Mateo 5
5
Jág₁ a₂ca₂cuë₃ Jesús má'₂
(Lucas 6:20-23)
1Jɨ́n₂ Jesús dsa₂ juɨn₅ 'éi₂, jaun₂ ca₂uɨ́g₂ caun₂ dsɨ₂con'₂ ja₁ŋei₅ guë́₄, jaun₂ ca₂guá₂. Jaun₂ ca₂ŋɨ'₂ dsa₂ i₂quiain'₅₄ le₃lág'₃ quió'₅. 2Jaun₂ ca₂jme₃lióg₃ ca₂jme₃tɨin₂₃ dsa₂, ca₂juá'₂ le₂la₂:
¿'Ein₂ dsa₂ 'éi₂ i₂jmo₅ 'io'₂?
3―'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂rë₂lí'₄ qui₂chi₁quiain₁₂ jmɨg₄ o₄quió'₄ jme₂dsí₂ quió'₅, ia₁ i₂le₂'éi₂ bá₄ ca₂tɨ́n₂ ja₁gon₂ Diú₄.
4’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂ta'₂ 'lia'₂ dsɨ́₅, ia₁ cuë₃ bá₄ Diú₄ lián'₂ dsɨ́₅.
5’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂jmo₅ me'₂, ia₁ gua'₅₄ 'uë₃ bá₄ tɨin₅₄, cuë₃ Diú₄.
6’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂ŋɨ́₄ lë₃ 'ɨ́n₅ dsɨ́₅ jmo₃ a₂'ŋio₂ dsɨ́₅ Diú₄, ia₁ lë́₂ dsɨ́₅ në₂jag₄ bá₄ a₂i₁cón'₅, a₂rë₂quein₂ dsɨ́₅ në́₃; ia₁ 'ág'₄ bá₄ dsɨ́₅, jmo₃ Diú₄.
7’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂ŋéi₂ dsɨ́₅ dsa₂ sián'₂, ia₁ dsia₃ bá₄ Diú₄ ŋéi₂ dsɨ́₅ guioin₅₄.
8’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂qui₂le₁jë́₃ dsɨ́₅, ia₁ jɨ́in₂ bá₄ Diú₄.
9’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂quɨ́n'₅ bí₂ 'no'₂ juɨ₅ 'a₂ lia'₂ 'ag₃ tei₄, ia₁ quiong₃ Diú₄ chi'₂-guein₂ quiáin₅.
10’'E₂ guë́₄ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂qui₂co₂'ein₅ dsa₂ 'uɨg₅₄ ia₁ a₂jmo₂₃ a₂'ŋio₂ dsɨ́₅ Diú₄, ia₁ ja₁gon₂ Diú₄ bá₄ ca₂tɨ́in₂.
11’'E₂ guë́₄ dsen'₃ 'nia'₂, jë₁ma₂të́₂ rë₁qui₃jnáu'₂ dsa₂ jág₁, qui₂co₂jmóg'₂, a₂juá'₂ ca₂le₃jë́₃ ne₅₄ jág₁ a₂tsá₃ tí₅ ja₁con'₂ 'nia'₂ o₄quió₃ jniá₂; 12jmo₄ 'nia'₂ 'io'₂, juɨ₁le₁'ág₄ bá₄ dse₃ 'au'₂, ia₁ guéi'₁ 'nia'₂ 'liang'₅₄ jó₄ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃. Ia₁ le₂në₅ bá₄ ján₃ qui₂ca₂co₃'ein₃ dsa₂ quió'₅ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄, i₂ma₂ca₂rë₃chán₃ le₂jŋiá₅ con'₂ guë́₄ 'nia'₂.
Jág₁ a₂jáng'₅ léi₄ juɨ₁lia'₂ tsɨ₁ŋi₁ quian'₅₄ si₂ a₂tág₅ jɨn₄ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃
(Marcos 9:50; Lucas 14:34-35)
13’Tén'₅ 'nia'₂ ta₁ ne₄ gua'₅₄ 'uë₃ juɨ₁lia'₂ jmo₅ tsɨ₁ŋi₁ jë₄ má₃. La₁ në₁jua'₂ ma₂ca₂'en₃ ŋi'₅₄ tsɨ₁ŋi₁, ¿'a₂ bá₄ lia'₂ lé₂ le₃lei₂ táng₃? Tsá₃ ma₃'e₂ ta₁ jmo₃, a₂jŋia'₅₄ lia'₂ a₂dsɨ₃ga'₅₄ bá₄ jaun₂, qui₃tsó'₃ dsa₂.
