Ticuna - 1986 WBT (NT) Drama

Rü nayexma ga wüxi ga yatü ga Ananíagu ãégaxü̃ rü Chafíra ga nama̱x. Rü nümagü rü namaxã nataxegü ga wüxi ga norü naane.
Natürü nüma ga Ananía rü naxma̱xmaxã wüxigu nagu narüxĩnüe nax nügüxü̃́ ngĩxne nayauxgüxü̃ ga ñuxre ga yema naanetanü. Rü ñu̱xũchi yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃xü̃tawa ngĩxü̃ nangegü ga yema nai ga diẽru.
Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ananíax, ¿tü̱xcüü̃ ngo̱xo i Chatanága cuxĩnü rü Tupanaãxẽ i Üünecümaxã quidora, rü cugüxü̃́ ngĩxne cuyaxu i ñuxre i ngẽma curü naanetanü?
¿Ẽ̱xna yexguma tauta namaxã cutaxegu, rü tama ẽ̱xna cuxrü yixĩxü̃ ga yema naane? ¿Rü yexguma namaxã cutaxegu, tama ẽ̱xna cuxrü yixĩxü̃ ga yema diẽru? ¿Tü̱xcüü̃ i cunaxüxü̃ i ñaa? Tama yatügümaxã quidora, natürü Tupanamaxã nixĩ i quidoraxü̃ —﻿ñanagürü ga Pedru.
Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnügu ga Ananía, rü yu̱xcüma inayangu. Rü poraãcüxüchima namuü̃e ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga yexguma yemaxü̃ nacuáchigagügu.
Rü ñuxre ga yéma yexmagüxü̃ ga ngextü̱xüxü̃gü rü nananuquegü ga naxü̃ne, rü inayata̱xgü.
Rü tomaepü̱x ga ora ngupetügu rü íingu ga Ananía nama̱x. Rü yexma ixücu natürü tama nüxü̃ icua̱x ga ta̱xacü nax ngupetüxü̃.
Rü Pedru ngĩxna naca, rü ñanagürü: —¿Yema natanü ga nagu pexunetaxü̃gu yixĩxü̃ ga namaxã petaxegüxü̃ ga perü naane? —﻿ñanagürü. Rü ngĩma rü: —Ngü̃, ngẽxgumaepü̱xgu nixĩ —﻿ngĩgürügü.
Rü Pedru rü ñanagürü ngĩxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ pegümaxã ngẽmaãcü wüxigu perüxĩnüe nax namaxã pidoraexü̃ca̱x i Tupanaãxẽ ya Üünecü? ¡Dücax! Ngẽma cutexü̃ iyata̱xgüxü̃ rü marü ínangugü, rü ñu̱xma rü cuxü̃ rü tá ta ngéma nangegü —﻿ñanagürü.
Rü yexgumatama yu̱xcüma Pedrupe̱xegu iyangu. Rü yexguma nachocuxgu ga yema ngextü̱xüxü̃gü, rü yu̱xcüma ngĩxü̃ inayangaugü. Rü ngĩxü̃ nayauxgü, rü ngĩtexü̃tagutama ngĩxü̃ nayata̱xgü.
Rü yexguma nüxü̃ nacua̱xgügu ga yema ngupetüxü̃, rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü yema togü ga duü̃xü̃gü rü ta poraãcüxüchima namuü̃e.

Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃, rü duü̃xü̃güpe̱xewa nanaxügü ga muxü̃ma ga cua̱xruü̃gü rü mexü̃gü ga Tupanaarü poramaxã naxügüxü̃. Rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü guxü̃guma nangutaque̱xegüxü̃ nawa ga yema Tupanapatawa yexmaxü̃ ga chopetüchica ga Charomóü̃arü Üpetüchicagu ãégaxü̃.
Rü yema togü ga duü̃xü̃gü ga tama yaxõgüxü̃ rü namuü̃e nax yema yaxõgüxü̃tanügu naxãgüxü̃, natürü poraãcü yema yaxõgüxü̃xü̃ nangechaü̃gü.
Rü nimuetanü ga yema yaxõgüxü̃ yerü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yatüxü̃gü rü ngexü̃gü rü Coriaxü̃́ nayaxõgüetanü.
Rü nüma ga duü̃xü̃gü rü ĩanearü namagügu nayamugüxü̃ ga ida̱xaweexü̃ norü pechicaxü̃gümaxã rü norü caruü̃gümaxã nax yexguma Pedru yéma üpetügu, rü naxchipetamare nüxna nguxü̃ca̱x.
Rü yexgumarüxü̃ ta ga Yerucharéü̃na ngaicamagüne ga ĩanegüwa ne ĩxü̃ ga duü̃xü̃gü, rü muxü̃ma rü Yerucharéü̃wa nanagagü ga yema ida̱xaweexü̃ rü yema ngo̱xoã̱xgüxü̃. Rü guxü̃ma naxca̱x nitaanegü.

