MATIUS 5
5
Nasi su wul᷊ure
1Su tempo ngi Yesus nakawua taumata maul᷊i, i Sie nusumaka sarang wul᷊ure. Suapang i Sie nukumaiang, apang tumatuhu-E nusumandighi si Sie, 2bou e'e i Sie nanita nanintiro si sire:
Karal᷊uasi kahingang
(Luk. 6:20-23)
3“Karal᷊uasi su taumata ko nakapundang watangenge seng tamakakanoa dang kitang muharapi su Mawu sisane;
I sire e'e seng nirekeng umat u Mawu Ruata!
4 #
Yes. 61:2
Karal᷊uasi su taumata ko masusa naunge;
Mawu Ruata sarung muhibori si sire!
5 #
Mzm. 37:11
Karal᷊uasi su taumata ko masana naunge;
Mawu Ruata sarung mupakariadi kiroung-E si sire!
6 #
Yes. 55:1-2
Karal᷊uasi su taumata ko pia kaoe su naunge mo mukoa ko i kao u Mawu Ruata;
Mawu Ruata sarung mupakatuhu kao i sire!
7Karal᷊uasi su taumata ko kumindaghi taumata kowal᷊inge;
Mawu Ruata l᷊ai sarung kumindaghi si sire!
8 #
Mzm. 24:3-4
Karal᷊uasi su taumata ko bursi naunge;
I sire sarung makakiral᷊a Mawu Ruata!
9Karal᷊uasi su taumata ko mukoa purarame su tal᷊oarau
taumata;
Mawu Ruata sarung mangakungi sire musul᷊ungu manga ana-E!
10 #
1Ptr. 3:14
Karal᷊uasi su taumata ko mutatahangu papahang ual᷊ingu mukoa kao u Mawu Ruata;
i sire seng nirekeng umat u Mawu Ruata!
11 #
1Ptr. 4:14
Karal᷊uasi si kumu boko i pakamea, i pahangeng dang l᷊ai hinakaneng ual᷊ingu Ia. 12#2Taw. 36:16; Wuk. 7:52Manga nabi ko nuwiahi su horo i kumu seng nipahangeng kere'e l᷊ai. Pakal᷊uasite dingang pahul᷊iaghe, watu u kol᷊abo wawal᷊ise su sorga seng nisadia ngu Mawu Ruata si kumu.”
Asing dingang u kasasua
(Mrk. 9:50; Luk. 14:34-35)
13 #
Mrk. 9:50; Luk. 14:34-35 “I kumu ko asingu dunia. Boko asing makoa ko malele, apa mborong botonge i pakapuhari? Seng takoae guna nge, katewe i rume l᷊au i totokang u taumata.
14 #
Yoh. 8:12, 9:5 I kumu ko kasasua ngu dunia. Soa ko su wul᷊ure ta i kawuni. 15#Mrk. 4:21; Luk. 8:16, 11:33Takoa taumata ko mundiko sol᷊o, bou e'e sol᷊o itakatengu bunsari. I sie mambeng manimbo sol᷊o e'e su tampae, tadeau makasua sumanga taumata su l᷊al᷊ungu wal᷊e e'e. 16#1Ptr. 2:12Kere'e l᷊ai kasasuangu mambeng pasinang su tingo ngu taumata, tadeau i sire makawua apang kakanoau ko mapia, samuri nge mundalo si Yamangu su sorga.”