14’Ján₃ bá₄ rë₂jniá'₁ 'nia'₂ co₂'nió'₄ a₂lɨ́ng'₅ si₂ quió'₅ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃. Juɨ₁lia'₂ caun₂ juɨg₂ a₂niog₅ dsɨ₂con'₂ tsá₃ lé₂ le₃dsɨ₃'ma₄, 15ján₃ bá₄ tsá₃ guí'₅ dsa₂ si₂ caun₂ nɨ₁tsɨ́₅ a₂chi'₃ né'₃ tsɨ₁gu₅; guei'₅₄ bá₄ chi'₂ dsa₂ ia₁jaun₂ tág'₅ si₂ ja₁con₂ ca₂le₃jɨ́n₃ i₂tion'₅₄ dsi₂néi₂. 16Le₂në₅ bá₄ 'nia'₂ në́₃, jmo₄ tág₅ si₂ quiáng'₂ jɨn₄ dsa₂ mɨ₂güɨ́g₃, ia₁jaun₂ të₅₄ ne₄ dsa₂ a₂dse₃ a₂jmo'₂ 'nia'₂, jaun₂ jme₃juɨin'₂ Ŋéi'₅ 'nia'₂ i₂guá₅ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃.
Jme₂tag₅ Jesús juɨ₁lia'₂ 'Éi'₃
17'Tsá₃ o₁len'₂ 'nia'₂ jua'₅₄ a₂guio₃ jniá₂ a₂jŋiá'₄ Si₂ 'Éi'₃ quió'₅ Moisés, on₃ guë'₂ jág₁ a₂jme₁jme₂tag₅ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄. On₃jua'₅₄ ta₁ jaun₂ guio₃ jniá₂ a₂jŋiá'₄, të₂le₃ a₂jme₁'ŋia₅ bá₄ jniá₂ guio₃. 18Ia₁ a₂dsɨ₂jó'₃ juá'₅ jniá₂, të₁lia'₂ niog₅ mɨ₂güɨ́g₃, të₁lia'₂ jniá₂ dsɨ₄ guei'₅₄ në₅, 'i₁caun₂ punto, on₃ guë'₂ 'i₁caun₂ letra pí'₁ quió'₅ Si₂ 'Éi'₃ tsá₃ dsɨ₃'én₂ ca₂lia'₂ ca₂rë₃ti₃ ca₂le₃jë́₃ a₂niog₅ lé₂. 19'Uɨg₅₄ jaun₂, juɨ₁lia'₂ i₂jmo₅ cau₅ caun₂ 'Éi'₃ Juá'₅ ne₄ Si₂ 'Éi'₃, o₁jŋia'₅₄ lɨ́in₂ caun₂ 'éi'₃ tsá₃ lɨn₄ quen₅, në₁jua'₂ le₂jaun₂ jme₁tɨin₂₃ dsa₂ rɨin'₅₄, le₂jaun₂ bá₄ lén₂ dsa₂ 'éi₂ jan₂ dsa₂ i₂tsá₃ lɨn₄ quen₅ ja₁gon₂ Diú₄. La₁ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂nag₅ gau₂, jme₂ti₃, le₂jaun₂ jme₂tɨin₂₃ i₂sián'₂ në́₃, le₂jaun₂ bá₄ lén₂ dsa₂ 'éi₂ juɨin'₂ ja₁gon₂ Diú₄. 20Ia₁ a₂dsɨ₂jó'₃ juá'₅ jniá₂ juɨ́g₂ 'nia'₂, në₁jua'₂ tsá₃ ca₂jmo'₅₄ 'nia'₂ a₂dse₃ guë́₄ con'₂ guë́₄ të₅juá'₅ quian'₅₄ dsa₂ fariseos, lia'₂ o₁lɨ́g'₂ jmɨg₄ tsá₃ lé₂ dsi₁no'₃ 'nia'₂ ja₁gon₂ Diú₄.
