The New Testament in the Fataleka language of the Solomon Islands

Farongoe Lea Ana Fataleka

<div class="version vid1902 iso6393far" data-vid="1902" data-iso6393="far">
 <div class="book bkMAT">
 <div class="chapter ch5" data-usfm="MAT.5">
 <div class="label">5</div><div class="s">Na famanatalae sa Jesus</div><div class="r">(Luk 6:20-23)</div><div class="p"> 1Ma ana kada ne sa Jesus nia ada to'ona fikue baita nai, nia ka ra 'i gwauna na kula ne ta fane, ma ka gouru 'i ano. Ma na fafurongo#5:1 fafurongo: Ada to'ona ana Diksonari nia ki kera ka oku kalia, 2ma nia ka safali famanatada, ka 'uri,</div><div class="q"> 3&#8220;Elelae fuada wane ne kera saitamana kera siofa 'i maana God, sulia kera kai too ana ru lea ki, kada God kai gwaungai fafida.</div><div class="q"> 4Elelae fuada wane ne kera kwaimanatai, sulia God kai gwaleda.</div><div class="q"> 5Elelae fuada wane ne kera marabibi ki, sulia God kai kwatea ru lea ne nia alangainia fuada ki.</div><div class="q"> 6Elelae fuada wane ne kera doria 'asiana sasilana ru 'o'olo ki, sulia God kai fatolia maurilada.</div><div class="q"> 7Elelae fuada wane ne manataida wane 'e'ete ki, sulia God kai manataida laugo.</div><div class="q"> 8Elelae fuada wane ne lioda 'o'olo fuana God, sulia kera kai ada to'ona God.</div><div class="q"> 9Elelae fuada wane ne kera rao fuana aroaroe safitana wane ki, sulia God kai sae kera ana na wele nia ki.</div><div class="q"> 10Elelae fuada wane ne kera fagagaida sulia sasilana ru 'o'olo ki, God kai gwaungai fafida.</div><div class="p"> 11&#8220;Elelae fua mulu kada ne wane ki kera fata buri amulu, ma ka famalagaigai kamulu, ma ka saea ru ta'a 'oro ki amulu sulia kamulu na ne fafurongo nau ki. 12Nau ku saea ru nai sulia kera kai sasia ru ta'a ki fua mulu dia laugo be wane ki kera sasia ana profet ki mai 'i nao. Mulu eele amulu, sulia God kai kwatea kwaiarae baita ne nia konia fua mulu 'i langi.&#8221;</div><div class="s">Fiko asi fainia na kwesu</div><div class="r">(Mak 9:50; Luk 14:34-35)</div><div class="p"> 13Sa Jesus inau ana fatalana ka 'uri, &#8220;Na fiko asi ne 'e falea fanga fua mulu. Ma kamulu laugo mulu dia na fiko asi fuana falealana wane ki tafau. Boroi ma dia mamasialana 'e leka fasia, nia 'afitai lau 'oe ka famamasia. Ma nao nia si lea na fuana sasilana lau ana ta ru, ma nia lea fua mulu 'ui na amulu ana 'i maa, fuana wane ki kera ka liu na 'ada 'i fafona.</div><div class="p"> 14&#8220;Kamulu dia laugo na fa kwesu fuana wane ki tafau laona molagali. Na fere ne kera saungainia gwauna fa uo nia 'afitai ka agwa. 15Ma nao ta wane si fasarua fa kwesu, sui ka alua 'ana farana na tiu. Kada nia fasarua fa kwesu ka sui, nia ka ngalia, ka daurangainia ana kula 'i langi, fua ka tala fuana wane ki tafau laona lume. 16Ma ka 'urinai laugo, na fa kwesu kamulu ka tala kau fua wane ki tafau, fua kada kera ada to'ona ru lea ne mulu sasia ki, kera fi tangoa Maa kamulu ne to mai 'i langi.</div><div class="s">Famanatalae sulia taki sa Moses</div><div class="p"> 17&#8220;Nao mulu si kwaisae nau ku leka mai fuana fasuilana na taki sa Moses ki ma na famanatalae na profet ki. Nau si leka lau mai fuana fasuilada, boroi ma nau ku leka lalau mai fuana famamanalana famanatalae kera ki. 18Nau ku saea ru mamana fua mulu, ana kada ne 'i langi ma na molagali kera to 'ua, nao ta ru tu'u ana taki ki si sui leka ka dao ana kada ru God nia saea ki kai fuli mamana. 