Lucas 12

Jesu “Fariseu masa niî soose me'ra bu'esére tɨ'o masíya” niî'ke niî'

(Mt 16.6; 10.26-27; Mc 8.15)

1Jesu masaré bu'erí kura pãharã́ waro masá nerêkãrã niîwã. Naâ pãharã́ waro niî tĩharã, a'mêri ɨ'tá tĩ'a, dokê wã'a mɨhakãrã niîwã. Jesu neê waro kɨ̃ɨ̂ bu'erã́ di'akɨ̃re werê mɨ'takɨ niîwĩ yuhûpɨ. A'tîro niîkɨ niîwĩ:

—Mɨsâ fariseu masa naa yeé fermento pãú bɨkɨakã́ weesére tɨ'o masíya. Fermento niîgɨ, naâ niî soose me'ra bu'esére tɨ'o masíya niîgɨ weé', niîkɨ niîwĩ. 2Neê bahutíropɨ weesé, ĩ'yâ no'orosa'. Neê ĩ'yâtiropɨ weé'ke kẽ'ra masî no'orosa' 3Tohô weérã mɨsâ yamîpɨ weeró noho weé'ke ãpêrã tɨ'otíropɨ niî'ke a'tîro weé no'orosa'. Ɨmɨ̂kohopɨ weeró noho niî pe'tirã tɨ'óropɨ werê no'orosa'. Apêye mɨsâ wi'í po'peapɨ ya'yióropɨ niî'ke kẽ'ra wi'í bu'ipɨ karíkũro weeró noho ɨpɨ́tɨ bɨsɨkã́ weé no'orosa', niîkɨ niîwĩ.

Jesu “Noa nohóre uiró ɨatí?” niisé niî'

(Mt 10.28-31)

4Jesu kɨ̃ɨ̂ bu'erã́re a'tîro werêkɨ niîwĩ:

—Mɨsâ yɨ'ɨ̂ me'rakãharãre a'tîro werêgɨti. A'ti ɨpɨ́re wẽhé kõ'arãre uîtikã'ya. Wẽhéka be'ro naâ mehêkã wee masítisama. 5Mɨsâre “Ã'rí pe'ere uîya”, niîgɨti. Õ'âkɨ̃hɨ marî wẽrîka be'ro pekâ me'epɨ kõ'â butia' masisami. Kɨ̃ɨ̂ tohô weegɨ́ pũrikãre uîya.

6Ni'kâmukãrã mirikɨ̃hɨá õ'ô maharãakã kã'roákã waro wapatíma. Tohô niîmikã, Õ'âkɨ̃hɨ pe'e neê ni'kɨré masîtikã weetísami. 7Tohô niikã́ mɨsâ poâripɨreta “Tiikése niî'”, niî masî pe'okã'sami. Tohô weérã masaré uîtikã'ya. Õ'âkɨ̃hɨ ĩ'yóropɨ pãharã́ mirikɨ̃hɨá nemoró mɨsâ wapatí'. Õ'âkɨ̃hɨ mɨsâre ãyuró ko'têgɨsami.

Ãpêrã ĩ'yóropɨ “Jesu Cristore ẽho peó'” niisé niî'

(Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20)

8Mɨsâre werêgɨti. No'ó masá ĩ'yóropɨ yɨ'ɨ̂re “Ẽho peó'” niî werekã́, yɨ'ɨ́ kẽ'ra Õ'âkɨ̃hɨre werê ko'terã ɨ'mɨ̂sekãharã ĩ'yóropɨ naâre ãyuró uúkũgɨsa'. 9Ni'kɨ́ masaré uîgɨ, masá ĩ'yóropɨ yɨ'ɨ̂re “Ẽho peó wee'” niigɨ́re yɨ'ɨ́ kẽ'ra Õ'âkɨ̃hɨre werê ko'terã ĩ'yóropɨ naâre “Yagɨ mehéta niîmi”, niîgɨti.

10Yɨ'ɨ̂ Õ'âkɨ̃hɨ makɨ masɨ́ weeró noho ɨpɨtígɨre yã'âro uúkũkã, Õ'âkɨ̃hɨ akobohógɨsami. Espírito Santo pe'ere yã'âro uúkũkã, Õ'âkɨ̃hɨ akobohósome.

