Siani, Komongu

<div class="version vid1194 iso6393snp" data-vid="1194" data-iso6393="snp">
    <div class="book bkMAT">
        <div class="chapter ch6" data-usfm="MAT.6">
            <div class="label">6</div><div class="s"><span class="heading">Neta ko &#225;namo wenena ani olu faka loto giminumo ka</span></div><div class="p"><span class="content">  </span><span class="verse v1" data-usfm="MAT.6.1"><span class="label">1</span><span class="content">Linate ya mona efe loto melenune, loti, ya wenena lalo leyenawae, loti omunido melenawamo, ya Metibo kosinau minami we yakafo ekeina neta ma gim&#225;menami, yamu koti moniti, wenena lalo geyenawamo yamu kol&#225;malo.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v1" data-usfm="MAT.6.1"><span class="content">  </span></span><span class="verse v2" data-usfm="MAT.6.2"><span class="label">2</span><span class="content">Yamu ya ko &#225;namo wenena ani olu faka loto neta ma giminune, lenawamo ya wenena monabi lele wiyamo ya kulite oluti dinawae, loti kona oluti mono numugu ido kanudo-kanudo u komu uti bumu wekilofo nola melamo mona yamaidana oti ya mel&#225;malo. Ya monawa melamo meinala ya moda olutamo ne, lomo ona logimowe. </span></span><span class="verse v3" data-usfm="MAT.6.3"><span class="label">3</span><span class="content">Yamu linate yate neta ko &#225;namo wenena ani olu faka loto neta giminune, loti kolinawamo ya neta giminawamo monatina yamu ailo wenena logim&#225;malo. </span></span><span class="verse v4" data-usfm="MAT.6.4"><span class="label">4</span><span class="content">E&#8217;e, falukutiko ani olu faka loti gimalo. Eti enawamo ya Metibo neta falukuto nemo muki ya ko-ko imo we yakafo ekeina neta giminagoliye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Goti loumunumo mona yamu limo ka</span></div><div class="r"><span class="heading">(</span><span class="heading">Lu 11:2-4</span><span class="heading">)</span></div><div class="p"><span class="verse v4" data-usfm="MAT.6.4"><span class="content">  </span></span><span class="verse v5" data-usfm="MAT.6.5"><span class="label">5</span><span class="content">Linate Goti loumunawado ya monabi lele wiyamo wenena yamaidana oti loum&#225;malo. Amo yate Goti loumunawado ya wenena leyenawae, loti mono numugu ido kanu anawalo omunido nedi minae. Monawa melamo yamaidana oti linate etiti mel&#225;malo. Ya monawa melamo meinala ya moda olutamo ne, lomo ona kula logimowe. </span></span><span class="verse v6" data-usfm="MAT.6.6"><span class="label">6</span><span class="content">Yamu kamokafo Goti loumunae, loto kolinanimo ya kaimo numugau ya dito, kanu kuitito Mekafo ey&#225;manimo we loumu-umu o minagetoma, ya Mekafo mona muki momona enanimo ya ko-ko imo we yakafo ekeina neta kumunagoliye.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.6.6"><span class="content">  </span></span><span class="verse v7" data-usfm="MAT.6.7"><span class="label">7</span><span class="content">Ido ailo feka wenena Goti monala yamu kol&#225;mamo wenena yate faifa ka ilulu kuti lo-lo amo ya koli lumunami ne, loti kani kiti lo-lo amo monani melamo yamaidana oti linate mel&#225;malo. </span></span><span class="verse v8" data-usfm="MAT.6.8"><span class="label">8</span><span class="content">E&#8217;e, komu loga o ed&#225;mamo kamenalo Metibo yakafo muki neta seti-muludigu kolamo ya moda kolitaima ne.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v8" data-usfm="MAT.6.8"><span class="content">  </span></span><span class="verse v9" data-usfm="MAT.6.9"><span class="label">9</span><span class="content">Ena Metefo loumunagilima etiti loumalo,</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v9" data-usfm="MAT.6.9"><span class="content">Metefo kosinau minanimo we ya wenena yate kulika olu faka lomo dito felegagale, loti minenawamo ne, loto kolone.