Matiu 5
5
Əpəha ilɨs e nɨtəuət, Iesu təməgətun rəhan nətəmimi nətəm kautəhuərisɨg lan
1Nian Iesu təmeruh nɨmənin nətəmimi nətəm kəutohtəu=pən in, kəni in təmuvən əpəha ilɨs e nɨtəuət, kəni mətəharəg, kəni rəhan nətəmimi nətəm kautəhuərisɨg lan, ilah kəməhuva. 2Kəni mɨnətuəuin mətəgətun ilah.
Nətəmimi nətəm kəutatɨg e nəuvɨriən pəhriən
Iesu təməni məmə,
3“Nəkəutatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nautosiahu itəmah, məutəni e nɨkitəmah məmə nəutəhtul=pən əmə e Uhgɨn. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, itəmah nətəmimi rəha Uhgɨn, kəni in tətarmənɨg e təmah.#Aes 57:15
4Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nəutasək kəni nɨkitəmah tətahmə.#5:4 Iesu təsəniən əhruahru u ikɨnu məmə iətəmi kəti təməhro nɨkin tahmə. Nəmə təhro nɨkin tətahmə o noliən tərah rəhan, uə kəmə təhro nɨkin tətahmə mətəu-inu iətəmi kəti təmɨmɨs, uə nəmə təhro in nati kəti mɨn. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, Uhgɨn otosiahu nɨkitəmah.#Aes 61:2-3; Nəh 7:17
5Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nəsotəfəri aruiən itəmah. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, o nian kəti Uhgɨn otəfɨnə nəhue nɨftəni kəm təmah u rəhan mɨn.#Sam 37:11
6Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nəkotolkeikei pɨk e nɨkitəmah rəfin agɨn məmə nəmiəgəhiən rəhatəmah otəhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, Uhgɨn otol itəmah nəkotəhruahru.#Aes 55:1-2
7Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nəkotasəkəhruin nətəmimi. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, Uhgɨn otasəkəhruin itəmah.
8Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nɨkitəmah təhruahru məuvɨr. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, onəkoteruh Uhgɨn.
9Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian itəmah nətəmimi rəha nələhuiən nəməlinuiən. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, okauɨn e təmah məmə nenətɨ Uhgɨn.
10Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nautol natimnati iətəm kotəhruahru e nəhmtɨ Uhgɨn, kəni nətəmimi kautol tərah kəm təmah ohni. In nəuvɨriən pəhriən mətəu-inu, itəmah nətəmimi rəha Uhgɨn, kəni in tətarmənɨg e təmah.#1Pitə 3:14
11“Nəkotatɨg e nəuvɨriən pəhriən nian nətəmimi kautol natimnati mɨn tərah kəm təmah mətəu-inu itəmah nətəmimi rəhak, inəha kəutəni rah itəmah, kəni məutərəkɨn itəmah, kəni məuteiuə e təmah məutəni nəghatiən tərah mɨn məutərəkɨn itəmah lan.#1Pitə 4:14 12Nɨpəhriəniən, nətəmimi kəmautol noliən əhmen mɨn əmə kəm iəni mɨn aupən ikɨn iətəm ilah kautol kəm təmah. Kəni otagiən pɨk, mətəu-inu nətəouiən asoli rəhatəmah tətatɨg əpah e negəu e neai.#2Kron 36:16; Uək 7:52
Sol mɨne nəhagəhagiən
(Mak 9:50; Luk 14:34-35)
13“Itəmah nəkotəhmen e sol o nətəmimi rəfin e nəhue nɨftəni.#5:13 Sol tatol nauəniən tətəhiən vivi, kəni məsərahiən. Təuvɨr məmə noliən rəhatah otətasiru e nətəmimi məmə ilah kəhuva nətəmimi nətəm kotəhruahru. Mətəu tərah okəmə noliən rəhatah tatiuvi=pən nətəmimi e noliən tərah. Mətəu nəmə rəhan nətəhiən tɨnɨkə, otəhro muva mətəhiən mɨn? !Təsəuvɨr mɨniən o nati kəti mɨn! Okəraki lan, kəni nətəmimi okotaliuək lan.#5:13 Kitah kotəhmen e nɨpətɨ nien nian kakiəh kəni kauərin nati lan, nətəmimi kotun motətəu təuvɨr. Mətəu nəmə noliən rəhatah tatiuvi=pən nətəmimi e noliən tərah, kəni kitah kotəhmen əmə nɨpat e nien ko kəsoliən nati kəti mɨn lan. Təuvɨr əmə məmə kəraki lan.