11Ãpêrã mɨsâre werê sãarã, nerê wɨase wi'seripɨ, beserã́ tiropɨ, wiôrã tiropɨ miáa boosama. Naâ tohô weekã́, mɨsâ uúkũatehere “De'ró yɨ'tirã́sari? De'ró niîrãsari?” niî wãkû ke'titikã'ya. 12Mɨsâ uúkũri kura Espírito Santo mɨsâ yɨ'tiátehere werêgɨsami, niîkɨ niîwĩ Jesu.

Pehé apêye noho kɨogɨ́ yee kití niî'

13Jesu bu'erí kura ni'kɨ́ masá wa'teropɨ niigɨ́ a'tîro niîkɨ niîwĩ:

—Masaré bu'egɨ́, yɨ'ɨ̂ pakɨ wẽrîgɨ, apêye noho ɨ̃sâre kũûkɨ niîwĩ. Teeré yɨ'ɨ̂ ma'mire yɨ'ɨ̂ me'ra dɨka waá dutiya, niîkɨ niîwĩ.

14Jesu kɨ̃ɨ̂re niîkɨ niîwĩ:

—Mɨ'ɨ̂ de'ró wãkûti? Yɨ'ɨ̂ pakɨ yɨ'ɨ̂re mɨsâre bese dutígɨ, mɨsâre apêye noho dɨka waá dutigɨ sõróopĩ, niî wãkûmiti? niîkɨ niîwĩ.

15Apêye niî nemokɨ niîwĩ:

—Mɨsâ niî pe'tise ɨâri pehase nohore tɨ'o masí, wãkûya. Marî katisé pehé apêye noho kɨosé meheta niî', niîkɨ niîwĩ.

16Kɨ̃ɨ̂ tohô niîka be'ro kití weeró noho niisé me'ra a'tîro niî werêkɨ niîwĩ:

—Ni'kɨ́ pehé kɨogɨ́ niîkɨ niîwĩ. Kɨ̃ɨ̂ otêka be'ro pehe waró dɨkâtikaro niîwɨ. 17Teé pehé niikã́ ĩ'yâgɨ, a'tîro wãkûkɨ niîwĩ: “De'ró weegɨ́sari yɨ'ɨ̂ teé pehé me'ra? Teeré yɨ'ɨ̂ no'opɨ́ nɨroró moó'”, niîkɨ niîwĩ. 18Be'ró wãkû apokɨ niîwĩ taha: “A'béya. A'tîro weegɨ́ti. Yɨ'ɨ̂ ba'asé nɨrorí wi'ire kõ'â pe'o, nemoró pahirí wi'i weegɨ́ti. Toopɨ́ niî pe'tise otesé dɨkare no'ó yɨ'ɨ̂ kɨosére nɨrôgɨti”, niîsami. 19“Tu'â eha nɨ'ko, yɨ'ɨ̂ basi a'tîro niîgɨti: Pehé kɨ'marikãhase niiátehere nɨrô'ke kɨó'. Tohô weégɨ yɨ'ɨ̂ ɨaró soó, ba'â, sĩ'rí e'katígɨti'”, niîsami. 20Õ'âkɨ̃hɨ pe'e tohô weekã́ ĩ'yâgɨ, a'tîro niîkɨ niîwĩ: “Mɨ'ɨ̂ tɨ'o masí wee'. Ni'kakã́ yamita mɨ'ɨ̂ wẽrîgɨsa'. Too pũríkãre mɨ'ɨ̂ nɨrô'ke pehé noa yeé toharósari?” niîkɨ niîwĩ Õ'âkɨ̃hɨ. 21Tohôta wa'ârosa' pehé kɨogɨ́ Õ'âkɨ̃hɨre wãkûtigɨ, kɨ̃ɨ yeé di'akɨ̃ mii neéo kũugɨre. Kɨ̃ɨ̂ Õ'âkɨ̃hɨ ĩ'yórore pahasé kɨogɨ' waro niîsami, niîkɨ niîwĩ Jesu.

Õ'âkɨ̃hɨ kɨ̃ɨ yarã́re ko'tesé niî'

(Mt 6.25-34)

22Be'ró Jesu kɨ̃ɨ̂ bu'erã́re niîkɨ niîwĩ:

—Mɨsâre niîgɨti. Yẽ'e nohóre ba'ârãsari? Yẽ'e nohóre sãyârãsari? niî wãkû ke'titikã'ya. 23Marî katisé ba'asé nemoró wapatí'. Marî ɨpɨ́ kẽ'ra su'tí nemoró wapatí'. 24Mirikɨ̃hɨáre wãkûya. Naâ ba'â sĩ'rirã, otesé kapere otê, pĩ'rí dɨkâtikã weetísama. Ba'asé nɨrosé wi'seri, naâ ekarã́ nɨrosé wi'seri kẽ'rare moosamá. Tohô niîmikã, Õ'âkɨ̃hɨ naâre ba'asé o'ôsami. Mɨsâ pe'e tootá mirikɨ̃hɨá nemoró wapatí yɨ'rɨ nɨ'ka'. 25No'ó mɨsâ ɨpɨ́tɨ wãkû ke'tirã, pahî kurero bɨkɨâ nemo masitisa'. 26A'tîro niî'. Teeákã marikãre mɨsâ wãkû ke'tise me'ra neê kã'roákã bɨkɨâ nemo wee'. Tãhârãta ba'asé, sĩ'risé, su'tiré boka masítisa'.

27O'ôri, nɨkɨ̂kãhasere wãkûya. Teé no'ó ɨaró pĩ'ri bahá ke'atisa'. Da'ratí, su'âtimiro, su'tí ãyuró sãyâro weeró noho bahú'. Marî yẽkɨ wiôgɨ Salomão ãyusé su'tí sãyâkɨ niîwĩ. Kɨ̃ɨ̂ tohô sãyâmigɨ, o'ôri weeró noho ãyú butia'ro sãyâtikɨ niîwĩ. Teé o'ôri ãyú butia'se niî'. 28Ni'kakã́re kã'ró katî ni'i, yamiákã yãî diha wa'ása'. Be'ró pekâ me'epɨ ɨ̃hâ kõ'a no'osa'. Tohô niîmikã, Õ'âkɨ̃hɨta o'ôrire ãyuró bahukã́ weesamí. Kɨ̃ɨ̂ o'ôrire ãyuró ko'teró nemoró mɨsâ pe'ere weesamí. Mɨsâ, mɨsâ ẽho peótise bu'iri wãkû ke'ti'. 29Tohô weérã mɨsâ ba'aátehere, mɨsâ sĩ'riátehere wãkû ke'ti, wãkû nɨrɨ sihatikã'ya. 30A'ti nukúkãkãharã Õ'âkɨ̃hɨre ẽho peótirã teeré wãkû ke'tisama. Marî pakɨ ɨ'mɨ̂sepɨ niigɨ́ mɨsâ ɨasé nohore masî tohasami. 31Tohô weérã Õ'âkɨ̃hɨ yeere wãkû yɨ'rɨ nɨ'kaya. Tohô weekã́, mɨsâre ba'asé, sĩ'risé, sãyasé nohore o'ô bu'i peogɨsami.

Ɨ'mɨ̂sepɨ marî bokaátehere wãkû nɨrɨ dutise niî'

(Mt 6.19-21)

32Mɨsâ yɨ'ɨ̂ bu'erã́, yarã́ ovelha weeró noho niî'. Mɨsâ pehêterãkã niîmirã, uîtikã'ya. Marî pakɨ kɨ̃ɨ̂ wiôgɨ niirópɨ mɨsâ wa'akã́ ɨasamí. 33Mɨsâ kɨosére duâ, ãpêrã moorã́re o'ôya. A'ti nukúkãkãhase boâ dihaatehere wãkûtikã'ya. Ɨ'mɨ̂sekãhase boâtiatehe pe'ere wãkûya. Toopɨ́re mɨsâ ãyusé kɨoátehe neê pe'tisomé. Neê yaharã́ sãháa yahasomé. Ãpêrã noho kẽ'ra ba'â bahuriósome. 34Marî ɨpɨ́tɨ ma'isére wãkû nɨrɨsa'. Tohô weérã a'ti nukúkãkãhase di'akɨ̃re wãkû nɨrɨtikã'ya. Õ'âkɨ̃hɨ yee pe'ere wãkû nɨrɨya.

Jesu “Mɨsâ apo yuú'kãrãpɨ niîya” niisé niî'

