Luc 22
22
Cyd‐fradwriaeth y llywodraethwyr â Judas
[Mat 26:1–5, 14–16; Marc 14:1, 2, 10, 11]
1A neshâodd Gwyl y Bara Croyw#22:1 Gwel Marc 14:1; hefyd Num 28:16, 17; Lef 23:5, 6. Nid oedd y Pasc yn gyfestynol â Gwyl y Bara Dilefeinllyd. “Y mae yr aberth a elwir Pascha, neu y Myned Drosodd, yn cael ei gadw yn flynyddol ar y 14eg o fis Nisan; ond ar y 15eg o'r mis cynelir Gwyl y Bara Croyw, yr hon a barhâ am y saith niwrnod a ganlyna y Pasc; ac ar yr ail ddydd o'r Bara Croyw, yr 16eg o'r mis, hwy a gyfranogant o'r Cynauaf Newydd,” Josephus., yr hon a elwir y Pasc#22:1 Gwel Marc 14:1; hefyd Num 28:16, 17; Lef 23:5, 6. Nid oedd y Pasc yn gyfestynol â Gwyl y Bara Dilefeinllyd. “Y mae yr aberth a elwir Pascha, neu y Myned Drosodd, yn cael ei gadw yn flynyddol ar y 14eg o fis Nisan; ond ar y 15eg o'r mis cynelir Gwyl y Bara Croyw, yr hon a barhâ am y saith niwrnod a ganlyna y Pasc; ac ar yr ail ddydd o'r Bara Croyw, yr 16eg o'r mis, hwy a gyfranogant o'r Cynauaf Newydd,” Josephus.. 2Ac yr oedd yr Arch‐offeiriaid a'r Ysgrifenyddion#22:2 Y mae y Phariseaid o hyn allan yn cilio o'r golwg. yn ceisio pa fodd i wneyd ffwrdd#22:2 Am Herod yn lladd plant Bethlehem (Mat 2:16); am yr Iuddewon yn cynllwyn i ladd Petr ac Ioan (Act 5:33); i ladd Paul (9:23); am Herod yn lladd Iago (12:2), &c. ag ef: canys yr oeddynt yn ofni y bobl.
3A Satan a aeth i mewn i Judas, yr hwn a elwir#22:3 elwir א B D L X: gyfenwir A C P R. Iscariot, er ei fod o nifer y Deuddeg: 4ac efe a aeth ymaith, ac a ymddiddanodd a'r Arch‐offeiriaid a'r Cad‐flaenoriaid#22:4 Yr oedd un Cad‐flaenor, yr hwn oedd yn ben ar Warchodlu y Deml, y rhai a wneid i fyny o Lefiaid (Act 4:1; 5:26). Efallai y golygir yma swyddogion y gwahanol warchod‐luoedd; gwel Neh 2:8; Jer 20:1 am y modd y traddodai efe ef iddynt. 5Ac yr oedd yn llawen ganddynt; a hwy a wnaethant gyfamod i roddi arian#22:5 Deg ar hugain sicl: Tair punt ac un swllt ar bymtheg. Dangosai y swm fechan hon nad oedd yr Henuriaid, &c., yn cysylltu llawer o bwys â'r rhan gymmerodd Judas. iddo#Zech 11:12, 13. 6Ac efe a gydsyniodd, ac a ddechreuodd geisio cyfleusdra#22:6 Neu, amser cyfaddas. i'w draddodi ef iddynt a'r wahan#22:6 ater, gair a ddefnyddir fel rheol mewn barddoniaeth [o Homer i lawr], heblaw, ar wahan, wrth ei hun. “Yr Arglwydd a fwriodd i lawr Jericho heb [ater, ar wahân oddiwrth] beirianau rhyfel.” 2 Mac 12:15 Yma ac adn 35 yn unig. â'r dyrfa.
