<div class="version vid2801 iso6393cym" data-vid="2801" data-iso6393="cym">
   <div class="book bkPSA">
      <div class="chapter ch62" data-usfm="PSA.62">
         <div class="label">62</div><div class="s1"><span class="heading">SALM LXII</span></div><div class="s2"><span class="heading">CYFFES YR HYDERUS.</span></div><div class="d"><span class="content">O Lyfr Canu&#8217;r Pencerdd. Caner yn null C&#244;r Iedwthwn.</span></div><div class="d"><span class="content">Salm Dafydd.</span></div><div class="b"></div><div class="p"><span class="content">  </span><span class="verse v1" data-usfm="PSA.62.1"><span class="label">1</span><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Bydd dawel yn Nuw yn unig, fy enaid;</span></span><span class="content">  </span></span></div><div class="q1"><span class="verse v1" data-usfm="PSA.62.1"><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Ohono Ef y daw fy ngobaith.</span></span><span class="content">  </span><span class="content">  </span></span></div><div class="p"><span class="verse v1" data-usfm="PSA.62.1"><span class="content">  </span></span><span class="verse v2" data-usfm="PSA.62.2"><span class="label">2</span><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Ef yn unig yw fy nghraig a&#8217;m gwaredigaeth,</span></span><span class="content">  </span></span></div><div class="q1"><span class="verse v2" data-usfm="PSA.62.2"><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Fy uchel d&#373;r yw, ni&#8217;m hysgogir byth.</span></span><span class="content">  </span><span class="content">  </span></span></div><div class="b"></div><div class="p"><span class="verse v2" data-usfm="PSA.62.2"><span class="content">  </span></span><span class="verse v3" data-usfm="PSA.62.3"><span class="label">3</span><span class="content">O haid o lofruddwyr, pa hyd y bygythiwch ddyn</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v3" data-usfm="PSA.62.3"><span class="content">Fel pe bai ond mur yn gogwyddo, neu bared ar syrthio?</span></span></div><div class="p"><span class="verse v3" data-usfm="PSA.62.3"><span class="content">  </span></span><span class="verse v4" data-usfm="PSA.62.4"><span class="label">4</span><span class="content">Bwriadu ynghyd y maent i&#8217;m gwthio i lawr o&#8217;m safle.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v4" data-usfm="PSA.62.4"><span class="content">Hoffant gelwydd. Bendith sydd ar eu tafod, ond melltith yn eu calon.</span></span></div><div class="b"></div><div class="p"><span class="verse v4" data-usfm="PSA.62.4"><span class="content">  </span></span><span class="verse v5" data-usfm="PSA.62.5"><span class="label">5</span><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Bydd dawel yn Nuw yn unig, fy enaid;</span></span><span class="content">  </span></span></div><div class="q1"><span class="verse v5" data-usfm="PSA.62.5"><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Ohono Ef y daw fy ngobaith.</span></span><span class="content">  </span><span class="content">  </span></span></div><div class="p"><span class="verse v5" data-usfm="PSA.62.5"><span class="content">  </span></span><span class="verse v6" data-usfm="PSA.62.6"><span class="label">6</span><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Ef yn unig yw fy nghraig am gwaredigaeth,</span></span><span class="content">  </span></span></div><div class="q1"><span class="verse v6" data-usfm="PSA.62.6"><span class="content">  </span><span class="it"><span class="content">Fy uchel d&#373;r yw, ni&#8217;m mawr ysgogir.</span></span><span class="content">  </span><span class="content">  </span></span></div><div class="b"></div><div class="p"><span class="verse v6" data-usfm="PSA.62.6"><span class="content">  </span></span><span class="verse v7" data-usfm="PSA.62.7"><span class="label">7</span><span class="content">Ar Duw y dibynna fy ngwaredigaeth a&#8217;m hanrhydedd,</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v7" data-usfm="PSA.62.7"><span class="content">Duw yw fy nghraig gadarn a&#8217;m lloches.