Matayo 5
5
Dene ngü te Yesu rï wü kpara di,
teka züka ngü te ewü ena amaka te gara
Luka 6:20-23
1Te Yesu wu mere bi wü kpara, te ewü koro kpaka ye de bala, fü engu ayia alï kpa füh rüvü adu angbü kötö. Fü wü kpara kaka-na ayia akoro angbü edede na kpala. 2Fü Yesu akpo da erï ewü, gü ba dene,
3“Wü kpara, te ewü ngbü endaꞌba te-wü engagira Me,
ba wü mürü cïnga,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena aküwa ewü agbü sü ka-ye, agbü kpï.
4Wü kpara, te ewü ngbü eku gba teka *siti ngü ka-wü,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena agu maguma ewü me-ye.
5Wü kpara te ewü o te-wü ba mere kpara de,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena ato züka sü fü ewü.
6Wü kpara, te ewü o maguma wü ꞌburu
teka amere ngü te ena areke gbü jia Me,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena ato wazi ye fü ewü, teka amere ngü la di.
7Mene wü kpara, te ewü ngbü eboro siti ngü ka wü bu ewü,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena aboro kpah siti ngü ka-ewü.
8Wü kpara, te ewü ngbü emere ngü ka Me
de maguma wü biringbö,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü wüh ena awu Me cu de jia wü.
9Mene wü kpara, te ewü ngbü ereke ngü esüka wü bu wü,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena ï ewü, wü di ye.
10Wü kpara, te wü bu wü ngbü ekpülü ewü,
da eto cïnga te ewü,
teka te wüh ngbü fï bü da elala gbü ngü ka Me ne,
wüh ena amaka züka ngü me-wü,
angü Me ena aküwa ewü agbü sü ka-ye, agbü kpï.
11Wayi, nda-yi, ah le de yi ngbü fï bü da elala gbü nga ra. Angü, te wü kpara ngbü esoko yi, da ekpülü yi, eto mere cïnga te yi, kpah da emala mere bi wü siti ngü eküte yi de wu, teka ngü ka-ra la, ngü ma, yi ena amaka züka ngü te gara. 12Te wüh mere yi bala, ah le de yi ngbü de zo, kpah de mere tadu! Me ena ato mere bi wü züka ngü fü yi te gara agbü kpï, baka nda wü *mürü dofo ka Me ta gügü ne, angü wüh ngbü ta etüka te-wü kpah bala.”
Dene wü mani te Yesu mala fü wü kpara ka-ye,
teka ngbüngbü ka-ewü füh kotö ne
13Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü ewü, gü ba, “De-yi, wü kpara ka-ra, ah le de yi di emere züka ngü esüka wü kpara füh kotö sene, teka fü yi ato wazi fü ewü, baka ngütü te ngbü ereke wü e. Amba te yi mere wü ngü te ngbü ereke areke gbü jia Me nda-yi de la, yi ena adi baka cambiri ngütü, te mi de. Wüh ena amere de cambiri ngütü la neh ene? Wüh ena aza, abu kpa füh ka, angü tima kaka tïne ma.
14Ah le de yi di kpah baka ze-wa, te ena angbü elofo sü fü wü kpara füh kotö sene, teka fü wü kpara ꞌburu adi ewu wü züka ngü te yi ngbü emere ne, baka mere kambü te wüh jï ga füh rüvü, te tï awo te-ye de, angü wü kpara ꞌburu tï eyi awu mbi mbi mbi. 15Te mü siya wa gbü biti la, mü ena amere di ne? Mü ena ao esa kuwu? Ah bala de! Mü ena ao mba füh gara e kpa tikpi, teka alofo sü fü wü kpara esambü ꞌburu. 16Te di bala, ah le fü yi angbü emere wü züka ngü esüka wü kpara füh kotö sene, baka ze-wa te ngbü elofo sü esambü ꞌburu. Te yi mere bala, wü kpara ꞌburu ena agbo nga ïrï Wö yi, Me agbü kpï, teka züka ngü ka-yi, te yi ngbü emere la.”