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v9" data-usfm="MAT.6.9"><span class="content">  </span></span><span class="verse v10" data-usfm="MAT.6.10"><span class="label">10</span><span class="content">Ido kamo kiyabate we wekudi kiyaba o ledanimo kamena o fedenagoliye, loto kolone.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v10" data-usfm="MAT.6.10"><span class="content">Ido kosinau weka lanido golodotiko minamo yamaidana oto wenena mikalo amau ya wekalo golodenune, loto kolone.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v10" data-usfm="MAT.6.10"><span class="content">  </span></span><span class="verse v11" data-usfm="MAT.6.11"><span class="label">11</span><span class="content">Ido kamena-kamena wete-neta lomo.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v11" data-usfm="MAT.6.11"><span class="content">  </span></span><span class="verse v12" data-usfm="MAT.6.12"><span class="label">12</span><span class="content">Ido wenena lifimani kilili o gedonimo yamaidana oto lamo lifimate ya kilili o ledo.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v12" data-usfm="MAT.6.12"><span class="content">  </span></span><span class="verse v13" data-usfm="MAT.6.13"><span class="label">13</span><span class="content">Ido mona nos&#225;mami kepa mele lumunami nedo ya lilim&#225;maba, ido mona nos&#225;mamikafo nela wi ledenaiguti ya efili ledo.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v13" data-usfm="MAT.6.13"><span class="content">[Kamo kiyaba we wekudi kiyaba o ledanimo ya minomo uto uto aumafofoka ya minomo uto uto kulika ya dimo uto uto minowaminowa oto minenami ne. Ya onale,]</span></span></div><div class="m"><span class="verse v13" data-usfm="MAT.6.13"><span class="content">loti Goti loumunawamo ya eti loti loumalo.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v13" data-usfm="MAT.6.13"><span class="content">  </span></span><span class="verse v14" data-usfm="MAT.6.14"><span class="label">14</span><span class="content">Moda kolafe? Linate olu nos&#225;mami o gedenawamo wenena lifimani kilili o gedatoma, ya Metibo kosinau nemo wekafo linanimo lifimatina yaki ayaidana oto kilili o gedenagolimo ne. </span></span><span class="verse v15" data-usfm="MAT.6.15"><span class="label">15</span><span class="content">Etito nefa, ido wenena lifimanina kilili o ged&#225;menawamo ya Metibo yakafo linanimo lifimatina yaki ayaidana oto kilili o ged&#225;menagoliye, loto logimaiye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Goti koli umuto konuma moi winumo mona yamu limo ka</span></div><div class="p"><span class="verse v15" data-usfm="MAT.6.15"><span class="content">  </span></span><span class="verse v16" data-usfm="MAT.6.16"><span class="label">16</span><span class="content">Goti koli umuto konuma-kobina moi wi umuto ka loumuto minenanido ya monabi lele wiyamo wenena yaidana oto mona mel&#225;mo. Wenenawa yate laina witi koni-weni olu kopaitamo, wenena leyenawamo ya konumakobina moi wi umamo ne, loti leyenagilae, loti lamo monanina yamaidana oto ya mona mel&#225;mo. Monawa melamo meinala ya moda olutamo yae, lomo ka ona kula logimowe. </span></span><span class="verse v17" data-usfm="MAT.6.17"><span class="label">17</span><span class="content">Ido kamo ya Goti koli umuto konuma-kobina moi winae, lotoma ya koka-weka noku wito, atekalo ya y&#225; nowala ladanuwa imo neta filito moino. </span></span><span class="verse v18" data-usfm="MAT.6.18"><span class="label">18</span><span class="content">Eti enanimo ya wenena muki ya Goti koli umuto, konuma-kobina moi wi umaiye, loti key&#225;menawafa, ido Mekafo mona muki momona enanimo ya ko-ko imo we yakafo ekeina neta ya kumunagoliye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Koukame