ओउःकायः गुल्ह्ती गाव्खेलो कीम्हाङः ओउः मान्ता पोक्नाः ओउः कीम्हाङः पोक्ती कीम्कोः आपाकायः 11‘ “लौ ङाइमा ङाकुस् वाह्ओमयःइमा गाव्खे कोथाहाङः तेन्कोः च्योल्ओ दीन्कोः भोस् जेःसा दोःनाङी” त दाय्ह्ती व्हत्साकायः गुरुइ ङीची नीस्चाक्कायः ल्होक्आताङःच’ त दाय्ह्ती तोजु दा। 12एत व्हत्ती तोआक्तीको ओउः कीम्कोः आपाइ त्यावःअकोः होल्ह्ओ कोथा छ्यानःतेःनाःज। ओउः कोथाहाङः सीत्लम् तैबल्लम् सबै मुनाः। ओहाङः ङीकायः भोस् चन्तायःजु दा” त दाय्ह्ती येसुइ तोती ल्होक्आथाच। 13ओहाङःसैको ल्होक्आक्तीको ओउः नीस्चाक् आल्ती येसुइ ङ्हासै तोओलो लेखालेः ओउः कोथा च्यवःआकाचु। ओहाङः ओउः नीस्चाक्इ भोस् चन्तायःती जाङ्ह्आकाचु।
14एत चन्तायःती खाय्आक्तीको ओउः भोस् जेःसा बेलाहाङः येसु ओउःकोः लयःइ छ्युङ्ह्ओमयःकुस् ओउः कोथाहाङः भोस् जेःलाङ् दाह्ती वाङ्आकाय्। 15ओउःमयः भोस् जेःसाकायः च्युङःती मुतोक्हाङः “लौ ङा लीह्सीःओ च्यवःसा ङ्हासैपाय् नीङ्कुस् इ भोस् जेःसा आन झाक्नाङः। 16दोङ्सी दाय्ह्भनाङ् इ परमेस्वर्कोः राजीकोः कुरा पेतो स्याव्धाङ्माखाहाङः इ भोस् ङाइ फेरीलेः जेःङल” त दाय्ह्ती येसु दाय्ह्आ। 17ओहाङःसैको येसुइ धाक्सायःकोः तीःमा मानाहाङः रोत्ती परमेस्वर्कायः “च्युता” त तोती ओउः धाक्सायःकोः तीः सबैकायः बयःआकान् “लौ नोह्न इ वेःती तुङ्नु दा। 18दोङ्सी दाय्ह्भनाङ् द्याह्हाङःसै परमेस्वर्कोः राजी दाह्माच्युक्हाङः धाक्सायःकोः तीःपाय् ङाइ तुङ्चाङः जुगु” त दाय्ह्ती येसुइ तोआथास। 19ओहाङःसैको लाङ् रोत्ती परमेस्वर्कायः “च्युता” त तोती ओउः लाङ् फन्ह्ती सबैकायः “लौ इपाय् ङाकोः नीङ्कायः बयःओ आङ् लेःआः। लोने ङाकोः कुरा गीलसाकायः इत हायःनु दा” त दाय्ह्ती येसुइ तोआथास। 20ओहाङःसैको जेःती द्योक्आक्तीको येसु मानाहाङः धाक्सायःकोः तीः रोत्ती “लौ इपाय् ङाकोः वयः लेःआः। ङाकोः वयःपाय् नीङ्कायःलेः त्युर्तेःनै। त्युर्धार्नालेः परमेस्वर्इ तोती गम्ओ रौ कुरापाय् ‘लोने जुगाङ् स्याव्नाः’ त छ्यानःओ लेःआः बा। 21लौ ङाकायः दुस्मान्ताङ् दाक्सा बोङःओ चाक्पाय् देङी ङाकुस्लेः जेःती मुतेःनै। 22ङा ओउः मान्ताकोः चोः त तोओपाय् परमेस्वर्इ ङ्हा तोओ लेखालेः सीलाङ् आल्सा खेःतो। ओउःत स्याव्सा खेःलेःतो ओउः ङाकायः सात्सा दाक्ओ मान्ताकायःपाय् लोने गुच्युक् पेमालो स्याव्जेःनाः बा” त दाय्ह्ती येसुइ तोआथास। 23येसु इत दाय्ह्ओ सायःती ओउःकुस् मुओलम् लयःमयःकुस् नोःकाय्ती “इत पेमालो हायःसा बोङःओ मान्तापाय् ङीकःगन सुखेलो तय्ही” त दाय्ह्ती व्हत्काय्आकाय्।
