Matíó 5

Yə́susu a ndɔ bɛndɔ úkúniə ɔ ɔmáá ɔmbáŋá

(Mə́l 3.13; Lúk 6.12-13, 20)

1Ɛnaka Yə́susu á iloŋo yɛ́ bɛndɔ siəkinə, a ná báláka ɔmáá ɔ ɔmbáŋá. A ná tuə́nə ɔ misí, əlimə yɛ́ nɔ́yɛ́, báyɛ́á bɔkɔ́nɛna bá ná bɛ́nyálɛ́la ɔ ɔwayɛ́ ɛmɛ́ŋɛ́. 2A ná botólíə́ ɔ uwəbú uwukúniə, a sɛ́á:

3«Nɛhɔnɔ na tɔtɔyɔ́nɔ́ tɔ́ mɛlɛ́má:

Nɛmanɛna nɛ́ Nɔɔ́mɛná nɛ́ lɛa níə́bu!

4Nɛhɔnɔ na bɛbɔ́yɛ́: Bá ŋɔ misí yɛ́ nɛkaka kusənə.

5Nɛhɔnɔ na bááyɛ́ ɔbá bá ndɔ lɛla:

Huɛlɛ́ a ŋɔ bə́əbu kokolokiniə.

6Nɛhɔnɔ na bááyɛ́ ɔbá bá lɛ́á mɛtaná na ilókí ɛlɔ́áyɛ́ taká:

Huɛlɛ́ a ŋɔ bəə́bu íyə́siə.

7Nɛhɔnɔ na bíwə́mɛɛ́lɔ:

Bá ŋɔ iwə́mɛɛ́lɔ kusənə.

8Nɛhɔnɔ na bááyɛ́ ɔbá bá lɛ́á na mɛlɛ́má naŋátɔ:

Bá ŋɔ Huɛlɛ́ siəkinə.

9Nɛhɔnɔ na bááyɛ́ ɔbá bá ndɔ nyɔɔ ɛlɔ́áyɛ́ bumbə́nú:

Huɛlɛ́ a ŋɔ bəə́bu ɛ́lɛakɛnɛna báyɛ́á baná.

10Nɛhɔnɔ na bááyɛ́ ɔbá ba ndɔ təkəsə ɛlɔ́áyɛ́ taká,

Nɛmanɛna nɛ́ Nɔɔ́mɛná nɛ́ lɛa níə́bu.

11Nɛhɔnɔ na bənú ábá bá ndɔ bənú kɔ́ba, bá ndɔ bənú təkəsə, bá ndɔ bənú ɛnya yɛ bɛkɔa bɛbɛ́á kanjɛna ɛlɔ́áyɛ́ ámɛ. 12Nɔ́ bilənəkə, nɔ́ tiakáláká bɔkɔasɛ́á, wə́núə́ mɔsábɔ́náná wɔ́ ŋɔ bá mɔŋɛ́ŋa ɔ nɔɔ́mɛná, nɔ́yɛ́ bá ná bə́núə́ bɔhɛ́nátɔtányɛ́ bə́búsíə́ tə́kə́sə́kə.»

Ibusə́ na isəmú

(Mə́l 9.50; 4.21; Lúk 14.34-35; 8.16; 11.33)

13«Nɔ lɛa ibusə́ yɛ́ misí. Ɛ́bá ibusə́ yɛ́ ná sɔnɔ́á nəníə́ yɛ́ óso tɔ́na ɔhíána ibusə́ əə́? Yɛ́ lɛ báá tɔ́na yɛ́ ɔ́kɛna ɔ bɔkɔa; yɛ́ lɛa ɔwá bá yɛɛ́ta ombóko, bɛndɔ bá yɛɛ́ta tafáka.»