olu mau wi-wi enumo mona yamu limo ka</span></div><div class="r"><span class="heading">(</span><span class="heading">Lu 12:33-34</span><span class="heading">)</span></div><div class="p"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.6.18"><span class="content">  </span></span><span class="verse v19" data-usfm="MAT.6.19"><span class="label">19</span><span class="content">Linate mikaleka koukame olu mau naba wi minato, ya kanu sigefa filito, ido ufa lenami ne. Ido ugele we yate numunina ya fukoti diti neta ugele olunawamo ne. Yamu mikaleka uma koukame ya olu mau wi-wi &#225;malo. </span></span><span class="verse v20" data-usfm="MAT.6.20"><span class="label">20</span><span class="content">Ido kosinau koukame olu mau winawamo ya kanu sigefa yakafo &#225;nenagoliye. Ido ufa &#225;denagoliye. Ido ugele we yate numunani ya fukoti diti ugele ol&#225;menagilae. Yamu kosinau koukame ya olu mau wi-wi alo. </span></span><span class="verse v21" data-usfm="MAT.6.21"><span class="label">21</span><span class="content">Moda kolafe? Koukametina melenawamo eba ya seti-muludi kati-manidi aumafofo loti aya ebau yako koli umunawamo ne, loto logimaiye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Ukade lamu ka</span></div><div class="r"><span class="heading">(</span><span class="heading">Lu 11:34-36</span><span class="heading">)</span></div><div class="p"><span class="verse v21" data-usfm="MAT.6.21"><span class="content">  </span></span><span class="verse v22" data-usfm="MAT.6.22"><span class="label">22</span><span class="content">Omudi ya ukadi lamula ne. Yamu ya omudi lalo minagetoma lamena ya ukadi muki ya olu faito gedenagolimo ne. </span></span><span class="verse v23" data-usfm="MAT.6.23"><span class="label">23</span><span class="content">Ido omudi nos&#225;magetoma ya ukadi muki ya sini yamu faito gedenagolimo ne. Yamu ya lamena lutigu nemo ya sinidenami ya moda naba-naba sinidenagoliye, loto logimaiye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Wenaba lelelo kouba-naba o gedenumo ka</span></div><div class="r"><span class="heading">(</span><span class="heading">Lu 16:13</span><span class="heading">)</span></div><div class="p"><span class="verse v23" data-usfm="MAT.6.23"><span class="content">  </span></span><span class="verse v24" data-usfm="MAT.6.24"><span class="label">24</span><span class="content">We makafo wenaba lele ya kouba-naba o gedenami ya ogouf&#225;maiye. Eti enae, loto kolinami ya wenabala ma ya eleka fi umuto, ido ma ya siya-muluna umunami nefemo, ido malo ya u ekeleto, ido ma ya fulo edenami ne. Ayaidana oti linate Goti yaki ido kifanakoukame mikalo neta-mata yaki olu lawokoiti kouba-naba o gedenuwe, loti kolinawamo ya ogouf&#225;mae.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Kati mumudi kiy&#225;malo, limo ka</span></div><div class="r"><span class="heading">(</span><span class="heading">Lu 12:22-31</span><span class="heading">)</span></div><div class="p"><span class="verse v24" data-usfm="MAT.6.24"><span class="content">  </span></span><span class="verse v25" data-usfm="MAT.6.25"><span class="label">25</span><span class="content">Yamu ya ka ma logiminagolowe. Kolalo. Linate ya fulutenune, loti ya konuma-kobina nenawamo neta yaki, ido no yaki ya egaukati oluto nenumo ne? loti kati mumudi kiti, ido ukadi yamu koliti ya ukadelo owo ya nena neta winumo ne? loti kati mumudi ya kiy&#225;malo. Omude kofawa minonimo mona yakafo wete-neta ya olu fulo edami ne, loti kol&#225;mafe? Ido ukadi yakafo ukanido owo ya olu fulo edami ne, loti yaki kol&#225;mafe? </span></span><span class="verse v26" data-usfm="MAT.6.26"><span class="label">26</span><span class="content">Nema ya kosinalo bu loti moinamo monanina yamu kati kife lalo. Amo ya ufa neta kif&#225;mamo ne. Ido kulawa liyami ya doil&#225;mamo ne. Ido numugu ya weni-neta olu mau wiy&#225;mamo ne. Eti &#225;mafa, ido Metibo kosinau nemo we yakafo weni-neta moda gimi-gimi imo ne. Yamu kolalo. Linate ya moda nema ya olu fulo gedeti minae, loti ya kol&#225;mafe? </span></span><span class="verse v27" data-usfm="MAT.6.27"><span class="label">27</span><span class="content">Ido linate minagu yauti ya kemakafo aimola kala mumudi kiyaidoti ya mino oluto unami kamenala ya kefola maki enu wito minomo unami ne?