SAN MATEO 5

Ra Jesús bi mba bʉ ja ra nyuni

1Nɛ nu ra Jesús 'bʉ mi nu yʉ ją'i ɛ̨mmɛ xʉn ngu bi zøpʉ, nɛ bi ndex bʉ ja ra nyuni nɛ mi hupʉ. Nɛ'ʉ yʉ́ xädi bʉya bi zøm bʉ mí hudi, 'darpʉ mi huhmbʉ. 2Nɛ bi xänba ʉ.

Nu'ʉ i hąn rán jąpi Oją

3Nɛ bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús:

―Nu'ʉ to'o pąsɛ hingui ho yʉ́ mbʉi bʉ na nu Oją nɛ da hyon Oją di zɛdi, nu Oją da zimanho bʉ di manda rá ts'ɛdi, janangue'a mająpi ʉ bʉya.

4Nɛ nu'ʉ tu yʉ́ mbʉi, Oją da hyurpa yʉ́ mbʉi, janangue'a mająpi ʉ.

5Nɛ nu'ʉ im bɛ̨ni i cosɛ häi, da hyąn a ra hogahäi bi man Oją di unni, janangue'a mająpi ʉ.

6Nɛ nu'ʉ i humbi da 'yøt' ran ho, Oją di japi da 'yøt'e xʉn ho, janangue'a mająpi ʉ.

7Nɛ nu'ʉ di huɛ̨c yʉ́ miją'ihʉ, xin di huɛ̨c Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ.

8Nɛ nu'ʉ n'dat'a im bɛ̨ni, dim 'bʉhmbʉ Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ.

9Nɛ nu'ʉ øt' ran hocpate, nu Oją da 'yɛ̨mbi yʉ́ t'ʉhni ʉ, janangue'a mająpi ʉ.

10Nɛ nu'ʉ i nu ran ʉnbi nangue ran ho i øt'e, da yʉrpʉ di manda rá ts'ɛdi Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ, i ɛ̨n'a ra Jesús.

11Nɛ gan johyahʉ 'bʉ i ʉ'ts'ahʉ yʉ ją'i nɛ i then'nahʉ nɛ i xi ahʉ yʉ fɛhni 'bʉ guí tɛngahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. 12Nɛ da hyu ni mbʉihʉ, gan johyahʉ, guim bɛ̨mhbʉ ngue 'dat'a ran ʉnbi guín nuhʉ ʉ yʉ pøngahyą mam 'bɛt'o, nɛ i ja 'bɛ'a din 'da ahʉ ngue am 'bɛ'ts'i mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.

Ra ų ua ja ra ximhäi

13―Nu'ahʉ gyʉ ųhʉ hapʉ 'bʉh yʉ ją'i, nguetho nu'a ra ų di hoqui 'bɛ'a i pa njapi, nɛ ngutho ahʉ guídí hojʉ yʉ ją'i, i ɛ̨n a ra Jesús. Pɛ nu'bʉ bi 'bɛh rá ts'ɛdi ra ų, ya hin'yʉ 'bɛ'a sä dí hoqui, janangue da mba ma bʉnt'i thoho bʉ häi. Dami jamansuhʉ hin din ja bʉ gui 'yøthʉ tengu a, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.

Ran nɛqui ua ja ra ximhäi

14Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús:

―Nu ahʉ gyʉn nɛquihʉ bʉ 'bʉh yʉ ją'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi. Dami jafʉ da hnu a ran nɛqui. Tengu n'da ra hnini i ja bʉ ja rá nyą ra t'øhø, am 'batho xʉn ho ngue hin'yʉ 'bɛ'a i juti. 15Ngutho n'da ra sibi, hingui sä da mba ma cʉ't'i bʉ ja ra huada 'bʉ da mba ma søque, i jatho da t'ɛ̨xpʉ m'batho, janangue'a di yot'i gätho 'bʉpʉ. 16Nɛ ngutho gui 'yøthʉ ngue tengu'bʉ gyʉ sibihʉ ɛ̨mmɛ di hyärpʉ i 'bʉh yʉ ją'i. Janangue'a da hnut'ahʉ xʉn ho nin t'øt'ehʉ, nɛ ʉ da 'yɛ̨spa Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i ʉ bʉya, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.

