Matthieu 12
12
Yésʉs e metié mé á dwɛ̂ʼ móhó sábat wɨ́
(Marc 2.23-28; Luc 6.1-5)
1Ɨ́ tíl mélû yaá, Yésʉs bé le ompʉ́n bé, bé á be lɨ́ ecɨcɨɨ ɨ́ bipemé méde ɨ́ mimóhó mí sábat. Ádwií ɨ́ gúú móhó nɛ́ɛ: nza nzě mɛ̂r ómpʉ́n bé, bê nzě gɔ́na le enʉnʉa méde ɨ́ bipemé byaá, nzě deŋɔɔ. 2Jɔʼ óFarizyɛ̂n, bé á bee syɛ́ɛla yaá yɨ́, bê nzě lɛ́ɛ e Yésʉs ó: «Paá beě mpʉ ómpʉ́n bô dí esâ sá dí ajala le esyɛ́ɛ ɨ́ móhó sábat yɨ́!» 3Yésʉs nzě yala e bé ó: «Nzê bɨ̌n bé á bé aláǎ sá David á sâ ɨ́ jɔʼ nzâ á mɛ̂r bé e sɔ́má yé yɨ́ ɛ́? 4Nzê bɨ̌n bé agʉ́a ó, bé á si nî mpáh Nzyɛ̌m ɛ̌? Biblêr byé á nɛŋɔɔ lɨ́ edwě Nzyɛ̌m kûm bí, bé e boo David, bé á si bana nʉa byê, de. Mʉr ngwár ɨ́ sɔ́má yaá á bé ajala le ede byê, njɨ opara mé Nzyɛ̌m bé omér. 5Nkʉ̂ ntɔ̂ʼ, nzê bɨ̌n bé á bé aláa ɨ́ metié gá mɨ́ná ó, ɨ́ móhó sábat wɨ́wɛ̂h, opara o dí eséa ɨ́ mpáh Nzyɛ̌m bá, bé lɨ́ entaa étié é sábat, abánǎ dweŋɔɔ mébě ɛ̌? 6Nó mě lɛ́ɛ́ bɨ́n ó nɛ́ɛ: súm mɨ́ná dí gá yɨ̂, sɔ̂ʼ, yé ó wâ, dí ɨ́ buú bwaʼ, laǎ mpáh Nzyɛ̌m bɨ́n dí esêʼlě nɨ̌! 7Yé bé bɨ̌n bé á si gʉ́a mekǎn mé Nzyɛ̌m mâ: “Me lɨ́ ebuú gwɨ̂m ó, mpam, laa ótír bɨ́n dí edwe mé bá” nó, lɛ́ɛ́, bɨ̌n bé á bé adwe bʉ̂r o b'á be akúnwo e mpɨŋ bá mebě. 8Ebě, Mwân mé Mʉr ó dí njwɨ́ɨ sábat.»
Yésʉs lɨ́ etiʼ mʉ̂r ɨ́ móhó sábat
(Marc 3.1-6; Luc 6.6-11)
9Nó, jɔ̌ʼ Yésʉs á duho tɨ̂ʼ yɨ́, nye nzě tó nî ɨ́ nyʉ́ʉ́ mpáh minjɨʼla nyɔ́ɔ́. 10Tɨ̂ʼ ó nyé á bee nyʉ́ʉ́ mʉ̂r á be e mbô ɨ́ swâm swâm nyá. Nó bʉr o b'á be tɨ̂ʼ bá, bé á be ó lɨ́ esáǎ sá épur nyé e tɨ̂, bé nkʉ̂ dwe nyé mebě. Sâ yaá ó bé á dî e né ó: «Nzê metié gá mɨ́ná, mé kam ó, mʉr óbɛ̌m sáŋɔɔ dʉ̂m ɨ́ móhó sábat ɛ̌?» 11Yésʉs nzě yala e bé ó: «Mɨná páa jwɨʼ gá ó, mʉr ngwár ɨ́ sɔ́má yɨ́n, nyě e nteme gwár ɨ́ kpɔ́ŋ, nteme yaá tó lʉ́ŋa ɨ́ bɨ́ ɨ́ móhó sábat. Nzê mʉr waá óbe, ató pɛʼ yé ɨ́ bɨ́ yaá ɛ̌? Tʉ̂toʼó! 12Tó kœb ó, mʉr, nyě le odimé, laǎ nteme! Nó, etié gá lɨ́ná, lé akamle mʉ̂r lɨ́ esâ syɛ́ɛla mpâm ɨ́ móhó sábat.» 13Nye nzě lɛ́ɛ e mʉr waá ó: «Syɛ́mɨ́ɨ́ mbô.» Mʉr waá ntɔ̂ʼ syɛ̂m mbô, wé ntɔ̂ʼ sâ mbɨ̂mbɨá mpʉ waá gúú wé á be yɨ́.