</span></span></div><div class="p"><span class="verse v27" data-usfm="MAT.6.27"><span class="content">  </span></span><span class="verse v28" data-usfm="MAT.6.28"><span class="label">28</span><span class="content">Ido ukanido winawamo owo yamu ya nediti kati mumudi ki minae? Kofuku ugawa imo yamu kati kife lalo. Ugawa yakafo lono ol&#225;moto ido ukanalo owo olufe &#225;dami ne. </span></span><span class="verse v29" data-usfm="MAT.6.29"><span class="label">29</span><span class="content">Eti olufe &#225;daifa, ido ugawa yakafo Yuda wenena mikalo kiyaba we wekudinina Solomoni ukanalo owo lalo-talo wiyami ya olu fulo edami ne, loto logimowe. </span></span><span class="verse v30" data-usfm="MAT.6.30"><span class="label">30</span><span class="content">Ake, linate koli kikitina kefo nemo wenenao, Goti yakafo yuwa-nela ya onema neto ido leda fukoti yoku kinawamo neta ya etito olu egelamima nenako, yamu ya moda ayaidana oto kiyaba lalo o ledenagoliye, loti ya kol&#225;mafe?</span></span></div><div class="p"><span class="verse v30" data-usfm="MAT.6.30"><span class="content">  </span></span><span class="verse v31" data-usfm="MAT.6.31"><span class="label">31</span><span class="content">Yamu ya konuma-kobina yaki, ido no yaki egaidana oto oluto nenumo ne? loti, ido nena neta ukadelo winumo ne? loti kati mumudi ya kiy&#225;malo. </span></span><span class="verse v32" data-usfm="MAT.6.32"><span class="label">32</span><span class="content">E&#8217;e, aya netawa-matawa muki yamu ya ailo feka wenena yate moni wili-wili afa, ido Metibo kosinau nemo we yakafo netawa-matawa muki ya linate olunawamo ogofunami neta ya moda koli minaiye. </span></span><span class="verse v33" data-usfm="MAT.6.33"><span class="label">33</span><span class="content">Yamu linate ya kosinau nemo we wekudi ya kiyaba we wenabate minenagoliye, loti, ido amo monala efe limo mona laloko meyalo melenune, loti auma witi koliti olu seti-muludigu ya komu meleti minaneyo. Eti enawamo ya netawa-matawa liliga muki yaki moda enu wito oloto pi giminagoliye.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v33" data-usfm="MAT.6.33"><span class="content">  </span></span><span class="verse v34" data-usfm="MAT.6.34"><span class="label">34</span><span class="content">Ido linate ya leda yamu ya kati mumudi ya kiy&#225;malo. Fo kamena leda yakafo aimola netala yamu kala kinagoliye. Fo kamena lawokolo ya aimola keinala ya moda ogofuto ne, loto logimaiye.</span></span></div>
        </div>
    </div>
</div>

Linate ya mona efe loto melenune, loti, ya wenena lalo leyenawae, loti omunido melenawamo, ya Metibo kosinau minami we yakafo ekeina neta ma gimámenami, yamu koti moniti, wenena lalo geyenawamo yamu kolámalo.
Yamu ya ko ánamo wenena ani olu faka loto neta ma giminune, lenawamo ya wenena monabi lele wiyamo ya kulite oluti dinawae, loti kona oluti mono numugu ido kanudo-kanudo u komu uti bumu wekilofo nola melamo mona yamaidana oti ya melámalo. Ya monawa melamo meinala ya moda olutamo ne, lomo ona logimowe. Yamu linate yate neta ko ánamo wenena ani olu faka loto neta giminune, loti kolinawamo ya neta giminawamo monatina yamu ailo wenena logimámalo. E’e, falukutiko ani olu faka loti gimalo. Eti enawamo ya Metibo neta falukuto nemo muki ya ko-ko imo we yakafo ekeina neta giminagoliye.