Rü yexguma ga gumá chacherdótegüarü ãẽ̱xgacü rü guxü̃ma ga yema natanüxü̃ ga Chaduchéugü rü poraãcü nixãũxãchigü.
Rü yemaca̱x norü purichíagüxü̃ namu nax yema ngúexü̃güxü̃ ínayauxü̃xü̃ca̱x. Rü ĩanearü poxcupataü̃gu nanapoxcue.
Natürü Coriarü orearü ngeruxü̃ ga daxũcüã̱x naxca̱x nayawãxna ga yema poxcupataü̃arü ĩã̱xgü ga chütacü. Rü ínanamuxü̃, rü ñanagürü nüxü̃:
—¡Ngéma Tupanapata ya taxü̃newa pexĩ, rü guxü̃ i duü̃xü̃gümaxã nüxü̃ pixu nax ñuxãcü Tupana inaxãxü̃ i ngexwaca̱xü̃xü̃ i maxü̃! —﻿ñanagürü.
Rü yexguma ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü naga naxĩnüe ga yema ore. Rü moxü̃ãcü ga pa̱xmamaxü̃chi rü Tupanapata ga taxü̃newa naxĩ, rü duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽxẽ. Rü yoxni ga nüma ga chacherdótegüarü ãẽ̱xgacü rü natanüxü̃, rü naxca̱x nangemagü ga guxü̃ma ga yema Iraétanüxü̃arü ãẽ̱xgacügü ga ãẽ̱xgacügütücumüwa ügüxü̃ nax namaxã nangutaque̱xexü̃ca̱x. Rü poxcupataü̃wa nanamugü ga purichíagü nax yagagüãxü̃ca̱x ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃.
Natürü yexguma poxcupataü̃wa nangugügu ga yema purichíagü, rü taxuxü̃xü̃ma inayangaugü. Rü nayawoegu, rü nüxü̃ nayarüxugüe, rü ñanagürügü: —Yimá poxcupataü̃ rü narüwãxta, rü meama nataichire̱x, rü purichíagü nüxna nadaugü i naã̱xwa. Natürü ngẽxguma tayawãxnagu, rü taxuxü̃xü̃ma itayangaugü i aixepewa —﻿ñanagürügü.
Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüegu ga yema chacherdótegüaru ãẽ̱xgacü rü yema togü ga chacherdótegü ga ãẽ̱xgacügü ixĩgüxü̃ rü yema Tupanapata ga taxü̃nearü purichíagüarü ãẽ̱xgacü rü guxü̃ma naba̱i̱xãchie yerü tama nüxü̃ nacua̱xgü ga ngextá tá nax nanguxü̃ ga guxü̃ma ga yema rü ñuxãcü tá nax iyanaxoxẽxẽgüaxü̃.
Rü yexguma yemagu ínaxĩnüeyane rü yéma nangu ga wüxi ga yatü, rü namaxã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —Ngẽma yatügü i pepoxcuechiréxü̃, rü Tupanapata ya taxü̃newa nangẽxmagü, rü duü̃xü̃güxü̃ ínangúexẽxẽ —﻿ñanagürü.
Rü yéma naxĩ ga Tupanapataarü purichíagüarü ãẽ̱xgacü wüxigu namaxã ga norü purichíagü nax yagagüãxü̃ca̱x. Natürü meamare yema ngúexü̃güxü̃ nigagü yerü namuü̃e nax duü̃xü̃gü nutamaxã yamuxü̃tanüxü̃.
Rü yexguma namaxã ínangugügu, rü yema ãẽ̱xgacügüpe̱xewa nanagagü. Rü yema chacherdótegüarü ãẽ̱xgacü rü ñanagürü nüxü̃:
—Marü poraãcü pexna tanachu̱xu nax tama ngẽma Ngechuchuégamaxã pengúexẽẽtaexü̃ca̱x. Natürü i pema rü guxü̃ne ya Yerucharéü̃cüã̱xü̃ namaxã pengúexẽxẽ i Ngechuchuchiga, rü ñu̱xũchi toxna penaxuxchaü̃ nax togagu nayuxü̃ ga yema Ngechuchu —﻿ñanagürü.
Rü Pedru rü wüxigu namücügümaxã nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Narümemae nixĩ nax Tupanaga taxĩnüexü̃ rü tama i yatügüga taxĩnüexü̃.
Gumá Tupana ga nũxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü nüxü̃́ yaxõgücü, rü gumá nixĩ ga wena namaxẽxẽcü ga Ngechuchu ga pema peyamácü ga yexguma curuchawa peyapotagügu.
