Lukɨ 1
1
Lukɨyai yavɨkarya' yagaala da' Tɨyopilaazarɨnesɨ.
1A'mwe naanga Tɨyopɨlaazaigɨ, yagaala davɨ du'nana!
Kɨgaa' a'mwe kwalaalyara Kɨraazɨtɨyarɨna nayaa yɨdavesa' nemɨnyawɨ Gotɨyai sara yake'na yɨdavesasɨ. 2Sɨnnawɨ sagaa' a'mwe pwara yuya sa tɨnna nayaa wangadɨvɨ' nayaa jalɨkuraketabaaibɨta yɨdave'. A'mwe kwaraavɨre tɨnnyasɨ wanganɨkeraavɨ mɨdɨdɨvɨ' yɨdave'. A'mwe sara Gotɨyare yagaalyasɨyara sahwaraavɨre maangikɨ mɨdɨne'. 3Tɨyopilaazaigɨ, dɨragɨnyaigɨ, nɨmɨ sara yɨdavesavɨjɨ sara nyɨdesavɨjɨ yawɨramaarena Naangerɨne yagaala aaya kaavɨlyangɨ sabura bɨramaarena “Sare'na yavɨkaride'na tewaanyasɨ,” yawɨrena yagaala da yavɨkarivanɨgeinyɨ. Sɨnnawɨnyasɨ tɨnnyabanyasɨ dɨviyasɨ yagaala yuya sa yavada'galakena gɨmɨnyɨne nayaa yavɨkarivanɨge. 4Savɨdaa'nyɨ tɨnna wangana'gɨzɨ jawɨka! “Yagaala sa' nɨmɨ kadɨka mi'na wɨ'ne' naanga nebulya'na yawɨramaarɨma!” da'gi jawɨka! Sare'na gyavɨkarivanɨge.
Ejelɨyai Sekaraayarɨ “Jonɨmɨ maaradesɨ,” wɨdake'nesɨ.
5Naanga Erotɨyai Kwaaka Juthɨya maremwaalakelyɨyagaa' Sekaraayai mwaalɨna. Sai Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨra'delyɨ pɨrizɨyai sahwai. Gamɨjɨyara pɨrizɨyara yɨta pɨvaakɨya Avaazarera. Nabaai gamɨre balaange' Yɨlɨzavetɨya' Eronɨmɨ yɨsavaakɨdaasasɨ kɨrɨsɨ. Eronɨ sai Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangei aaya sɨnnawɨnyalyɨ. 6Sayorɨna Gotɨyai yawɨ'na “Tewaanna mwaaidisawaalyɨ. Nɨmɨre kɨwɨnyajɨ yagaalyajɨ nayaa mɨdɨdisawaai,” yawɨ'na yakeyolyɨ. 7Sayoi kaimɨraaya kunewaai. Yɨlɨzavetɨya' kwazɨka mwaaidɨ'nyɨya'na kunewaai. Nabaai kɨrɨmɨ sawaai newaai.