Linate Goti loumunawado ya monabi lele wiyamo wenena yamaidana oti loumámalo. Amo yate Goti loumunawado ya wenena leyenawae, loti mono numugu ido kanu anawalo omunido nedi minae. Monawa melamo yamaidana oti linate etiti melámalo. Ya monawa melamo meinala ya moda olutamo ne, lomo ona kula logimowe. Yamu kamokafo Goti loumunae, loto kolinanimo ya kaimo numugau ya dito, kanu kuitito Mekafo eyámanimo we loumu-umu o minagetoma, ya Mekafo mona muki momona enanimo ya ko-ko imo we yakafo ekeina neta kumunagoliye.
Ido ailo feka wenena Goti monala yamu kolámamo wenena yate faifa ka ilulu kuti lo-lo amo ya koli lumunami ne, loti kani kiti lo-lo amo monani melamo yamaidana oti linate melámalo. E’e, komu loga o edámamo kamenalo Metibo yakafo muki neta seti-muludigu kolamo ya moda kolitaima ne.
Ena Metefo loumunagilima etiti loumalo,
Metefo kosinau minanimo we ya wenena yate kulika olu faka lomo dito felegagale, loti minenawamo ne, loto kolone.
Ido kamo kiyabate we wekudi kiyaba o ledanimo kamena o fedenagoliye, loto kolone.
Ido kosinau weka lanido golodotiko minamo yamaidana oto wenena mikalo amau ya wekalo golodenune, loto kolone.
Ido kamena-kamena wete-neta lomo.
Ido wenena lifimani kilili o gedonimo yamaidana oto lamo lifimate ya kilili o ledo.
Ido mona nosámami kepa mele lumunami nedo ya lilimámaba, ido mona nosámamikafo nela wi ledenaiguti ya efili ledo.
[Kamo kiyaba we wekudi kiyaba o ledanimo ya minomo uto uto aumafofoka ya minomo uto uto kulika ya dimo uto uto minowaminowa oto minenami ne. Ya onale,]
loti Goti loumunawamo ya eti loti loumalo.
Moda kolafe? Linate olu nosámami o gedenawamo wenena lifimani kilili o gedatoma, ya Metibo kosinau nemo wekafo linanimo lifimatina yaki ayaidana oto kilili o gedenagolimo ne. Etito nefa, ido wenena lifimanina kilili o gedámenawamo ya Metibo yakafo linanimo lifimatina yaki ayaidana oto kilili o gedámenagoliye, loto logimaiye.

Goti koli umuto konuma-kobina moi wi umuto ka loumuto minenanido ya monabi lele wiyamo wenena yaidana oto mona melámo. Wenenawa yate laina witi koni-weni olu kopaitamo, wenena leyenawamo ya konumakobina moi wi umamo ne, loti leyenagilae, loti lamo monanina yamaidana oto ya mona melámo. Monawa melamo meinala ya moda olutamo yae, lomo ka ona kula logimowe. Ido kamo ya Goti koli umuto konuma-kobina moi winae, lotoma ya koka-weka noku wito, atekalo ya yá nowala ladanuwa imo neta filito moino. Eti enanimo ya wenena muki ya Goti koli umuto, konuma-kobina moi wi umaiye, loti keyámenawafa, ido Mekafo mona muki momona enanimo ya ko-ko imo we yakafo ekeina neta ya kumunagoliye.


Linate mikaleka koukame olu mau naba wi minato, ya kanu sigefa filito, ido ufa lenami ne. Ido ugele we yate numunina ya fukoti diti neta ugele olunawamo ne. Yamu mikaleka uma koukame ya olu mau wi-wi ámalo. Ido kosinau koukame olu mau winawamo ya kanu sigefa yakafo ánenagoliye. Ido ufa ádenagoliye. Ido ugele we yate numunani ya fukoti diti ugele olámenagilae. Yamu kosinau koukame ya olu mau wi-wi alo. Moda kolafe? Koukametina melenawamo eba ya seti-muludi kati-manidi aumafofo loti aya ebau yako koli umunawamo ne, loto logimaiye.