Parotoad ar gyfer y Pasc olaf
[Mat 26:17–19; Marc 14:12–16]
7A daeth dydd y Bara Croyw, ar yr hwn yr oedd rhaid aberthu#22:7 Neu, ladd. y Pasc#Ex 12:6. 8Ac efe a anfonodd Petr ac Ioan#22:8 Luc yw yr unig un a enwa y Dysgyblion., gan ddywedyd, Ewch, parotowch i ni y Pasc, fel y bwytâom#22:8 Dechreuai y 14eg o Nisan ar ol machludiad haul ar y 13eg. Lleddid Oen y Pasc ar ol yr aberth hwyrol ar y 14eg; dechreuid bwyta oen y Pasc ar fachludiad haul ar y 14eg, a hyn a barhäai i'r 15fed. Ymddengys oddiwrth Mat., Marc, a Luc i'r Iesu gadw y Pasc gyd â'i Ddysgyblion yn hwyr y 14eg, ac iddo gael ei groeshoelio ar y 15fed. Ond dywed Ioan (19:14), iddo gael ei groeshoelio ar y dydd blaenorol (darparwyl). Danfonodd yr Iesu ei Ddysgyblion ar y 13eg, ychydig amser cyn dechreuad y 14eg (chwech yn yr hwyr) i wneyd parotoad. Felly eisteddodd i fwyta gyd â'i Ddysgyblion ddiwrnod cyn y Pasc. Nid yw yn debyg iddynt fwyta oen o gwbl. Ni sonir am dano yn yr Efengylau, na chan Paul. Crist oedd yr Oen. Cafodd ei gam‐farnu a'i ddedfrydu yn foreu ar y 14eg, a phan yn y prydnawn ar y groes, yr oedd yr Offeiriaid Iuddewig yn ddiwyd yn dewis ac yn lladd yr wyn ar gyfer gwledd y Pasc.. 9A hwy a ddywedasant wrtho, Pa le yr ewyllysi barotôi o honom? 10Ac efe ddywedodd wrthynt, Wele, wedi eich myned i mewn i'r Ddinas, cyferfydd â chwi ddyn#22:10 Yr oedd yn ddyledswydd ar ben y teulu i ddwyn dwfr at y Bara Dilefeinllyd. Gwragedd, fel rheol, a ddygent ddwfr. yn dwyn ystenaid o ddwfr: canlynwch ef i'r tŷ, i'r hwn yr êl efe i mewn. 11A chwi a ddywedwch wrth feistr#22:11 Rhai a farnant mai Marc oedd hwn, ac mai yma y tywalltwyd yr Yspryd ar y Pentecost, gwel hefyd Act 12:12. Diamheu fod y dyn hwn yn Ddysgybl i'r Iesu. y tŷ, Y mae yr Athraw yn dywedyd wrthyt, Pa le y mae y west‐ystafell#22:11 Gwel Marc 14:14, lle y bwytawyf y Pasc gyd â'm Dysgyblion? 12Ac efe a ddengys i chwi oruwch‐ystafell fawr wedi ei dodrefnu#22:12 h. y. â'r byrddau a'r glythau angenrheidiol, ac nid wedi ei thaenu megys â llieiniau ar y byrddau, carpedau, &c. Esec 23:41; Act 9:34; yno parotowch. 13A hwy a aethant ymaith, ac a gawsant fel yr oedd efe wedi dywedyd wrthynt, ac a barotoisant y Pasc.