Jme₂tag₅ Jesús juɨ₁lia'₂ a₂rë₂'ne₂ dsa₂
(Lucas 12:57-59)
21’Ma₂ŋi'₅₄ bá₄ 'nia'₂ 'a₂ lia'₂ lë́₅ ma₂nág₂ dsa₂ can'₅₄ quián'₂ 'nia'₂: “Tsá₃ jŋɨ́g'₄ dsa₂,#5:21 Éxodo 20:13. ia₁ në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂jŋɨ'₃ rɨn'₅₄, tion₅₄ të₃dsɨ₅₄ bá₄ 'éi'₃ ja₁coin₂.” 22La₁ jniá₂ juá'₅ juɨ́g₂ 'nia'₂, chi₂jua'₂ 'ein₂ ca₂rë₃'né₃ quian'₅₄ rɨn'₅₄,#5:22 A₂lɨn'₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂ ján₃: “on₃jua'₅₄ cha₂ 'uɨg₅₄.” ján₃ bá₄ le₂jaun₂ jióg'₂ 'í₁ ja₁coin₂, të₃dsɨ₅₄ 'éi'₃. Ján₃ bá₄ le₂jaun₂ juɨ₁lia'₂ i₂të₂'on'₂ rɨn'₅₄, ne₄ dsɨ₂tan₅₄ quián₅ guá'₅ bá₄ dsi₁léin₂, la₁ juɨ₁lia'₂ i₂quian₅ tonto#5:22 griego: raca; caun₂ jág₁ të₂'o'₅₄ arameo co₂'nió'₄ a₂juá'₂: “Tsá₃ 'e₂ tio'₅₄ mɨ₂dsei'₂.” rɨn'₅₄, go'₂ 'liáin'₃ quióin'₄ dsi₂si₂ ja₁'lɨg'₅₄.
23’Uɨg₅₄ jaun₂ në́₃, në₁jua'₂ dsi₂can'₅₄ 'e₂ dsi₂can'₅₄ ne₄chei₂, a₂jen'₅₄ ne₄ Diú₄, në₁ca₂dsáu'₃ 'au'₂ tsá₃ 'ei₅ caun₂ jág₁ quian'₅₄ rɨ́ng'₂, 24ja₁jaun₂ de'₂ dsia₄ a₂jaun₂ cau₅ ne₄chei₂, jaun₂ guë́₄ guan'₂ jme₁dsian₅ mɨ'₅₄ o₂'éi₂ caun₂ jág₁ quian'₅₄ rɨ́ng'₂. Jaun₂ guë́₄ ŋe'₅₄ táng₃ i₂dsia₄ a₂cuë'₅₄ Diú₄.
25’Chi₂jua'₂ 'ein₂ 'nio₃ 'nag₃ ne₄ dsɨ₂tan₅₄, ŋi'₅₄ ta₁ 'nio'₂ juɨ₅ 'éi₂ caun₂ jág₁ quiain'₅₄ né'₃ a₂jmo₃ le₂jaun₂, ia₁jaun₂ tsá₃ jáng'₂ ne₄ dsɨ₂tan₅₄ i₂qui₂dsɨ₅ 'éi'₃; ia₁ dsɨ₂tan₅₄ në́₃, con'₂ tsá₃ ŋó₅ në₁ca₂jáng'₂ o₄gú₃ chi'₂ 'ɨ'₅₄; i₂'éi₂ guë́₄ në́₃ 'liog'₃ né'₃ 'má₃. 26A₂dsɨ₂jó'₃ juá'₅ jniá₂, tsá₃ a₁jaun₂ o₃'ɨng'₂ ja₁jaun₂ ca₂lia'₂ ca₂qui'₅₄ ca₂le₃jë́₃ 'a₂ con'₂ mɨ₅ dsa₂ quiáng'₂.
Jme₂tag₅ Jesús a₂tsá₃ nió'₃ dsa₂ jág₁ quian'₅₄ dsa₂ on₃jua'₅₄ dsɨ₂i₂gu₂
27’Ma₂ŋi'₅₄ bá₄ 'nia'₂ ján₃ 'a₂ lia'₂ lë́₅ ma₂juá'₂ dsa₂ le₂jŋiá₅: “Tsá₃ nióg'₄ jág₁ quian'₅₄ dsa₂ on₃jua'₅₄ dsɨ₂i₂gog'₂.”#5:27 Éxodo 20:14. 28La₁ jniá₂ guë'₂ juá'₅ juɨ́g₂ 'nia'₂, chi₂jua'₂ 'ein₂ dsɨ₂jiog₅ dsɨ́₅ 'lɨg'₅₄ qui₂jɨ́in₂ jan₂ dsa₂ mɨ́₂, co₂'nió'₄ ma₂në₂'nióg₂ dso₄ quiong'₅₄ juɨ₅ të₂dsɨ́₅.
29’Në₁jua'₂ mɨ₂ne'₅₄ jmo₅ a₂tang'₂ dso₄, co₂dsia₅ dsi₄, tiong₂ uɨ́ng₂; ia₁ dse₃ guë́₄ a₂dsɨ₃'én₂ ca₂jne₄ quiáng'₂, con'₂ guë́₄ jme₁o₁'ú'₃ ta₁jang'₂ ja₁'lɨg'₅₄. 30Ján₃ bá₄ le₂në₅ në₁jua'₂ mɨ₂gog'₂ jmo₅ a₂tang'₂ dso₄, co₂dsia₅ ti₄, tiong₂ uɨ́ng₂; ia₁ dse₃ guë́₄ a₂dsɨ₃'én₂ ca₂jne₄ nɨ₁ŋɨ'₁ con'₂ guë́₄ jme₁o₁'ú'₃ ta₁jang'₂ ja₁'lɨg'₅₄.