24ओहाङःसैको “लौ ङीपाय् सुखेलो अरुसै ताङ्ह्लेःनाः” त दाय्ह्ती ओउः बारजन येसुइ छ्युङ्ह्ओमयः लयःमयःकुस् काय्काय्आकाय्। 25ओउःमयः काय्काय्ओलेः मुनै त येसुइ चीःती “लौ यहुदी खेःमालो मान्ताकोः राजालम्इपाय् लयःकोः मान्तालम्कायः ज्योङःतोलेः गानाक्तीलेः तोनानी फेरी ओउःत गानाक्ती तोओ ताङ्ह्ओ मान्तालम्कायः ओउःमयःकोः मान्तालम्इ ‘ङीकायः पेतो स्यास्ओ मान्ता’ त दाय्ह्ती तोसा खेःनै। 26नीङ्खेपाय् ओउःत ताङ्ह्ओ मान्तालो लेखालेः जाङ्ह्लाम्। नीङ्कःहाङः सुतेः ताङ्ह्ओ मुलेःनाः ओउःखे मीतो स्याव्पाः। सुतेः अरुकायः स्यालःओ मान्ता लेःआः ओउःखे अरुकोः नोकरी स्याव्पाः। 27सुखे ताङ्ह्ओलेः दाय्ह्सा ओउः जेःगा दोल्कावःओ बयःओ नोकरीया जेःगा त्याक्ती जेःओ मालीक्या। जेःगा त्याक्ती जेःओ मालीक्पाय् नोकरीसै ताङ्ह्लेःनाः त जवतेःनानी माःर। ओउःत नीङ्खे हायःतेःनानी ङाखेपाय् नीङ्कोः नोकरीलेः स्याव्ती मुनाङः। 28ङाइ लीह्सीःओ च्यवःओ बेलाहाङः नीङ्खेपाय् ङाकुस् मुओ खेःतेःइतो ङाकायःपाय् फेतेःनीली 29ओउःत झ्यान्ते गतलो ङाकोः परमेस्वर् आपाइ ओउःकोः राजीहाङः ङाकायः हुकुम् बयःसा ग्वम्लेः बयःलेःआताङः ओउःतलेः ङाकोः राजीहाङः ङाइ नीङ्कायः राजालो स्याव्ताक्नेःनाङ्स। 30ओहाङःसैको नीङ्पाय् ओहाङः ङाकुस् जेःती तुङ्ती मुसालेः दोःतेःनै। राजाकोः थाव्लम्हाङः च्युङःती नीङ्इ इस्राएल्कोः बार थर्लम्कायः नीङ्इ राजालो लेखालेः ओउःमयःकोः कुरा सायःती तात्सामा दोःतेःनै” त दाय्ह्ती येसुइ ओउःकुस् जेःती मुओलम्कायः तोआथास।
31ओहाङःसैको सीमोन् पत्रुस्कःताङ् ल्हेःती “लौ सीमोन्य राहाङः क्राप्ती वाय्सा धान्ह्लो लेखालेः सैतान्इ नीङ्लम्कायः ङाकःसै वेङ्ती वाय्सा बोङःतेःइतो 32नाङ्कायः ङाइ परमेस्वर्कः तेती ‘इ सीमोन्कायः पेतोलेः ङ्हाम्ताक्जेःउ दा’ त दाय्ह्ती तोआलाङः ओहाङःसैको लोने नाङ् ङाकःताङ् ल्हुङ् द्यान्ह्ओ त खेःओ नाङ्कोः साथीलम्कायः होम्ती ग्रमःत मुताक्उदा” त दाय्ह्ती येसुइ तोआकान्। 33“अ प्रभुया ङा नाङ्कुस् झ्याल्खानहाङः थुनती मुसामा ग्यालेःनाङः माःहै ङा नाङ्कुस् सीसामा ग्यालेःनाङः बा” त दाय्ह्ती सीमोन् पत्रुस्इ येसुकायः तोथातो 34“लौ पत्रुस् दोङ्सीलेः तोनेःनाङ् बा तेन् याह्दीङ्कोः पुह्वाः गोःधाङ्माखाहाङः नाङ्इ सुम् पेन्ह्कायःलेः ‘इ येसुकायः ङाइ जुगाङ्लेः चीःङल’ ततेः माःत्याङ्ती तोतेःनौ बा” त दाय्ह्ती येसुइ तोआथै।
