Wala

<div class="version vid1905 iso6393lgl" data-vid="1905" data-iso6393="lgl">
 <div class="book bkMAT">
 <div class="chapter ch5" data-usfm="MAT.5">
 <div class="label">5</div><div class="s">Falalauna Jesus gi</div><div class="r">(Luke 6:20-23)</div><div class="p"> 1Talasi Jesus 'e lesia lo logona ba'ela fo li, ka 'idu fala fofola me raeraena, ma ka gwauru 'i fua. Ma waleli galona lia gi gera ka logo galia, 2ma 'i lia ka fuli'ae ala falalaunada 'uri 'e,</div><div class="q"> 3&#8220;'Oilakinaa fala ioli gera saiai gera siofa 'i maala God gi, sulia gera kae too ala 'are 'oka gi, talasi God kae 'ilitoa fafida.</div><div class="q"> 4'Oilakinaa fala ioli gera kwaimalatai gi, sulia God kae gwafeda.</div><div class="q"> 5'Oilakinaa fala ioli gera fawawade gera 'i talada gi, sulia God kae kwatea molagali 'e fada.</div><div class="q"> 6'Oilakinaa fala ioli gera fiolo ma gera ka siligou fala radana li, sulia God kae kwate 'afu ai fada.</div><div class="q"> 7'Oilakinaa fala ioli malatada amasia ioli mamata gi li, sulia God kae amasida lou.</div><div class="q"> 8'Oilakinaa fala ioli lioda 'e sakwadola fala God gi, sulia gera kae lesia God.</div><div class="q"> 9'Oilakinaa fala ioli gera galo fala aroarona 'i safitala ioli li, sulia God kae soi gera 'alia wela lia gi.</div><div class="q"> 10'Oilakinaa fala ioli la gi gera malakwaita ada 'i fofola taunala 'are rada gi, sulia gera kae too lo ala 'are 'oka gi, talasi God ka 'ilitoa fafida.</div><div class="p"> 11&#8220;'Oilakinaa famiu talasi ioli kae ili ta'a amiu, ma gera kae malakwaita amiu, ma gera kae ilia 'are ta'a afula gi amiu 'i fofola 'i 'amiu ioli li galona lau gi. 12Lau ilia 'are 'e gi sulia gerakae taua lou 'are ta'a gi amiu lia gera taua ala profet gi 'i lao. Moulu babalafe 'amoulu, sulia God kae kwatea kwaiarana ba'ela la 'e alu golia famiu 'i nali.&#8221;</div><div class="s">Me asi failia madakwana</div><div class="r">(Mark 9:50; Luke 14:34-35)</div><div class="p"> 13Jesus ka sae lou 'uri 'e, &#8220;Me asi 'e famamua fana famiu. Ma 'i 'amiu lou 'amu malaa me asi fala faa'okanala ioli gi sui. Wasua ma ala asiasilanai ka sui faasia, 'e 'ato rasua ko faa asiasila lou. Ma iko 'ali 'oka lo fala taunai 'alia ta me 'are, ma 'e 'oka 'ali 'amu taasi lo 'amiu 'alia 'i maluma, 'ali ioli gi gera uria lo 'ada.</div><div class="p"> 14&#8220;'Amiu 'amu malaa lou fakwaru fala ioli gi sui 'i laola molagali. Luma gera galofia 'i gwaula fe uo li 'e 'ato 'ali agwa. 15Ma iko ta ioli 'ali fakwarua fe ulu, sui ka alua 'ala 'i malula dako. Talasi 'e fakwarua fe ulu fo ka sui lo li, ka sakea, ka uranailia ala lifi 'i nali, 'ali ma ka madakwa fala ioli gi sui 'i laola luma. 16Ma ka 'urifo lou, fe ulu 'amiu ka tala ko 'i lao ala ioli gi sui, 'ali talasi gera lesia 'are 'oka 'amu tauda gi li, gera ka batafea Mama 'amiu 'i nali.