Omudi ya ukadi lamula ne. Yamu ya omudi lalo minagetoma lamena ya ukadi muki ya olu faito gedenagolimo ne. Ido omudi nosámagetoma ya ukadi muki ya sini yamu faito gedenagolimo ne. Yamu ya lamena lutigu nemo ya sinidenami ya moda naba-naba sinidenagoliye, loto logimaiye.


We makafo wenaba lele ya kouba-naba o gedenami ya ogoufámaiye. Eti enae, loto kolinami ya wenabala ma ya eleka fi umuto, ido ma ya siya-muluna umunami nefemo, ido malo ya u ekeleto, ido ma ya fulo edenami ne. Ayaidana oti linate Goti yaki ido kifanakoukame mikalo neta-mata yaki olu lawokoiti kouba-naba o gedenuwe, loti kolinawamo ya ogoufámae.


Yamu ya ka ma logiminagolowe. Kolalo. Linate ya fulutenune, loti ya konuma-kobina nenawamo neta yaki, ido no yaki ya egaukati oluto nenumo ne? loti kati mumudi kiti, ido ukadi yamu koliti ya ukadelo owo ya nena neta winumo ne? loti kati mumudi ya kiyámalo. Omude kofawa minonimo mona yakafo wete-neta ya olu fulo edami ne, loti kolámafe? Ido ukadi yakafo ukanido owo ya olu fulo edami ne, loti yaki kolámafe? Nema ya kosinalo bu loti moinamo monanina yamu kati kife lalo. Amo ya ufa neta kifámamo ne. Ido kulawa liyami ya doilámamo ne. Ido numugu ya weni-neta olu mau wiyámamo ne. Eti ámafa, ido Metibo kosinau nemo we yakafo weni-neta moda gimi-gimi imo ne. Yamu kolalo. Linate ya moda nema ya olu fulo gedeti minae, loti ya kolámafe? Ido linate minagu yauti ya kemakafo aimola kala mumudi kiyaidoti ya mino oluto unami kamenala ya kefola maki enu wito minomo unami ne?
Ido ukanido winawamo owo yamu ya nediti kati mumudi ki minae? Kofuku ugawa imo yamu kati kife lalo. Ugawa yakafo lono olámoto ido ukanalo owo olufe ádami ne. Eti olufe ádaifa, ido ugawa yakafo Yuda wenena mikalo kiyaba we wekudinina Solomoni ukanalo owo lalo-talo wiyami ya olu fulo edami ne, loto logimowe. Ake, linate koli kikitina kefo nemo wenenao, Goti yakafo yuwa-nela ya onema neto ido leda fukoti yoku kinawamo neta ya etito olu egelamima nenako, yamu ya moda ayaidana oto kiyaba lalo o ledenagoliye, loti ya kolámafe?
Yamu ya konuma-kobina yaki, ido no yaki egaidana oto oluto nenumo ne? loti, ido nena neta ukadelo winumo ne? loti kati mumudi ya kiyámalo. E’e, aya netawa-matawa muki yamu ya ailo feka wenena yate moni wili-wili afa, ido Metibo kosinau nemo we yakafo netawa-matawa muki ya linate olunawamo ogofunami neta ya moda koli minaiye. Yamu linate ya kosinau nemo we wekudi ya kiyaba we wenabate minenagoliye, loti, ido amo monala efe limo mona laloko meyalo melenune, loti auma witi koliti olu seti-muludigu ya komu meleti minaneyo. Eti enawamo ya netawa-matawa liliga muki yaki moda enu wito oloto pi giminagoliye.
Ido linate ya leda yamu ya kati mumudi ya kiyámalo. Fo kamena leda yakafo aimola netala yamu kala kinagoliye. Fo kamena lawokolo ya aimola keinala ya moda ogofuto ne, loto logimaiye.

Lalela Matiu 6