<div class="version vid1983 iso6393bbk" data-vid="1983" data-iso6393="bbk">
    <div class="book bkMAT">
        <div class="chapter chINTRO1" data-usfm="MAT.INTRO1">
            <div class="imt"><span class="content">T&#649; ny&#649;&#768; a v&#601; di&#700; a &#331;wa&#768;&#700;l&#601;&#768; ghe&#768;n</span></div><div class="ip"><span class="content">&#330;wa&#768;&#700;l&#601;&#768; &#601; nt&#616;m &#601; ju&#768;&#331; a Mati&#768;yo&#768; nyo&#768;&#700;o ndi&#700; sh&#601;&#768;&#700;t&#601;&#768; la Yeso&#768; di&#700; Mbwo&#768;&#331;s&#601;&#768; yi&#768; a v&#601; nt&#616;m&#601;. A ndi&#700; cho&#768; fa wen a Nyi&#768;ngo&#768;&#331; &#601; nlwins&#601; k&#601;ny&#649;&#768; a gh&#601;&#768; nga&#700; li gh&#649;&#768; a vi&#700;i wen a tyi &#331;wa&#768;&#700;l&#601;&#768; m&#601;ka&#768;yn m&#601; mum&#601;&#768;. Nt&#616;m &#601; ju&#768;&#331;&#601; a ghe&#768;n nko di&#700; to a vi&#700;i Jus, gh&#601;&#768; be di&#700; to vi&#700;i mbyi ven&#601; no v&#601;tse&#768;m.</span></div><div class="ip"><span class="content">&#330;wa&#768;&#700;l&#601;&#768; Mati&#768;yo&#768; di&#700; mu v&#601; nyo&#768;&#700;o to a mba&#700; mba&#700;. Gh&#601;&#768; zi&#768;t&#601;&#768; n&#601;&#768; mbwi Yeso&#768;, n&#601;&#768; nshi a mu&#768; wen, n&#601;&#768; ji&#768; a mwoms&#601; nvi&#768; a wen. N&#601;&#768; ji&#768; a gh&#601;&#768; nzi&#768;t&#601;&#768; shwe&#768;&#700;e&#768; wen, s&#601; sh&#601;&#768;&#700;t&#601;&#768; k&#601;ny&#649;&#768; k&#601; Nyi&#768;ngo&#768;&#331;, zi&#700;i vi&#700;i be ch&#649;&#700; vi&#700;i a Gali&#768;li&#768;. N&#601;&#768; ji&#768; a Yeso&#768; lu&#768; fa Gali&#768;li&#768; &#601; ku&#700; a Jelusale&#768;m. N&#601;&#768; ny&#649;&#768; vyi&#768; a v&#601; ncho a wo&#331; myet&#601; gh&#601;&#768; a Jelusale&#768;m mimbu Yeso&#768; s&#601; pf&#649;. N&#601;&#768; ando v&#601; mbaynt&#601; wen a k&#601;nto&#768;, n&#601;&#768; m&#601;lu&#768; wen fa pf&#649; &#601; be di&#700;i wen&#601; wen a vi&#700;i no v&#601;gho&#700;o.</span></div><div class="ip"><span class="content">Ny&#649;&#768; a Yeso&#768; nzi&#700;i di&#700; mu v&#601; g&#601;&#768;s&#601;&#768; a ntem&#601; &#601;ta&#768;yn: (1) Ntsi&#768;n&#601;&#768; a vi&#700;i Nyi&#768;ngo&#768;&#331; di&#700; nki&#700;i, n&#601;&#768; ny&#649;&#768; a v&#601;wen&#601; di&#700; ne&#768;, n&#601;&#768; fo a v&#601;wen&#601; di&#700; ki&#700;i, n&#601;&#768; ny&#649;&#768; a v&#601; lu f&#649;&#768; a v&#601;wen&#601; (Ntem&#601; 5-7); (2) Shwe&#768;&#700;e&#768; a ndz&#616;&#768;mt&#601;&#768;s&#601; ba&#768;m &#601; wen nj&#649;&#768;s&#601;&#768; bo&#768; di&#700;i &#601; ne&#768;. (Ntem&#601; 10); (3) Nga&#768;yns&#601; a s&#601; ga&#700;a byi&#768;&#700;i&#768; k&#601;shi k&#601; foyn&#601; Nyi&#768;ngo&#768;&#331; a ka&#768;&#331;. (Ntem&#601; 13); (4) T&#601;zi&#700;i byi&#768;&#700;i&#768; ji&#768; a wi&#768;&#700; di&#700; nku&#700;s&#601; Nyi&#768;ngo&#768;&#331; fa tsu, (Ntem&#601; 18); (5) T&#601;zi&#700;i byi&#768;&#700;i&#768; ny&#649;&#768; a v&#601; f&#649;&#768; luwen, n&#601;&#768; vyi a v&#601;lu f&#649;&#768; a t&#649;&#700; a Yeso&#768; &#601; lu vi&#768;, (Ntem&#601; 24-25).