14“Itəmah nəhagəhagiən rəha nətəmimi e nəhue nɨftəni. Taun iətəm kəmol əpəha ilɨs e nɨtəuət, ko təsəhluaigiən.#Jon 8:12; 9:5 15Kəni iətəmimi kəti tɨkə məmə otasiəpən e lait, kəni masuəpəpɨm lan e bəkɨt. Kəpə, nian tasiəpən e lait, kəni in otəkeikei maharu-pəri ilɨs, ikɨn lait tətəharəg ikɨn məmə lait otasiəgəpɨn rəfin nɨpəgnəua nimə o nətəmimi rəfin.#Mak 4:21; Luk 8:16; 11:33 16Kəni e noliən əhmen mɨn əmə, otol rəhatəmah lait e nəmiəgəhiən rəhatəmah tasiə məmə nətəmimi okoteruh uək təuvɨr mɨn iətəm itəmah nautol, kəni ilah okotəfəri nərgɨ tatə Uhgɨn iətəm tətatɨg e negəu e neai.”#Efəs 5:8-9; 1Pitə 2:12
Lou rəha Mosɨs
17Kəni Iesu təmətəkeikei mətəni=pən kəm lah məmə, “Məta nɨkitəmah təhti məmə iəmuva məmə iəkərəkɨn Lou iətəm Uhgɨn təməfən kəm Mosɨs mɨne iəni mɨn aupən. !Kəpə! Iəməsuvaiən məmə iəkərəkɨn ilah, mətəu iəmuva məmə iəkol nɨpətɨ nəghatiən pəhriən mɨn əha okəhuva motol nɨpəhriəniən.#Rom 3:31 18Pəhriən, iatəni kəm təmah məmə nian nɨftəni mɨne neai kətuatɨg, kəni Lou, in mɨn otətatɨg. Kəni ko nati kəti otəsɨkəiən lan, nati əpnapɨn in letə əkəku agɨn, kəni Lou otəhtul matol uək mətəuarus=pa nəghatiən mɨn rəfin rəha Lou kəhuva motol nɨpəhriəniən lan.#Luk 16:17; 21:33 19Kəni, o nati əha inəha, iətəmi kəti iətəm təpəh Lou mətəgətun nətəmimi mɨn məmə ilah mɨn okotəpəh, nati əpnapɨn in Lou kəti ləhtəni agɨn, kəni okotauɨn e iətəmi əha məmə in ləhtəni agɨn e Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Mətəu iətəmi kəti iətəm tatol Lou mɨn əha, mətəgətun nətəmimi lan, kəni okotauɨn e iətəmi əha məmə in ilɨs agɨn e Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn.#Jem 2:10 20Iatəni lanəha kəm təmah mətəu-inu, rəhatəmah noliən otəkeikei məhruahru vivi agɨn e nəhmtɨ Uhgɨn, tapirəkɨs noliən mɨn rəha Farəsi mɨn mɨne nəgətun mɨn rəha Lou nətəm nɨkilah əmə təhti məmə kotəhruahru vivi. Nəmə rəham noliən təsəhruahru viviən lanəha lan, kəni ko nəsuvəniən matɨg ahgəl Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn.”
