Mateo 5
5
Jesús qa i'nq'ijatsheni' pe' utek ipji'.
1In yi'wen pa'aj ha' Jesús in olots pe' jukhew qa efuts iye, qa ikik'ipha'm ke' utek qa hikha' qa i'niju'. Pe' yijatshen qa nekets pa'aj.#Mr 3:13; Lc 9:28; Jn 6:3,15 2Ma' qa i'nq'ijatshen qa yit'ij pa'aj in iyet:#Hch 8:35; 10:34; 18:14 3—Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' nit'ij ƚetets qu' ham ne'weju'ƚi'ij qu' hamitsi'im na' Intata, qe na' tenek'enheiji' na' Dios hats i'nji'teje'm.#Is 57:15; 66:2; Mt 19:14; 25:34; Mr 10:14; Lc 6:20 4Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' nikametetskii qa na' Dios qa' ne'nq'eletij qa' ni'sinheti'mkii iye.#Is 61:2; Mt 11:29; 21:5; Jn 16:20; Ap 7:17 5Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' netf'iljetsin nite' watpatunen iye qe ƚekhewel tisij hatse' na' sehe' na' Intata.#Sal 37:11; Ro 4:13; Ap 21:7 6Ƚe'sitsi'mkii pekhewe' qu' nisu'unija qu' naqsiijkii pa' yatsathen qa na' Dios qa' ni'fenij.#Is 55:1-2; Jn 4:14; 6:48; 7:37 7Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' ne'nq'eletij pekhewepe' iye qa na' Intata qa' nenq'eletjiijek.#Pr 11:17; Mt 18:33; Lc 6:36; 2Ti 1:16 8Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' hats hamitse'ji' pe' ƚatawjets pe' ƚewuƚ'ets qe hats tetlijijju', qa' ni'wen hatse' na' Intata.#Sal 24:4; He 12:14; 1Jn 3:2; Ap 22:4 9Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' ni'sinhet wetju'ƚ pe'qu' na'nayu' wetju'ƚ qa' netitijiti'yijets qu' ƚelitse' na' Dios.#Mt 5:45; Lc 6:35; Ro 8:14; Stg 3:18; 1Jn 3:1 10Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' natawitjaxtii qe ta'ƚets in yatsathen qa tek'eenetsha na' Intata, qe ƚekhewel i'nji'teje'm nakha' tenek'enheiji' na' Dios.#Mt 19:14; 25:34; Mr 10:14; Lc 6:20; 22:29 11Ƚe'sitsi'iƚ e'mkii qu' nit'iƚij ewets uƚ'axe' qa wekwek wi'tlijei uƚ'etsik'i qa nawitji'iƚ iye qa wotk'oniƚ'ejkii yit'ijets qu' uƚ'axe' pa'qu' aqsiiƚijkii, qe ta'ƚijupi' in ƚ'ek'eni'ƚ yiwetsha. 12E'ƚe'sitsi'iƚi'mkiiha qa' ƚe'sitsi'imkiiha iye pe' atawjetsi'ƚ qe na'l hatse' pa' qi ƚe'wis enisit'iƚ qu' amtaxi'ƚii na' wa's. Qe hik ƚunyejei iye ke' yojo profeta'ik'i in tawitjaxtii.—#Mt 2:23; 2Ti 3:12; Mt 23:37; Hch 7:52; 1Ts 2:15
Witlepinek qa fetitjii.
(Marcos 9:50; Lucas 14:34-35)
13—Ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ witlepinek ha'ne sehe' ipji'. Pa' witlepinek qu'nte' ek'eme'ye'ji' ¿pa'n ƚunye'j qu' ƚeke'ye' iye qu' ek'eme'ye'ji' iye? Ham ƚeke'ye'. Qa' netwumhitiiƚe' qa' not'otsipji'kii ene' jukhew. 14Ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ fetitjii nalitipji' ha'ne sehe' ipji'. Pa'qu' ewi'ƚƚe witset'e i'nipji' ƚesinje' pe'qu' qiye'pha'm utek qa nite' ƚeke' qu' nanat'inkii.#Pr 4:18; Jn 8:12; Fil 2:15 15Ham pa'qu' ƚeqfenye'ji'ij qu' nene'ƚji' fetitjiye' qa' niyinji'ju' pe'qu' ti'najki'ye'. Les ƚeke' yijat'ij qe we'nenpha'm hats'inha qa week nalitipji' ne'ej i'ni' ƚetsi'.#Jn 5:35; Ap 21:23; Mr 4:21; Lc 8:16; 11:33 16Qa ekheweli'ƚ aqsiiƚijkii hik ejunyejeyi'iƚ ne'ej fetitjii qe nalitipji' qa' nana'lkii qa' ni'wen ene' jukhew pa' ƚaqsiiƚijkii in ƚe'wis qa' nit'ijets: “Maa hayits qa ƚe'wisija pa' Ƚatata Dios i'ni' na' wa's.”—#Mt 9:8; Jn 15:8; 1P 2:12
Jesús qa i'nq'ijatshenij ke' Moisés ƚe'lijei.