Ra Jesús bi 'yurcahʉ 'bɛ'a nam bøn'ʉ yʉ́n t'ɛ̨di ra Moisés

17Nɛ xø bi 'yɛ̨n'a ra Jesús:

―O guím bɛ̨mhbʉ ngue ga 'bɛcä yʉn t'ɛ̨di bi man ra Moisés nɛ 'bɛ'a bin xänbate ʉ yʉ pøngahyą, pɛ bá ɛ̨cä ngue ga ut'ahʉ 'bɛ'a majuąni nam bøn ʉ. 18Majuąni dí xi ahʉ, gätho 'bɛ'a nt'o't'i bʉ, nɛ xínga n'da ʉ ngue hin din ja, 'bʉ guexta'a i jatho ra ximhäi nɛ mahɛ̨ts'i. 19Janangue'a madí ts'ʉtho maha a ram hma ngue hingui nde da 'yʉrpa ra güɛnda n'da, nɛ i xi ʉ mi'da ngue din jabʉ da 'yøt'e, pɛ zi ts'ʉtho rá ts'ɛdi di nɛqui bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją bʉ mahɛ̨ts'i 'bʉ. Pɛ nu'ʉ di ją'ts'i gätho ʉ mam bʉ ja rám hma Oją, nɛ i xi ʉ mi'da ngue din ja bʉ da 'yøt'e, nɛ man'da xʉn ngu rá ts'ɛdi di nɛqui bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. 20Nɛ gue'a dí xi ahʉ a, nde'bʉ man'da xʉn ho gui 'yøthʉ xinda gue ma ngʉrpihʉ yʉ fariseo nɛ yʉ xänbate niją. Nguetho nu'bʉ hin gui 'yøthʉ xʉn ho, njąm'bʉ da zä gui cʉthʉ hapʉ di manda rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.

Ra Jesús bi ma hingui ho ra cuɛ

21Nɛ man'da bi man ra Jesús, bi 'yɛ̨na:

―Gue'bʉ go maya'bʉ bi sih mam bombøtahʉ ran t'ɛ̨di ngue im ma: “O guí hącpahʉ rá te ni miją'ihʉ, nɛ nu to'o da hyącpa rá te rá miją'iui, i jatho da ts'änba rá muui a bi 'yøt'e,” bi t'ɛ̨mp'ʉ. 22Pɛ i jagä man'da ga xi ahʉ, ngue nu'bʉ 'bo'o di cuɛp rá miją'iui nangue'a bi 'yørpe, ngue im bɛ̨ni di co'ts'i, guehma da nu ran ts'ɛmbi. Nɛ nu'a to'o da xih ra ts'ore bʉ ja rá hmi rá miją'iui, da ts'ixpʉ 'bʉh yʉ ngʉrpi da ts'ɛmbi. Nɛ nu to'o ɛ̨mmɛ then rá miją'iui dí mba bʉ ja ran ts'ɛmbi ngue ra sibi njąm'bʉ i huɛ̨t'i, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.

23Janangue'a nu'bʉ guí pähä bʉ ja ra niją ngue guí ɛ̨na gui thąndehʉ Oją, pɛ nu'bʉ gá sømhbʉ bʉ nɛ 'bex gá bɛ̨mhbʉ 'bɛ'a xquín xihmi ni miją'ihʉ, 24gua peng thohʉ nɛ 'bɛ gui mba bʉ i 'bʉ a ni miją'iui gam punbaui, ja da zä gui thąndehʉ Oją bʉya, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.

25Nɛ nu'bʉ guí pąhmbʉ ja 'bɛ'a guidín xihmbʉ n'da ni miją'ihʉ, pɛ gan hocpa zɛhɛhʉ, nɛ hin gui tømhbʉ da ts'ix ahʉ bʉ 'bʉh yʉ ts'ʉt'abi. Nguetho nu'bʉ gui sømhbʉ bʉ, 26guehma da jo ahʉ nɛ hin da hyɛc'a thohohʉ ra zɛ'mi jague'bʉ gui unhdʉ ra mbɛti hangu da 'yä ahʉ, nɛ xínga n'da centavo da nde gui 'yɛspahʉ, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.