Natürü Tupana rü nüxü̃ nicua̱xüxü̃, rü nügüarü tügünecüwawa nanatoxẽxẽ. Rü duü̃xü̃güarü Ãẽ̱xgacü rü Maxẽxẽxẽruxü̃ nayangucuchixẽxẽ nax Iraétanüxü̃xü̃ nangü̃xẽxẽxü̃ca̱x nax nüxü̃ naxoexü̃ca̱x i norü chixexü̃gü, rü Tupana nüxü̃́ nüxü̃ rüngü̃maxü̃ca̱x i norü pecadugü.
Rü toma rü nüxü̃ tacua̱x nax aixcüma yixĩxü̃ i guxü̃ma i ngẽma pemaxã nüxü̃ tixuxü̃ erü tomatama nüxü̃ tadaugü ga yema Ngechuchu üxü̃. Rü Tupana rü tüxna nanamu ya Naãxẽ ya Üünecü ya yíxema naga ĩnüexe. Rü Tupanaãxẽ ya Üünecü rü towa inanawe̱x nax aixcüma yixĩxü̃ i ngẽma pemaxã nüxü̃ tixuxü̃ —﻿ñanagürügü.
Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüegu ga yema ãẽ̱xgacügü, rü poraãcüxüchima nanue, rü nanadaixchaü̃.
Natürü yema ãẽ̱xgacügütanüwa nayexma ga wüxi ga Parichéu ga Gamarié ga naéga. Rü nüma rü meama nanangúexẽxẽ ga Tupanaarü mugü. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nangechaü̃gü. Rü nüma ga Gamarié inachi rü nanamu nax paxaãchi ínamuxü̃ãxü̃ca̱x ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃.
Rü ñu̱xũchi namücügü ga ãẽ̱xgacügümaxã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: —Pa Chautanüxü̃x i Iraétanüxü̃x, ¡pexuãẽgü nax ta̱xacü tá namaxã pexüexü̃ i ñaa yatügü!
Rü nüxna pecua̱xãchie ga ü̃pa ga ñuxãcü ãẽ̱xgacüxü̃ nügü ningucuchixẽẽchaü̃ ga Teudá. Rü nügütama nixu nax wüxi ga nüxü̃ cuácü nax yixĩxü̃. Rü 400 ga yatügü nawe narüxĩ. Natürü nayama̱xgü, rü nayu. Rü guxü̃ma ga yema nawe rüxĩxü̃ rü nangĩãchi, rü yexma nayarüxo ga guxü̃ma.
Rü yixcüra yexguma tachiü̃anearü ãẽ̱xgacü duü̃xü̃güxü̃ ixugügu, rü Yúda ga Gariréaanecüã̱x rü ãẽ̱xgacüxü̃ nügü ningucuchixẽẽchaü̃. Rü duü̃xü̃güxü̃ nixucu̱xẽgü, rü nümaxü̃ ga duü̃xü̃gü rü nawe narüxĩ. Natürü yemaxü̃ rü ta nima̱xgü rü nayu. Rü guxü̃ma ga yema nawe rüxĩxü̃ rü nangĩãchi.
Rü ngẽmaca̱x i ñu̱xma rü pexü̃ chaxucu̱xẽ nax peyange̱xgüxü̃ i ñaa yatügü, rü tama penapoxcuexü̃. Erü ngẽxguma nagagutama yixĩxgu i ngẽma nüma naxügüxü̃, rü tá inayarüxo.
Natürü ngẽxguma Tupanaarü yixĩxgu i ñaa naxügüxü̃, rü taxuacüma ipeyanaxoxẽxẽ. ¡Rü pexuãẽgü nax tama ngürüãchi Tupanamaxã yixĩxü̃ i penuexü̃! —﻿ñanagürü. Rü guxü̃ma ga yema ãẽ̱xgacügü rü naga naxĩnüe ga yema norü ucu̱xẽ.
Rü ñu̱xũchi nanachocuxẽxẽ ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃. Rü nayacua̱i̱xgü. Rü nüxna naxãga nax tama Ngechuchuchiga yadexagüxü̃ca̱x. Rü yemawena rü nayange̱xgü.
Rü yema ãẽ̱xgacügüna ínixĩ ga yema ngúexü̃gü. Rü nataãẽgü yerü woetama Tupana nanaxwa̱xe nax yemaacü Ngechuchuca̱x ngúxü̃ yangegüxü̃.
Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu Tupanapata ga taxü̃newa rü ĩpatagüwa nanangúexẽẽãma, rü nüxü̃ nixugüetanü ga ore ga mexü̃ nax Ngechuchu rü Cristu nax yixĩxü̃.

Sikiliza Ngechuchuarü ngúexü̃gü ga yamugüxü̃arü puracüchiga 5