17—Hasu'uj umti'iƚ qu' natsamijetsju' qu' hiwu'm ke' ƚe'lijei na' Tata yika' ka' Moises'ik'i qa kekhewep iye yika' ke' profeta'ik'i. Nite' tsamijetsju' qu' hiwu'm, qe tsamijetsju' yijat'ij qe qa' nafits pa' yit'ij ekewe'en.#Mt 7:12; Ro 3:31; 10:4; 13:8; Ga 3:24 18Qe yijaa'ija aka' qu' hit'iƚij ewets in mexe na'l na' wa's qa ha'ne sehe' qa nite' ƚeke' qu' ƚammise' pa'qu' hame' ekewe'en. Nite' ewiiƚe' pe'qu' witq'ikati'ye' qu' nawa'mik'i, ipƚu'ui qu' week nafits ekewe'en.#Mt 11:11; 24:35; Lc 16:17; Stg 2:10 19Qa hik ta'ƚijupi' pakha' qu'nte' nisu'une' pa'qu' ewi'ƚe' yemjeetax pakha' les in nite' qitax ekewe' wenit'ij qu' jintaqsiijkii qa t'otsipji'kii, ma' qa hik aka' yijatshenij iye pekhewep, pakha'an qa' netitijitiyijets hatse' qu' les nite' qiye' qu' namtaxii na' tenek'enheiji' na' Intata na' wa'sji'. Qa pakha'ƚe qu' netk'enik'i qa yijatshenij iye pekhewep, ma' qa pakha'an qa' netitijitiyijets hatse' qu' les qiye' qu' namtaxii na' tenek'enheiji' na' Intata wa'sji'. 20Qa hik ta'ƚijupi' qu' hit'iƚij ewets in nite' ƚeke' qu' uyi'ƚ ji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Intata qu' nite' les ani'iƚipji' qu' atsatheni'ƚ ne' i'nq'ijatshenij ke' Moisés ƚe'lijei qa ne' fariseol iye.—
Ne'ej uƚ'ets wetju'ƚ.
(Lucas 12:57-59)
21—Ekheweli'ƚ hats ƚ'impi'ye'eƚij ke' aqa'jteyi'ƚik'i in yit'ijets: “Hasu'uj eqek'ui,(Ex 20:13) qe pa'qu' netqek'ui qa' newetka'xetsji' pekhewe' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal) ma' qa' natfaakanhetiikii.”#Dt 5:17; Mt 19:18; 23:31,35; Mr 10:19; Lc 18:20; Ro 13:9; Stg 2:11 22Qa Yakha'ƚe qa' hit'ijek, pakha' qu' na'nayu'um pa'qu' ƚejefeye' qa hats iftsaxets qu' newetka'xetsji' pekhewe' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal) ma' qa' natfaakanhetiikii. Qa pa'qu' nit'ijets pa'qu' ƚejefeye': “Ham e'wejuƚi'ij” qa hats iftsaxets qu' newetka'xetsji' pekhewe' qu' les qitse'ji' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal superior) ma' qa' natfaakanhetiikii. Qa pa'qu' nit'ijets ƚejefeye', “ƚujtsek na' qhuf” ma' qa hats iftsaxets qu' namii pa' fe't qi iftsax.#Mt 18:9; Mr 9:43; Stg 3:6; 1Jn 3:15 23Qa hik ta'ƚijupi' qu' enqistineyutaxij pe'ye' na' Intata in hats ƚamii pa' ts'eewe'epji' t'ejuyets qu' ƚisij ma' qa' lemme' atawe'j in mexe uƚ'etsi'ƚ wetju'ƚ pa'qu' ejefeye' qa' hasu'uj ƚis eku'nij pa' ƚenqistineyutaxij na' Intata. 24Ma' qa hik pakha'ƚe enejet eku'ni', qa' ma'aku'nii pa' ejefe. Qa qu' hats e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ iye, ma' qa hayitse' yijat'ij qu' ƚeke'ye' qu' ƚisij na' Intata pa' eqisit'ij. 25Qu' nana'l pa'qu' nenektax ei qu' nonq'opheƚineyu'tax ej qa' ijayan qa' afaakate'yi'ƚ aje'eƚ qu' mexente' ami'iƚii pa'qu' jueze' ma' qa' e'ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ hats'inha qa'nte' ami'iƚii pa' juez. Qe qu' ami'ƚii, qa pa' juez qa' neka'xiyek pa'qu' witq'opheƚitjii ƚeiƚe'ye' ma' qa' nophee'ƚija.#Pr 25:8; Lc 12:58 26Yijaa'ija aka' hit'ij ewets, in nite' ƚ'atsji'ƚfik'i aje'eƚ ipƚu'ui qu' week ijanin.—
Pa'qu' qapi'i' pekhepe' efuye'.
