Matayo 5
5
Būlomeeji mu lūgūlū
(Mat 5 — 7)
1Aho wagabona a mabità ga banhū, ūlinha mu lūgūlū ūūkigasha. Bahayūng'wegeela a bahemba bakwe, 2wandya kūbalanga alīhaya gīkī,
Abo balī na mbango
(Luk 6:20-23)
3 “Balī na mbango a bahabī mu moyo;
nguno ū būtemi bo ng'wigūlū būlī wabo.
4 Balī na mbango abo balī na būpīna;
nguno bakūlūngūjiwa.
5 Balī na mbango a bidohya;
nguno bakūbiza bingīji ba sī.
6 Balī na mbango abo lūtuubo na notà yabo shilī ha kūkooba būtūngīlīja;
nguno bakūshikīlīgījiwa ī nghūmbū jabo.
7 Balī na mbango a bachīji ba shigongo;
nguno bakūchīlwa shigongo.
8 Balī na mbango a beela mu moyo;
nguno bakūmona ū Mulungu.
9 Balī na mbango a batūūji ba mhola;
nguno bakwitanwa balī baana ba ng'wa Mulungu.
10 Balī na mbango abo bakūluhiagwa kūlwa kwīta yawiza;
nguno ū būtemi bo ng'wigūlū būlī wabo.
11“A bing'we mulī na mbango ūlū bakūmusondagūlaga na kūmuluhya, na kūmulembekeja ya būbi bo būlī mbika kūlwa nguno yane. 12Yegagi na kūzalabana, īkī mulī na mheela nhaale ū ng'wigūlū. Nguno h'ūmo babaluhījaga na a bahangi a ba kale, abo baalīho aho bing'we mutaalī kūbiza ho!”
Munhu n'isana
(Mko 9:50; Luk 14:34-35)
13“A bing'we mulī munhu gwa sī, alīyo ū munhu ūlū gūlinda gūsūūka, angū gūdūgije kūsandūchiwa kī hangī? Gūkūbiza gwamalaga ī ngofyoolo kū būlī nīmo gose-gose, ūlū ītī kūponyiwa hanze dūhū na kūpandagīlwa na banhū! 14A bing'we mul'isana lya sī, ū nzengo ūlū gūzengelilwe ha ngūlya gūtūdūla kūshīkījiwa. 15Na hangī a banhū batabachaga talà bīkundīkīja itangwa, alīyo bakīkīndīkaga h'ikīndīkīlo lya talà; ū mu gīko h'īkūbatiimīla pye abo balīmo ū mu numba. 16H'ūmo īlī nū kū bing'we, shiigelile ī lisana ling'we līyūbatiimīla a banhū, bashibone ī shītīle shing'we ī shawiza, bankūje ū Sīng'we ūyo alī ng'wigūlū.”
Kūshikīlīja shilagīlo
17“Mutiziganika gīkī ū nene nizile kūshīnja ī shilagīlo nūūlū a bahangi. Yaya natizile kwīta gīko, nizile kwīshikīlīja ī yenīyo. 18Nguno nalīmuwīla mu nghana yose gīkī, katīnga ho kadone nūūlū ka nuguta kamò ū mu shilagīlo, kūshisha aho igūlū na sī shikūbīta, na būlī mhayo gūshikīlījiwe. 19Hūna lūūlū nalīmuwīla gīkī, ose-ose ūyo ūkenaagūla shilagīlo shimò shaho, nūūlū shibize shido na ginehe, hama ūbalanga na bangī kwīta gīko, ū munhū ng'wenūyo akūbiza atī na ngofyoolo nūūlū hado ū mu būtemi bo ng'wigūlū. Alīyo ūyo wīta gīt'ūmo īlī, hūna ūbalanga na bangī kwīta chene; ū ng'wenūyo akūbiza ntaale ū mu būtemi bo ng'wigūlū. 20Kūlwa nguno nalīmuwīla gīkī, ū būtūngīlīja wing'we ūlū būtakīlile a ha būtūngīlīja bo balangi ba shilagīlo nū bo Bafalisayo, mutūdūla ū kwingīla ū mu būtemi bo ng'wigūlū.
21“Mukigwaga gūhayiwe ū kū bakūlūgenji gīkī, ‘Yaya ū kūbūlaga; na būlī ng'wene ūyo ūbūlaga wigeleelagwa nsango.’ 22Alīyo ū nene nalīmuwīla gīkī, būlī ng'wene ūyo ampelanīlile ng'wiye igeleelilwe kūpandīka nsango. Nīyo nūūlū munhū ūng'wīla munhū ūngī mhayo gwa koolecha kūndalaha, ū ng'wenūyo nanghwe shing'wigeleelilwe kūshishiwa kwibanza. Nūūlū hamo ūng'wīla gīkī, ‘Ū bebe ūlī līkūdūhū.’ Ū nghayi ng'wenūyo wigeleelagwa nsango gwa mu nyanza ya moto! 23Nose lūūlū īkūbeelela ībize gīkī, nūūlū ūlīfunya shakwinha shako ha ng'walīlo, hūna wizūkwa gīkī ūlī na wilemeelwa na ndūgūyo, 24shilekage henaho ha būtongi bo ng'walīlo, ūje tame ūkigwīndanye nū ndūgūyo, hūna wize ūshifunye ī shakwinha shako. 25Iyangūlage nū ng'wilemeelwa wako, wiyigwe nanghwe wangū aho mutaalī mu nzīla. Atizūkūshisha kūlī namuji, nanghwe ū namuji akūtūūle mu makono ga nshilikale ūponyiwe mu jeela. 26Nalīkūwīla gwa nghana gīkī, ūtūfuma mo kūshisha ūmale ū kūlīpa pyī ū būgasa wako; kūshisha senti ya kūmalīja!”