Sefydliad Swper yr Arglwydd
[Mat 26:26–30; Marc 14:22–26; 1 Cor 11:23–25]
14A phan ddaeth yr Awr#22:14 a benodwyd gan Grist., efe a eisteddodd i lawr, a'r Apostolion#22:14 Apostolion א B D Brnd.: Deuddeg Apostol A C P R L X. gyd âg ef. 15Ac efe a ddywedodd wrthynt, Mi a awyddais#22:15 Llyth.: mi a awyddais gyd âg awydd: dullwedd Hebreig, yn dangos angherddoleb, [Mat 13:14; Ioan 3:29]. yn ddirfawr fwyta y Pasc hwn gyd â chwi cyn dyoddef o honof: 16canys yr wyf yn dywedyd i chwi, Ni fwytâf fi o#22:16 o hono א A B C Al. WH. Diw.: mwyach o hono D La. Ti. [Tr.] hono hyd oni chyflawner ef#22:16 Dynoda yr ymadrodd nid (1) hyd oni sefydler Teyrnas Dduw, neu (2) y mabwysiedir y Cenedloedd, ac y cynwysir hwynt yn y Cyfamod Newydd, ond (3) hyd oni offrymer Gwir Oen y Pasc, yr hwn a wnai i ffwrdd a phob un arall, ac a fyddai yn sylfaen sefydliad Teyrnas Dduw. yn Nheyrnas Dduw. 17Ac wedi iddo dderbyn#22:17 Derbyn (o law arall) yma: cymmeryd yn adn 19. cwpan#22:17 cwpan א B C L Brnd.: y cwpan A D La. a diolch, efe a ddywedodd, Cymmerwch hwn, a rhenwch yn eich plith: 18canys yr wyf yn dywedyd i chwi, nad yfaf fi o gwbl o#22:18 o hyn allan א B L Brnd.: Gad. A D. hyn allan o gynyrch y winwydden, hyd oni ddêl Teyrnas Dduw. 19Ac efe a gymmerodd fara#22:19 Neu, dorth. Y mae yr hanes yma yn debyg iawn i eiddo Paul (1 Cor 11:23)., ac a ddiolchodd, ac a'i torodd, ac a'i rhoddodd iddynt, gan ddywedyd, Hwn yw fy nghorff#22:19 Sef, arwyddlun o gorff, yr hwn a ddryllid ar eu rhan. Gwel 9:48; Ioan 10:7; 15:1; 1 Cor 10:4, 16 yr hwn sydd yn cael ei roddi#22:19 Y mae aberth Crist wedi dechreu cael ei offrymu. drosoch: gwnewch hyn er coffa am danaf fi. 20A'r cwpan yr un modd, wedi swperu, gan ddywedyd, Y Cwpan hwn yw y Cyfamod#22:20 Gwel Mat 26:28; Marc 14:24; Jer 31:31 Newydd yn fy ngwaed#22:20 Y mae y Cyfamod Newydd yn cael ei sefydlu a'i gadarnhâu drwy dywalltiad fy ngwaed. Y Cwpan yn adn 17 oedd y trydydd cwpan yr yfid o hono wrth gadw y Pasc, ar ol bwyta yr Oen a chanu y rhan gyntaf o'r Hallel [Salm 107–114]. Yr oedd y pryd diweddaf hwn yn dyddimu y Pasc. Diamheu i Grist yfed o'r cwpan hwn: Ond yn awr (19, 20) y mae yn sefydlu ordinhad newydd, ac nid yw efe yn bwyta o'r bara nac yn yfed o'r cwpan. Gelwir y cwpan hwn yn ‘gwpan y fendith,’ 1 Cor 10:16 efallai yn cyfateb i'r pedwerydd cwpan yn y Pasc, ar ol cyfranogi o'r hwn y cenid y rhan olaf o'r Hallel (Salm 115–118)., yr hwn sydd yn cael ei dywallt allan drosoch#22:20 Fel y gwin o'r grawn‐sypiau.. 21Yn mhellach, wele law yr hwn sydd yn fy mradychu gyd â mi ar y bwrdd#22:21 Y mae i raddau yn ansicr pa un a gyfranogodd Judas o'r Swper ai peidio. Yn ol yr hanes yma y mae yn ymddangos ei fod yn barod wedi cyfranogi o'r bara.#Salm 41:9. 22Canys#22:22 Canys א B D L Brnd.: Ac A D. y mae Mab y Dyn yn wir yn myned yn ol yr hyn sydd wedi ei arfaethu#22:22 Llyth.: gosod terfynau; yna, penderfynu, sefydlu, ordeinio, arfaethu, rhaglunio, Act 2:23; 4:27, 28; 10:42; 17:31: er hyny, gwae y dyn hwnw trwy yr hwn y mae yn cael ei fradychu. 23A hwy a ddechreuasant ymddadleu yn eu plith eu hunain, pwy yn wir o honynt oedd ar wneuthur#22:23 Gr. prassô, berf a ddefnyddir yn fynych pan y golygir gwneuthur drwg. hyn.
