Mateus Antroduçon
Antroduçon
Zde ls tiempos mais antigos, la tradiçon bai ne l sentido de cunsidrar que l outor deste Eibangeilho fui un de ls purmeiros deciplos de Jasus; serie aquel quebrador de ampuostos, feito deciplo, que ye chamado Mateus an Mateus 9,9 i Lebi an Marcos 2,14. Cuida-se que l deciplo Mateus poderie haber arrecolhido an aramaico alguns ditos i feitos de Jasus, habendo mais tarde screbido l testo atual deste Eibangeilho, nũa altura an que yá tenie outros Eibangeilhos, percipalmente l de Marcos, screbido an griego, que l puoden haber ajudado na nuoba scrita. Este lhibro haberá sido screbido apuis l anho 70 d.C.
Ye probable que haba tenido cumo percipales çtinatairos eigreijas d’ourige judie cun ũa fuorte lhigaçon al sou patrimonho relegioso tradecional, mas que yá nun parécen eidenteficá-se cun l judaísmo, yá que este nun quijo recebir a Jasus cun las caratelísticas de Messias que este Eibangeilho apunta.
L Eibangeilho cunsante Mateus carateliza-se por ũa special senseblidade a questiones que ténen que ber cun l judaísmo. Ls temas tradecionales de la relegion heibraica bíblica, las sues figuras antigas mais fuortes i ls cunfrontos cun bários grupos que reperséntan l judaísmo de l tiempo de Jasus aparécen neste Eibangeilho cun algun çtaque. La lharga genealogie de antrepassados amostra las raízes de Jasus andrento l pobo heibraico, indo até Abraan i amostrando l modo cumo Jasus lhiga toda la stória de l pobo de Dius, yá que quatro ciclos de catorze giraçones lhieban diretamente a Abraan, por Dabide i pul eisílio de Babilónia até Jasus. Assi cumo se passa na genealogie, tamien ne l restro deste Eibangeilho son muitas las refréncias als temas de l Antigo Teçtamiento. L’anfáncia de Jasus i outras refréncias de la sue bida pública, an special l modo cumo ansina i l’outoridade que amostra, fázen del un nuobo Moisés; la nuoba Tora ye l ansino del que einougura l Reino de Dius. Baloriza i anterpreta ls testos porféticos para demustrar que Jasus ye l Messias sperado pul pobo, aquel que iba a cumprir las pormessas feitas al lhargo de ls seclos de stória heibraica. L’outoridade de Jasus tanto assenta na capacidade de çclarar berdades nuobas cumo na reanterpretaçon de berdades que benien de la Scritura. Por essa rezon se béien tan amenudadas citaçones de l Antigo Teçtamiento al lhargo deste Eibangeilho.
Ls ansinamientos de Jasus son apersentados al lhargo de la sue bida pública, an cinco partes, sendo cada ũa deilhas adominada por un grande çcurso:
— L sermon de la muntanha: 5,1—7,29.
— Anstruçones als doze deciplos subre la misson deilhes: 10,1–42.
— Las parábolas de l reino: 13,1–58.
— Ansinamientos subre la bida de ls crestianos neste mundo: 18,1–35
— La fin de la bida persente i la benida de l reino de Dius: 24,1—25,46.
Este eibangeilho puode-se resumir ne l seguinte plano:
— L’ourige i la nineç de Jasus: 1,1—2,23.
— Purparaçon de l menistério: 3,1—4,11.
— A pregar i a sanar na Galileia: 4,12—18,35.
— Feitos de Jasus na Galileia i an Jarusalen: 19,1—25,46.
— Paixon i rucerreiçon: 26,1—28,20.
Evangelhos em Mirandês © Sociedade Bíblica, 2014.