8Pɨgaa' Sekaraayalyɨyara Gotɨyare Angevɨ yadaapiyagaa' Sekaraayai sai Gotɨyarɨna yɨna. 9Pɨrizɨyara kunnya wawɨnyanna dɨnyɨna yadɨvɨ' Sekaraayai dahɨlakesai “Wabatɨrɨnya'ne yɨkunaabɨthɨka mariravɨma!” daka Gotɨyare Angevɨ wɨlɨna. 10Sagaa' pɨrizɨyai yɨkunaabɨthɨka yɨra'na yadehaa' Juya pwara mwasawɨ yɨ'bwa'nemwaaidɨvɨ' Gotɨyarɨ wɨdadɨvɨsabulyɨ. 11Gotɨyare Angevɨ wɨlɨna kya' yɨkunaabɨthɨka yɨra'nɨke dɨ'bɨnyavɨ Gotɨyare mamaayai ejelɨyai yɨma'naabɨna yaka dɨ'bɨnyavɨ tewaanyaba aangasɨmagɨnna daavɨna. 12Daavɨna yadɨsɨ Sekaraayai tɨnna wanganaka sɨmunya kwalaalya yawɨraka lɨka naanga yɨna. 13Lɨka naanga yɨna kya' sagaa' mamaayai wɨda' “Sekaraayai lɨka minnera! Gotɨyai gɨmɨre yɨdaanganya' gu'nɨwake'nanyɨ. Gɨmɨre a'mwe' Yɨlɨzavetɨya' gɨmɨre kaimalei maaradesɨ. Gamɨre yaya' ‘Jonɨma,’ duthathelyɨ. 14Sai kima'nojɨ yɨlaaya naanga jɨtheigɨnyɨ. A'mwera a'mwe yɨlaaya yɨpɨ'dengɨ sahwarɨna. 15Sare' dare'nesɨ. Gotɨyai tɨnna wangada sarɨna dathe ‘A'mwe naangelyɨ.’ Sai aalya waainɨyasɨ bɨyaaya'bɨsasɨ aawa, manyɨ yadelyɨra. Ganaangevɨre munyɨkɨ mwaaidori aayawɨdaasɨ Gotɨyare Kuryai yune'na wɨlamwaaladelyɨ. 16A'mwei yɨma'nojɨ Gotɨyarɨna wɨjɨwaakɨna kyojɨ Yɨzɨrelɨya kwala naanga sɨmunya mudɨka maarapɨri kunnya Gotɨyai Naangerɨ yɨlaaya ayɨna yɨpɨ'dengɨra. 17Kɨgaa' Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakadei pɨropetɨyai Yɨlaajai dɨragɨnna yaakabaaibɨ' sai waanyɨna, wɨdɨna kyojɨ dɨvi Naangei bathelyɨ. Dɨragɨnna wɨjɨwakamaryadaawori kuvɨnɨmaangera kumɨre kaimɨraayangɨ tewaanya yɨpɨ'derera. Nabaai Gotɨyarebwi myawɨryaraavɨ mwagi'namaarojɨyara yɨda'maraangeraavɨre sɨmunyaburɨ mɨdɨbɨ'de'nanyɨ. Sara jovɨrawakɨna kyojɨ Naangerɨna yemwaaibɨ'dere.”
18Sekaraayai ejelɨyarɨ wɨda' “Nyɨdɨwaanya' gara yojɨ nyɨdɨwaanya sare' yawɨramaarɨdeinyaka! Sare' dare'nesɨ. Nɨmɨ neinyɨ. Nɨmɨre a'mwevɨ kwarame naanga naanga wavɨla'nɨkesɨ.”
19Ejelɨyai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨ Gevɨrɨyelɨnyɨ. Gotɨyare sɨnnyɨkɨ daa'dɨnyainyɨ. Gotɨyai kanyɨdasɨwaabɨ' walaabena yagaala tewaanya' gɨmɨnyɨ gɨza'neinyɨ makwalaabeneinyɨ. 20Sara yɨwe' kɨrɨ' nɨmɨre yagaalya' malɨmwagiwaa. Dɨwe sa, nebulya yɨma'nadengɨ kumɨregaa'. Yɨthaa, nɨmɨre yagaalya' manyu'nyɨwaanya'na yagaala majɨ yɨnneigɨnyɨ. Yagaala majaigɨ kuna mwaala'gɨri gɨthɨwe kima'naabozɨyagaa'na dɨthatheigɨnyɨra.”
21Sara dɨdaakɨlyɨyagaa' mwasawɨ a'mwera Sekaraayarɨ yemwaaidɨvɨ' yawɨ'dɨvɨ' “Gotɨyare Angevɨ naangegaa' be'na wɨlamwaalɨ'?” yawɨ'dɨvɨ' atɨka maru'na'na yadɨvɨ' mwaalɨna. 22Mwaalɨna yadapi walyuna yaka yagaala majɨ yannei kamwaala' dara wanganesa' “O, Gotɨyare Angevɨ a'mabaaitɨnna wanganakei daaka!” Mi'na kade' yagaala majai asa'na yɨna yakelyɨ.