Ymryson ynghylch y flaenoriaeth
[Mat 18:1, 19, 28; Marc 9:33, 34; 10:42, 44]
24A bu ymryson#22:24 Llyth.: hoffder o ymrafael, taerineb mewn ymddadleu. Yma yn unig. yn eu plith, pwy o honynt a gyfrifid i fod y mwyaf#22:24 Gr. mwy.. 25Ac efe a ddywedodd wrthynt, Y mae Breninoedd y Cenedloedd yn arglwyddiaethu arnynt; y mae y rhai sydd mewn awdurdod arnynt yn cael eu galw, Cymwynaswyr#22:25 Yr oedd hwn yn deitl a roddid i Freninoedd, Llywiawdwyr, Cadfridogion, &c., megys Ptolemi Euergetes ac Onias, 2 Macc 4:2. 26Ond chwychwi, nid felly; eithr y mwyaf#22:26 Gr. mwy. yn eich plith, bydded megys yr ieuengaf#22:26 Yr oedd yn arferiad yn mhlith yr Iuddewon i'r rhai ieuengaf i wneyd y gwaith iselaf.; a'r hwn sydd yn arweinydd megys yr hwn sydd yn gweini. 27Canys pwy sydd fwyaf#22:27 Gr. mwy., ai yr hwn sydd yn eistedd i fwyta, neu yr hwn sydd yn gweini? Onid yr hwn sydd yn eistedd i fwyta? Eithr yr wyf fi yn eich canol chwi fel yr hwn sydd yn gweini#22:27 Gwel Ioan 13:1–20. 28Eithr chwychwi yw y rhai sydd wedi dyfal‐barhâu gyd â mi yn fy mhrofedigaethau#22:28 Yr erledigaethau, dichellion, peryglon, i'r rhai y darostyngwyd ef, Heb 2:18; 4:15.. 29Ac yr wyf yn sicrhâu drwy gyfamod i chwi Deyrnas, fel y sicrhâodd y Tâd drwy gyfamod#22:29 Diatithemai, yr wyf yn rhoddi meddiant, sicrhâu drwy gyfamod (Heb 9:16); yn ol rhai, rhoddi mewn neu trwy ewyllys. Deyrnas i mi; 30fel y bwytâoch ac yr yfoch ar fy mwrdd i yn fy Nheyrnas, ac yr eisteddoch ar orsedd‐feydd yn barnu Deuddeg Llwyth Israel.
Rhag‐ddywedyd cwymp Petr
[Mat 26:31–35; Marc 14:27–31; Ioan 13:36–38]
31Simon#22:31 Felly B L Ti. Al. WH. Diw.: A'r Arglwydd a ddywedodd, Simon, &c., א A D La. [Tr.], Simon, Wele, Satan a'ch ceisiodd#22:31 exaiteomai, ceisio allan iddo ei hun, hawlio, gwneuthur cais am roddiad i fyny i allu un arall, (fel y gwnaeth Satan yn achos Job 1:1–12). chwi iddo ei hun i'ch gogrynu#22:31 y ferf o sinion, gogr, felly ysgwyd mewn gogr, felly profi, trwy gystudd, siomiant, erledigaeth, &c. Yma yn unig yn y T. N. Yr oedd Satan wedi cael meddiant o Judas; yn awr yr oedd am yr oll. fel gwenith: 32ond mi a wneuthum ddeisyfiad drosot ti, na ddiffygiai dy ffydd di; a thydi pan y gwnei droi drachefn, cadarnhâ dy Frodyr#22:32 Gwel 1 Petr 5:8, 9; Amos 9:9, 10. 33Ond efe a ddywedodd wrtho, Arglwydd, yr wyf yn barod i fyned gyd â thi i garchar, ac hefyd i angeu. 34Ac efe a ddywedodd, Yr wyf yn dywedyd i ti, Petr, Ni chân y ceiliog heddyw, hyd nes i ti wadu dair gwaith yr adweini fi.