14«Nɔ lɛa isəmú yɛ́ misí. Bətínə́ ɔyɛ́á bá ná lúmə́kə́ ɔ ɔmáá ɔmbáŋá, ɛbáka yɛ́ lɛ bitimə. 15Abáka bá lɛ itiəkətiəkə tíə́ ɔkɛaka ɔwá bá yɛɛ́ta háá ɔ ɛlɔŋgá nuúmə́. Mba, ikúílí bá ná yɛɛ́ta tíə́, bá tála ɔ ɛtáka ɔkɛaka ɔwá, yɛ́ bɛndɔ bəkimə nɔmákɛ́na ɔbá bá lɛ́á ɔ miímə. 16Hɔ́ánánátɔ́, yə́núə́ isəmú yɛ́ nɔmáká ɔ busíə́ bɔ́ bɛndɔ ɔkɛaka ɔwá, bá bíə́núə́ biolí bɛɛsɛ siəkínə mbá bá yənúə́ Isə́ ɔwá a lɛ́á ɔ nɔɔ́mɛná tuúmə híə́níníə́.»

Umbə́ndə́ ɔ uwundúsiniə

17«Nɔ lɛ fɛká ɔwá, mɛ ka ndasá ɔ yɛ́ɛyɛ misí ɔ umbə́ndə́ wɔ́ Mósisi na binə́níníə́ bɛ́ bɔhɛ́nátɔtányɛ́ ɔ uhúə́siə. Mba, mɛ ka ndasá ɔ bɛɛ́ta uwundúsiniə. 18Ɔ taká, mɛ ndɔ bənú nɔ́yɛ́ lɛna, ubusíə́ ɔbɔ́á nɔɔ́mɛná na misí yɛ́ tɔ́mbá, ata hɛkɔakɔ́á hɛ́ yala, ata nɛtɔtɛ nɛ́mɔtɛ́ nɛ́ umbə́ndə́ nɛ́ sɔ́ ŋɔ tɔ́mba ubusíə́ ɔbɔ́á bikimə bɛ́ bíúndúsíníə́. 19Ɔ́ ɛlɔ́áyɛ́ nɔ́yɛ́, wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ŋɔ himbə́ndə́mbə́ndə́ nɔkɔ ata hímotí, a bɛndɔ úkúnəkiə ɔ nɔ́yɛ́ ɔkɛa, bá ŋɔ wɛɛ́ya ɛ́lɛakɛna hɛndɔndɔ́ ɔ Nɛmanɛna nɛ́ Nɔɔ́mɛná; ɔ nifəŋə, wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ŋɔ hiítə bɛ́kɛakɛna, a ŋɔ hiítə úkúnəkiə tɔ́na, bá ŋɔ wɛɛ́ya ɛ́lɛakɛna mɔndɔ mɔŋɛ́ŋa ɔ Nɛmanɛna nɛ́ Nɔɔ́mɛná. 20Ɔ taká, mɛ ndɔ bənú nɔ́yɛ́ lɛna, ábá yənúə́ taká yɛ́ sá yɛ Bamanyumbə́ndə́ na Bɛfalísia yáyɛ́na, nɔ sa fínə́ ɔ Nɛmanɛna nɛ́ Nɔɔ́mɛná.»