23Gotɨyare Angevɨ Sekaraayai gannya wawɨnya' mi'na yakegaa' gamɨre angevɨna wɨna. 24Angevɨna wɨna kya' dɨvi gamɨre a'mwe' Yɨlɨzavetɨya' kaimɨraavɨmunnake' mwaalɨna. Kaimɨraavɨmunnake' mwaalɨna yada gannya angevɨ lawe atina kave wɨlamwaaina. 25Wɨlamwaaina yada dakesɨ “Naangei nɨmɨnyɨna kale wiadaa'nyɨ tewaanna dara nyaka a'mweraayawɨnna nɨmɨre wagɨla maare sa' nyɨmarasɨ'mwa'.”
Jizaazare mudange'na wɨdake'nesɨ.
26Lawe ati ata purɨdaa'nyɨ pukɨ Yɨlɨzavetɨya' kaimɨraavɨmunnake' mwaaidɨ'nyɨyagaa' Gotɨyai Ejelɨya Gevɨrɨyelɨmɨ wɨdasaaba' “Kwaaka Galɨli Anga Naazaretɨna dalaawa! 27Nɨmɨre yagaalya' sɨdɨraayavɨ duthana! Sɨdɨraaya Ne Devitɨ yɨta savaakɨdaa'nyai Jozepɨyarɨna dakɨnɨkesɨ. Sɨdɨraaya sa' Maarɨyaasɨ.” 28Gotɨyai kudasaaba' ejelɨyai taayayawɨ wɨlaabɨna yaka wɨda' “Kwaamu'nanyabwi gwarana! Gotɨyai gɨmɨjɨ mwaalɨ'. Gotɨyai tewaanya naanga gyɨwake'gɨnyɨ.” 29Ejelɨyai sara wɨdake'na Maarɨyaa' sɨmunya kwalaalya yawɨ'da dɨna “Sa' be yagaala nyɨdɨwake'nyaka?” 30Dɨna yaka ejelɨyai wɨda' “Maarɨyaa', lɨka minnera! Sare' dare'nesɨ. Gotɨyai tewaanya gyɨvanɨ'. 31Yɨthaa, kaimɨraavɨmunnake'gɨ mwaala'gɨzɨ kaimɨraayai mɨla'gi gamɨre yaya' ‘Jizaazala,’ dɨthathelyɨ. 32Sai naangei yɨma'nadelyɨ. A'mwera gamɨnyɨna dɨna ‘Gotɨyai munya ke'mwewɨnyare Gawaalɨvaangelyɨreva.’ Naangei Gotɨyai kingɨyarɨ wɨmwaaihadelyɨ. Kɨgaa' Ne sɨnnawɨnyai Devitɨ gamɨre gyakwalaangei kingɨyai mwalyaakabaaibɨ' mwaaladelyɨ. 33Yuyagaa' yuyagaa' Jaikopɨjɨyaraavɨ maremwaaladelyɨ. Sai a'mweraavɨ maremwaalagwothe' kayaaka mi yadesɨ.”
34Maarɨyaa' ejelɨyarɨ yɨdaangana' “Kwala manyɨmaarya'nyɨ mwaaihevɨ gara yɨma'nade'na dɨwaana?”
35Mamaayai ja'nawɨdɨna “Kuryai Tewaanyai gɨmɨnyawɨ walaabathelyɨ. Nabaai Gotɨyare dɨragɨnya' gɨvwakalɨmwagarade'gɨnyɨ. Gotɨyai sara kyojɨ kaimɨraaya tewaanyarɨna ‘Gotɨyare Gawaalɨvaangelyɨ,’ dɨpɨ'delyɨ. 36Yɨthaa, gɨmɨnyɨ jɨnyɨwanaanga Yɨlɨzavetɨya' ne' mwaaida ‘Kaimɨraaya mamaaryadesɨ,’ deta kɨrɨ' dahaa' kaimɨraavɨmunnake' mwaaidɨ'nyɨ lawe ati wavɨla'mwakesɨ. 37Gotɨyai mi yade pɨnɨ aawa; mwarika! Sare'na gamɨre yagaala gazasa' sara yɨma'nadesɨ.”