Rhag‐ddywedyd peryglon.
35Ac efe a ddywedodd wrthynt, Pan y'ch anfonais chwi heb gôd#22:35 Gwel 10:4, ac ysgrepan, a sandalau, a fu angen dim arnoch? A hwy a ddywedasant, Dim. 36Ac efe a ddywedodd wrthynt, Eithr yr awrhon yr hwn sydd ganddo gôd, cymmered; yr un modd hefyd, ysgrepan: a'r hwn nid oes ganddo, gwerthed ei wisg uchaf, a phryned gleddyf#22:36 Yr oedd yn amser peryglus, ac yr oedd yr uchod yn cael eu dwyn fel rheol gan ymdeithwyr mewn rhanau o Palestina. Y mae crefydd yn dysgu y ddyledswydd o hunan‐ymddiffyniad. Yr hwn nid oes ganddo, sef côd ac ysgrepan, ac nid cleddyf: yr hwn nid oes ganddo arian, gwerthed ei wisg uchaf er mwyn prynu cleddyf. Efallai fod Crist yn cyfeirio yn neillduol at eu teithiau cenadol ar ol hyn.: 37canys yr wyf yn dywedyd i chwi, fod yn rhaid i'r hyn sydd wedi ei ysgrifenu gael ei gyflawnu ynof fi, —
A chyd â'r troseddwyr y cyfrifwyd ef#22:37 Nid oedd y Dysgybl uwchlaw ei Arglwydd: yr oedd y Dysgyblion yn sefyll yn yr un perygl. Yr oedd dechreuad cyflawniad y Broffwydoliaeth ar gymmeryd lle, pan y cafodd ein Harglwydd ei ddal yn Gethsemane.,#Es 53:12:
canys y mae hefyd gyflawniad#22:37 Gr. diwedd. i'r peth#22:37 peth א B D: pethau A X. am danaf fi. 38A hwy a ddywedasant, Arglwydd, wele yma ddau gleddyf. Ac efe a ddywedodd wrthynt, Digon yw#22:38 Yr oeddynt eto wedi camddeall ei feddwl, fel pe buasai dau gleddyf yn nwylaw Galileaid gweinion o un defnydd! Digon yw: “gadewch y mater yn y man,” myfyriwch yn hytrach ar fy ngeiriau, a chwi a ganfyddwch ystyr gwahanol iddynt. Gwelodd Boniface 8 y gallu Tymhorol ac Ysprydol yn y ddau gleddyf!.