Binə́níníə́ ɛlɔ́áyɛ́ hilóbi

21«Nɔ ka ɔ́kɔ́kɛna ɔwá, bá ka bíə́súə́ bisə́kúlúlúnə́ lakɛna bá sɛ́á: “Ɔ sa ndá mukúlə́kulə ɔnɔ.” Wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ŋɔ mukúlə́kulə ɔ́nɔ́kɔ, a lɛa hɔ́ánánátɔ́ ɔ ɔtɔ́mbɛ́na ɔ bikə́lə́síníə́. 22Mba ɔwámɛ, mɛ ndɔ bənú nɔ́yɛ́ lɛna ɔwá, ata ɛ́yánɛ́ ɔwá a ndɔ munísə́ hilóbi kɔ́ndɛ́na, bá ŋɔ wɛɛ́ya kə́lə́səkiə; wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ŋɔ munísə́ kɔ́bála a sɛ́á: “A yaálála”, bá ŋɔ wɛɛ́ya kə́lə́səkiə ɔ busíə́ bɔ́ nindúmə́ nɛŋɛ́ŋa nɛ́ bəkə́lə́siə; wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ŋɔ wɛɛ́ya kɔ́bála a sɛ́á: “Á mɔmbamɔmbámɔ”, bá ná hɔ́ánána ɔ ɔwayɛ́ uwəmbinə ɔ hianyaka hɛ́ hiwə. 23Ikúílí ɔyɛ́á ɔ nɔ́ bɛ́áwɔ́á bɛnamá ákánana ɔ niɔlɔ nɛ́ mahánɛna, ábá ɔ ná bɛ́kɔ́lɔ́mɔ́na ɔmɔ́tɔ́yɛ́ ɔwá ɔ báka ɔ hɛkɔma na mɔnátɛ́á, 24níásá bɛ́áwɔ́á bɛnamá ɔmɔ́tɔ́yɛ́ ɔ busíə́ bɔ́ niɔlɔ nɛ́ mahánɛna, tilə́, káka híə́nə́níə́ na mɔnátɛ́á, əlimə yɛ nɔ́yɛ́, ɔ ndá bɛ́áwɔ́á bɛnamá hánɛ́na á Huɛlɛ́.»

25«Ábá ɔ lɛa ɛsáká na mukúlə́kulə, kɛ́áka tɔfá ɔwá nɔ híə́nə́níə́ ikúílí ɔyɛ́á nɔ na lɛ́á ɔ ɛnɔ́mɛ na wɛɛ́ya, ɔkɛaka ɔwá mukúlə́kulə a lɛ aŋɔ́á índíə́ ɔ makátá má mukə́lə́siə, mukə́lə́siə a lɛ aŋɔ́á índíə́ ɔ bɔkɔfɔnɛa ɔkɛaka ɔwá bá aŋɔ́á háá ɔ ɛbɔka. 26Ɔ taká, mɛ ndɔ aŋɔ́á nɔ́yɛ́ lɛna, ɔ sa ndáfámá ɔ ɔmɔ́tɔ́yɛ́ ɛŋaná buhínə ɔsɔa bukimə.»

Binə́níníə́ ɛlɔ́áyɛ́ nilókóno

(Mat 18.8-9; Mə́l 9.43, 47-48)

27«Nɔ ka ɔ́kɔ́kɛna umbə́ndə́ wɔ́ ndɔ laa wɔ́ sɛ́á: “Ɔ sa ndə́lokono”. 28Mba ɔwámɛ, mɛ ndɔ bənú lɛna ɔwá, ata ɛ́yánɛ́ ɔwá a ŋɔ muəndú wa mukúlə́kulə siəkinə na ilókílókí yikimə, a lɛa kɔ́átɔ́ ɔ bɔbɛ́á bɔ́ nilókóno na wɛɛ́ya ɔ ɔwayɛ́ mɔlɛ́má nuúmə́. 29Ábá nɛ́áwɔ́á niísə nɛ́ ɛsalɛ yɛ́ bɛnɔ́mɛ nɛ́ ndɔ aŋɔ́á kuəsiə ɔ bɔbɛ́á, lalɔ́ná nɛɛ́ta, ombókó nɛɛ́ta hata na aŋɔ́á: Yɛ lɛa mɔsɛ́ŋɛ́ ɛlɔ́áyɛ́ áwɔ ɔwá, yɛ́mɔtɛ́ ɛláŋa yɛ́ yawɔ́á mɛɛ́lɔ yɛ́ nyɔ́áká yáyɛ́ná ɔwá, bá aŋɔ́á ə́mbínə aŋɔ́á mukimə ɔ hianyaka hɛ́ hiwə. 30Ábá wə́wúə́ mɔkátá wɔ́ bɛnɔ́mɛ wɔ́ ndɔ aŋɔ́á kuəsiə ɔ bɔbɛ́á, sɔ́mbá muítə, ombókó muítə hata na aŋɔ́á, ɔ taká, yɛ́ lɛa mɔsɛ́ŋɛ́ ɛlɔ́áyɛ́ áwɔ ɔwá, yɛ́mɔtɛ́ ɛláŋa yɛ́ yáwɔ́á mɛɛ́lɔ yɛ́ nyɔ́áká yáyɛ́na ɔwá, ɔ fínə́ aŋɔ́á mukimə ɔ hianyaka hɛ́ hiwə.»