19Nia ne, sa ti boroi 'ana ne nao si rosulia ta taki tu'u, ma ka famanata tani wane fua noni'elalae ana ta taki tu'u, God kai alu nia 'isi ana 'Initoe nia. Boroi ma sa ti ne rosulia taki ki ma ka famanata tani wane fua rosulilana dia nia, God kai alu nia baita laona 'Initoe nia. 20Nau ku saea fua mulu, dia nao mulu si sasi lea liufia wane famanata ana taki ki, ma na Farasi ki ana sasilae sulia ru ne God nia doria, nia 'afitai 'asiana mulu kai to fainia wane ne God gwaungai fafida ki.</div><div class="s">Famanatalae sulia gwuisasue</div><div class="p"> 21&#8220;Kamulu rongoa tafau na fatae talingai ne kera saea fuana koko kia ki 'i nao be 'uri, &#8216;Nao 'oe si sauwanee. Dia sa ti boroi 'ana ne sauwanee, kera kai ngali nia naona na wane kwaiketoi ki.&#8217;#Eksodas 20:13; Diutronomi 5:17 22Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, sa ti ne guisasu fuana wanefuta nia, kera kai ngali nia naona na wane kwaiketoi ki. Ma sa ti ne ka saea fuana wanefuta nia, &#8216;'Oe na ru 'o'oni ga 'ana,&#8217; kera kai ngalia naona na wane kwaiketoi ki. Ma sa ti ne ka saea na wanefuta nia ana, &#8216;Ru oewanea,&#8217; nia kai leka ana taale 'uria na ere ne saru nao si mae. 23Nia ne, dia 'oe sasi akau na ana afafue 'oe fuana God fafona na fulifue#5:23 fulifue: Ada to'ona ana Diksonari, ma 'oe manata to'ona ne nao nia si fola 'ua matangamu fai na wanefuta 'oe sulia na garo lamu, 24'oe fasia basi afafue 'oe maana fulifue, 'oe oli, 'oe fata kwaimani basi fainia. Sui 'i buri, 'oe oli mai, ma 'oe fi kwatea na afafue 'oe fua God.</div><div class="p"> 25&#8220;Ma dia ta wane ka ngali 'oe fuana kwaiketoilae, 'oe fata kwaimani basi fainia, kada nao kamoro si dao 'ua. Sulia dia kamoro dao na, nia kai kwate 'oe na fuana wane kwaiketoi, ma burina nia ka keto 'oe, ma nia fi kwate 'oe lau fua wane kani wane ki, ma na wane kani wane fi alu 'oe laona beu ni kanie. 26Nau ku saea fuamu, dia nia 'urinai, nia 'afitai fua 'oe ka ru fasia na beu ni kanie leleka 'oe kwatea na malefo 'isi ne nia bobola fainia kwaekwaee 'oe.</div><div class="s">Famanatalae sulia araie</div><div class="p"> 27&#8220;Mulu rongoa na fatae talingai ki kera saea, &#8216;Nao 'oe si oee.&#8217;#Eksodas 20:14; Diutronomi 5:18 28Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, sa ti boroi 'ana ne bubungia ta keni ana manatae wane ni oeelae, nia oee suina ana manatana. 29Nia ne, dia 'oe doria fulia ta ru ta'a ana bali maa 'o'olo 'oe, 'oe lafua, 'oko 'ui 'ania fasi 'oe. Nia ta lea ga 'ana fuamu dia 'oe 'ui 'ania ta bali ana na nonimu, fasia God fi 'ui 'ania na nonimu tafau laona kula ni kwaekwaee. 30Ma dia 'oe doria fulia ta ru ta'a ana bali 'aba 'o'olo 'oe, siki musia ma 'oko 'ui 'ania fasi 'oe. Nia ta lea ga 'ana dia 'oe 'ui 'ania ta bali ana nonimu, fasi God fi 'ui 'ania na nonimu tafau laona kula ni kwaekwaee.#Jemes 1:14-15; Galesia 5:24</div><div class="s">Famanatalae sulia kwailukasilae</div><div class="r">(Matiu 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)</div><div class="p"> 31&#8220;Mulu rongoa suina fatae talingai ki kera saea, &#8216;Sa ti boroi 'ana ne lukasia na 'afe nia, nia ka kwatea kekedee ana kwailukasilae fuana.