Jme₂tag₅ Jesús juɨ₁lia'₂ dso₄ a₂tén₂ dsa₂ dsɨ₂i₂gu₂
(Mateo 19:9; Marcos 10:11-12; Lucas 16:18)
31’Ján₃ bá₄ ma₂juá'₂ dsa₂ le₂jŋiá₅: “Chi₂jua'₂ 'ein₂ ca₂tén₂ dsa₂ mɨ́₂ quián₅, ca₂tɨ́in₂ cho₃ caun₂ si₂ a₂jáng'₅ léi₄ a₂ma₂ca₂téin₂ dsón'₂ rɨin'₅₄.”#5:31 Deuteronomio 24:1. 32La₁ jniá₂ juá'₅ juɨ́g₂ 'nia'₂, chi₂jua'₂ 'ein₂ ca₂tén₂ dsa₂ mɨ́₂ quián₅, on₃jua'₅₄ cha₂ 'uɨg₅₄, jua'₅₄ a₂ma₂nió'₅ jág₁ quian'₅₄ i₂sián'₂, jmo₂₃ a₂'no₃ 'io₅₄ quiáin₅ dso₄. Ján₃ bá₄ le₂jaun₂ juɨ₁lia'₂ dsa₂ ŋe'₂ i₂cán₂ 'io₅₄ i₂ma₂téi₂ dsa₂, ján₃ bá₄ le₂jaun₂ 'no₂₃ dso₄.
Jme₂tag₅ Jesús juɨ₁lia'₂ jág₁ a₂'ɨn₅ dsa₂ Diú₄
33’Ma₂nei'₂ bá₄ 'nia'₂ ján₃, 'a₂ lia'₂ lë́₅ ca₂nág₂ dsa₂ can'₅₄ ma₂lɨ́g'₂: “Tsá₃ jmó'₂ jua'₅₄ a₂tsá₃ jme₁ti'₄ jág₁ quiáng'₂ a₂ma₂cuë'₅₄ a₂'ɨ́ng'₅ Te₁gui'₅₄.” 34La₁ jniá₂ juá'₅ juɨ́g₂ 'nia'₂ tsá₃ 'e₂ 'uɨg₅₄ cha₂ jua'₅₄ a₂'ɨ́ng'₄ Diú₄; tsá₃ 'ë́'₁ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃, ia₁ ne₄ta₁ quió'₅ Diú₄ bá₄ jaun₂; 35on₃ guë'₂ 'ë́'₁ gua'₅₄ 'uë₃, ia₁ co₂'nió'₄ ja₁tióng₂ tag₄ bá₄ Diú₄; on₃ guë'₂ 'nió'₅ 'ë́'₁ 'nia'₂ Jerusalén, ia₁ juɨg₂ quió'₅ Rag₅₄ Juɨn'₂ bá₄ jaun₂. 36Tsá₃ lë₁'ë₂ 'nia'₂ mɨ₂dsei'₂ guiong'₅₄ në́₃, ia₁ 'i₁ca₂mɨ'₂ nɨ₁jŋi₂ dsei'₂ 'nia'₂ tsá₃ lé₂ le₃jmó'₂ tiog₂, on₃ guë́₄ a₂lia'₂ në́₃. 37Jua'₅₄ bá₄ 'nia'₂ quian'₅₄ ca₂jon₄ jág₁, “ján₅”, o₃ “jan₂'ón₄” 'e₂, ia₁ në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂juá'₂ ŋag₅₄ guë́₄ con'₂ lë́₅ në₅, já₅ ja₁con₂ i₂së₃dsen₃ bá₄ jaun₂.