Binə́níníə́ ɛlɔ́áyɛ́ nɛalɔ́nana nɛ́ nɛbɛ́lɛna

(Mat 19.9; Mə́l 10.11-12; Lúk 16.18)

31«Umbə́ndə́ wɔ́ ndɔ laa tɔ́na wɔ́ sɛ́á: “Wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ná wayɛ́á muəndú búlə́, a ná hɔ́ánáná ɔ ɔwayɛ́ ɔ hiəfulə hɛ́ nɛalɔ́nana uwíndiə.” 32Mba ɔwámɛ, mɛ ndɔ bənú lɛna mɛ sɛ́á: “Wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ndɔ wayɛ́á muəndú bulə, úhúlíə́ ɛlɔ́áyɛ́ hɛkɔma hɛ́ mɔkɛnda, a ndɔ wɛɛ́ya lɔ́ma ɔ bɔbɛ́á bɔ́ nilókóno. Wɛ́ɛ́yɛ́ tɔ́na ɔwá a ná muəndú bɛ́lɛ́na ɔwá bá ná bulə́, a lɛa kɔ́átɔ́ ɔ bɔbɛ́á bɔ́ nilókóno.”»

Binə́níníə́ ɛlɔ́áyɛ́ makaka

33«Nɔ ka ɔ́kɔ́kɛna umbə́ndə́ wɔ́ ndɔ bíə́súə́ bisə́kúlúlúnə́ lɛna tɔ́na wɔ́ sɛ́á: “Ɔ sa ndá nɛkaka nɔkɔ, mba, ɔ ŋɔ úndúsiniə yatɛ́ ɔyɛ́á ɔ́ ná Isə́lúkú bílíhə́níə́.”» 34Mba ɔwámɛ, mɛ ndɔ bənú lɛna ɔwá, nɔ lɛ tíkə́ bíkumə ata ɔ tɔ́mbákɛna na nɔɔ́mɛná bɔkɔasɛ́á, yɛ́ lɛa hikómo hɛ́ Huɛlɛ́. 35Ata ɔ tɔ́mbákɛna na misí bɔkɔasɛ́á, ɔ́ nɛbɛ́lɛ́nɛ́ná nɛ́ máyɛ́á makɔlɔ́, ata na Yəlúsalɛma bɔkɔasɛ́á, ɔ́ bətínə́ yɛ Munəni. 36Ɔ lɛ tíkə́ wə́wúə́ mɔlɔ́á bíkúminə bɔkɔasɛ́á, ɔ sa ósó ɔ hihúínyi hímotí uhíə́niə hɛnaŋanaŋa ata hitə́bə́kə́nú. 37Ikúílí ɔyɛ́á nɔ ndɔ hɔ́ɔ́, yə́núə́ ɛtambá yɛ́ bámɛ́nɛ́ná ɛ́ɛ! Ata bóo! Bikimə ɔbɛ́á bɛ́ ndɔ bɛ́kɔnda, á Mɔŋɛ́na a ndɔ húlə́nə.