&#8217;#Diutronomi 24:1 32Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, nao ta wane si lukasia na 'afe nia. Dia wane lukasia 'afe nia, nia ne kwatea 'afe nia ka oee. Ma dia ta wane ka adea lau na keni nai, na wane nai nia oee laugo. Te ru go ne wane saitamana ka lukasia na 'afe nia fafia, dia nia oee ana ta wane 'e'ete.</div><div class="s">Famanatalae sulia 'oi alangaie</div><div class="p"> 33&#8220;Mulu rongoa laugo na fatae talingai ki kera saea fuana wane ki 'i nao 'ua na mai, &#8216;Dia 'oe fangasia alangaie 'oe ana satana God, tama nao 'oe si 'oia na alangaie 'oe.&#8217;#Nambas 30:2 34Ma kada ne, nau ku saea fua mulu, nao 'oe si fangasia alangaie 'oe ana ta ru. Ma nao 'oe si fangasia alangaie 'oe ana 'i langi, sulia God nia gwaungai senai. 35Ma 'oe si fangasia alangaie 'oe ana molagali, sulia God nia gwaungai laugo 'i senai. Ma 'oe si fangasia alangaie 'oe ana 'i Jerusalem, sulia nia ne fere na kingi baita. 36Ma nao 'oe si fangasia alangaie 'oe ana gwaumu, sulia nia 'afitai 'oe ka saungainia tesi ifu ana gwaumu ka kwao naoma ka goa. 37Dia 'oe alangai, saea go, &#8216;Iu.&#8217; Naoma dia 'oe si alangai, saea go &#8216;Nao.&#8217; Ma dia 'oe saea lau ta ru, na ru nai leka na mai fasia sa Saetan na wane ta'a.&#8221;</div><div class="s">Famanatalae sulia kwaiduuilae</div><div class="r">(Luk 6:29-30)</div><div class="p"> 38Sa Jesus fata lau 'uri, &#8220;Mulu rongoa tafau na fatae talingai ki fata 'uri, &#8216;Dia ta wane ka falia na maana ta wane, kera kai falia laugo maana wane nai. Ma na gwa lifo laugo fuana duulana ta gwa lifo.&#8217;#Eksodas 21:24; Diutronomi 19:19; Levitikas 24:20 39Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, nao 'oe si duua ru ne ta wane sasia ka ta'a fuamu. Dia ta wane ka fidalia na bali sate 'o'olo 'oe, alamatainia nia ka fidalia lau bali sate mauli amu. 40Ma dia ta wane ka ngali 'oe 'uria na kwaiketoie fua ngalilana na maku lalo 'oe, alamatainia nia ngalia laugo na maku fafo baita 'oe fuana. 41Ma dia ta wane ka sumai 'oe fua ngalilana 'oko ru nia sulia te kada taale, 'oe ngalia lau sulia ruana kada taale. 42Ma 'oe kwatea fuana ta wane ne gania ta ru amu. Ma kada ta wane doria ngali langa ana ta ru amu, 'oe kwatelanga ana fuana.</div><div class="s">Kwaimani ana wane ki ka dia laugo God ne kwaimani ana wane ki</div><div class="r">(Luk 6:27-28, 32-36)</div><div class="p"> 43&#8220;Mulu rongoa na fatae talingai ki fata 'uri, &#8216;Mulu ka kwaimani 'amulu ana wane kwaimani kamulu ki,#Levitikas 19:18 ma mulu ka subutainia na malimae kamulu ki.&#8217; 44Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, mulu kwaimani ana malimae kamulu ki, ma mulu foa fuana sa ti ne kera famalagaigai kamulu. 45Dia mulu sasi 'urinai, mulu kai alua na wele Maa kamulu 'i langi. Sulia nia saungainia na sato, ma ka tala fafia na wane ta'a ki, ma na wane lea ki tafau go, ma ka kwatea na ute fua sa tifaida ne kera fulia ru lea ki, ma fua sa tifaida ne kera fulia ru ta'a ki. 46Dia mulu kwaimani go amulu fuana wane ne kera kwaimani amulu, God nao si kwaiara kamulu go. Sulia na wane ni koni malefolae ana takisi boroi, kera sasia laugo ru nai! 47Ma dia kamulu fata lea go amulu fainia na wane kwaimani kamulu ki, nao kamulu si 'e'ete go fasia na wane ki tafau. Sulia na wane kera ulafusia God ki boroi, kera sasia laugo ru nai! 48Mulu ka to 'o'olo tafau na, dia na Maa kamulu 'i langi be 'o'olo tafau.&#8221;</div>
 </div>
 </div>
</div>