38Maarɨyaa' wɨda' “Gotɨyare wɨdaayadɨnya'nyɨ. Gotɨyare yagaalya' sara nyɨdɨwaanyabaaibɨ' nyɨma'nade'nyɨ.” Mi'na kuda' mamaayai kaanna wɨna ya'.
Maarɨyaa' Yɨlɨzavetɨyavɨ angyɨrɨ'maata yake'nesɨ.
39Yɨrɨka sangɨ Maarɨyaa' yarai kaanna wɨna. Kwaaka Juthɨya sabanne mugunyangɨna kaanna wɨna. 40Kaanna wɨna yaka angebanna yɨ'mavaawɨna yaka Sekaraayare angevɨ wɨlɨna yaka Yɨlɨzavetɨyavɨ wɨda' “Aama!” 41Mi'na kuda' sagaa' Yɨlɨzavetɨya' kadɨka ku'na' gamɨre munyavɨ bwaranyai yarai yɨta'na. Bwaranyai yarai yɨta'na kya' Kuryai Tewaanyai Yɨlɨzavetɨyavɨ sɨmunyavɨ yunebanna wɨlamwaaina kya' 42jaka naanga wɨdɨna “Gotɨyai gamɨre bwaranyarɨ maarya'ne'gɨnyɨ dahɨlakake'na a'mwe yuya pɨnɨngɨna Gotɨyai tewaanya naanga yanga gyade'nanyɨ. Nabaai bwaranyai gɨmɨre munyavɨ minɨkerɨ Gotɨyai tewaanya naanga yanga yadelyɨ. 43Nɨmɨre Naangerɨ ganaange'gɨ nɨmɨnyɨ angyɨrɨ'maata nyɨwaa. Nɨmɨ a'mwe naange'nyɨ daaka! Maalɨke'nyɨ. 44Sare' dare'nesɨ. Yɨthaa, ‘Aama,’ kanyɨdɨwaa nɨmɨre munyɨkɨ bwaranyai yɨlaaya yada yarai nyɨta'mwake'nyɨ. 45Gɨmɨ dahɨna ‘Naangei nyɨdɨwake' nebulya' yɨma'nadesɨ,’ dahɨna yɨlaaya yadɨ tewaanaanga yɨnɨke'gɨnyɨra.” Wɨda' Yɨlɨzavetɨya'.
Maarɨyaa' yɨledaata dake'nesɨ.
46Maarɨyaa' wɨda'
“Nɨmɨre sɨmunyavɨ Naangerɨ yɨledaata dɨvanɨge.
47Gotɨyai nɨmɨre padaihasamaarya'nerɨ sahwarɨ
Nɨmɨre kuryai yɨlaaya yɨwa'.
48Gotɨyare wɨdaayadɨnya' nyɨ maalɨke'nyɨ nyawɨ'mwake'na
Nɨmɨ sa'nyɨ yɨlaaya naanga yɨvanɨge.
Sare' dare'nesɨ. Dɨragɨnyai nawɨ'nyabwina nyɨwa'.
Mɨjayɨma'nɨgwɨyara ‘Maarɨyaa' tewaanaanga yɨnɨkesɨra,’ maredɨmwɨpɨ'de'nanyɨ.
49Dɨragɨnya Naangei naangenna nyɨwakenne' dɨwɨpɨ'desɨ.
Gotɨyarɨna yaya' tewaanya' makɨlaana!
50Gotɨyarɨna ‘Naangelyɨra,’ dadaanyainaavɨnajɨ
Dɨvi mɨjayɨma'nɨgwɨyara mɨjayɨma'nɨgwɨpɨ'deraavɨnajɨ dɨwɨpɨ'deraavɨnajɨ
Yuyainaavɨna Gotɨyai kale'na negaimwadelyɨ.