27—Ekheweli'ƚ hats ƚ'impi'ye'eƚij in wenit'ijets iye: “Hasu'uj ejtenij qu' a'qapi'i pekhepe' efuye' qu' hats ewhe'yei. Hasu'uj iye ejtenij qu' a'qapi'i pe'qu' hats nana'l ƚewhe'ye'ye'.”(Ex 20:14)#Dt 5:18 28Qa yakha' qa hit'iƚij ewetsek pa'qu' nejeƚju' efuye' qa yisu'untax qu' qapi'i' qu' nawitji, ma' qa hats hik ƚunye'j qu' nawitji qa ƚatawe'jƚeji' i'nji'.#2S 11:2; Job 31:1; Pr 6:25 29Ne' yiyayik'i oto' qu' nata'ƚets in ƚaqsiijkii pa' uƚ'ax qa' les ƚe'wis qu' enit'ijpha'm qa' iwu'm, itonii, qe les ƚe'wis qu' ewi'ƚe' pa'qu' hame' na' ese'n hats'inha qa'nte' week netwumhitiyeji'ju' pa' fe't qi iftsax.#Mt 18:9; Mr 9:47; Mt 10:28; 23:15,33; Lc 12:5 30Na' yiya'yik'i okoi qu' hikna' nata'ƚets in ƚaqsiijkii pa' uƚ'ax qa' isa'xji' qa' iwu'm, itonii, qe les ƚe'wis qu' ewi'ƚe' pa'qu' hame' na' ese'n hats'inha qa'nte' week netwumhitiyeji'ju' pa' fe't qi iftsax.—
Na'aj weqle.
(Mateo 19:9; Marcos 10:11-12; Lucas 16:18)
31—Ƚ'impi'ye'eƚij iye in wenit'ij: “Pa'qu' neweqle qa' netisij pa'qu' ƚanfaakanek'e t'ejuyets qu' neweqle.”(Dt 24:1,3)#Jer 3:1; Mt 19:7; Mr 10:4 32Qa yakha' qa hit'iƚij ewetsek pa'qu' jukhewe' qu' niliƚi'ij pe'qu' ƚewhe'ye'ye' hamtax ta'ƚi'ijupi' nite' wo'taxiikii jukhewe' qa niweqleyu'ƚe. Ma' qa pa' jukhew qa hats hikpa' ta'ƚets in yaqsiijkii aka' witwuƚ'ax pe' efu, in wo'oikii iye pakhape' jukhewe'. Qa pa'qu' ƚewhe'ye'yi'ij pe'qu' iwhe'yele'ye' ma' qa hats yaqsiijkii iye aka' witwuƚ'ax (adulterio).—#Mt 19:9; Mr 10:11; Lc 16:18; Ro 7:3; 1Co 7:11
Na'aj jiweniwjutsiqenij.
33—Hats ƚ'impi'ye'eƚij iye in wenit'ij: “Hasu'uj aqanƚekii qu' meniwjutsiqen, aqsiijkii yijat'ij pe' hats ƚeniwjutsiqeniji'm pa' Yatsat'ax'inij.”(Dt 23:23)#Lv 19:12; Nm 30:2; Dt 23:21; Mt 23:16 34Qa yakha' qa' hit'iƚij ewetsek iye. Hasu'uj meniwjutsiqeniji'm ene' wekwek qu' meniwjutsiqenij pe'ye', hasu'uj iye meniwjutsiqeniji'm na' wa's qe hik nakha' i'ni' na' ƚots'oji'la'x na' Dios.#Sal 48:2; Is 66:1; Mt 23:22; Hch 7:49; Stg 5:12 35Hasu'uj iye ha'ne sehe' qe hik ha'ne ƚ'otshi'la'x. Hasu'uj iye na' Jerusalén qe hikna' ƚetset na' qi Wittata.(Sal 48:2) 36Hasu'uj iye amets na' eiƚa' qe nite' ƚeke' qu' aqsiijkii qu' fo'yi'ik'i qa i'nƚi'i qu' no'yi'ik'i iye ewi'ƚe' ne' ewkujits. 37Natsatheenija yijat'ij qu' iyet. It'ij, “ehe”, i'nƚi'i qu' it'ij “nite'”. Qa qu' i'tƚetaxij pekhewepe' iye, ma' qa hats ta'ƚets pa' uƚ'ax.—#Mt 6:13; 13:19,38; Jn 17:15; 2Ts 3:3
Na'aj taqatjai.