35ओहाङःसैको ओउः बार छ्युङ्ह्ओमयःकायः फेरीलेः तोती “नीङ्कायः ङाइ अनम्ह् ल्होक्ओ बेलाहाङः झोलामा पैसा लात्सा थैलोमा जुत्तामा ‘लात्लाम्’ त ङाइ तोनेःआलाङ्स ओउः बेलाहाङः नीङ् दोह्मा राह्तेःआकाय्या राह्तेःइलीया” त दाय्ह्ती येसुइ व्हत्आथास “दोह्मा राह्ङीली” त दाय्ह्ती ओउःमयः त्याङ्आकाय्। 36“लौ द्याह्पाय् नीङ्कोः थैलो झोला मुनाः त खेःया ओउःपाय् नीङ्कुस् लात्ती आलःनु। माः रैस नीङ्कोः तरवाल् नाःल त खेःया नीङ्कोः क्रमःनाय् वीनःती तरवाल् लेःनु दा। 37दोह् हायःती दाय्ह्सा ओउः उय्ह्लेकोः आखरःहाङः लेखओ ङाकायः तोओ कुरापाय् द्याह् ताप्तो स्याव्सा खेःनाः ‘ओउः मान्ताकायःपाय् पेमालो मान्तालम्लो लेखालेः न्युम्ह्ताक्नाःथै’ त दाय्ह्ती दाय्ह्ओ ङाकायः लेखती मुलेःनाः। ओउः कुरापाय् द्याह् ताप्तोलेः स्याव्नाः बा” त दाय्ह्ती येसु तोआथास। 38ओउःत तोआक्तीको “लौ प्रभु योउ दा ङीकुस् नीस्ज्योः तरवाल् मुलेःनाः” त दाय्ह्ती ओउःकुस् मुओलम्इ छ्यानःती तोआकानी। “लौ छ्यो इच्युक्पाय् स्याव्लेःनाः” त दाय्ह्ती येसु दाय्ह्आ।
39ओहाङःसैको इत दाय्ह्आक्तीको येसुपाय् ओउः कोथासै ग्ल्युङ्ह्ती लयः छ्युह्ती दाह्ओ जैथुन् त तोओ बुम्ताङ् आल्आ। ओउःकुस् वाह्ओमयःइ ओउःकायः गुल्ह्आथै। 40ओहाङः दाह्आक्तीको “लौ परमेस्वर्कायः ‘ङीकायः रेव्तो जाङ्ह्साकायः ताक्तेःचाःताङी’ त दाय्ह्ती तेती तोनु दा” त दाय्ह्ती येसुइ ओउःकुस् वाह्ओलम्कायः तोआथास। 41तोआक्तीको ओउःमयःकायः सबै फेती बाङ् आप्ती दाह्जम्च्युक् लोक्तो येसु लयःकुस् आल्ती ओहाङः घ्रुस्ती बाःआक्तीको परमेस्वर्कायः तोआकान्। 42“अ आपाय नाङ् ग्यातेःनाः त खेःया इ आन लीःओ भारी ङाकःसै त्याक्ची दा। इत ङाइ तेती तोलेःनाङ्तो ङा झाक्ओखे खेःल नाङ् लयः झाक्ओखे जाङ्ह्उ दै” त दाय्ह्ती तोआकान्। 43इत तोआक्तीको लाङ्कासै यात्चाक् परमेस्वर्कोः ल्होक्ओमयः थाती येसुकःताङ् वाङ्ती ल्युङ्ह्साकायः ग्रमःत स्याव्ताक्आथै। 44येसुपाय् ल्हुङ्हाङः आन लीह्ती झ्यान्ते परमेस्वर्कः न्हाङ्तोलेः तेती तोआकान् तोतोक्हाङः ओउःकोः जेल्ह्सै वयःलो लेखा ल्हप्रतीः थाती साःताङ् त्योपोती ग्लेःआ। 45ओहाङःसैको परमेस्वर्कायः तोती दप्आक्तीको उया येसु चीङ्ती लयःकुस् वाह्ओमयःकःताङ् द्यान्ह्ती दाह्ती ओउःमयः लीह्ओइ ह्र्याम्ती झ्यान्ते एनःतीलेः मुओ च्यवःआकान्। 46“नीङ् दोह् हायःतीतेः एनःतीलेः मुतेःआकाय्। लौ च्योक्ती परमेस्वर्कायः ‘ङीकायः रेव्तो जाङ्ह्साकायः ताक्तेःचाःताङी’ त दाय्ह्ती तेती तोनु दा” त दाय्ह्ती येसुइ तोआथास।