</div><div class="s">Radana kwalaimoki lo tau na sulia liola God</div><div class="p"> 17&#8220;Moulu ala fii nai 'uri lau la mae fala faasuinala taki Moses gi failia falalauna profet gi li. Iko 'ali lau la mae fala faasuinali, lau la mae 'agua fala faa ali'afunala falalauna fo gi. 18Lakae ilia me 'are kwalaimoki famiu, ala talasi 'i nali failia molagali daro io 'ua, 'ato 'ali ta me toritorina wawade wasua ala taki 'ali sui, la la ka dao ala talasi la 'are 'i laola taki gi li sui gera fuli kwalaimoki lo. 19'Are la fo, ite ioli 'e iko 'ali ronosulia ta taki wawade wasua, ma ka falalaua lou tali ioli fala barasi na 'alia ta taki wawade, God kae alua kae fafu'isi 'i laola Tatalona lia. Ite 'e ronosulia taki gi ma ka falalau tali ioli fala ronosulinali, malaa lou 'i lia talala, God kae alu lia kae ba'ela 'i laola Tatalona lia. 20Lakae ilia famoulu, ala io radanamiu 'e iko 'ali liufia wale li falalauna ala taki gi li, failia Farasi gi ala tauna sulia liola God, 'e 'ato rasua 'ali 'amu io failia ioli God kae 'ilitoa fafida gi.</div><div class="s">Falalauna sulia ogata'ana li</div><div class="p"> 21&#8220;'Amiu ronoa sui lo saena 'ilitoa ba gera ili 'uri 'e ali fala koko gia gi 'i lao &#8216;Ko ala rau ioli na.#Eksodas 20:13; Diutronomi 5:17 Ala ta ioli 'e rau ioli, gerakae sakea 'i maala waleli tolinimalata gi.&#8217; 22Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famiu, ite 'e ogata'a fala walefae lia, gerakae sakea 'i maala wale li tolinimalata gi. Ma ite 'e ilia fala walefae lia, &#8216;'I'o me 'oraewale mola 'i'o,&#8217; gerakae sakea 'i maala wale li tolinimalata gi. Ma ite 'e soia walefae lia 'alia, &#8216;Me kwe 'i'o,&#8217; 'i lia kae la 'i laola tala fala dunaa 'e 'ago ma ikoso ke mae. 23Ta 'e, ala 'o rerei 'alia foasina 'o fala God 'i fofola 'erefau, ma ko malata tonai iko 'ali 'e madakwa 'ua 'i safitamoroa toolamu sulia me rerona 'o, 24'o tafisia ga foasina la 'o 'i maala 'erefau, sui ko oli, ma ko faarada 'o ga failia. Sui 'i buri, ko bi oli mae 'ali 'o kwatea foasina 'o fala God.</div><div class="p"> 25&#8220;Ma ala ta ioli ka sake 'o 'i maala taki, 'o sae kwaima ga failia, talasi iko 'ali mora dao 'ua mala taki li. Suli ala mora dao lo, 'i lia kae kwate 'o lo fala waleli tolinimalata gi, ma 'i burila 'e tolinimalata famu, 'i lia kae kwate 'o lou fala wale fala firi ioli na gi li, ma wale fala firi ioli na li ka bi alu 'o 'i laola rara. 26Lakae ilia famu, ala 'e 'urifo, 'e 'ato 'ali 'o latafa faasia rara la la ko kwatea lo bata 'isi'isi 'e totolia kwaikwaina 'o li.</div><div class="s">Falalauna sulia tooluma na li</div><div class="p"> 27&#8220;Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera ilia, &#8216;Ikoso 'ali 'o tau ta'a failia ta geliwateu.&#8217;#Eksodas 20:14; Diutronomi 5:18 28Ma talasi 'e, lakae ilia famiu, ite 'e bubunia ta geli 'alia lio 'i wale ta'a, 'i lia 'e tau ta'a sui lo 'alia liola. 29Lia fo, ala 'o oga koe fulia ta me 'are ta'a 'alia fili maa aolo 'o, 'o 'iroa, ma ko taasia faasi 'o. 'E ke 'oka mola 'ala famu ala ko taasia 'alia ta gula ala rabemu, taufasia God ka bi 'ui 'alia rabemu sui 'i laola dunaa ala lifi li maenaa li. 30Ma ala 'o oga koe fulia ta me 'are ta'a 'alia fili lima aolo 'o, 'o 'ole mousia ma ko taasia faasia 'o. 