(Lucas 6:29-30)
38—Ƚ'impi'ye'eƚij iye in wenit'ij: “Pa'qu' nalan qu' nasinji' oto' qa' ilanji'ijji'ek ƚotoye'. Qa qu' nepƚetii ek'unheti'ye' qa' epƚetjiiyek ƚek'unheti'ye'.”(Ex 21:24)#Lv 24:20; Dt 19:21 39Qa yakha' qa hit'iƚij ewetsek qu' hasu'uj atja'yi'ƚiju'ƚ pa'qu' na'nayu'kii. Pa'qu' ƚunye'je' qu' nilanje'm ekuki' ne' yiya'yik'i qa' eq'eheyijets iye ni'khep.#Ro 12:17; 1Co 6:7; 1P 3:9 40Qu' nana'l pa'qu' nanqawitjineyutax'ej qa wo'tk'oni'mkii pe'qu' wit'alheyeji' pa'qu' witset'e, qa neqitkamhiyu' ej pa'qu' uihitjiye' qa' ƚisij iye pa'qu' aqa sakuye'. 41Qu' nana'l iye pa'qu' nekekinenijii ewi'ƚ kilometroye' pe'qu' ƚaqataye' qa' it'ij ju'f qu' wetsjuk kilometroye' pa'qu' ipƚu'yi'ijik'i. 42Pa'qu' jukhewe' qu' niyinij ewets pe'ye' qa' ƚisij. Qa pa'qu' nanatkinheyu'uj ewets iye pe'ye' hasu'uj iyejini'm.—#Dt 15:8; Lc 6:34
Isu'uni'ƚ pe' ejuihifetstaxi'ƚ.
(Lucas 6:27-28,32-36)
43—Hats ƚ'impi'ye'eƚij iye in wenit'ij iye: “Isu'un pe' ejuwaikalija(Lv 19:18) qa pe'qu' ejuihifetse' qa' utenija.”#Dt 23:6; Lc 10:29 44Qa yakha' qa' hit'iƚij ewetsek, isu'uni'ƚ pe'qu' ejuihifetsi'iƚ. Iyini'ƚipji'kii yijat'ij pe'qu' uƚ'etsetaxik'ikii ƚe'lijeyi'iƚ ewetskii qa qi iye in nawitjitaxi'ƚ.#Lc 6:27; 23:34; Hch 7:60; Ro 12:20; 1Co 4:12; 1P 2:23 45Qu' aqsiiƚijkii aka'an qa' hik ejunyejeyi'iƚ na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's qe ƚakha' yaqsiijkii ne' junu' qa nekpha'm qa weekƚi'ij in nalitipji' pe' uƚ'ets qa pe' teik'unei iye. Qa nukinju' iye na'aj piƚei qa weekij iye pe' yatsathen qa pe' nite' yatsathen iye.#Job 25:3; Mt 5:9; Lc 6:35; Hch 14:17 46Qu' uja'xe'ƚetax qu' isu'uni'ƚ pekhewe' qu' nesu'uni'ƚ ¿pa'n ƚii pa'qu' enisit'i'iƚipji'? Ham enisit'i'iƚipji'. ¿Me nite' hik aka' ƚunyejei ne' wo'ƚi'ii ƚ'astai yijaninkii wekwek in uja'xƚe in yisu'un pe' ƚejuwaikal? 47Qu' uja'xe'ƚe qu' mewetfeliƚi'm pe'qu' ejefetsi'iƚipji' na' Intata, ¿me qa hats tujtseika' pa'qu' aqsiiƚijkii qu' ejunyejeyi'iƚ aka'an? ¿Me nite' hik aka' yaqsiijkii iye ne' nite' yijayan na' Dios?#Mt 5:37; Mr 6:51; Jn 10:10; Ro 3:1; 2Co 9:1 48E'ƚe'sitsi'iƚha qa' hik ejunyejeyi'iƚ na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's in ƚe'wiisija.—#Gn 17:1; Lv 19:2; Fil 3:15; Col 4:12; Stg 1:4; 1P 1:15
© 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.