Nəniən rəha Iesu o noliən niəməha
(Luk 12:57-59)
21Kəni Iesu təməni mɨn məmə, “Itəmah nəmotətəu rəkɨs nəghatiən iətəm nəgətun mɨn kəmotəni kəm kəha mɨn rəhatəmah aupən. Ilah kəmotəni məmə, ‘Sotohamuiən itəmi,’ kəni ‘Iətəmimi iətəm təmohamu iətəmi, otəkeikei məhtul e nəhmtɨ kot mos nalpɨniən.’#Eks 20:13; Dut 5:17 22Mətəu iəu iətəni kəm təmah məmə,#5:22 Iesu təməsəniən məmə Lou tərah. Mətəu in tətəni pətɨgəm lou iətəm təuvɨr pɨk, kəni matek nɨki nətəmimi. nəmə iətəmi kəti niəməha tatol əmə o nati kəti pian təmol, kəni təhruahru məmə iətəmi əha iətəm niəməha təmol, otəhtul e nəhmtɨ kot. Kəni nəmə iətəmi kəti tətəni rah pian, kəni təhruahru məmə in otəhtul e nəhmtɨ kaunsɨl asoli. Kəni nəmə iətəmi kəti təuiakən e iətəmi kəti, #5:22 Nəghatiən u “təuiakən e iətəmi kəti,” tətəghati e nəghatiən mɨn təhmen e “Ik iərmɨs,” uə “Ik ialməli,” uə “Rəhm-kapə tɨkə,” uə “Ik nətɨ iərmɨs.” kəni təhruahru məmə iətəmi təməni nəghatiən əha otuvən e nɨgəm asoli.#1Jon 3:15
23“Kəni o nati əha inəha, nəmə nian natuvən e oltə e Nimə Rəha Uhgɨn məmə onəkəfən nati kəm Uhgɨn, mətəu ikɨn əha, nɨkim tɨnəhti piam iətəm tatol niəməha kəm ik o nati kəti nəmol lan təsəhmeniən,#Mak 11:25; 1Jon 4:20-21; Hos 6:6; Aes 1:10-17; 1Saml 15:22 24əpəh pɨpɨm rəham nati əha, kəni muvən meruh piam muələhu əhruahru nətəlɨgiən rəhatəlau, muəpəh noliən tɨkɨmɨr, miəuva matuol kətiəh, kəni uərisɨg nəpanɨtəlɨg muvən məfən nati kəti rəham kəm Uhgɨn e oltə əpəha e Nimə Rəha Uhgɨn.
25“Kəni nəmə nəmol nati kəti təsəhmeniən e iətəmimi kəti, kəni iətəmi u tolkeikei məmə otələs ik nəkian e kot, təuvɨr məmə nəkuvən uəhai əmə, nian nəsian əhanəhiən e kot, kəni muələhu əhruahru pɨpɨm nɨpəgnəmtɨn rəhatəlau. Nəmə nəkəpəh, iətəmimi u otləfən ik e nəhlmɨ iətəm tətakil nəghatiən, kəni iətəm tətakil nəghatiən otləfən ik e nəhlmɨ polɨs, kəni polɨs otləfən ik e kaləpus. 26Nɨpəhriəniən iatəni kəm təmah məmə, nəmə tol lanəha, ko nəsietiən e kaləpus mətəuarus nəkəkeikei mətəou e məni rəfin agɨn o nalpɨniən rəham.”
Iətəmimi iətəm tətakləh e pətan
27Kəni Iesu tətəkeikei mətəni=pən kəm lah məmə, “Itəmah nəmotətəu rəkɨs nəghatiən u məmə, ‘Itəmah nətəm nəmotol rəkɨs marɨt, nəsotakləhiən e nɨpətan pɨsɨn mɨn.’#Eks 20:14; Dut 5:18 28Mətəu iəu, iəu iətəni kəm təmah məmə nian suah kəti iətəm tɨnol rəkɨs marɨt tateruh pətan pɨsɨn kəti matolkeikei məmə otakləh lan, kəni in tɨnol rəkɨs təfagə tərah e nɨkin, təhmen əmə məmə in tɨnakləh pəhriən lan. 29Nəmə nəhmtəm tol ik natol təfagə, kəni təuvɨr məmə nəkələs rəkɨs məraki lan. Təməuvɨr məmə nɨpətɨm nəuvetɨn tɨkə, tapirəkɨs agɨn nəmə nɨpətɨm rəfin okəraki=pən e nɨgəm asoli u naunun tɨkə.