Dene ngü te Yesu rï wü kpara di, teka Rïrï ka Me
17Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Wü gara yi ngbü efï nda-wü, gü ba, ma koro dene teka asiti wü *Rïrï te di gbü *Ngari Me ne? Ah bala de. Ma koro teka asiti wü Rïrï la nda-ra de. Amba ma koro ka-ra teka asere si-ngü gbü wü Rïrï la fü yi, teka fü yi aje mbi mbi mbi. 18Ngü te ma ngbü emala fü yi dene, ah de zu ngü. Ah ele fü yi adi fï bü da emere wü ngü baka te Rïrï ka Me ngbü ele, zalü akoro di gbü *adu sïkpï. Angü ngü ka Me ena angbü fï mere badi, gara ngü te ena afü te-ye gbügbü na, nda ma. 19Teka ngü la, te mü ce gara enga ngü cüküꞌdaye gbü Rïrï ka Me eyi asidi, mü ga, ni le engu la de, fü mü angbü kpah erï wü bu mü de ngü la bala, Me tï ale ngü ka-mü agbü sü ka-ye agbü kpï de. Amba, te mü ngbü emere wü Rïrï ka Me ꞌburu ereke areke, da erï wü bu mü de wüh mere kpah bala la, ngü ka-mü ena areke kpah areke gbü jia Me, fü ah ao mü agbü sü ka-ye agbü kpï. 20Dene ngü te ma le amala fü yi, te yi le angbü kpara ka Me la, ah le de yi di emere wü ngü, te ena angbü ereke gbü jia Me, afa nda wü *Farusi de wü *mürü rïrï ka. Angü wü Farusi de wü mürü rïrï ngbü efï nda-wü, gü ba, ani de züka wü kpara ka Me me-ani. Amba wüh ngbü emala ngü la bü de komö wü kükürü. Nda-yi, ah le de yi di emere ngü ka Me de maguma yi ꞌburu, afa nda wü Farusi di ka.”
Dene ngü te Yesu mala teka siti maguma
21Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü ewü, gü ba, “*Rïrï ka Me ta te *Müse mala nganga fü wü kundu nih ne, yi je nda-yi de? Engu gü ba, ‘Mü mere e amörö kpara de, angü ngü la esiti gbü jia Me.’#5:21 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 20:13. Fü wü kundu nih adu amala, gü ba, ‘Mene kpara te ena amörö kiri ye, wüh ena ato kuru tete.’ 22Nda-ra, ngü te ma le amala fü yi, ah bü duu ngü ka mamörö kpara de. Amba te mü ngbü ekpü enga ni mü la, ngü la kpah esiti gbü jia Me. Wüh ena ato kpah kuru te mü. Baka te mü ena asoko kiri mü, gü ba, ‘Ye de töndö kpara,’ la, wüh ena akolo ngü ka-mü. Anga te mü ena afala kiri mü, gü ba, ‘Ye röfö aröfö,’ la, wüh ena agü mü agbü du ka wa!
23Mü mere e ato takpa fü Me de siti fïngangü emaguma mü de! Te mü ngbü enü kpa esambü ka Me teka ato takpa fü mere Me, fü mü adu afï nga gara ngü amaka, te di ezengba yi ake kiri mü la, 24te di bala, ah le fü mü ace takpa ka-mü la ciki ede *cangalï kpala, de mü yia kere, mü nü kpaka kiri mü la, areke ngü la esüka yi feke, fü mü adu ato takpa ka-mü la fü Me.
25-26Te ngü ladü esüka yi ake kiri mü füh kotö sene, ah le de yi reke ngü esüka yi kere, angü Me wu ngü la kpo! Angü te mü kpi eyi la, Me ena adu akolo ngü la tïne me-ye! Ma emala fü yi dene zu ngü! Me ena ato mü esaka wü *malayïka ka-ye, fü ewü agü mü agbü du ka wa fï mere badi.”