Ma ana kada ne sa Jesus nia ada to'ona fikue baita nai, nia ka ra 'i gwauna na kula ne ta fane, ma ka gouru 'i ano. Ma na fafurongo nia ki kera ka oku kalia, ma nia ka safali famanatada, ka 'uri,
“Elelae fuada wane ne kera saitamana kera siofa 'i maana God, sulia kera kai too ana ru lea ki, kada God kai gwaungai fafida.
Elelae fuada wane ne kera kwaimanatai, sulia God kai gwaleda.
Elelae fuada wane ne kera marabibi ki, sulia God kai kwatea ru lea ne nia alangainia fuada ki.
Elelae fuada wane ne kera doria 'asiana sasilana ru 'o'olo ki, sulia God kai fatolia maurilada.
Elelae fuada wane ne manataida wane 'e'ete ki, sulia God kai manataida laugo.
Elelae fuada wane ne lioda 'o'olo fuana God, sulia kera kai ada to'ona God.
Elelae fuada wane ne kera rao fuana aroaroe safitana wane ki, sulia God kai sae kera ana na wele nia ki.
Elelae fuada wane ne kera fagagaida sulia sasilana ru 'o'olo ki, God kai gwaungai fafida.
“Elelae fua mulu kada ne wane ki kera fata buri amulu, ma ka famalagaigai kamulu, ma ka saea ru ta'a 'oro ki amulu sulia kamulu na ne fafurongo nau ki. Nau ku saea ru nai sulia kera kai sasia ru ta'a ki fua mulu dia laugo be wane ki kera sasia ana profet ki mai 'i nao. Mulu eele amulu, sulia God kai kwatea kwaiarae baita ne nia konia fua mulu 'i langi.”