Ei ing yn Gethsemane
[Mat 26:36–46; Marc 14:32–42]
39Ac wedi myned allan, efe a a aeth, yn ol ei arfer, i Fynydd yr Olew‐wydd: a'r Dysgyblion hefyd a'i canlynasant ef. 40Ac wedi dyfod o hono i'r lle, efe a ddywedodd wrthynt, Gweddïwch nad eloch i brofedigaeth. 41Ac efe a yrwyd ymaith#22:41 gan angerddoldeb ei deimlad ac ing ei enaid. Golyga apospaô, cipio ymaith, tynu ymaith, “i dynu ymaith ddysgyblion ar eu hol” Act 20:30. oddi wrthynt tu ag ergyd careg, ac a aeth ar ei liniau, ac a ddechreuodd weddio#22:41 Neu, a barhâodd i weddio: amser anmherffaith., 42gan ddywedyd, O Dâd, Os yw yn unol a'th gynghor#22:42 Yma defnyddir boulomai, (o boulê, cynghor, pwrpas, dyben): ewyllysio yn bwyllog, ar ol ystyriaeth ac ymarferiad o reswm a barn. Yn nes yn mlaen defnyddir thelêma, “nid fy ewyllys i.” Y mae yr olaf yn dal cysylltiad agos â'r teimlad; y blaenaf â'r rheswm a'r deall; golyga thelêma, y dewisiad, ond boûlê, y dewisiad ar ol ystyriaeth bwyllog a deallus. “Dy gynghor di a wneler, ac nid fy awydd a'm chwant i.”, dwg#22:42 dwg ymaith B D WH. Tr. Diw. (Os ewyllysi) i ddwyn ymaith א A R L Al. Os hwn yw yr iawn ddarlleniad, dengys fod gofid y Ceidwad y fath fel na orphenodd y frawddeg; ond llefara mewn modd eglur a gorphenedig am ewyllys ei Dâd, ymaith#22:42 Dwg heibio, symud ymaith, fel llestri oddiar y bwrdd. y cwpan hwn oddi wrthyf: er hyny, nid fy ewyllys i, ond yr eiddot ti a wneler. 43Ac#22:43 adn 43–44 Felly א D L Q X; y rhan fwyaf o'r ysg. rhegedog, Justin Ferthyr, Irenaeus, Hippolytus, Epiphanius, a llawer o'r Hen Gyf. Al. Ti. Tr. [WH.] Diw.: Gad. A B R T Peshito, yr Hen Gyf. Lladin, Hilari, Jerome. Y mae mwy o resymau dros eu hystyried yn bur nag fel arall. Efallai iddynt gael eu gadael allan o herwydd ystyriaethau Duwinyddol, sef nad oeddynt yn gyd‐fynedol â syniadau priodol am Berson Crist, &c. ymddangosodd iddo Angel o'r Nef yn ei nerthu#22:43 Yma ac yn Act 9:19 ef. 44Ac efe mewn ymdrech#22:44 Gr. agônia [yma yn unig] ymdrech, ymorchest, ymgais, ing meddwl, poen yspryd. (“efe a ddechreuodd ymofidio,” Mat 26:3 “efe a ddechreuodd fod mewn dychryn,” Marc 14:33). Dynoda y gair, ing anysgrifiadwy ei fywyd naturiol. Yma yn unig y sonia am ei enaid. Mewn Groeg diweddarach dynoda ofn, yn enwedig ofn pryderus un sydd ar gymmeryd rhan mewn ymdrech neu ornest. Y mae felly i'r gair arwyddocâd neillduol. enaid oedd yn gweddïo yn daerach#22:44 Llyth.: estynedig allan, fel pe byddai pob aelod o'r corff a phob cyneddf o'r meddwl ar y dirdyn.. A'i chwys ef oedd fel dyferynau#22:44 Llyth.: tolchenau, dyferynau mawrion tew, yn enwedig o waed. Gair meddygol. Yma yn unig. Cafodd Crist ei demtio yn yr Ardd gan bob elfen o ing, fel y cafodd ei demtio yn yr Anialwch gan bob elfen o chwant. mawrion o waed yn treiglo i lawr ar y ddaear. 45A phan gyfododd efe o'i weddi, efe a ddaeth at y Dysgyblion, ac a'u cafodd hwynt wedi syrthio i gwsg gan dristwch. 46Ac efe a ddywedodd wrthynt, Paham yr ydych yn cysgu? Codwch, a gweddiwch nad eloch i mewn i brofedigaeth.