47ओउःत तोती मुमाकादे यात्चाक् ओउःकोः बारजन छ्युङ्ह्ओमयःपाय् यहुदा त तोओइ नाःतो हुम्ओ मान्तालम्कायः स्यालःती दाक्माआकान्। ओउःमयःकायः दाक्ती वानःआक्तीको यहुदाखे येसुकःताङ् वाङ्ती ओउःकायः राप्ओलो लेखा ग्रोम्आथै। 48इत ग्रोम्तोक्हाङः “अ यहुदाय ङा मान्ताकोः चोः त तोओकायः दुस्मान्लम् छ्यानःसा थेङा नाङ्इ ग्रोम्तेःनाःचीया” त दाय्ह्ती येसु तोथातो। 49ओहाङःसैको येसुकुस् मुओलम्इ “लौ इमयः येसुकायः चुम्सा बोङःनानी” त चीःती “लौ प्रभु ङीइ इमयःकायः तरवाल्इ पाल्नाङःसुया” त दाय्ह्ती येसुकायः व्हत्ती 50यात्चाक्इ लयःकोः तरवाल् ह्रीह्ती यात्चाक् प्रधान् पुरोहीत्कोः नोकरीकायः ङोय्दोकोः नोलेः ग्रेह्ती वाय्आकान्। 51येसुइ इत च्यवःती “लौ छ्यो इत हायःलाम्” त दाय्ह्ती ओउः नोकरी मान्ताकोः नो दीन्ह्ती स्याक्ताक्आथै। 52ओउः मान्ताकोः नो स्याक्ताक्आक्तीको येसुइ ओउःकायः चुम्लाङ् वाङ्ओ ताङ्ह्ओ पुरोहीत्लम्मा मन्दीर्कोः सीपाहीलम्कायःमा ल्हेःती “लौ ङा चोर् स्याव्ओलो लेखालेः नीङ्इ दङ्ग तरवाल् लात्ती ङाकायः चुम्सातेः बोङःतेःनेःनानाङ्सया। 53दीन्का दीन्पाय् नीङ्कुस् मन्दीर्हाङः मुझुङ्ङोतो ओउःतोक्खेहाङः ङाकायः चुम्तेःनाङ्सल इ नीङ्इ छ्युङ्ह्ओ च्याक्ओ बेलाखेहाङः वाङ्सातेः झाक्तेःनै द्याह् च्याक्ओहाङः वाह्ओलम्इ क्लीमःनानी” त दाय्ह्ती येसु दाय्ह्आ।
54ओहाङःसैको येसुकायः चुम्ती पानःती आलःती ओउः प्रधान् पुरोहीत्कोः कीम्ताङ् लात्ती वानःआकानी। येसुकायः आलःतोक्हाङः पत्रुस्इ लोने लोनेसै ओउःकायः गुल्ह्ती ओउः प्रधान् पुरोहीत्कोः आङ्गन्हाङः दाह्आ। 55ओहाङः दाह्ती पत्रुस्पाय् दर्बाल्कोः आङ्गन्हाङः पोक्ती वाङ्आक्तीको ओहाङःकोः नोकरीलम्इ म्हेः मुत्ती गारःती मुओ खेःतो। पत्रुस्मा ओउःमयःकुस् म्हेः गारःलाङ् च्युङःआ। 56ओहाङःसैको म्हेः गारःती मुतोक्हाङः पत्रुस्कायःपाय् म्हेःइ थोङ्ती झ्यान्ते यात्चाक् मोमःचोःइ ओउःकायः च्यवःती त्यास्ती योती “लौ इ मान्तामा येसुकुस् वाह्ओ खेःतो रैस” त दाय्ह्ती ओउः मोमःचोः दाय्ह्आ। 57इत सायःती पत्रुस् रैती “खेःल हौद्याङ् ओउःकायः ङाइ जुगाङ्लेः तय्ह्ङल बा” त दाय्ह्ती माःतीलेः त्याङ्आ। 58ओहाङःसैको देङेलोहाङः यात्चाक् अरु वाङ्ती पत्रुस्कायः च्यवःती तय्ह्आथै “लौ नाङ्मा यात्चाक् येसुकुस् वाह्ओमयः लेःतेःआः बा” त दाय्ह्ती ओउः मान्ता दाय्ह्आ। “खेःल बा ङापाय् ओउःमयःकोः खेःबाय्ङल” त दाय्ह्ती पत्रुस्इ फेरीलेः माःती त्याङ्आ। 