</span></div><div class="iot"><span class="content">Ji&#768; a v&#601; g&#601;s&#601; &#331;wa&#768;&#700;l&#601;&#768; ghe&#768;n fa tsu rtr</span></div><div class="io1"><span class="content">Ngwa&#700; ng&#601;&#768;&#331; Yeso&#768; Klisto&#768; n&#601;&#768; bwi wen 1.1&#8211;2.23</span></div><div class="io1"><span class="content">Ji&#768; a Joyn &#601; wu&#768; ku a mu &#601; ne shwe&#768;&#700;e&#768; wen fa tsu 3.1-12</span></div><div class="io1"><span class="content">Yeso&#768; shi mu Satan mwo&#768;ms&#601; wen 3.13&#8211;4.11</span></div><div class="io1"><span class="content">&#399; shwe&#768;&#700;e&#768; &#601; Yeso&#768; a sh&#601; Gali&#768;li&#768; 4.12&#8211;18.35</span></div><div class="io1"><span class="content">Yeso&#768; lu fa sh&#601; Gali&#768;li&#768; ku&#700; a Jelusale&#768;m 19.1&#8211;20.34</span></div><div class="io1"><span class="content">M&#601;ntsi m&#601; k&#601;mwet&#601; &#601; Yeso&#768; a Jelusale&#768;m ben&#601; a ben&#601; Jelusale&#768;m 21-27</span></div><div class="io1"><span class="content">Ando Bobo nlu fa pf&#649; &#601; di&#768;&#700; wen&#601; wen a&#768; vi&#700;i no v&#601; gho&#700;o 28.1-20</span></div>
        </div>
    </div>
</div>

Tʉ nyʉ̀ a və diʼ a ŋwàʼlə̀ ghèn
Ŋwàʼlə̀ ə ntɨm ə jùŋ a Matìyò nyòʼo ndiʼ shə̀ʼtə̀ la Yesò diʼ Mbwòŋsə̀ yì a və ntɨmə. A ndiʼ chò fa wen a Nyìngòŋ ə nlwinsə kənyʉ̀ a ghə̀ ngaʼ li ghʉ̀ a viʼi wen a tyi ŋwàʼlə̀ məkàyn mə mumə̀. Ntɨm ə jùŋə a ghèn nko diʼ to a viʼi Jus, ghə̀ be diʼ to viʼi mbyi venə no vətsèm.
Ŋwàʼlə̀ Matìyò diʼ mu və nyòʼo to a mbaʼ mbaʼ. Ghə̀ zìtə̀ nə̀ mbwi Yesò, nə̀ nshi a mù wen, nə̀ jì a mwomsə nvì a wen. Nə̀ jì a ghə̀ nzìtə̀ shwèʼè wen, sə shə̀ʼtə̀ kənyʉ̀ kə Nyìngòŋ, ziʼi viʼi be chʉʼ viʼi a Galìlì. Nə̀ jì a Yesò lù fa Galìlì ə kuʼ a Jelusalèm. Nə̀ nyʉ̀ vyì a və ncho a woŋ myetə ghə̀ a Jelusalèm mimbu Yesò sə pfʉ. Nə̀ ando və mbayntə wen a kəntò, nə̀ məlù wen fa pfʉ ə be diʼi wenə wen a viʼi no vəghoʼo.
Nyʉ̀ a Yesò nziʼi diʼ mu və gə̀sə̀ a ntemə ətàyn: (1) Ntsìnə̀ a viʼi Nyìngòŋ diʼ nkiʼi, nə̀ nyʉ̀ a vəwenə diʼ nè, nə̀ fo a vəwenə diʼ kiʼi, nə̀ nyʉ̀ a və lu fʉ̀ a vəwenə (Ntemə 5-7); (2) Shwèʼè a ndzɨ̀mtə̀sə bàm ə wen njʉ̀sə̀ bò diʼi ə nè. (Ntemə 10); (3) Ngàynsə a sə gaʼa byìʼì kəshi kə foynə Nyìngòŋ a kàŋ. (Ntemə 13); (4) Təziʼi byìʼì jì a wìʼ diʼ nkuʼsə Nyìngòŋ fa tsu, (Ntemə 18); (5) Təziʼi byìʼì nyʉ̀ a və fʉ̀ luwen, nə̀ vyi a vəlu fʉ̀ a tʉʼ a Yesò ə lu vì, (Ntemə 24-25).
Jì a və gəsə ŋwàʼlə̀ ghèn fa tsu rtr
Ngwaʼ ngə̀ŋ Yesò Klistò nə̀ bwi wen 1.1–2.23
Jì a Joyn ə wù ku a mu ə ne shwèʼè wen fa tsu 3.1-12
Yesò shi mu Satan mwòmsə wen 3.13–4.11
Ə shwèʼè ə Yesò a shə Galìlì 4.12–18.35
Yesò lu fa shə Galìlì kuʼ a Jelusalèm 19.1–20.34
Məntsi mə kəmwetə ə Yesò a Jelusalèm benə a benə Jelusalèm 21-27
Ando Bobo nlu fa pfʉ ə dìʼ wenə wen à viʼi no və ghoʼo 28.1-20

Dinleyin Matìyò Tʉ nyʉ̀ a və diʼ a ŋwàʼlə̀ ghèn