Dene ngü te Yesu mala teka ngü ka waza
27Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü ewü, gü ba, “*Rïrï ka Me, ta te *Müse mala nganga fü wü kundu nih, gü ba, ‘Mü mere e amere waza de, angü ngü la, ah esiti gbü jia Me ne,’#5:27 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 20:14. yi je ngü la nda-yi de? 28Amba nda-ra, ngü te ma le amala fü yi, baka to ngü füh ngü la, ah dene. Te mü ngbü efï nga würüse, da ekpi gügümü emaguma mü la, ah kpah esiti gbü jia Me, angü ah ba e te mü mere waza eyi ake di emaguma mü.
29Yi di ekpe *siti ngü akpe! Te jia mü ngbü efiti mü me-ye, teka fü mü atï gbü siti ngü la, ah le fü mü agbi jia mü engu la, agü kötö. Angü ah ena areke pe, te gara e biringbö eküte mü kpi me-ye la, ka mene ngü de te wüh ena aza mü de küte mü ꞌburu, agü agbü mere du ka wa ne. 30Te kpa mü ngbü efiti mü me-ye, teka fü mü atï gbü siti ngü la, ah le de mü wa kpa mü engu la awa, mü gü kötö. Angü ah ena areke pe, te gara e biringbö eküte mü kpi me-ye la, ka mene ngü te wüh ena aza mü de küte mü ꞌburu, agü agbü mere du ka wa ne.”
Dene ngü te Yesu mala teka ngü ka mace würüse
Matayo 19:7-9; Marako 10:11-12; Luka 16:18
31Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü ewü, gü ba, “Rïrï ka wü kundu nih, gü ba, ‘Te komoko le ace wara ye la, ah le de engu ba köcökpa, ato fü wara ye feke, fü wara ka na ayia ago ka-ye agba wü.’#5:31 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Manda nga Rïrï 24:1. 32Nda-ra, ngü te ma le amala fü yi dene, ah de to ngü. Te kpara ce wara ye bü kükürü bala, ah teka ngü ka waza de la, ah mere *siti ngü eyi gbü jia Me. Angü te würüse la ena anü aza gara komoko te gara la, ngü la ena adi gbü jia Me baka waza, angü mü to engu dela me-mü, de ah mere waza. Kpah bala, komoko te za würüse, te watï ye na ce engu la, ah mere waza kpah eyi gbü jia Me.”
Dene ngü te Yesu mala teka ngü ka kïna
33Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü ewü, gü ba, “Rïrï ka wü kundu nih, gü ba, ‘Te mü kïna te-mü te ïrï Me la, mü mere e ace ngü la de. Mü mere ngü la amere, gegege baka kïna te mü kïna te-mü di la, angü mü mala ngü la eyi gbü jia Me.’ Yi wu ngü la bala de? 34-37Amba nda-ra, ngü te ma le amala fü yi dene, ah de to ngü, gü ba, yi mere e akïna te-yi ꞌburu ꞌburu de. Mü mere e akïna te-mü te ïrï kpï kpah de, angü kpï ka-ye de sü ka Me. Mü mere e akïna te-mü te ïrï kotö ne kpah de, angü kotö ne ka-ye de e ka Me, te engu mere o me-ye. Mü mere e akïna te-mü te ïrï Yerüsalema kpah de, angü Yerüsalema de mere kötï ka Mere Miri Me. Mü mere e akïna ngürü mü, anga lö mü kpah de, angü küte mü ꞌburu de e ka-mü nda de, ah de e ka Me, te engu mere me-ye. Ah le de mü mala ngü bü mbölö. Te mü le ngü la eyi, mü mala, gü ba, ‘Wayi, ni ena amere bala.’ Te mü le de, mü mala kpah mbölö, gü ba, ‘Ni tï amere bala de.’ Angü, te mü mala mere bi wü ngü ngïlï di angïlï, teka afiti kiri mü di la, dela ka-ye ngü te koro esaka *Satana. Ngü ꞌburu te mü mala, gü ba, ni ena amere, mü mere e ace ngü la de, angü Me wu ngü la eyi. Ah le de mü mere ngü la amere bala.”