35Mɨsâ sĩ'óo'separe sĩ'óo' yooro weeró noho apo yuú'kãrãpɨ niî tohaya. 36Da'rá ko'terã naâ wiôgɨ amûkã dɨ'terí bosê nɨmɨ wa'âka be'ro kɨ̃ɨ̂ dahaátehere ko'tê'karo weeró noho weeyá. Kɨ̃ɨ̂ sopé pɨ'topɨ pisukã́, maatá pãâo sõrorãti niîrã, ko'têsama. Mɨsá kẽ'ra naâ weeró noho weeyá. 37Da'rá ko'terã naâ wiôgɨ dahaátehere keoró ko'têsama. Kɨ̃ɨ̂ daharí kura keoró boka ehá no'orã noho e'katísama. Diakɨ̃hɨ́ mɨsâre werêgɨti. Naâre tohô boka ehágɨ, wiôgɨ basita ba'asé etiákɨhɨ duhî dutisami. Be'ró naâre eti bɨrósami. 38Yamî deko ou bo'rearí kura tɨ'sɨ̂ bo'rearã boka ehá no'orã e'katísama. 39Apêyere a'tîro masîya. Wi'í wiôgɨ tií hora niikã́ yahagɨ́ a'tîgɨsami niîgɨ, kãrití boosami. Yahagɨ́ kɨ̃ɨ yaá wi'ire pãâo sãhasere ka'mú ta'a boosami. 40Mɨsá kẽ'ra ã'rí weeró noho apo yuú niîya. Mɨsâ neê kã'ró wãkûti butia'ri kura yɨ'ɨ̂ Õ'âkɨ̃hɨ makɨ masɨ́ weeró noho ɨpɨtígɨ a'tîgɨsa', niîkɨ niîwĩ.

Jesu pɨárã da'rá ko'terã yee kití me'ra bu'ê'ke niî'

(Mt 24.45-51)

41Jesu bu'erí kura Pedro sẽrí yã'akɨ niîwĩ:

—Ɨ̃sâ wiôgɨ, mɨ'ɨ̂ a'te kitíre ɨ̃sâ di'akɨ̃re werêgɨ weeáti, ou niî pe'tirãre werêgɨ weeáti? niî sẽrí yã'akɨ niîwĩ.

42Jesu niîkɨ niîwĩ:

—Noa nohó yɨ'ɨ̂ dutiró weé me'rigɨ, tɨ'o masígɨ waro niîsari? niîgɨ, a'tîro werêgɨti. Wiôgɨ apêropɨ wa'âgɨ, kɨ̃ɨ yaá wi'ire ko'tê dutigɨ ni'kɨ́ kɨ̃ɨ̂re da'rá ko'tegɨre kũûsami. “Ãpêrã da'rá ko'terãre no'ó dɨ'sasé nohore ba'asé ekayá”, niîsami. 43Be'ró apêropɨ ehâ'kɨ dahâsami. Kɨ̃ɨ̂ dahakã́, keoró da'rá boka ehá no'ogɨ e'katísami. 44Diakɨ̃hɨ́ mɨsâre werêgɨti. Kɨ̃ɨ̂ keoró weesé wapa wiôgɨ niî pe'tise kɨ̃ɨ̂ kɨosére ko'tê dutigɨ sõróogɨsami. 45“Yɨ'ɨ̂ wiôgɨ maatá dahâsome” niigɨ́ noho pũrikã a'tîro weesamí. Ãpêrã da'rá ko'terã ɨmɨaré, numiâre yã'âro paâ pi'etíkã weesamí. Kɨ̃ɨ̂ wiôgɨ maatá bahutígɨsami niîgɨ, ba'â, sĩ'rí, ke'asamí. 46Kɨ̃ɨ̂ tohô weerí kura wiôgɨ wãkûtiro kɨ̃ɨ̂ ko'têtiri kura dahâsami. Kɨ̃ɨ̂ kũû wã'ka'kɨre dutî'kere weetí'ke wapa ɨpɨ́tɨ bu'îri da'rêgɨsami. Ãpêrã yã'arã́ wiôgɨ dutisére weetí'kãrãre bu'îri da'rê butia'kere bu'î peha tamugɨsami.

47Da'rá ko'tegɨ kɨ̃ɨ̂ wiôgɨ ɨasére keoró masîsami. Tohô masîmigɨ, kɨ̃ɨ̂ dutisére keoró wee yuúti, yɨ'rɨ́ nɨ'kagɨ ɨpɨ́tɨ tãrá no'ogɨsami. 48Ãpí da'rá ko'tegɨ wiôgɨ ɨasére masîtisami. Tohô masîtimigɨ, bu'îri da'rê no'ose nohore weégɨ, sahâtiro kure tãrá no'ogɨsami. Pehé masisé o'ô no'o'kɨ nemoró wapa seé no'ogɨsami. Tohô niikã́ “Ãyú butia'ro weegɨ́sami” niî no'o'kɨ nemoró “Tohô weeró ɨá'” niî no'ogɨsami, niîkɨ niîwĩ Jesu.