Judas yn bradychu, a'r fyddin yn dal Crist
[Mat 26:47–56; Marc 14:43–52; Ioan 18:1–11]
47Ac efe eto yn llefaru, wele dyrfa, a'r hwn a elwid Judas, un o'r Deuddeg, oedd yn myned o'u blaen hwynt: ac a neshâodd at yr Iesu i'w gusanu ef#Salm 41:9. 48Eithr yr Iesu a ddywedodd wrtho, Judas, ai â chusan yr wyt ti yn bradychu Mab y Dyn? 49Ond pan welodd y rhai oedd o'i amgylch yr hyn oedd ar gymmeryd lle, hwy a ddywedasant#22:49 wrtho A R. Gad. א B T L X., Arglwydd a darâwn ni â chleddyf? 50A rhyw un o honynt a darawodd was#22:50 Malchus. Ioan, yn ysgrifenu pan yr oedd Petr yn ddiameu wedi marw, a enwa y ddau. yr Arch‐offeiriad, ac a gymmerodd ymaith ei glust ddeheu ef. 51Eithr yr Iesu a atebodd ac a ddywedodd, Goddefwch hyd yn hyn#22:51 “Goddefwch iddynt fyned mor bell a fy nàl, a'm dwyn ymaith yn garcharor.” Rhai a ddeonglant; “Peidiwch! Hyd yma,” h. y. “Dim rhagor o ddefnyddio arfau: ein milwriaeth ni nid ydyw gnawdol:” eraill a ddywedant fod yr ymadrodd wedi cael ei lefaru wrth y gelynion, “Gadewch i mi gymaint a hyn, gael myned gyd â chwi heb i chwi osod dwylaw arnaf; ni fydd eisieu hyny”: ac eraill, “Gadewch i mi fyned hyd at Malchus er gwella ei glust ef.”: ac efe gan gyffwrdd â'i glust a'i hiachâodd ef. 52A'r Iesu a ddywedodd wrth y rhai a ddaethant yn ei erbyn ef, yr Arch‐offeiriaid, a Chad‐flaenoriaid y Deml#22:52 Gwel adn 4, a'r Henuriaid, Ai at fel ysbeiliwr y daethoch chwi allan, â chleddyfau a bastynau? 53Pan oeddwn yn ddyddiol gyd â chwi yn y Deml nid estynasoch eich dwylaw yn fy erbyn i. Eithr hon yw eich Awr chwi, ac Awdurdod#22:53 Gallu yn cael ei gam‐ddefnyddio, penrhyddid, teyrn‐fradwriaeth. Gelwir y Demoniaid yn Awdurdodau yn Eph 6:12; Col 2:15. A defnyddir y gair yma am Satan ei hun, “Pen yr Awdurdodau.” Y mae yr oll, wedi'r cwbl, dan reolaeth Duw: “eich Awr chwi” yn ol yr Arfaeth Ddwyfol. y Tywyllwch.
Cwymp ac Edifeirwch Petr
[Mat 26:69–75; Marc 14:66–72; Ioan 18:12–18, 25–27]
54Ac wedi iddynt ei ddal ef, hwy a'i harweiniasant ef, ac a'i dygasant ef i mewn i dŷ yr Arch‐offeiriad#22:54 Caiaphas, ffurf arall o Cephas: ni sonir am yr ymddangosiad blaenorol o flaen Annas.. A Phetr oedd yn canlyn o hir‐bell. 55Ac wedi iddynt gyneu#22:55 gyneu [apsantôn] A D R: gyneu yn wenfflam [periapsantôn, llyth.: cyneu o amgylch, gosod yr oll ar dân, felly, cyneu yn oleu, &c.] א B T L. tân yn wenfflam yn nghanol y Llys, a chyd‐eistedd, Petr a eisteddodd yn eu canol#22:55 Llyth.: y canol (ddyn) o honynt. hwynt. 56Ond pan welodd rhyw forwynig ef yn eistedd yn y llewyrch#22:56 Llyth.: tua'r goleuni, sef, a'i wyneb at y tân., a chraffu#22:56 Gwel 4:20 arno, hi a ddywedodd, Yr oedd hwn hefyd gyd âg ef. 57Eithr efe a wadodd#22:57 ef A D Ti.: Gad. א B L Brnd. ond Ti., gan ddywedyd, O Ddynes, nid adwaen i ef. 58Ac yn mhen ychydig, dyn arall a'i gwelodd ef, ac a ddywedodd, A thithau wyt un o honynt. Eithr Petr a ddywedodd, O Ddyn, nid ydwyf. 59Ac ar ol yspaid megys un awr, rhyw ddyn arall a daerodd#22:59 Yma ac Act 12:15 yn hŷf, gan ddywedyd, Mewn gwirionedd yr oedd hwn hefyd gyd âg ef: canys Galilead#22:59 Yr oedd hwn efallai rywbeth mwy nag enw lleol: yr oedd y Galileaid yn Sect. yw. 60Eithr Petr a ddywedodd, O Ddyn, nis gwn beth yr wyt yn ei ddywedyd. Ac yn y man, ac efe eto yn llefaru, ceiliog#22:60 y ceiliog: Gad. y gan yr holl brif ysg. a ganodd. 61A'r Arglwydd a drôdd, ac a edrychodd yn daer ar Petr: a Phetr a adgofiwyd o air yr Arglwydd, fel y dywedodd efe wrtho, Cyn canu o'r ceiliog heddyw#22:61 heddyw א B L Brnd.: Gad. A D., y gwedi fi deirgwaith [adn 34]. 62Ac efe a aeth allan, ac a dorodd allan i wylo#22:62 Gwel 19:41 yn chwerw.