Jme₂tag₅ Jesús jág₁ juɨ₁lia'₂ a₂con₂ dsa₂ 'ma'₅₄ ja₁con₂ rɨin'₅₄
(Lucas 6:29-30)
38’Ma₂nei'₂ bá₄ 'nia'₂ a₂ma₂juá'₂ dsa₂ le₂jŋiá₅: “Në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂'én₂ ca₂mɨ́g₂ mɨ₂ne₄ rɨn'₅₄, le₂jaun₂ bá₄ lé₂ 'éi'₃ dsɨ₃'én₂ ca₂mɨ́g₂ mɨ₂ne₄ juɨ₁lia'₂ i₂ca₂jmo₃ ján₃; o₃ në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂tia'₃ ca₂mɨ́g₂ mɨ₂jan₄ rɨn'₅₄ në́₃, le₂jaun₂ bá₄ lé₂ táng₃ 'éi'₃, tiá'₃ ca₂mɨ́g₂ quió'₅.”#5:38 Éxodo 21:24; Levítico 24:20; Deuteronomio 19:21. 39La₁ jniá₂ guë'₂ juá'₅ juɨ́g₂ 'nia'₂, tsá₃ lë₁nau₂ 'nia'₂ queng'₂ quian'₅₄ dsa₂ 'lɨn'₅₄. Në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂quein₃ rë₂jog'₂, jein'₅₄ të₂le₃ ca₂ton₂, juɨ₁quein₂₃ ta₁tɨn₃ ton₂. 40Chi₂jua'₂ 'ein₂ 'nag₅ quiáng'₂, a₂'nio₃ jŋiá'₂ nɨ₁tsɨ́n'₂, le₂jiog₅ tsɨ₁'mɨ'₂ dsiog₂ qui'₅₄ cuë'₅₄ juɨ₁quion₂. 41Në₁jua'₂ 'ein₂ ca₂chi₃quióng₂ jmɨg₄ a₂caun'₅₄ lio₅₄ caun₂ kilómetro, o₂con₄ tɨn₃ kilómetros. 42Juɨ₁'ein₂ guë́₃ mɨ₅ 'e₂ mɨ₅ quiáng'₂ a₂dsi₂, cuë'₅₄; 'a₃ lë₁jein'₅₄ le₃mɨ₂ca'₅₄ quió'₅.
Jme₁'nió₄ bá₄ 'nia'₂ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂'iog₅₄ quián'₂ 'nia'₂
(Lucas 6:27-28, 32-36)
43’Ján₃ bá₄ ma₂nei'₂ 'nia'₂ a₂ma₂juá'₂ dsa₂ le₂jŋiá₅: “Jme₁'nió₄ a₂mei₅₄ quiáng'₂, jme₁'ŋia₅₄ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂'iog₅₄.” 44La₁ jniá₂ guë'₂ juá'₅ juɨ́g₂ 'nia'₂: Jme₁'nió₄ bá₄ 'nia'₂ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂'iog₅₄, mɨ₄ ne₄ Diú₄ o₄quió'₄ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂co₂'ein₅.#5:44 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “Jua'₅₄ a₂dse₃ ja₁con₂ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂juá'₂ uɨg₅, jmo₄ a₂dse₃ ja₁con₂ juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂'iog₅₄.” 45Jaun₂ le₂në₅ bá₄ a₂rë₂jniá'₁ 'nia'₂ a₂lɨ́ng'₅ chi'₂-guein₂ quián₅ Ŋéi'₅ i₂guá₅ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃; ia₁ 'éi₂ bá₄ cuë₅ 'iog₂ cuë́'₅ lia'₂ dsa₂ 'lɨn'₅₄ lia'₂ dsa₂ dsen₃; ján₃ bá₄ chein₁₂ jmɨ́₅ cuë́'₅ lia'₂ dsa₂ i₂cuɨn₅ Diú₄ lia'₂ dsa₂ i₂tsá₃ Diú₄ cuɨn₅ në́₃. 46Ia₁ në₁jua'₂ 'nió'₃ 'nia'₂ jmá'₃ lia'₂ dsa₂ i₂'nio₃ 'nia'₂, ¿'e₂ 'lian'₅₄ 'nia'₂ guéi'₁ le₂jaun₂? Le₂jiog₅ dsa₂ i₂cán₂ 'lia'₅₄ quián₅ dsɨ₂tan₅₄ tɨn₂ le₂jaun₂. 47Chi₂jua'₂ cuɨ́n'₅ 'nia'₂ Diú₄ jmá'₃ lia'₂ dsa₂ rɨ́ng'₂, ¿'e₂ a₂ŋag₅₄ guë́₄ a₂dse₃ jmo'₂ 'nia'₂ në₁jua'₂ le₂jaun₂? Ia₁ le₂në₅ bá₄ jmo₅ dsa₂ i₂tsá₃ Diú₄ cuɨn₅ ján₃. 48Juɨ₁dsi₂can'₅₄ bá₄ 'nia'₂ a₂dsi₁nóg'₅ léng'₂ dsa₂ dsen₃ juɨ₁lia'₂ dsen₃ Ŋéi'₅ 'nia'₂ i₂guá₅ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃.
© 1994, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