51Gamɨre atasɨ dɨragɨnna yɨna yada
Pihadɨkeraavɨre sɨmunyavɨ ‘Tewaanyainyɨ,’ yawɨ'dɨvɨsaraavɨ,
Sara yɨpɨ'dera dɨngakajɨ
Gazawɨzawɨ marasɨ'namarina yadelyɨ.
52Gotɨyai maremwaaidɨvɨsaraavɨ kwaakeba marulawakadelyɨ.
A'mwe kwaamu'nanyaraavɨ munyaba makɨladelyɨ.
53A'mwe gɨlyɨvɨ' maaya kuneraavɨ yanga wɨjaavade
A'mwe kwalaalyajɨyaraavɨ mujaayɨ yojɨ
Kuneraavɨ wɨdaasɨna yadere gɨlyɨvɨ'nakeraavɨ.
54Nemɨre Ne sɨnnawɨnyaraavɨ wɨjaake' yawɨ'da
Yɨzɨrelɨyaina wɨdayadaanyainaavɨ kale'na negaimwamwa'.
55Evɨraamɨmɨnajɨ neyakwalaangeraavɨnajɨ kale wiada
Gotɨyai sahwaraavɨ nayaa wɨjaakabaaibɨ'
Yuyagaa' Evɨraamɨmɨrevaakɨdaa'nyainaavɨ tewaanna negaimwadelyɨ.”
56Maarɨyaa' sara daka Yɨlɨzavetɨyayaba lawe dɨkaai dɨ' mwaalɨna yaka gannya angebanna ayɨna wɨna ya'.
Jonɨ Bavɨtaazɨya Yaderɨ maarake'nesɨ.
57Yɨlɨzavetɨya' kaimɨraaya maarya yunegaa' yɨbwakɨnaka kaimɨraayai maarɨna. 58Kaimɨraayai maarɨna kya' anga avaalyabanyarajɨ gamɨjɨyarajɨ dara wɨ'nesa' “Ai, sare'na Naangei Yɨlɨzavetɨyavɨna kale naanga wiwakei daaka!” Mi'na deva gamɨjɨ yɨlaaya yɨna ye'. 59Sawɨta ati ata purɨdaa'nyɨ dawaai kwavɨlava' bwaranyare kɨlaaka pimagɨnyajɨ' dawasɨ'nya'na beva yawɨ'dɨvɨ' “Ganɨmaangere yaya Sekaraayai wɨdaana!” 60deva sa' ganaange' ja'nawɨdɨna “Aawa, gamɨre yaya' Jonɨ.” 61Kumɨ wɨde' “Gɨmɨjɨya aane pwai kwai yaya savɨ mamwaalyɨka.” 62Sara wɨdeva ganɨmaangerɨ yaya'na asa'na yɨna ye'.
63Sekaraayai yagaala majai pɨkarɨyɨkwiasɨ pɨkarɨyɨsarɨsɨ makabya'neraavɨ ata akwebwata kya' mi'na wɨjaavɨna kye' pɨkarya yɨdava' “Gannya yaya' Jonɨ.” Sara kidava' atɨka maru'na'na. 64Atɨka maru'na'na kye' sagaa' Sekaraayai maanga tavadɨna, Gotɨyarɨ yɨlaaya wiada yɨleyagaala wɨdɨna. 65Yɨleyagaala wɨdɨna kya' anga avaalyabanyara lɨka yɨna yeva dɨvi Kwaaka Juthɨya mugunya yunebanna dɨwɨna yagaala sa'. 66Dɨwɨna yeva yuyara savɨ wɨ'neva sɨmunyavɨ nayaa yawɨrakɨna yeva dɨnyɨna “Kaimɨraaya sai bewaibɨtai yɨma'nadelaka?” Sare' dare'nesɨ. Tɨnna dara wanganesa' “Gotɨyare dɨragɨnyabwi gamɨjɨ damwaaimwaka!” Deva sara dɨnyɨna ye'.
Sekaraayai yɨleyagaala dake'nesɨ.