Tintiro hal᷊i u atorang u agama Yahudi
17“Kumbahang manika Ia sumongo tadeau mupakailangu torati Musa dingang tintiro ngu manga nabi. Ia ruminta wal᷊ingewe mupakailangu e'e, kateho tadeau mangal᷊enge ko kahingang i pakal᷊ahe. 18#Luk. 16:17Tinaungete! Su kal᷊iwuengu l᷊angi dingang u dunia mborong ene, simbau hurupi arako titiki ko kadiokange su l᷊al᷊ungu atorang e'e, ta i pakailang, boko kaul᷊i e'e mborong tanariadi!#5:18: boko kaul᷊ie tangkeng nariadi: arako su horo kaul᷊i u tatintiro ngu atorang e'e nariadi. 19Ual᷊ingu e'e, i sai ko l᷊umawang simbau bou kaul᷊i u atorang e'e, maning ko kadiokange, dang manintiro taumata kowal᷊inge pukoa l᷊ai kere'e, sarung makoa ko kadiokange, su tal᷊oarau umat u Mawu Ruata. Kitang, i sai ko tumuhu kaul᷊i u atorang e'e dang manintiro taumata kowal᷊inge pukoa l᷊ai kere'e, sarung makoa ko l᷊abo su tal᷊oarau umat u Mawu Ruata. 20Inau, putinaungte: I kumu tamakoa umat u Mawu Ruata boko tamakapal᷊iu si sire manga meteru agama dang manga tau Farisi su hal᷊i u mukoa kao u Mawu Ruata!”
Sasasa hal᷊i u wawal᷊uang
(Luk. 12:57-59)
21 #
Kel. 20:13; Ul. 5:17 “I kumu matitong i upungi kite pia tintiro kiri ie: Kumbahang mamate; i sai mamate, mambeng i hukung. 22Arawe su orasi i'i, Ia mangul᷊i si kumu, i sai muwawal᷊uang#5:22: i sai muwawal᷊uang: pirambau wohe horo: i sai-sai ko muwawal᷊uang takoae sabapie. su taumata ko wal᷊inge sarung i hukung dang i sai ko mundohang taumata kowal᷊inge, sarung i hukung su tingo ngu Pangadilangu Agama. Dang i sai mangul᷊i su taumata kowal᷊inge, tangaghi, hinonge i pandu su putungu naraka. 23Ual᷊ingu e'e, boko singkatau su tal᷊oara i kumu kapangonggo u sasumba su Mawu Ruata, bou e'e nakatinaung pia ko naturu naunge si sie, 24kenangko i sie panintang horo sasumbange e'e sutingo ngu tampau sasumba, bou e'e tamaiko purame dingang u tau e'e. Bou e'e i sie mbuhue botonge musul᷊e mangonggo u sasumba nge su Mawu Ruata.
25Boko pia taumata manarakangi kumu su pangadilang, puramete dingange pari mborong pia tempo suhoro muratingu pangadilang. Boko ta, tau e'e sarung manarakangi kumu su hakim, ko sarung manarakangi kumu su polisi. Bou e'e polisi sarung mutaho i kumu su tutupang. 26Dang tinaungete: I kumu nal᷊ahe seng tamakasuwang bou tutupang e'e, su horo u kaul᷊i u utangu masue mawaehi.”
Sasasa hal᷊i u mawuang
27 #
Kel. 20:14; Ul. 5:18 “I kumu matitong pia tintiro kiri'i: Kumbahang mawuang. 28Arawe su orasi i'i Ia mangul᷊i si kumu: i sai mutuhung singkatau kowawine su kao u ghisi, taumata e'e seng mawuang su kowawine e'e su l᷊al᷊ungu naunge. 29#Mat. 18:9; Mrk. 9:47Bokou matangu ko kuaneng makakoa dosa si kau, l᷊oi e dang rume'e mata e'e! Mapiang i kau kailangengu simbau bou bageangu badangu, sul᷊ungu we kaul᷊i u badangu i rume su l᷊al᷊ungu naraka. 30#Mat. 18:8; Mrk. 9:43Boko l᷊imangu ko kuaneng makakoa dosa si kau, potoe dingang rume'e l᷊ima e'e! Mapiang i kau kailangengu l᷊ima simbuka sul᷊ungu kaul᷊i u badangu masu su naraka.”
Hal᷊i u pusasindo
(Mat. 19:9; Mrk. 10:11-12; Luk. 16:18)
31 #
Ul. 24:1-4; Mat. 19:7; Mrk. 10:4 “Pia l᷊ai tintiro kiri i e: Manga taumata ko manindo kawinge, mambeng mungonggou surat talaki si sie. 32#Mat. 19:9; Mrk. 10:11-12; Luk. 16:18; 1Kor. 7:10-11Arawe su orasi i'i Ia muhabari si kumu: i sai manindo kawinge sumbal᷊i tawawine e'e tanawuang, makakoa kawinge e'e mawuang, boko kawinge e'e sau mukawing. Dang i sai ko mukawing dingang u tawawine ko nisindonge e'e, i sie l᷊ai mawuang.”