Dene ngü te Yesu mala teka malügü na-ngü fü kpara
Luka 6:29-30
38Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü ewü, gü ba, “Rïrï ka wü kundu nih, gü ba, ‘Te kpara sö jia mü mbürü la, ah le de mü za engu, nü di kpaka wü *kovo de wüh sö kpah jijia. Anga te kpara mï te mü, kürü la, wüh ena akürü kpah nda-ka.’#5:38 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Gogo ka wü Yïsarayele 21:24, buku Rïrï ka Gele ka wü Levi 24:20, bete buku ka Manda nga Rïrï 19:21. Yi wu ngü la bala gügü de? 39Nda-ra, ngü te ma le amala fü yi dene, ah de to ngü, gü ba, yi mere e alügü siti ngü fü wü bu yi de. Yi mere e amere gü kpaka kpara, anga vügü te mere mü esiti ne, kpah de. Te kpara be gbüra mü la, mü mere e asü gü#5:39 Asü gü, ah de zïzïnga. fefe de. Mü ce gbüra mü fefe, de ah du, ah be kpah toto. 40Te kpara ï mü engagira miri, gü ba, mü to bongo ka-mü biringbö, na jiase ka-ni esaka mü la, mü mere e asü gü fefe de. Mü za gara bongo ka-mü, be kpah te gara la, mü to fefe. 41Te marajümïya za mü de wazi, teka anü abï e ka-ye baka kilometere biringbö la, mü mere e asü gü fefe de. De mü gï nganga de e kaka la kilometere ꞌbasu. 42Te kpara yo e eküte mü la, de mü to e la fefe. Te kpara le aza matiti esaka mü, mü mere e afï nga ngü de. Mü to matiti la eto fefe.”
Dene ngü te Yesu mala teka wü vügü ka-nih
Luka 6:27-28, 32-36
43Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Rïrï ka wü kundu nih, gü ba, ‘Ah le de mü le wü mürü mü, fü mü adu akpü wü vügü ka-mü.’ Yi wu ngü la bala gügü de? 44Nda-ra, ngü te ma le emala fü yi dene, ah de to ngü, gü ba, ah le de yi le kpah vügü ka-yi ale. Kpah bala, te gara kpara ngbü emere mü esiti la, de mü di kpah eyi-ta Me tekaka, de Me boro *siti ngü kaka. 45Kükürü de, angü te yi mere bala, wü kpara ena awu, gü ba, yi de wü di Me fanü fanü, angü mü ngbü emere züka ngü kpah baka nda Me. Angü Me ngbü eto agö, de ah di elï agbü yï ka züka wü kpara, be kpah te nda siti wü kpara. Me to kpah ra, de ah di esü fü züka wü kpara, kpah fü siti wü kpara ꞌburu. 46Anga te yi ngbü ele bü nzö mene wü kpara te ewü ngbü ele ngü ka-yi ne, yi efï, gü ba, Me ena ato züka ngü fü ani teka ngü la? Aꞌa, ah bala de. Angü wü siti kpara, te ewü le ngü ka Me de ne, wüh ngbü emere ngü de bala me-wü. 47Te yi ngbü emere züka ngü bü nzö fü wü di enga ni yi la, yi efï, gü ba, Me ena agbo nga ïrï ani teka ngü la? Aꞌa, ah bala de. Angü siti wü kpara, te ewü le ngü ka Me de ne, wüh ngbü emere züka ngü bü nzö fü wü bu wü bala me-wü. 48Dela ngü te ma le amala fü yi, gü ba, ah le de yi di ele wü kpara ꞌburu, da emere züka ngü fü ewü de züka maguma yi, kpah baka te Wö yi, Me agbü kpï, ngbü emere fü yi ne.”
© 2005, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