59ओहाङःसैको यात् घन्ता स्याव्आक्तीको यात्चाक् अरु मान्ताइ पत्रुस्कायः च्यवःती “दोङ्सीलेः इपाय् यात्चाक् येसुकुस् वाह्ओमयःलेः खेःनाः ओउःमयःलो लेखा गालील अन्चल्सै वाङ्ओ लेःआः बा” त दाय्ह्ती तोउतो 60“नाङ्इ तोओपाय् ङाइ दोह्मा तय्ह्ङल बा” त दाय्ह्ती पत्रुस् त्याङ्ओआः त्याङ्ती नोःती मुमुबालेहाङः वाःमा गोःआ। 61येसुइ ल्हेःती पत्रुस्कायः योआकान् ओहाङःसैको येसुइ मेस्लो तोओ कुरापाय् “लौ तेन् याह्दीङ्कोः वाः गोःधाङ्माःखाहाङः ङाकायः ‘येसुकायः ङाइ तय्ह्ङल’ त नाङ्इ सुम् पल्ततेः दाय्ह्तेःनाः” त दाय्ह्ओ कुरा पत्रुस्इ गीलआकान्। 62इत गीलआक्तीको पत्रुस् बाहीरताङ् ग्ल्युङ्ह्ती आन ल्हुङ् लीह्तीलेः र्याःती आल्आ।
63पत्रुस्खेपाय् र्याःती वाह्ती आल्आ। ओउः येसुकायः चुम्ओ मान्तालम्खेइ येसुकायः हेला क्लाःतीलेः घान्आथै। 64हेला क्लाःतोक् बेलाहाङः येसुकोः मीक् बोमःआक्तीको ओउःकायः घान्ती “लौ नोःअ सुइ नाङ्कायः घान्तेःआ त तोताङी” त दाय्ह्ती व्हत्आकानी। 65ओउःकायः नाःतो अरु आन पेमालो कुरा नोःआकाय्।
66ओहाङःसैको न्याम् थोङ्आक्तीको यहुदीलम्कोः ताङ्ह्ओ मान्तालम्पाय् ओउः ताङ्ह्ओ पुरोहीत्लम्मा धर्मा स्यान्ओमयःमा सबैलम् यहुदीलम्कोः सभा कीम्हाङः हुम्लाङ् वाङ्आकाय्। हुम्ती वाङ्आक्तीको ओउःमयःकःताङ् येसुकायः वानःताक्आथै। वानःआक्तीको ओउःमयःकःहाङः चीङ्ताक्आक्तीको 67“लौ नोःअ नाङ्पाय् ओउः वाङ्सा खेःओ ख्रीस्लेःतेः खेःतेःनाःया खेःतेःलया त तोताङी दा” त दाय्ह्ती ओउःमयःइ व्हत्थातो “ङाइ तोचेःनाङ् त खेःयाकायः नीङ्इ ङाकायः ङ्हाम्तेःनाङ्सल। 68नीङ्कायः ङाखेइ व्हत्चाङ्स त खेःया ङाकायः नीङ्इ त्याङ्ती तोतेःनाङ्सल। 69द्याह्हाङःसै ओउः मान्ताकोः चोः त तोओपाय् सबैसै ताङ्ह्ओ परमेस्वर्कोः गुल्ह्दाङ् स्याव्ती ओउःकोः ङोय्दोहाङः च्युङःती मुलेःनाः” त दाय्ह्ती येसु दाय्ह्आ। 70“लौ उया नाङ्पाय् परमेस्वर्कोः चोःलेःतेः खेःतेःनाःया आने” त दाय्ह्ती ओउः हुम्ओ मान्तालम्इ व्हत्आथै। “नीङ्इ तोओलो लेखालेः ओउःतलेः खेःनाङः” त दाय्ह्ती येसु त्याङ्लेःआ। 71“लौ उया अरु गाल्तुम्ती नोःओ मान्तालम्इ सायःसा परल। ओउःइ लयःकायःलेः लयःइलेः गाल्तुम्ओ कुरा ङीइ सायःआतय्ह्नी रैस” त दाय्ह्ती ओउःमयः लयःकुस् नोःकाय्आकाय्।
Currently Selected:
लुका 22: CDM93
Tya elembo
Share
Copy
Olingi kobomba makomi na yo wapi otye elembo na baapareyi na yo nyonso? Kota to mpe Komisa nkombo
© 1993 Wycliffe Bible Translators Inc., All Rights Reserved.