67Jonɨmɨ ganɨmaangei Sekaraayare sɨmunyavɨ Kuryai Tewaanyai yune'na wɨlamwaaina yadɨ'nyɨ Sekaraayai Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakɨna yada wɨda'
68“Naangerɨ yɨlaaya wiaana!
Naangerɨ yɨledaata wɨdaana!
Yɨzɨrelɨyainaavɨre Gotɨyarɨ wɨdaana!
Gamɨreinaavɨ negaimwamwake'na
Wiwawɨnyabwi neyɨpalasɨ'naka
Nemaa'mwake'na yɨlaaya yaano!
69Wɨdaayadei Devitɨmɨre yɨsavaakɨdaasarɨ wɨmwaaihadelyɨ.
Ayawɨ nevadaihasamaaraderɨ Dɨragɨnyarɨ wɨmwaaihadelyɨ.
70Aayawɨdaasɨ Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakadɨvɨsaraavɨ wɨjaakabaaibɨ'
Sahwara tewaanyara nemɨnyɨna yɨdayaasa'
71Naange'nanya' yɨhɨthɨwa'
‘Yɨkamaangeraavɨ yɨhɨvadaihasamaarɨde
Sarɨmɨnyɨna sɨmɨlɨka wimwaaiderera.
Sahwaraavɨre dɨragɨnya marasɨ'nɨderera.’
72Nemɨre Ne sɨnnawɨnyaraavɨna wɨda'
‘Nɨmɨre lɨmwagaka tewaanya' yawɨ'dɨ
Sarɨmɨnyɨ kale yɨhɨgaimwamanɨge Gotɨyainyɨ.
73-74Ne Evɨraamɨmɨ dɨragɨnya' wɨdena
Yune naanga nebulya' wɨde
“Yɨkamaangeraavɨ yɨhɨvadaihasamarɨde
Lɨka myadɨvɨsaihi dɨnyɨdaayideihɨlyɨ.
75Yuyagaa' mwaaibɨzagaa' tewaanyaihi
Nɨmɨnyɨna yɨda'maraangebwi yawɨ'dɨvɨsaihi
Nɨmɨnyaba tewaanna dɨmwaalyideihɨlyɨ.” ’ ”
76Sekaraayai daka gawaalɨ' Jonɨmɨ wɨda'
“Nyɨbwaalɨ', gɨmɨnyɨna pwara dɨpɨ'de'
‘Gotɨyai munya ke'mwewɨ mwaalɨka
Sahwarɨ wɨ'nawɨjɨwaakadelyɨ pɨropetɨyai.’
Gɨthɨwe sare' da'dare'nesɨ.
Dɨvidaa'nyɨ Naangei bathevɨna
Sɨnnawɨ waanyɨna ya'gɨzɨ
Tusa' javada'galakya jɨthesɨra.
77Sarevɨna gamɨreraavɨ duthathe'nanyɨ,
‘Naangei sarɨmɨre kayaa'nanyabwi yɨhɨmarasɨ'nojɨ
Yɨhɨvadaihasamaarojɨyai gannya tewaanyabwi yɨhyadelyɨ.’
78Nemɨre Gotɨyai kale'na negaimwadelyɨ;
Nawɨ'nya tewaanyabwi nemaremwaaidelyɨ.
Sɨgunyavɨya yɨrɨkerɨ nemɨnyɨna yasaabathe.
79Baakei walaabozɨ jɨhɨnyawɨ mwaidaanyaina
Balya'na lɨka yadaanyabwi marasɨ'nojɨ
Kwaamusagaa' tewaanya mwalaadevwi nejaavadelyɨ.”
Sekaraayai sara wɨda'.
80Kaimɨraaya sai gɨrina yada gamɨre kɨlaakejɨsɨ kuryalyɨ naanga ya'. A'mwera mamwaalyaba mwaalaka dɨvidaa'nyɨ a'mwe Yɨzɨrelɨyaraayawɨ ku'maayaba gamɨre wawɨnya' yakegaa'nanyɨ.
© 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.