Jesu “Yeé bu'iri masá dɨka watíma” niisé niî'

(Mt 10.34-36)

49Jesu a'tîro niî nemokɨ niîwĩ:

—Yɨ'ɨ̂ pekâ me'e wĩhá wã'kogɨ weeró noho masá yã'âro weesére kõ'âgɨ a'tîwɨ. Tií me'e ɨ̃hɨ̂ nu'kuro weeró noho ni'kâroakãre yã'asére yɨ'rɨ wetí'kãrãpɨ niikã́ weé toha sĩ'rimisa'. 50Yɨ'ɨ̂ pi'etí ni'igɨsa' yuhûpɨ. Yɨ'ɨ̂ pi'etiátehere wãkûgɨ, yã'âro ehêri põ'rati'. Pi'etí tohagɨpɨ, ehêri põ'ratigɨsa'. 51Mɨsâ tɨ'ó yã'akã, yɨ'ɨ̂ a'tí di'tapɨre ãyuró niisétiatehere miítigɨ weeparí? Nií wee'. Yɨ'ɨ̂re ẽho peóse bu'iri masaré dɨka watíse miítigɨ weé'. 52Ni'kakã́ me'ra ni'kâmukãrã ni'kâ wi'ikãharã a'mêri dɨka watí nɨ'karãsama. I'tiárã pɨárã me'ra a'mé tu'tirãsama. Pɨárã i'tiárã me'ra a'mé tu'tirãsama. 53Pakɨ́ kɨ̃ɨ̂ makɨ́ me'ra a'mé tu'tigɨsami. Kɨ̃ɨ̂ makɨ́ kẽ'ra kɨ̃ɨ̂ pakɨ́ me'ra meharóta weegɨ́sami. Pakó makó me'ra a'mé tu'tigosamo. Koô makó kẽ'ra pakó me'ra meharóta weegósamo. Maa yẽkó koô makɨ nɨmó me'ra uâgosamo. Koô makɨ nɨmó maa yẽkó me'ra meharóta weegósamo. Yɨ'ɨ̂re ẽho peóse bu'iri tohô weerã́sama, niîkɨ niîwĩ Jesu.

Ɨmɨ̂koho bahusére uúkũse kiti niî'

(Mt 16.1-4; Mc 8.11-13)

54Jesu masaré apêye kẽ'rare niîkɨ niîwĩ:

—Muhîpũ mɨhátiro pe'e yĩa mɨhátikã, “Akôro pehârotiro weé'”, niísa'. Mɨsâ niî'karo nohota pehása'. 55Mɨsâ muhîpũ ɨpɨ́tɨ asi mɨhátikã, “Ni'kakã́ kɨ'marósa'”, niísa'. Mɨsâ niî'karo nohota kɨ'mása'. 56Mɨsâ weé ta'sarã niî'. A'ti nukúkãkãhase, ɨ'mɨárokãhase marikãre “Tohô niî'”, niî masî'. Tohô niîmirã, de'ró weérã a'tóka tero yɨ'ɨ̂ weé ĩ'yose pe'ere “Tohô niî sĩ'riro weé'”, niî masí weeti? niîkɨ niîwĩ.

A'mé tu'ti'kãrã ãyuró apoyá niisé niî'

(Mt 5.25-26)

57Jesu masaré a'tîro niî nemokɨ niîwĩ:

—De'ró weérã mɨsâ basi keoró bese masí weeti? 58Ni'kɨ́ mɨ'ɨ̂re werê sãa sĩ'rikã, wiôrã tiropɨ kɨ̃ɨ̂ me'ra wa'âya. Toopɨ́ ehaátoho dɨporo ma'âpɨ kɨ̃ɨ̂ me'ra apó we'okã'ya. Tohô weekã́, mɨ'ɨ̂re kɨ̃ɨ̂ besegɨ́re o'ôti boosami. Tohô weetíkã maa, besegɨ́ surárare pihîo, bu'îri da'rerí wi'ipɨ mɨ'ɨ̂re sõróo duti boosami. 59Mɨ'ɨ̂re werêgɨti. Bu'îri da'rerí wi'ipɨ sãhá wapa yeé pe'otikã, mɨ'ɨ̂re neê du'u wĩrósome. A'té weeró noho mɨsâ yã'âro weesére Õ'âkɨ̃hɨ me'ra apó we'okã'ya niîgɨ, tohô niîkɨ niîwĩ.

Iliyochaguliwa sasa

Lucas 12: tuo

Kuonyesha

Shirikisha

Nakili