Sa Jesus inau ana fatalana ka 'uri, “Na fiko asi ne 'e falea fanga fua mulu. Ma kamulu laugo mulu dia na fiko asi fuana falealana wane ki tafau. Boroi ma dia mamasialana 'e leka fasia, nia 'afitai lau 'oe ka famamasia. Ma nao nia si lea na fuana sasilana lau ana ta ru, ma nia lea fua mulu 'ui na amulu ana 'i maa, fuana wane ki kera ka liu na 'ada 'i fafona.
“Kamulu dia laugo na fa kwesu fuana wane ki tafau laona molagali. Na fere ne kera saungainia gwauna fa uo nia 'afitai ka agwa. Ma nao ta wane si fasarua fa kwesu, sui ka alua 'ana farana na tiu. Kada nia fasarua fa kwesu ka sui, nia ka ngalia, ka daurangainia ana kula 'i langi, fua ka tala fuana wane ki tafau laona lume. Ma ka 'urinai laugo, na fa kwesu kamulu ka tala kau fua wane ki tafau, fua kada kera ada to'ona ru lea ne mulu sasia ki, kera fi tangoa Maa kamulu ne to mai 'i langi.

“Nao mulu si kwaisae nau ku leka mai fuana fasuilana na taki sa Moses ki ma na famanatalae na profet ki. Nau si leka lau mai fuana fasuilada, boroi ma nau ku leka lalau mai fuana famamanalana famanatalae kera ki. Nau ku saea ru mamana fua mulu, ana kada ne 'i langi ma na molagali kera to 'ua, nao ta ru tu'u ana taki ki si sui leka ka dao ana kada ru God nia saea ki kai fuli mamana. Nia ne, sa ti boroi 'ana ne nao si rosulia ta taki tu'u, ma ka famanata tani wane fua noni'elalae ana ta taki tu'u, God kai alu nia 'isi ana 'Initoe nia. Boroi ma sa ti ne rosulia taki ki ma ka famanata tani wane fua rosulilana dia nia, God kai alu nia baita laona 'Initoe nia. Nau ku saea fua mulu, dia nao mulu si sasi lea liufia wane famanata ana taki ki, ma na Farasi ki ana sasilae sulia ru ne God nia doria, nia 'afitai 'asiana mulu kai to fainia wane ne God gwaungai fafida ki.

“Kamulu rongoa tafau na fatae talingai ne kera saea fuana koko kia ki 'i nao be 'uri, ‘Nao 'oe si sauwanee. Dia sa ti boroi 'ana ne sauwanee, kera kai ngali nia naona na wane kwaiketoi ki.’ Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, sa ti ne guisasu fuana wanefuta nia, kera kai ngali nia naona na wane kwaiketoi ki. Ma sa ti ne ka saea fuana wanefuta nia, ‘'Oe na ru 'o'oni ga 'ana,’ kera kai ngalia naona na wane kwaiketoi ki. Ma sa ti ne ka saea na wanefuta nia ana, ‘Ru oewanea,’ nia kai leka ana taale 'uria na ere ne saru nao si mae. Nia ne, dia 'oe sasi akau na ana afafue 'oe fuana God fafona na fulifue, ma 'oe manata to'ona ne nao nia si fola 'ua matangamu fai na wanefuta 'oe sulia na garo lamu, 'oe fasia basi afafue 'oe maana fulifue, 'oe oli, 'oe fata kwaimani basi fainia. Sui 'i buri, 'oe oli mai, ma 'oe fi kwatea na afafue 'oe fua God.
“Ma dia ta wane ka ngali 'oe fuana kwaiketoilae, 'oe fata kwaimani basi fainia, kada nao kamoro si dao 'ua. Sulia dia kamoro dao na, nia kai kwate 'oe na fuana wane kwaiketoi, ma burina nia ka keto 'oe, ma nia fi kwate 'oe lau fua wane kani wane ki, ma na wane kani wane fi alu 'oe laona beu ni kanie. Nau ku saea fuamu, dia nia 'urinai, nia 'afitai fua 'oe ka ru fasia na beu ni kanie leleka 'oe kwatea na malefo 'isi ne nia bobola fainia kwaekwaee 'oe.

“Mulu rongoa na fatae talingai ki kera saea, ‘Nao 'oe si oee.’ Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, sa ti boroi 'ana ne bubungia ta keni ana manatae wane ni oeelae, nia oee suina ana manatana. Nia ne, dia 'oe doria fulia ta ru ta'a ana bali maa 'o'olo 'oe, 'oe lafua, 'oko 'ui 'ania fasi 'oe. Nia ta lea ga 'ana fuamu dia 'oe 'ui 'ania ta bali ana na nonimu, fasia God fi 'ui 'ania na nonimu tafau laona kula ni kwaekwaee. Ma dia 'oe doria fulia ta ru ta'a ana bali 'aba 'o'olo 'oe, siki musia ma 'oko 'ui 'ania fasi 'oe. Nia ta lea ga 'ana dia 'oe 'ui 'ania ta bali ana nonimu, fasi God fi 'ui 'ania na nonimu tafau laona kula ni kwaekwaee.