Gwatwar Crist
[Mat 26:67–68; Marc 14:65]
63A'r gwŷr oedd yn ei ddal ef#22:63 ef א B D L: yr Iesu A X. a'i gwatwarasant, gan ei guro#22:63 Lleferir am bum math o guro mewn cysylltiad â phrawf Crist (1) curo [derô], term cyffredinol, (2) dyrnodio, yn yr adnod nesaf, (3) cernodio, (â'r llaw agored), Mat 26:67, (4) curo â bastynau, (yr un adn.), (5) taro, (Mat 27:30). ef. 64Ac wedi rhoddi gorchudd ar ei wyneb ef, yr#22:64 hwy a'i tarawsant ar ei wyneb, ac A: Gad. א B L Brnd. oeddynt yn gofyn iddo, gan ddywedyd, Proffwyda, pwy yw yr hwn a roddodd i ti ddyrnod?#Es 50:6. 65A llawer o bethau eraill, gan gablu, hwy a ddywedasant yn ei erbyn ef.
O flaen y Sanhedrin
[Mat 26:57–66; Marc 14:53–64]
66A phan aeth hi yn ddydd, Corff Henuriaid y Bobl a ddaeth ynghyd, Arch‐offeiriaid ac hefyd Ysgrifenyddion, ac a'i#22:66 harweiniasant ymaith א B D T Brnd. harweiniasant i fyny A L X. harweiniasant ef ymaith at eu Huchel Gynghor#22:66 Gr. Sunedrion, Cyfeisteddfa, Sanhedrin, yr Uchel Gynghor Iuddewig. hwy, 67gan ddywedyd, Os tydi yw y Crist, dywed i ni. Ac efe ddywedodd wrthynt, Os dywedaf i chwi, ni chredwch ddim: 68ac os rhoddaf ofyniad i chwi, ni'm hatebwch#22:68 ac ni'm gollyngwch ymaith A D [Al.] [Tr.] La.: Gad. א B L Ti. WH. Diw.. 69Ac o hyn allan y bydd Mab y Dyn yn eistedd ar ddeheulaw Gallu Duw#Dan 7:13. 70A hwy oll a ddywedasant, Ai Mab Duw gan hyny ydwyt ti? Ac efe a ddywedodd wrthynt, Yr ydych chwi yn ei ddywedyd: canys yr wyf yn Fab Duw. 71A hwy a ddywedasant, Pa angen sydd i ni mwyach am dystiolaeth? Canys clywsom ein hunain o'i enau ef.
Dewis Presennol:
Luc 22: CTE
Uwcholeuo
Rhanna
Copi
Eisiau i'th uchafbwyntiau gael eu cadw ar draws dy holl ddyfeisiau? Cofrestra neu mewngofnoda
Cyfieithiad Newydd o'r Testament Newydd gyda Nodiadau gan Dr William Edwards. Cyhoeddwyd mewn 4 cyfrol 1894-1915.