14Nó ó óFarizyɛ̂n, bé á nze tô kʉ̌l, tó sáa pɨ̂ʼ ó, bé jʉ́ʼoo Yésʉs. 15Mpʉ̌ Yésʉs á gʉ́a jwɨʼ yaá yɨ́, nye ntɔ̂ʼ duho ɨ́ sûm yaá.
Bʉr ɨ́ buo buo nzě dû nyê. Nye nzě tiʼ mímbêl mímyɛ̂h myé á be tɨ̂ʼ mí. 16Nye ntɔ̂ʼ cɨ̂l bé le egbâ bé mpéné ó, bé l'anyamlě lɛ́ɛ mʉ̂r mbi mʉ̂r nyé dí wɨ́. 17Yé á syɛ́ɛ nó ó, lɨ́ edirǎ lɔ́ɔ́ ngwíha milɔ̌b Ésayie á boo cɛma wɨ́, ó:
18 Syɛ̂l mesâ wǎm mé á pɛ̂h ó nyâ.
Nye ó waá mé dí ɨ́ buú kpɛl le esoho nyá.
Me á si gbâ Sísǐm wâm lɨ́ nye,
lɨ́ esú ó, nye tôʼ le etúno ótîtyěl wâm lɨ́ bikúl bí bʉ̂r bíbyɛ̂h.
19 Nye ápére mékǎn e mʉr; abʉ̂ tím.
Abe e mʉr ngá jóʼo nyé lɨ́ elwib ɨ́ buo buo témé bʉr.
20 Nye ákóʼó búʼǒ sʉŋ mû sí gwarwo yɨ́.
Nye ádímě njʉl mû lɨ́ esáa édíme wɨ́.
Nye ósɨsâ nó ó, tó pyâl ɨ́ jɔʼ nyé ngá sâ ó, otîtyěl, wé ntáŋaa sá yɨ́yɛ̂h ɨ́ nkul yɨ́.
21 Milémé mí bʉ̂r o dí abe óYúden bá,
myé ólóno ɨ́ mpûʼla ó, ɨ́ lɔ̌b nkûl díé lé.
Yésʉs, bé e Sátan
(Marc 3.20-30; Luc 11.14-23; 12.10)
22Bʉ́ʉ́ bʉ̂r, bê nzě tô e mʉr kwá mé Yésʉs. Mʉr waá á be ó ántím, nye ntémé ányâ-emúmó, duho lɨ́ eleme lé á nzamra nye lɨ́. Yésʉs ntɔ̂ʼ tiʼ mʉ̂r waá. Píe tɨ̂, mʉr waá ntɔ̂ʼ táare ébee le elwib. 23Mentumo me bʉ̂r mɨ́mɛ̂h, mé ntɔ̂ʼ kâm lɔ̌b waá le edíŋɔɔ ó: «Mʉr nyâ: bɨ̌n lɛ́ɛ́, nyé abe Mwân mé David ɨ́?» 24Jɔʼ óFarizyɛ̂n, bé á jóʼo nó yɨ́, bé ntɔ̂ʼ lɛ́ɔɔ ó: «Mʉr nyâʼ sʉso méleme ó, ebě, Béelzébul, njwɨ́ɨ meleme, nye lɨ́ edwe nyé nkul nyaá!» 25Mpʉ̌ Yésʉs á gʉ́a bijwɨʼ bé á be e byé ɨ́ miléme bí yɨ́, nye e bé ó: «Kúl yɨ́yɛ̂h bʉ̂r o tɨ̂ʼ dí elwímla páʼ nyɔ́ɔ́ yɨ́, yé súʼlá ó ɨ́ twíilɨ̌, akǎ be e bʉr. Nkʉ̂ nkana, nkʉ̂ mbɛ̌r bʉ̂r, bʉ̂r o tɨ̂ʼ lwímlá páʼ nyɔ́ɔ́ nó, bé ákóʼó johlo. 26Sátan bé lɨ́ edwih nyé mʉr tɨ̂ʼ ɨ́ bʉr nó, lɛ́ɛ́, nyɨ́ bɔ́ʼa ménkɔ̌m mebá. Nó mpóʼo nyé, nye ókǎ gwá byéa le ejah nyá? 27Bɨ̌n lɛ́ɛ́ ó, mě sʉsǒ méleme ó, ebě, Béelzébul, nye lɨ́ edwe mé nkul nyaá. Á nzé nyɨɛ dí edwě dyɛɛ́ yɨ́n nyɔ́ɔ́ nkûl eso mê? Bé bʉr o tɨ̂, bé ó dí elɛ̂ʼle ɨ́ kpɛŋlɛm ó, bɨ̌n bé e mebě! 28Yé bé mě sǒ méleme ó e nkul Sísǐm mé Nzyɛ̌m nó, lɛ́ɛ́, Nzyɛ̌m mû ó kúno etyêl Mpóʼo nyé ɨ́ sɔ́má yɨ́n.