#Mat 18:9; Mak 9:47 30Kəni nəmə nəhlməm tol ik natol təfagə, kəni təuvɨr məmə nəkətahtuv rəkɨs məraki lan. Təməuvɨr məmə nɨpətɨm nəuvetɨn tɨkə, tapirəkɨs agɨn məmə nɨpətɨm rəfin okəraki=pən lan e nɨgəm asoli u naunun tɨkə.”#5:29-30 Inu nəghatiən əuhlin iətəm tətəgətun məmə Iesu tolkeikei məmə kitah okotəkeikei motol uək əskasɨk o nəpəhiən rəhatah noliən tərah mɨn. Təhmen əmə məmə kəutətahtuv rəkɨs noliən tərah mɨn. Mətəu Iesu təsolkeikeiən məmə okotərəkɨn nɨpətɨtah, mətəu tolkeikei məmə kəutaliuək e noliən əhruahru, kəni molkeikei məmə nɨkitah kəutəhruahru.#Mat 18:8; Mak 9:43
Iətəmimi iətəm tətəpəh rəhan pətan
(Mat 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)
31Kəni Iesu təməni mɨn məmə, “Itəmah nəmotətəu rəkɨs nəghatiən u məmə, ‘Iətəmimi iətəm otəpəh rəhan pətan, in otəkeikei məfən nauəuə kəti kəm in iətəm tətəgətun məmə in tɨnəpəh.’#Dut 24:1-4; Mak 10:4 32Mətəu iəu, iəu iətəni kəm təmah məmə, nəmə iərman kəti iətəm təmol marɨt tatol tifos mətəpəh rəhan pətan, mətəu pətan u təsapɨliən ilau suah pɨsɨn kəti, kəni rəhan iərman tatol təfagə tərah. Kəni nəmə pətan əha tatɨtəu=pən suah pɨsɨn, kəni pətan əha tatol təfagə, mətəu nəmkarəpəniən rəha iərman rəhan aupən. Kəni suah u iətəm tatit pətan əha, in mɨn tatol təfagə.”
Nonauvɨl mɨn
33Kəni Iesu təməni mɨn məmə, “Nəmotətəu rəkɨs nəghatiən kəti mɨn iətəm nəgətun mɨn kəmotəni kəm rəhatah kəha mɨn aupən məmə, ‘Nəsotatgəhliən nonauvɨl mɨn rəhatəmah iətəm nəmotos, mətəu nəkotəkeikei motol nati nak nəmotos nonauvɨl lan kəm Uhgɨn məmə nəkotol.’#1Kor 7:10-11#Lev 19:12; Nam 30:2; Dut 23:21 34Mətəu iəu, iəu iətəni kəm təmah məmə, sotos əməiən nonauvɨl e nati kəti məmə otol rəhatəmah nəghatiən təskasɨk. Sotosiən nonauvɨl e negəu e neai mətəu inu ikɨn əha Uhgɨn tətarmənɨg lan, kəni noliən əha təhmen məmə nautos nonauvɨl e Uhgɨn.#Aes 66:1; Mat 23:22; Jem 5:12 35Kəni sotosiən nonauvɨl e nəhue nɨftəni mətəu-inu ikɨn əha Uhgɨn tətarmənɨg lan, kəni noliən əha təhmen məmə nautos nonauvɨl e Uhgɨn. Kəni sotosiən nonauvɨl e Jerusɨləm mətəu-inu ikɨn əha in taun rəha Uhgɨn, u in Kig asoli ikɨn, kəni noliən əha təhmen məmə nautos nonauvɨl e Uhgɨn.#Sam 48:2; Aes 66:1 36Kəni sotosiən nonauvɨl e rəhn-kapə təmah, mətəu-inu rəhatəmah nəsanəniən tɨkə lan. Nəkotəruru nəuhliniən nəuanutəmah kətiəh əmə tuva məruən uə mapɨn. Uhgɨn əmə tətarmənɨg e natimnati e nəmiəgəhiən rəhatəmah. Kəni noliən əha təhmen məmə nautos nonauvɨl e Uhgɨn. 37Mətəu nian rəfin onəkotəni əmə nɨpəhriəniən, nati kəti mɨn tɨkə. Kəni nəmə rəhatəmah nətəlɨgiən e nati kəti in ‘əuəh,’ kəni nəkotəni əmə məmə, ‘əuəh.’ Kəni nəmə rəhatəmah nətəlɨgiən e nati kəti in ‘kəpə,’ kəni nəkotəni əmə məmə, ‘kəpə.’ Nəghatiən mɨn iətəm kotapirəkɨs ‘əuəh’ uə ‘kəpə,’ kautsɨpən e Setən.”
