Мы тхыдэ хъугъэ-щӀагъэр къыщыхъуар Ахъийшурэщ и тетыгъуэм щыгъуэщ – Хьинд хэгъэгум щегъэжьауэ Куш нэсыхукӀэ дэлъ хэгъэгуищэрэ тӀощӀрэ блыр зи унафэ щӀэтыгъа Ахъийшурэщ и лъэхъэнэрщ. Пащтыхь тахътэр абы щыгъуэ здэщыӀар Шушан быдапӀэрт. Тахътэм зэрыдэкӀуейрэ илъэс ещанэр екӀуэкӀыу Ахъийшурэщ хэкум лӀакъуэлӀэшрэ уэркъышхуэу исым ефэ-ешхэшхуэ ярищӀэкӀащ. Къэжэрымрэ Мыдымрэ дзэпщу щыӀэр, пщырэ хэгъэгу пашэу исыр къыщызэхуэсат абы. Махуищэрэ махуэ тӀощӀиплӀ енкӀэ и пащтыхьыгъуэ мылъкушхуэу илъымрэ щытхъурэ щхьэлъапӀэныгъэу езым къыхуагъэфащэмрэ зыхуэдэр яригъэлъэгъуат абы и хьэщӀэхэм.
А махуэхэр зэрыдэкӀыу Шушан быдапӀэм цӀыхуу дэсым щхьэкӀэ, цӀыкӀуи ини кърихьэлӀэу, пащтыхьым и сэрей пщӀантӀэшхуэм махуибл ефэ-ешхэ щызэхишащ. ПщӀантӀэр чэтэн Ӏупхъуэ хужь-плъыжьыфэхэмкӀэ гъэщӀэрэщӀат. Ахэр чэтэныпс плъыжь-фӀыцӀафэ пӀащӀэхэмкӀэ мывэху пкъохэм хэщӀыхьа дыжьын хъурджанэхэми епхыжат. Зи жыхафэгур мывэплърэ мывэхухэмкӀэ, мывэ щхъуэкӀэплъыкӀэхэмрэ налкъутналмэсхэмкӀэ япкӀа пщӀантӀэм дыщэмрэ дыжьынымрэ къыхэщӀыкӀа тахътэбанхэр къыщегъэувэкӀат. Зэщхьу тӀу зыхэмыт дыщэ фалъэхэмкӀэ санэр щымысхьыжу щызэрахьэрт, фадэ пӀащӀэри щыпэрыхьэтт. Щхьэж зыхуейм хуэдиз ирифыну хуитт, хэгъэзыхьи щыӀэтэкъым – дэтхэнэми зэрыфӀэфӀым хуэдэу яхуэӀуэхутхьэбзэщӀэну фадащхьэтетхэм пащтыхьым унафэ яхуищӀат.
А махуэ дыдэхэм хуэзэу Уэштий-гуащи цӀыхубзхэм щхьэкӀэ Ахъийшурэщ зыдэс сэрейм ефэ-ешхэ щищӀащ.

Санэм къигъэжэна пащтыхьым ебланэ махуэм и ӀуэхутхьэбзащӀиблым – Мыхъумин, Безытэ, Хъэрбон, Беджытэ, Абэджытэ, Зэтар, Къарэкъас сымэ – унафэ яхуищӀащ гуащэ пыӀэр щхьэрыгъыу Уэштий и пащхьэ кърашэну. Нэ фыгъуэ зытрамыгъаплъэм хуэдэу дахэ гуащэр цӀыхубэмрэ и блыгущӀэтхэмрэ яригъэлъагъумэ и гуапэт. ӀуэхутхьэбзащӀэхэм лъагъэӀэса унафэм Уэштий-гуащэ къедэӀуэн идакъым. Арыххэти, пащтыхьыр губжьым зэщӀищтэри, мафӀэм хуэдэу къызэщӀэнащ.
Хабзэхэмрэ унафэу щыӀэхэмрэ хэзыщӀыкӀ цӀыху Ӏущхэм упщӀэж ярихьэлӀэныр пащтыхьым и щэну щытти, Ӏуэхум щыгъуазэхэм чэнджэщ щхьэкӀэ захуигъэзащ. А лъэхъэнэм Ахъийшурэщ и дзыхь нэхъ зригъэзыр Къарэшынэ, Шэтар, Адмэт, Тэршыш, Мэрэс, Мэрсэн, Мэмухъан сымэт – Къэжэрымрэ Мыдымрэ щыщ лӀакъуэлӀэшиблырт. Пащтыхьым и пащхьэ щыхуейм деж ихьэфри, пащтыхьыгъуэм цӀыхуу исым нэхъ яхэӀэтыкӀари ахэрат.
«ӀуэхутхьэбзащӀэхэм езгъэӀуэхуа унафэм Уэштий-гуащэ зэребэкъуам щхьэкӀэ, хабзэкӀэ узэрыдызекӀуэн хуейр дауэ?» – жиӀэри щӀэупщӀащ Ахъийшурэщ.
Пащтыхьми, лӀакъуэлӀэшхэми захуигъазэу Мэмухъан къэуври жиӀащ: «Уэштий-гуащэр щымысэр пащтыхь пащхьэм и закъуэкъым, атӀэ Ахъийшурэщ и ӀэмыщӀэ илъ щӀыналъэхэм лъэпкъыбэу щыпсэухэмрэ лӀакъуэлӀэшу исхэми екъуэншэкӀащ ар. Гуащэм ӀэщӀэщӀам и гугъур цӀыхубзхэм зэхахмэ, я щхьэгъусэхэм нэмыплъ ирату хуежьэнущ, „Езы пащтыхь Ахъийшурэщ, Уэштий-гуащэр къысхуэфшэ, жиӀэу, унафэ щищӀым, къыхущӀэкӀакъым“, – жаӀэурэ. Гуащэр зэрызекӀуа щӀыкӀэм и хъыбарыр Къэжэрымрэ Мыдымрэ тетыгъуэ щызиӀэхэм я бзылъхугъэхэм нобэ щалъэӀэскӀэ, щапхъэ трахынщи, мыужьыхыж зэщыхьэмрэ зэгурымыӀуэмрэ къыхэкӀынщ!
Аращи, пащтыхьым игъуэджэ щымыхъунумэ, и пащхьэ Уэштий абы фӀэкӀа къызэримыхьэнум и унафэр ирещӀи, игъащӀэкӀэ ирамытхъыкӀыжыну Къэжэрымрэ Мыдымрэ я хабзэ тхылъхэми ар хрырегъатхэ. Гуащэ цӀэм хуэфащэ пщӀэри ар къэзылэжь нэгъуэщӀ цӀыхубз гуэрым лърегъэс. Ар пащтыхьым и унафэу пащтыхьыгъуэм и дэнэ лъэныкъуэкӀи щызэбграхкӀэ, цӀыхубзхэми я щхьэгъусэхэм, ар пщыуи ирехъу, унэӀутуи щрет, хуэщӀыпхъэ пщӀэми щӀачэнкъым».
Чэнджэщыр Ахъийшурэщи, абы и блыгущӀэтхэми ягу ирихьащ, Мэмухъан и жыӀэм тещӀыхьа унафэри пащтыхьым къихьащ. «ЛӀыр и унэ щытепщэщ» жиӀэу иту щӀыналъэ къэс тхыбзэу илъымрэ лъэпкъыу исым я бзэкӀи тхауэ пащтыхьыгъуэм и дэнэ къуапи унафэр щызэбграгъэхащ.

Lalela Сэфирэт и тхылъ 1