29«Mʉr, nyé abe e nkul nî mbɛ̌r mé njɨ́h mʉ̂r, dɛn nyé bisá byé, nye l'apǎ kâʼ nyé nkará mebó mé nʉ̌n. Píe tɨ̂ʼ ó nyé ngá sǎ mbɛ̌r wé yɨ́.
30«Mʉr nyɨnyɛ̂h dí abe ɨ́ nkɔ̌m nyǎm nyá, nye me ó ɨ́ nkɔ̌m kɔ́m nkɛ́ɛ́. Nó ntémé ó, waá dí akœb mé lɨ́ esyɛŋ nyá, nye lɨ́ egbah ó gbaháa. 31Nó ó mé dí egwá kʉ́ lɛ́ɛ bɨ́n ó, Nzyɛ̌m óbɛ̌m pɛʼ bʉ̂r bibaa nyé á niʼe ɨ́ misyóm le melwɨ́ɨ́ mɔ́ɔ́ mɨ́mɛ̂h bí. Sâ gwár, mʉ̂r lwɨ́ɨ́ Sísǐm mé Nzyɛ̌m nó, baa ébébe laá, yé ákóʼó pɛʼɔɔ. 32Mʉr nyɨnyɛ̂h dí elwib e Mwân mé Mʉr ebébe nyá, baa ébébe laá, yé óbɛ̌m pɛʼɔɔ. Sâ gwár, mʉr ngá lwib e Sísǐm mé Nzyɛ̌m ebébe nyá, baa ébébe laá, yé ákóʼó pɛʼɔɔ, damá jóʼo ɨ́ jɔʼ yɨ̂, damá jóʼo ɨ́ jɔʼ ésúʼlá é sí yɨ̂.»
Lɨ́ e mpumó nyé
33«Bɨ́n sí lɛ́ɛ ó, lɨ́, yé ɨ́ mbɨa nó, lɛ́yɨ́ɨ́ gá ntémé ó, mpumó nyé, nye ɨ́ mbɨa. Bɨ́n sí lɛ́ɛ ó: “Bǒl lɨ́ ó yɨ̂ʼ” nó, kamaa gá ntémé ó, mpumó nyé, nye ó bibol e bibol. Bé gʉ́gʉ́á nyɔ̌m lɨ́ ó, sí pǎ bee mpúmó nyé. 34Bɨ̌n bwá ó méjwɨ̂l bâ! Bɨ̌n bé e nkul elɛ́ɛ bísá bímpâ nyá? Ebě, bɨ̌n bé ɨ́ bébe. Sá mʉ̂r dí e yé lwɨ́ŋlá ɨ́ léme yɨ́, yé ó num wé dí epyêl kʉ̌l. 35Mʉr dí ɨ́ mbɨa nyá, nʉnʉa bísá bí émbɨa byé ó, lɨ́ ekʉ̌m empâ lé tʉ́ŋlʉ̌, ntɔ̂ʼ pyêl byé kʉ̌l. Mʉr dí ɨ́ bébe nyá, nʉnʉa bísá bí ébébe byé ó ɨ́ bébebébe ekʉ̌m lé, pyêl byé kʉ̌l. 36Me lɨ́ egwá kʉ́ nwâhle bɨ́n ó, ɨ́ móhó étíʼ é mílɔ̌b, bʉr, bé ótó kar lɨ́ esú lé ékǎn lɨ́lɛ̂h bé á lwilwib, abe e nyɔm lɨ́. 37Nzyɛ̌m ódwe gó mekebe nkʉ̂ mebě ó, ɨ́ mekǎn mô.»
Yésʉs lɨ́ ebene ésâ ésimá
38Nó bʉ́ʉ́ ólɛ̂ʼla o métié, bé le oFarizyɛ̂n, bé á nze lɛ́ɛ e Yésʉs ó: «Lɛ̂ʼla, bɨ̌h bé lɨ́ edǐ bee ésimá.»