Nalpɨniən
(Luk 6:29-30)
38Kəni Iesu təmətəkeikei mətəni məmə, “Nəmotətəu rəkɨs nəghatiən kəti məmə, ‘Nəmə iətəmi kəti tərəkɨn nəhmtəm kəti, kəni nətəmimi okotərəkɨn mɨn nəhmtɨn kəti. Kəni nəmə iətəmi kəti tərəkɨn nəhluvm kəti, kəni nətəmimi okotərəkɨn mɨn nəhluvn kəti.’#Eks 21:24; Lev 24:20; Dut 19:21 39Mətəu iəu, iəu iətəni kəm təmah məmə, nəsalpɨniən nərahiən iətəm iətəmimi kəti təmol kəm ik. Nəmə iətəmi kəti tahi ik mem nɨkapɨm maru, kəni nəkəkeikei malelin=pən mɨn nɨkapɨm məuɨl pəh tem mɨn. 40Kəni nəmə iətəmi kəti tələs ik nəkian e kot, kəni mətəkeikei ohnik məmə nəkəfən rəham sot əkəku kəm in məmə otol vivi rəhatəlau nərahiən, kəni nəkəkeikei məfən mɨn rəham sot asoli. 41Kəni nəmə soldiə kəti rəha nətəm Rom tətəkeikei ohnik məmə nəkələs rəhan kətɨm muvən kilomitə kətiəh, mətəu ik nəkəkeikei mələs mɨn muvən kilomitə kəti mɨn tol keiu. 42Nəmə iətəmi kəti təteasiə ohnik, kəni ik nəkəkeikei məfən kəm in. Kəni nəmə iətəmi kəti tolkeikei məmə in otos rəham nati kəti muvən konu mos mɨtəlɨg mɨn muva, kəni nəsəniən məmə nəkəpəh. Nəkəkeikei məfən.”
Noliən rəha nolkeikeiən tɨkɨmɨr mɨn
(Luk 6:27-28,32-36)
43Kəni Iesu təməni mɨn məmə, “Nəmotətəu rəkɨs məmə, ‘Onəkotolkeikei nətəmi mɨn u iuəkɨr o təmah, kəni mətəməki e tɨkɨmɨr mɨn rəhatəmah.’#Lev 19:18 44Mətəu iəu, iəu iətəni kəm təmah məmə onəkotolkeikei rəhatəmah tɨkɨmɨr mɨn, kəni motəfaki o nətəmimi mɨn u nətəm kautol nərahiən kəm təmah,#Eks 23:4-5; Luk 23:34; Uək 7:60; Rom 12:14,20 45kəni noliən əha otəgətun məmə itəmah nenətɨ Uhgɨn rəhatəmah iətəm tətatɨg ilɨs e negəu e neai. Kəni otol lanəha mətəu-inu rəhatəmah Uhgɨn tatol mɨtɨgar tətasiəgəpɨn nətəmimi nətəm kotəuvɨr mɨne nətəmimi nətəm kotərah, kəni in mətahli=pa nuhuən kəm nətəmimi mɨn u nətəm rəhalah nəmiəgəhiən təhruahru, mɨne nətəmimi mɨn u nətəm rəhalah nəmiəgəhiən təsəhruahruiən.
46“?Nəmə nəkotolkeikei əmə nətəmimi mɨn u nətəm kotolkeikei itəmah, kəni nɨkitəmah təhti məmə Uhgɨn otətəou itəmah o noliən kəti iətəm təuvɨr? !Kəpə! !Nətəmimi mɨn u nətəm kautos məni rəha takɨs, iətəm kətəni məmə nətəmimi ilah kotərah, ilah mɨn kotolkeikei ilah mɨn!
47“?Kəni nəmə nəkotos əmə itəmah mɨn nəuvein məutəghati kəm lah mɨn, mətəu təhro? ?Nɨkitəmah təhti məmə nautol nati kəti iətəm təuvɨr tapirəkɨs nətəmimi əpnapɨn? Kəpə. Nətəmimi mɨn nətəm kəsotəhruniən Uhgɨn, ilah mɨn kautol lanəha. 48Tol lanəha, itəmah nenətɨ Uhgɨn nəkotəkeikei motol noliən iətəm in təuvɨr məhruahru nian rəfin, təhmen=pən əmə məmə rəhatəmah Tatə Uhgɨn in tatol.”#Lev 19:2; Dut 18:13
© 2014, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