“Mulu rongoa suina fatae talingai ki kera saea, ‘Sa ti boroi 'ana ne lukasia na 'afe nia, nia ka kwatea kekedee ana kwailukasilae fuana.’ Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, nao ta wane si lukasia na 'afe nia. Dia wane lukasia 'afe nia, nia ne kwatea 'afe nia ka oee. Ma dia ta wane ka adea lau na keni nai, na wane nai nia oee laugo. Te ru go ne wane saitamana ka lukasia na 'afe nia fafia, dia nia oee ana ta wane 'e'ete.

“Mulu rongoa laugo na fatae talingai ki kera saea fuana wane ki 'i nao 'ua na mai, ‘Dia 'oe fangasia alangaie 'oe ana satana God, tama nao 'oe si 'oia na alangaie 'oe.’ Ma kada ne, nau ku saea fua mulu, nao 'oe si fangasia alangaie 'oe ana ta ru. Ma nao 'oe si fangasia alangaie 'oe ana 'i langi, sulia God nia gwaungai senai. Ma 'oe si fangasia alangaie 'oe ana molagali, sulia God nia gwaungai laugo 'i senai. Ma 'oe si fangasia alangaie 'oe ana 'i Jerusalem, sulia nia ne fere na kingi baita. Ma nao 'oe si fangasia alangaie 'oe ana gwaumu, sulia nia 'afitai 'oe ka saungainia tesi ifu ana gwaumu ka kwao naoma ka goa. Dia 'oe alangai, saea go, ‘Iu.’ Naoma dia 'oe si alangai, saea go ‘Nao.’ Ma dia 'oe saea lau ta ru, na ru nai leka na mai fasia sa Saetan na wane ta'a.”


Sa Jesus fata lau 'uri, “Mulu rongoa tafau na fatae talingai ki fata 'uri, ‘Dia ta wane ka falia na maana ta wane, kera kai falia laugo maana wane nai. Ma na gwa lifo laugo fuana duulana ta gwa lifo.’ Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, nao 'oe si duua ru ne ta wane sasia ka ta'a fuamu. Dia ta wane ka fidalia na bali sate 'o'olo 'oe, alamatainia nia ka fidalia lau bali sate mauli amu. Ma dia ta wane ka ngali 'oe 'uria na kwaiketoie fua ngalilana na maku lalo 'oe, alamatainia nia ngalia laugo na maku fafo baita 'oe fuana. Ma dia ta wane ka sumai 'oe fua ngalilana 'oko ru nia sulia te kada taale, 'oe ngalia lau sulia ruana kada taale. Ma 'oe kwatea fuana ta wane ne gania ta ru amu. Ma kada ta wane doria ngali langa ana ta ru amu, 'oe kwatelanga ana fuana.


“Mulu rongoa na fatae talingai ki fata 'uri, ‘Mulu ka kwaimani 'amulu ana wane kwaimani kamulu ki, ma mulu ka subutainia na malimae kamulu ki.’ Boroi ma kada ne, nau ku saea fua mulu, mulu kwaimani ana malimae kamulu ki, ma mulu foa fuana sa ti ne kera famalagaigai kamulu. Dia mulu sasi 'urinai, mulu kai alua na wele Maa kamulu 'i langi. Sulia nia saungainia na sato, ma ka tala fafia na wane ta'a ki, ma na wane lea ki tafau go, ma ka kwatea na ute fua sa tifaida ne kera fulia ru lea ki, ma fua sa tifaida ne kera fulia ru ta'a ki. Dia mulu kwaimani go amulu fuana wane ne kera kwaimani amulu, God nao si kwaiara kamulu go. Sulia na wane ni koni malefolae ana takisi boroi, kera sasia laugo ru nai! Ma dia kamulu fata lea go amulu fainia na wane kwaimani kamulu ki, nao kamulu si 'e'ete go fasia na wane ki tafau. Sulia na wane kera ulafusia God ki boroi, kera sasia laugo ru nai! Mulu ka to 'o'olo tafau na, dia na Maa kamulu 'i langi be 'o'olo tafau.”

Listen to Matiu 5