39Nye nzě yala e bé ó: «Á bébe bʉ̂r ó myǎ bʉ̂r wɨ̂ʼ ɛ̌! Odûl bé ónzyɛ̌m oswîh! Bé lɨ́ edǐ beě dweʼle dí elɛ̂ʼlě mbi mʉ̂r mé dí wɨ́, duho ɨ́ lʉ́ʉ́ ésimá. Bé ákóʼó bee ésimá egwár, alaa ó laá lé á syɛ́ɛ ɨ́ twiʼ mé Yʉ́nas lɨ́. 40Ebě, mbi ngwár Yʉ́nas á di ɨ́ mo sû ɨ́ bwaʼ bwaʼ mimóhó mílɛ̂l, mipum milɛ̂l yɨ́, mbi ngwár e ngwár waá ntémé ó Mwân mé Mʉr ngá di ɨ́ soo mimóhó mílɛ̂l, mipum milɛ̂l wɨ́. 41Ɨ́ dʉ́ó lé étíʼ é mílɔ̌b, bʉrʉ̂m ó Ninevâ, bé ógbɔlwa, nwâhle bʉ̂r ó myǎ bʉ̂r wɨ̂, ebě, bé á si túmo mikoo le edwira míléme lɨ́ ejóʼǒ lɔ́ɔ́ Yʉ́nas á lɛ́ɛ bé wɨ́. Nó, paá bee gâ: sá láá Yʉ́nas yɨ́, yé ó wâ! 42Ɨ́ dʉ́ó lé étíʼ é mílɔ̌b, njwɨ́ɨ mʉmá á duhǒ díbé tie nyá, ótyɛ̂b, nwâhle bʉ̂r ó myǎ wɨ̂, ebě, nye á si duho médumo me ntwíʼ, lɨ́ enzě jóʼo métwɨ́ɨ́ mé ócwóó mé Salomɔ̂ŋ. Paá bee gâ: sá láá Salomɔ̂ŋ yɨ́, yé ó wâ!»
Mpúla mbɨ́ǎ sísǐm
43«Jɔ̌ʼ mbɨ́ǎ sísǐm mû sí duho mʉ̂r ɨ́ nyʉ̂l yɨ́, wé sɨ́sá ó, tô le epómo, lɨ́ esáǎ gúmó égbala. Tó kœb ó, gúmó yɨ́yɛ̂h, yé ó ɨ́ swáh swáh, abe e medíbé. Wé abeě gúmó égbala. 44Wé ntɔ̂ʼ lɛ́ɛ ɨ́ wé mʉr tɨ̂ʼ ó: “Mě búlá ó, tô mbɛ̌r wâm, gúmó mé á duho tɨ̂ʼ yɨ́.” Wé ntɔ̂ʼ búla, tó kœ̌b gumǒ mbɛ̌r yaá, yé mû ngwámlá, sá yɨ́yɛ̂h kʉmsá ɨ́ tyé yé. 45Nó wé ntɔ̂ʼ báʼǎ nkɛ́ɛ, tó nʉa myúú mímbɨ́a mísísǐm nzaangbá myé á be ɨ́ buú buo cére, laa wé mí. Mímyɛ̂h ntɔ̂ʼ nzeŋɔɔ, nzě komlɔɔ ódiá wɔ́ɔ́ ɨ́ mʉr waá tʉ́ŋlʉ̌. Nó ó twiʼ mʉ̂r waá á suʼla bu bébe, laǎ jɔʼ ésôʼ yɨ́. Mbi ngwár e ngwár waá ntémé ó ngá be lɨ́ esú é bíbɨ́bla bi bʉ̂r ó myǎ wɨ̂ʼ wɨ́.»
Nzé dí mʉr mbɛ̌r bʉ̂r mé Yésʉs?
46-47Yésʉs dína lɨ́ elwib e mentumo me bʉ̂r nɛ́ɛ: nyɔ̌ŋ wé, bé e bɨ́ɔɔ́ bé le okɛ́l bé ntɔ̂ʼ pyâl, tyɛ́bɔɔ̌ kʉ̌l, lɨ́ esáa ménzɨ̌ mé élɛ́ɛla e né. 48Yésʉs nzě yala e mʉr á nze nye e mpáŋla nyá ó: «Nzé dí nyɔ̌ŋ wǎm? Onzé dí bɨ́ɔɔ́ bâm le okɛ́l bâm?» 49Nye ntɔ̂ʼ syɛ̂m mbô, lɛ̂ʼlě nko ómpʉ́n bé, bé á be yɨ́. Nye e né ó: «Jwɛ́ʼɛ́ɛ! Nyɔ̌ŋ wǎm, bɨ́ɔɔ́ bâm le okɛ́l bâm ó bâ. 50Waá nyɨnyɛ̂h dí esâ gwɨ́má mé Sɔ́ŋ wǎm dí ɨ́ jʉ́o kʉ́ nyá ó dí mɨ́ɔɔ́ wǎm, kɛ́lâm le nyɔ̌ŋ wǎm.»