Hal᷊i u mutewa
33 #
Im. 19:12; Bil. 30:2; Ul. 23:21 “I kumu matitong i upungi kite pia tintiro kiri'i: Kumbahang l᷊umawang diandi. Apang ko seng nipudiandingu su tewa su saruang u Mawu Ruata, mang mambeng koatengu. 34#Yak. 5:12; Yes. 66:1; Mat. 23:22Arawe su orasi i'i Ia mangul᷊i si kumu: mambeng kumbahang-mbahang mutewa, maneng manibo l᷊angi, watu u l᷊angi ko katanakengu Mawu Ruata, 35#Yes. 66:1; Mzm. 48:3arako manibo tana, watu u tana ko tatotokangu l᷊aer-E; arako manibo Yerusalem, watu u e'e ko soangu Ratu ko l᷊abo. 36Kumbahang l᷊ai mutewa manibo timbou, watu u i kau sisane ngu tamakakoa mupakawira arako mupakaitung utau, maning kitang simbua. 37Mangkate pangul᷊i ‘Ore’ arako ‘Ta’ mapal᷊iu bou e'e asal᷊e ko bou setang.”
Sasasa hal᷊i u puwawal᷊isi
(Luk. 6:29-30)
38 #
Kel. 21:24; Im. 24:20; Ul. 19:21 “I kumu matitong pia l᷊ai tintiro i'i: mata ghaghantinge mata, isi ghaghantinge isi. 39Arawe su orasi i'i Ia mangul᷊i si kumu: kumbahang mamal᷊isi sakiunaung su taumata ko nukoa ko dal᷊ai si kumu. Boko taumata mameru pipiu ko kuaneng onggo l᷊ai pipiu ko kuihi. 40Dang boko taumata manarakangi kumu sarang tingo ngu hakim, dingang mangal᷊a laku'u, nggilete l᷊ai kakingkaengu si sie. 41Boko singkatau panguasa manihasa si kumu pamikul᷊i wawanenge singkilo raunge, nturie l᷊ai sarang duang kilo raunge. 42Boko taumata mundo manga apa si kau, onggol᷊e i sie. Dang kumbahang l᷊ai mupuhi su taumata ko pia pandunge mangirang manga apa si kau.”
Kumindaghiu sudu
(Luk. 6:27-28,32-36)
43 #
Im. 19:18
“I kumu matitong pia l᷊ai tintiro kiri i: Kindaghite manga ghawengu dang pubinsi su manga sudu u. 44Arawe su orasi i'i Ia mungl᷊i si kumu: kindaghite manga sudu u, dang kal᷊iomanenge manga taumata ko mutingkai si kumu, 45tadeau i kumu makoa ana i Yamangu su sorga. Watu u Mawu Ruata mupasinang matangutiti-E su taumata ko mapia dingang u su taumata ko dal᷊ai. I Sie mupakarasehi su taumata ko mukoa ko mutatahino dingang u su taumata ko mukoa ko tamutatahino. 46Watu u boko i kumu kitang kumindaghi u taumata ko kumindaghi i kumu, apa mangal᷊enge Mawu Ruata mambeng mamal᷊isi kakanoa u e'e? Wal᷊ingewe manga mananuntu balasteng mang l᷊ai mukoa kere'e? 47Dang bokou i kumu kitang mangadati su manga ghawengi kumu, apa we lebenge si kumu? Manga taumata ko wughangu Mawu Ruata mang l᷊ai nukoa kere'e! 48#Im. 19:2; Ul. 18:13I Amangu su sorga kumindaghi nasuku su kaul᷊i u taumata. I kumu mambeng kere'e l᷊ai.”
2014 Indonesian Bible Society (Lembaga Alkitab Indonesia)