Binə́níníə́ ɛlɔ́áyɛ́ mufunənə

(Lúk 6.29-30)

38Nɔ ka ɔ́kɔ́kɛna umbə́ndə́ wɔ́ ndɔ laa wɔ́ sɛ́á: «Ɔ́ nɛ́ámɛ́á niísə sáná, mɛ nɛ́áwɔ sána, ɔ́ nɛ́ámɛ́á niínyə nɔkɔ́, mɛ nɛ́áwɔ nɔkɔ.» 39Mba ɔwámɛ, mɛ ndɔ bənú lɛna ɔwá, nɔ lɛ bífúnə́ ɔwɔŋgɔkɔnɔ wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ndɔ bənú bɔbɛ́á kɛa. Ábá mɔndɔ a ná aŋɔ́á sáná na ɔmɔ́lɛ́ ɔ bɔlɔ́ŋɔ́lɔ́ŋɔ́ bɔ́ bɛnɔ́mɛ, ínə́níə́ wɛɛ́ya tɔ́na bɔ́ biəní. 40Ábá mɔndɔ a ná aŋɔ́á sɔ́mɛ́ná ɔwá a yawɔ́á sɔ́tɛ ɛtá, índíə́ wɛɛ́ya tɔ́na nɛ́áwɔ́á nilókiə. 41Ábá mɔndɔ a ná aŋɔ́á íkíníə́ ɔ ɔtɛbɔna hikóló hɛ́ mabaná, tɛ́bɔ́ná na wɛɛ́ya tukóló tɔ́fandɛ́. 42Índíə́ ɔ wɛ́ɛ́yɛ́ ɔwá a ndɔ aŋɔ́á bata. Ɔ lɛ wɛ́ɛ́yɛ́ əlimə túmə́ ɔwá a ndɔ aŋɔ́á bata ɔwá ɔ wɛɛ́ya bɔɔ́la folíə́.

Binə́níníə́ ɛlɔ́áyɛ́ nibo nɛ́ bəbəniə

43Nɔ ka ɔ́kɔ́kɛna umbə́ndə́ wɔ́ ndɔ laa wɔ́ sɛ́á: «Ɔ ŋɔ wawɔ́á mukúlə́kulə hikəkiə, ɔ wawɔ́á mubəniə, ɔ́ wɛɛ́ya bányáka. 44Mba ɔwámɛ, mɛ ndɔ bənú lɛna ɔwá: Nɔ bə́núə́ bəbəŋiə hikə́kíə́, nɔ bɛ́kálákɛ́ná ɛlɔ́áyɛ́ bááyɛ́ ɔbá bá ndɔ bənú təkəsə. 45Ɔkɛaka ɔwá mbá nɔ báá tiísi yɛ baná bá yənúə́ Isə́ ɔwá a lɛ́á ɔ nɔɔ́mɛná, a ndɔ híə́yíə́ hiɔtɔ́tɔ́ numiə ɔ bɛndɔ babɛ́á na baasɛ; a ndɔ yə́yíə́ ɛmɔ́lá nəsiə tɔ́na ɔ bɛndɔ baasɛ na babɛ́á. 46Ábá nɔ ndɔ hikiə ɔbánɔ́ ɔ bááyɛ́ ɔbá bá ndɔ bənú hikiə, yatɛ́ mɔsábɔ́náná nɔ́ ŋɔ kusənə əə́? Ata bakɔtabɛtásɛ bá ndɔ nɔ́yɛ́ kɛa. 47Ábá nɔ ndɔ bíhóliə ɔbánɔ́ ɔ bə́núə́ bənísə́, yatɛ́ bɔkɔa bɔ́ nifəŋə nɔ ndɔ kɛa əə́? Ata balɛmanyáhuɛlɛ́ bá ndɔ nɔ́yɛ́ kɛa. 48Nɔ́ bámɛ́nɛ́ná bátaká ɛŋaná hɛkabalɛ ɛ́sɛ́á yənúə́ Isə́ ɔ nɔɔ́mɛná a lɛ́á bátaká ɛŋaná hɛkabalɛ.»

Selectat acum:

Matíó 5: tvu

Evidențiere

Partajează

Copiază