'E ke 'oka mola 'ala ala ko taasi 'alia ta gula ala rabemu, taufasia God ka bi 'ui 'alia rabemu sui 'i laola dunaa ala lifi li maenali.#5:30 Falalauna fo Jesus fadanai 'e 'uri 'e, ioli ka tau nanata 'ali taasia malata ta'a kae talaia fala tau ta'ana na li failia aburono na li lia kae talaia fala maena. Jas1:14,15; Gen 3:6</div><div class="s">Falalauna sulia lugasi wateu na</div><div class="r">(Matthew 19:9; Mark 10:11-12; Luke 16:18)</div><div class="p"> 31&#8220;Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera ilia, &#8216;Ite 'e lugasia wateu lia, 'i lia ka kwatea fofoe saena ala kwailugatae nali fala.&#8217;#Diutronomi 24:1 32Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famiu, 'ato ta wale 'ali lugasia wateu lia. Ala wale 'e lugasia wateu lia, 'i lia lo 'e kwatea wateu lia ka tau wale. Ma ala ta wale ka tolea lou geli fo, wale la 'e tau wateu lou 'i maala God. Teke me 'are mola wale 'e saiala lugasinala wateu lia 'i fofola, ala 'e tau ta'a failia ta wale mamataa.</div><div class="p"> 33&#8220;Moulu ronoa lou saena 'ilitoa gera ilia fala ioli 'ua lo mae 'i lao gi, &#8216;Ala 'o alafuu 'alia ratala God, ikoso 'o 'oia lo alafuuna 'o.&#8217;#Nambas 30:2 34Ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, ko ala alafuuna 'ali ta me 'are. Ko ala alafuuna 'alia 'i nali, sulia God 'e 'ilitoa 'i lifi fo. 35Ma ikoso alafuu 'alia molagali, sulia God 'e 'ilitoa lou fafia. Ma ikoso alafuu 'alia 'i Jerusalem, sulia lia falua walelitalona ba'ela ka tasa li. 36Ma ko ala alafuuna 'alia gwaumu, sulia 'e 'ato ko raunailia ta teke me ifu 'i gwaumu ka kaka'a 'o ma ka gola. 37Ala koe alafafi, 'o ilia mola, &#8216;'Eo.&#8217; 'O ma ala iko 'ali 'o alafafi, 'o ilia mola &#8216;Iko.&#8217; Ma ala koe ilia lou ta me 'are, me 'are la 'e la lo mae faasia Saetan.&#8221;</div><div class="s">Falalauna sulia duu na li</div><div class="r">(Luke 6:29-30)</div><div class="p"> 38Jesus 'e alaa ma ka sae 'uri 'e, &#8220;Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera sae 'uri 'e, &#8216;Ala ta ioli ka getea maala ta ioli, geraka getea lou maala ioli la. Ma me lifo lou fala duunala me lifo.&#8217;#Eksodas 21:24; Diutronomi 19:19; Levitikas 24:20 39Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, ikoso duua ta 'are ta ioli taua ka ta'a famu. Ala ta ioli ka fidalia gula babali aolo amu, 'o ala'alia ka fidalia lou gula babali mauli amu. 40Ma ala ta ioli ka sake 'o 'i mala taki fala sakenala to'omi fafu ba'ela 'o, 'o ala'alia ka sakea lou to'omi 'i malula 'ala. 41'O ala ta ioli ka suunailia ko sakea 'okoe 'are lia sulia ta tofui tala, 'o sakea lou sulia ta ruala tofui tala. 42Ma 'o kwate 'ala ta ioli 'e sugaa ta me 'are amu. Ma talasi ta ioli ka oga sake lanana ala ta me 'are amu, 'o kwatelana ai fala.</div><div class="s">Kwaimana 'amiu ka malaa kwaimana God 'e too ai</div><div class="r">(Luke 6:27-28, 32-36)</div><div class="p"> 43&#8220;Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi 'e 'uri 'e, &#8216;'Amu kwaima ala ioli kwaima 'amiu gi,#Levitikas 19:18 ma 'amu malimae ala ioli gera malimae amiu gi.