Ra Jesús bi 'yɛ̨na hingui ho ran 'yomt'ɛ̨ni

27Nɛ man'da bi xih yʉ́ xädi ra Jesús:

―Nu man'da ran t'ɛ̨di maya'bʉ i ɛ̨na: “O guí øthʉ ran 'yomt'ɛ̨ni.” 28Pɛ i jagä man'da ga xi ahʉ, ngue nu'bʉ n'da ran 'yohʉ da hyant'a n'da ra xisu, nɛ im bɛ̨n'a n'da ran 'yomfɛ̨ni xʉn ts'o nangue a, madague'bʉ bi bɛ̨ntho, tengu'bʉ ya bi 'yøt' ran 'yomt'ɛ̨ni bʉ rá mbʉi a bʉya, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.

29-30Janangue nu'bʉ i ja a i ut'ahʉ ra ts'oqui, pɛ gui sąmzɛhɛ ni mbʉihʉ madague'bʉ guím bɛ̨mhbʉ ɛ̨mmɛ xʉn ʉ 'bʉ gui 'yɛshʉ. Tengu'bʉ xquí hyą'a n'da ni dähʉ nɛ xquí 'yɛmhbʉ bʉ ma'ueni nɛ xquí n'dadä thohohʉ, uague tengu'bʉ xquí hyɛc'a nin 'yɛihʉ nɛ xquí 'yɛmhbʉ bʉ ma'ueni nɛ xquí n'da'yɛ thohohʉ. Pɛ man'da xʉn ho guin nuhʉ nangue gá 'bɛhmbʉ yʉ ts'oqui, xinda gue'bʉ xquí 'yøthʉ yʉ ts'oqui nɛ xquí 'bɛhmbʉ ran ho maząi bʉ ja ra sibi.

Ra Jesús bi 'yɛ̨na hin da hyɛh rá xisu n'da ran 'yohʉ

31Nɛ man'da bi man ra Jesús, bi 'yɛ̨na:

―Nɛ a bi mam 'bʉ maya'bʉ gue: “Nu'bʉ n'da ran 'yohʉ in nde da hyɛh rá xisu, i jatho da 'yøt'a n'da ra søcuą din xummi.” 32Pɛ i jagä man'da ga xi ahʉ, ngue hingui sä da hyɛh rá xisu n'da ran 'yohʉ gue'bʉ hingui øt' ran 'yomt'ɛ̨ni a ra xisu. Nguetho nu'bʉ bi hyɛh rá xisu n'da ran 'yohʉ, di japi da 'yøt' ran 'yomt'ɛ̨ni a ra xisu 'bʉ bi hyɛgui nɛ dim 'bʉhmi man'da ran' yohʉ. Nɛ 'bʉ n'da ran 'yohʉ dim 'bʉhmi n'da ra xisu bi thɛgui, ra 'yomt'ɛ̨ni a, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.

Nte ga ndønbahʉ rá thuhu, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús

33―Nɛ guí pąhmbʉ ran t'ɛ̨di mí hmam 'bʉ maya'bʉ ngue i ɛ̨na: “Pɛ nu'bʉ gá ndønbahʉ rá thuhu Oją, guehma gui ją'ts'a gá mamhbʉ.” 34Pɛ nuya i jagä man'da ga xi ahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Hin'yʉ 'bɛ'a i sä gui ndønbahʉ rá thuhu 'bʉ ja a guí xihmbʉ ni miją'ihʉ ngue guín ndefʉ da 'yɛ̨c'yɛi a guí xihmbʉ. Hingui sä gui ndømhbʉ Oją, pɛ ngutho hingui sä gui ndømhbʉ mahɛ̨ts'i, nguetho nu bʉ mahɛ̨ts'i bí ja bʉ rá ts'ɛdi Oją. 35Nɛ xíngui sä gui ndømhbʉ ra ximhäi, nguetho nɛcua i ja ua rá ts'ɛdi Oją. Nɛ xíngui sä gui ndømhbʉ ra hnini Jerusalén, nguetho rá hnini rá Thahni Oją a. 36Nɛ xíngui sä gui ndømhbʉ ni yąhʉ, nguetho 'dat'a Oją bi zän'na, nɛ xínga n'da ni xtąhʉ sä gui sänzɛhɛhʉ gue'bʉ xʉn t'axi o gue xʉm pothi da gohi. 37Pɛ nu'bʉ ja a guí xihmbʉ ni miją'ihʉ, “da zä,” ga ɛ̨mhbʉ 'bʉ da zä, “hin da zä,” ga ɛ̨nthohʉ 'bʉ hin da zä. Pɛ gätho mi'da yʉm hma bí nɛxpʉ ja rán 'yomfɛ̨ni ra zįthu, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.