Shibi sha būshihani
27“Mukigwaga gūhayiwe gīkī, ‘Yaya ū kūshihya.’ 28Alīyo ū nene nalīmuwīla gīkī, būlī ng'wene ūyo ūnola nkīma mu kūng'wikūmva, wamalaga kūshihya nanghwe ū mu moyo gokwe. 29Na lūūlū, nūūlū liso lyako lya kū būlyo lyūkwipamya līkobolage ūlīponye ūlekane nalyo, nguno īlī hambū-hambū lījimīīle ibudīka lya mīlī gwako, kūtinda ī gīkī pyī ū mīlī gūponyiwe mu nsango gwa moto. 30Hama nūūlū nkono gwako gwa būlyo gūkūhūbya, gūbbutage ūgūponye, ūlekane nago; nguno īlī hambū-hambū lījimīīle ibudīka lya mīlī gwako dūhū, kūtinda ī gīkī pyī ū mīlī gūponyiwe mu nsango gwa moto!”
Kwihīga kwa būbūlagi bo kaya
(Mat 19:9; Mko 10:11-12; Luk 16:18)
31“Hangī gūhayiwe gīkī, ‘Ose-ose ūyo ūneka nke wakwe shiigelile ang'winhe talaka.’ 32Alīyo ū nene nalīmuwīla gīkī, ūyo ūneka nke wakwe kūlwa nguno yīngī yose-yose, ūlū ītī kūlwa nguno ya būshihani, wang'wītaga kūbiza nshihani; hangī nū ngosha ūyo ūntoola nkīma alekilwe, nanghwe wingīlaga mu būshihani.”
Kwilanghana na wilahīji
33“Na hangī mukigwaga gūhayiwe ū kū bakūlūgenji gīkī, ‘Yaya ū kūlahīla nyamaama, alīyo nshikīlīgījage ū Seeba ī shilahīlo shako.’ 34Kwike ū nene nalīmuwīla gīkī, yaya gete ū kūlahīla kūnū mukūlīhayaga igūlū, nguno ī lyoi līl'isumbī lya ng'wa Mulungu. 35Yaya nūūlū kwīhaya sī, nguno ī yoi īlī būtūūlo wa mhambala jakwe; pyī nūūlū nzengo gwa Yelusalemu yaya, nguno gūlī nzengo gwa Ntemi ntaale. 36Nīyo nūūlū kūgūhaya ntwe gwako nī chene yaya; nguno ū bebe ūtī na būdūla bo kūbeeja lūywīlī nūūlū lūmò dūhū, lwape nūūlū lwapi! 37Alīyo ū mhayo gwing'we ūlū gūbiza ‘Ehe,’ ni ībizage ‘Ehe.’ Ūlū ‘Yaya,’ numho ‘Yaya.’ Nguno pyī ī yīngī ī ya kūkīla a ha yenīyī, īkafumaga kūlī ng'wanishi!”
Mihayo ya kūmala shiilī
(Luk 6:29-30)
38“Mukigwaga gūhayiwe gīkī, ‘Liso kūlwa liso,’ na gīkī, ‘Lino kūlwa lino!’ 39Alīyo ū nene nalīmuwīla yaya ū kwilwisha na munhū nghūnga; hūna lūūlū ūlū ose-ose ūkūpaala ipī kū lūsaya lo kū būlyo, ngalūkījage nū lwandī ū lūngī! 40Nūūlū ūngī ūgaagaana kūkūtwala kwibanza kūlwa kūkooba kūkūtaaja ishadi lyako, nekelage nī nghanjo yako. 41Nūūlū hamo ūngī hangī ūkūhadīkīja kūja nanghwe lūgendo lwa mailo īmò, jaga nanghwe mailo ibīlī. 42Ūyo ūkūlomba shikolo ng'winhage, nīyo ūlū munhū alītogwa kūsola būgasa kūfuma kūlī bebe, yaya ū kūng'wima.”
Kūbatogwa banishi
(Luk 6:27-28,32-36)
43“Mukigwaga gūhayiwe gīkī, ‘Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo, alīyo ū ng'wanishi wako nkolagwe!’ 44Kwike ū nene nalīmuwīla batogagwi na a banishi bing'we, hangī ng'ūbalombela abo bakūmuluhyaga. 45Ū mu gīko hū mukūbiza baana bakwe ū Sīng'we ūyo alī ng'wigūlū. Nguno ū ng'wene atī na būsolanhya, akabaakījaga ī līīmi lyakwe pye a banhū, a babūbi na a bawiza; nī mbula akabinhaga a batūngīlīja na a batī batūngīlīja. 46Ī gīsī mukūpandīka mheela kī ūlū ng'ūgelela kūbatogwa dūhū abo bamutogilwe a bing'we? Dūhaya na a batobisha ba goodi bakīītaga gīko dūhū! 47Nūūlū ng'ūgelela kūyūgīsha badūgū bing'we dūhū, mukūbiza mubalebije kī abo bataamanile Mulungu? 48Hūna lūūlū, shiigelile mubize bashikanu gīt'ūmo alī ū Sīng'we ūyo alī ng'wigūlū.”
Sukuma New Testament © Bible Society of Tanzania, 2000.