&#8217; 44Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, 'amu kwaima ala malimae 'amiu gi, ma 'amu ka foa fala ioli gera malakwaita amiu gi. 45Ala 'amu ka tau 'urifo, 'amu wela ala Mama 'amiu 'i nali. Sulia 'e raunailia da'afi, ma ka rara fafia ioli ta'a gi failia ioli 'oka gi sui, ma ka kwatea uta fala ioli gera fulia 'are 'oka gi li, failia ioli gera fulia 'are ta'a gi li lou. 46Ala 'amu kwaima mola ala ioli 'e gera kwaima amiu gi, God ikoso kwaiara 'amiu mola. Sulia wale 'aurafu li goli bata ala takisi gi li wasua, gera taua lou me 'are la! 47Ma ala 'amu sae 'oka mola failia kwaima 'amiu gi, iko 'ali 'amu mamata mola faasia ioli gi sui. Sulia ioli gera raria God gi wasua, gera taua lou me 'are la! 48'Amu ka rada sui, malaa Mama 'amiu 'i nali 'e rada.&#8221;</div>
 </div>
 </div>
</div>

Talasi Jesus 'e lesia lo logona ba'ela fo li, ka 'idu fala fofola me raeraena, ma ka gwauru 'i fua. Ma waleli galona lia gi gera ka logo galia, ma 'i lia ka fuli'ae ala falalaunada 'uri 'e,
“'Oilakinaa fala ioli gera saiai gera siofa 'i maala God gi, sulia gera kae too ala 'are 'oka gi, talasi God kae 'ilitoa fafida.
'Oilakinaa fala ioli gera kwaimalatai gi, sulia God kae gwafeda.
'Oilakinaa fala ioli gera fawawade gera 'i talada gi, sulia God kae kwatea molagali 'e fada.
'Oilakinaa fala ioli gera fiolo ma gera ka siligou fala radana li, sulia God kae kwate 'afu ai fada.
'Oilakinaa fala ioli malatada amasia ioli mamata gi li, sulia God kae amasida lou.
'Oilakinaa fala ioli lioda 'e sakwadola fala God gi, sulia gera kae lesia God.
'Oilakinaa fala ioli gera galo fala aroarona 'i safitala ioli li, sulia God kae soi gera 'alia wela lia gi.
'Oilakinaa fala ioli la gi gera malakwaita ada 'i fofola taunala 'are rada gi, sulia gera kae too lo ala 'are 'oka gi, talasi God ka 'ilitoa fafida.
“'Oilakinaa famiu talasi ioli kae ili ta'a amiu, ma gera kae malakwaita amiu, ma gera kae ilia 'are ta'a afula gi amiu 'i fofola 'i 'amiu ioli li galona lau gi. Lau ilia 'are 'e gi sulia gerakae taua lou 'are ta'a gi amiu lia gera taua ala profet gi 'i lao. Moulu babalafe 'amoulu, sulia God kae kwatea kwaiarana ba'ela la 'e alu golia famiu 'i nali.”


Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Me asi 'e famamua fana famiu. Ma 'i 'amiu lou 'amu malaa me asi fala faa'okanala ioli gi sui. Wasua ma ala asiasilanai ka sui faasia, 'e 'ato rasua ko faa asiasila lou. Ma iko 'ali 'oka lo fala taunai 'alia ta me 'are, ma 'e 'oka 'ali 'amu taasi lo 'amiu 'alia 'i maluma, 'ali ioli gi gera uria lo 'ada.
“'Amiu 'amu malaa lou fakwaru fala ioli gi sui 'i laola molagali. Luma gera galofia 'i gwaula fe uo li 'e 'ato 'ali agwa. Ma iko ta ioli 'ali fakwarua fe ulu, sui ka alua 'ala 'i malula dako. Talasi 'e fakwarua fe ulu fo ka sui lo li, ka sakea, ka uranailia ala lifi 'i nali, 'ali ma ka madakwa fala ioli gi sui 'i laola luma. Ma ka 'urifo lou, fe ulu 'amiu ka tala ko 'i lao ala ioli gi sui, 'ali talasi gera lesia 'are 'oka 'amu tauda gi li, gera ka batafea Mama 'amiu 'i nali.