Bi 'yɛ̨n'a ra Jesús hin ga cos'hʉ 'bʉ ja a da t'ørcahʉ

38Nɛ xø bi 'yɛ̨n'a ra Jesús:

―Nu'ahʉ gá 'yøhmbʉ 'bɛ'a bi sih mam bombøtahʉ ngue: “Nu'bʉ n'da ra ją'i di ts'onba rá dä rá miją'iui, pɛ nɛ a da mba ma ts'onbi rá dä. Nɛ nu'bʉ rá ts'i da 'yøcpe, ngutho nɛ'a xin da t'øcpa rá ts'i.” 39Pɛ nuya i jagä man'da ga xi ahʉ ya, ngue nu'bʉ 'bʉ a n'da in nde di ʉn'nahʉ, pɛ o guí sʉhmbʉ a. Nɛ nu'bʉ 'bo'o da mbɛp'ahʉ 'danguadi ni hmihʉ, gui unhdʉ man'da nguadi da mbɛp'ahʉ. 40Nɛ nu'bʉ 'bo'o da zix ahʉ bʉ 'bʉh ra zɛ'mi ngue da gąn'na ni pahnihʉ, pɛ nɛ a ni cotohʉ gui unhdʉ. 41Nɛ nu'bʉ i si ahʉ gui tuspahʉ rá 'bɛni n'da ra ją'i n'da ora, xʉn ho 'bʉ nyo ora gui tuxhʉ a rá 'bɛni. 42Nɛ hønt'a go to'o da 'yä ahʉ 'bɛ'a i honi, dami unhdʉ. Nɛ nu'bʉ 'bo'o da mip'ahʉ 'bʉ ja a guí pɛs'hʉ, pɛ xʉn ho 'bʉ gui unhdʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.

Ga huɛ̨c man sʉihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús

43―Nɛ a n'da ram hma maya'bʉ i ɛ̨na: “Dami huɛ̨c ni amigohʉ nɛ gui ʉcpa nin sʉihʉ,” mí t'ɛ̨n'ahʉ. 44Pɛ i ja man'da ga xi ahʉ, ngue gui huɛ̨c nin sʉihʉ, gan yąmanhohʉ ʉ man yʉ ts'ore nangue ahʉ, nɛ gui 'yørpahʉ ran ho to'o di ʉc'ahʉ. Nɛ dami 'yäfʉ rá mate Oją ʉ to'o i numan'ʉ ahʉ nɛ ʉ di ʉn'nahʉ, bi 'yɛ̨n a ra Jesús. 45Nɛ nu'bʉ ngubʉ gui 'yøthʉ, 'da'angu gá 'yøthʉ a ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i ngue bá pɛnh ra 'ye nɛ ra hyadi. Pɛ hinga hønbʉ 'bʉ ʉ yʉ hocją'i gue i so ra 'ye nɛ ra hyadi, pɛ nɛpʉ i 'bʉh yʉ ts'om'bäi, bi 'yɛ̨na. 46Pɛ nu'bʉ hønt'ʉ to'o di huɛ̨c'ahʉ guidí huɛ̨jʉ, 'bɛ'a gue gá tąhmbʉ 'bʉ ngubʉ gá 'yøthʉ. Pɛ nɛ n'dat'a gá 'yøthʉ ʉ yʉ ziyate hyącahäi. 47Pɛ ha guí ɛ̨mhbʉ xʉn ho guí øthʉ 'bʉ hønt'ʉ ni cuhʉ guidí zɛnguahʉ. Nu'bʉ guin jahʉ bʉ, 'da'angu guí øthʉ ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ. 48Pɛ nde'bʉ xʉn hotho gui 'yøthʉ, nguetho xʉn hotho Oją ma Tahʉ bí 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.

Iliyochaguliwa sasa

SAN MATEO 5: otm

Kuonyesha

Shirikisha

Nakili