“Moulu ala fii nai 'uri lau la mae fala faasuinala taki Moses gi failia falalauna profet gi li. Iko 'ali lau la mae fala faasuinali, lau la mae 'agua fala faa ali'afunala falalauna fo gi. Lakae ilia me 'are kwalaimoki famiu, ala talasi 'i nali failia molagali daro io 'ua, 'ato 'ali ta me toritorina wawade wasua ala taki 'ali sui, la la ka dao ala talasi la 'are 'i laola taki gi li sui gera fuli kwalaimoki lo. 'Are la fo, ite ioli 'e iko 'ali ronosulia ta taki wawade wasua, ma ka falalaua lou tali ioli fala barasi na 'alia ta taki wawade, God kae alua kae fafu'isi 'i laola Tatalona lia. Ite 'e ronosulia taki gi ma ka falalau tali ioli fala ronosulinali, malaa lou 'i lia talala, God kae alu lia kae ba'ela 'i laola Tatalona lia. Lakae ilia famoulu, ala io radanamiu 'e iko 'ali liufia wale li falalauna ala taki gi li, failia Farasi gi ala tauna sulia liola God, 'e 'ato rasua 'ali 'amu io failia ioli God kae 'ilitoa fafida gi.

“'Amiu ronoa sui lo saena 'ilitoa ba gera ili 'uri 'e ali fala koko gia gi 'i lao ‘Ko ala rau ioli na. Ala ta ioli 'e rau ioli, gerakae sakea 'i maala waleli tolinimalata gi.’ Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famiu, ite 'e ogata'a fala walefae lia, gerakae sakea 'i maala wale li tolinimalata gi. Ma ite 'e ilia fala walefae lia, ‘'I'o me 'oraewale mola 'i'o,’ gerakae sakea 'i maala wale li tolinimalata gi. Ma ite 'e soia walefae lia 'alia, ‘Me kwe 'i'o,’ 'i lia kae la 'i laola tala fala dunaa 'e 'ago ma ikoso ke mae. Ta 'e, ala 'o rerei 'alia foasina 'o fala God 'i fofola 'erefau, ma ko malata tonai iko 'ali 'e madakwa 'ua 'i safitamoroa toolamu sulia me rerona 'o, 'o tafisia ga foasina la 'o 'i maala 'erefau, sui ko oli, ma ko faarada 'o ga failia. Sui 'i buri, ko bi oli mae 'ali 'o kwatea foasina 'o fala God.
“Ma ala ta ioli ka sake 'o 'i maala taki, 'o sae kwaima ga failia, talasi iko 'ali mora dao 'ua mala taki li. Suli ala mora dao lo, 'i lia kae kwate 'o lo fala waleli tolinimalata gi, ma 'i burila 'e tolinimalata famu, 'i lia kae kwate 'o lou fala wale fala firi ioli na gi li, ma wale fala firi ioli na li ka bi alu 'o 'i laola rara. Lakae ilia famu, ala 'e 'urifo, 'e 'ato 'ali 'o latafa faasia rara la la ko kwatea lo bata 'isi'isi 'e totolia kwaikwaina 'o li.

“Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera ilia, ‘Ikoso 'ali 'o tau ta'a failia ta geliwateu.’ Ma talasi 'e, lakae ilia famiu, ite 'e bubunia ta geli 'alia lio 'i wale ta'a, 'i lia 'e tau ta'a sui lo 'alia liola. Lia fo, ala 'o oga koe fulia ta me 'are ta'a 'alia fili maa aolo 'o, 'o 'iroa, ma ko taasia faasi 'o. 'E ke 'oka mola 'ala famu ala ko taasia 'alia ta gula ala rabemu, taufasia God ka bi 'ui 'alia rabemu sui 'i laola dunaa ala lifi li maenaa li. Ma ala 'o oga koe fulia ta me 'are ta'a 'alia fili lima aolo 'o, 'o 'ole mousia ma ko taasia faasia 'o. 'E ke 'oka mola 'ala ala ko taasi 'alia ta gula ala rabemu, taufasia God ka bi 'ui 'alia rabemu sui 'i laola dunaa ala lifi li maenali.


“Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera ilia, ‘Ite 'e lugasia wateu lia, 'i lia ka kwatea fofoe saena ala kwailugatae nali fala.’ Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famiu, 'ato ta wale 'ali lugasia wateu lia. Ala wale 'e lugasia wateu lia, 'i lia lo 'e kwatea wateu lia ka tau wale. Ma ala ta wale ka tolea lou geli fo, wale la 'e tau wateu lou 'i maala God. Teke me 'are mola wale 'e saiala lugasinala wateu lia 'i fofola, ala 'e tau ta'a failia ta wale mamataa.
“Moulu ronoa lou saena 'ilitoa gera ilia fala ioli 'ua lo mae 'i lao gi, ‘Ala 'o alafuu 'alia ratala God, ikoso 'o 'oia lo alafuuna 'o.’ Ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, ko ala alafuuna 'ali ta me 'are. Ko ala alafuuna 'alia 'i nali, sulia God 'e 'ilitoa 'i lifi fo. Ma ikoso alafuu 'alia molagali, sulia God 'e 'ilitoa lou fafia. Ma ikoso alafuu 'alia 'i Jerusalem, sulia lia falua walelitalona ba'ela ka tasa li. Ma ko ala alafuuna 'alia gwaumu, sulia 'e 'ato ko raunailia ta teke me ifu 'i gwaumu ka kaka'a 'o ma ka gola. Ala koe alafafi, 'o ilia mola, ‘'Eo.’ 'O ma ala iko 'ali 'o alafafi, 'o ilia mola ‘Iko.’ Ma ala koe ilia lou ta me 'are, me 'are la 'e la lo mae faasia Saetan.”


Jesus 'e alaa ma ka sae 'uri 'e, “Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera sae 'uri 'e, ‘Ala ta ioli ka getea maala ta ioli, geraka getea lou maala ioli la. Ma me lifo lou fala duunala me lifo.’ Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, ikoso duua ta 'are ta ioli taua ka ta'a famu. Ala ta ioli ka fidalia gula babali aolo amu, 'o ala'alia ka fidalia lou gula babali mauli amu. Ma ala ta ioli ka sake 'o 'i mala taki fala sakenala to'omi fafu ba'ela 'o, 'o ala'alia ka sakea lou to'omi 'i malula 'ala. 'O ala ta ioli ka suunailia ko sakea 'okoe 'are lia sulia ta tofui tala, 'o sakea lou sulia ta ruala tofui tala. Ma 'o kwate 'ala ta ioli 'e sugaa ta me 'are amu. Ma talasi ta ioli ka oga sake lanana ala ta me 'are amu, 'o kwatelana ai fala.


“Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi 'e 'uri 'e, ‘'Amu kwaima ala ioli kwaima 'amiu gi, ma 'amu malimae ala ioli gera malimae amiu gi.’ Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, 'amu kwaima ala malimae 'amiu gi, ma 'amu ka foa fala ioli gera malakwaita amiu gi. Ala 'amu ka tau 'urifo, 'amu wela ala Mama 'amiu 'i nali. Sulia 'e raunailia da'afi, ma ka rara fafia ioli ta'a gi failia ioli 'oka gi sui, ma ka kwatea uta fala ioli gera fulia 'are 'oka gi li, failia ioli gera fulia 'are ta'a gi li lou. Ala 'amu kwaima mola ala ioli 'e gera kwaima amiu gi, God ikoso kwaiara 'amiu mola. Sulia wale 'aurafu li goli bata ala takisi gi li wasua, gera taua lou me 'are la! Ma ala 'amu sae 'oka mola failia kwaima 'amiu gi, iko 'ali 'amu mamata mola faasia ioli gi sui. Sulia ioli gera raria God gi wasua, gera taua lou me 'are la! 'Amu ka rada sui, malaa Mama 'amiu 'i nali 'e rada.”

Luisteren Matthew 5