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v7" data-usfm="PSA.62.7"><span class="content">  </span></span><span class="verse v8" data-usfm="PSA.62.8"><span class="label">8</span><span class="content">Holl gynulleidfa&#8217;r bobl, ymddiriedwch ynddo.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v8" data-usfm="PSA.62.8"><span class="content">Tywelltwch eich calonnau o&#8217;i flaen.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v8" data-usfm="PSA.62.8"><span class="content">Duw sydd loches i ni.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v8" data-usfm="PSA.62.8"><span class="content">  </span></span><span class="verse v9" data-usfm="PSA.62.9"><span class="label">9</span><span class="content">Nid yw&#8217;r werin ond gwynt, a&#8217;r mawrion ond twyll:</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v9" data-usfm="PSA.62.9"><span class="content">Ynghyd yn y glorian y maent yn ysgafnach nag awel o wynt.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v9" data-usfm="PSA.62.9"><span class="content">  </span></span><span class="verse v10" data-usfm="PSA.62.10"><span class="label">10</span><span class="content">Na roddwch ymddiried mewn trais, na hyder ar ladrad:</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v10" data-usfm="PSA.62.10"><span class="content">Os cynydda golud na rowch eich calon arno.</span></span></div><div class="b"></div><div class="p"><span class="verse v10" data-usfm="PSA.62.10"><span class="content">  </span></span><span class="verse v11" data-usfm="PSA.62.11"><span class="label">11</span><span class="content">Un peth a ddywedodd Duw, yn wir, clywais ddeubeth:</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v11" data-usfm="PSA.62.11"><span class="content">&#8220;Eiddo Duw yw cadernid.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v11" data-usfm="PSA.62.11"><span class="content">  </span></span><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="label">12</span><span class="content">A thrugaredd sydd eiddot Ti hefyd, O Arglwydd,</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">Canys teli i bob dyn yn &#244;l ei waith&#8221;.</span></span></div><div class="b"></div><div class="iex"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">  </span><span class="sc"><span class="content">salm lxii</span></span></span></div><div class="m"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">Gellir cymharu&#8217;r Salm hon &#226; Salm 4 neu 39. Y mae tuedd i briodoli 4 a&#8217;r Salm hon i&#8217;r un awdur. Y mae yma fynegiant anghymharol o hyder ac ymddiried tawel a digyffro yn Nuw. Ni wyddys ei chyfnod, ond g&#373;r o ddylanwad sydd yma ynghanol gelynion ffals sydd wedi ymdynghedu i&#8217;w fwrw i lawr o&#8217;i safle a&#8217;i urddas yn y gymdeithas y perthynai iddi.</span></span></div><div class="s2"><span class="heading">  </span><span class="sc"><span class="heading">Nodiadau</span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">1, 2. Cytgan ar ddechrau pennill, ac adroddir yr un gytgan yn 5 a 6. Defnyddia liaws o dermau sy&#8217;n britho&#8217;r Salmau i fynegi ei hyder llonydd yn Nuw. Anodd mynegi mewn Cymraeg rym brawddeg gyntaf y Salm, &#8212; &#8220;Yn unig ar Dduw yr wyf yn llonydd&#8221;.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">3, 4. Bu raid newid tipyn ar y testun i gael y darlleniad uchod, ond cyflea, yn ddiau, ystyr geiriau&#8217;r bardd. Ystyriant ef yn eiddil, ac yn hawdd i&#8217;w ddinistrio, heb wybod am y cryfder sydd tu cefn iddo yn Nuw. Y mae ffalster yn rhan o&#8217;u cynllwyn.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">7, 8. Ei urddas a&#8217;i anrhydedd yw </span><span class="it"><span class="content">gogoniant</span></span><span class="content"> y Salmydd. Y mae y LXX. yn ategu &#8220;Holl gynulleidfa&#8217;r bobl&#8221;.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">9, 10. &#8212; Gelynion ffals y Salmydd yw&#8217;r &#8216;werin&#8217; a&#8217;r &#8216;mawrion&#8217; yma, &#8212; llai na diddim ydynt.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">11 a 12. Fe &#373;yr y cyfarwydd fod ymadroddion cyffelyb i rhain yn britho llyfr y Diarhebion. Gellir eu cymharu &#226; Thrioedd y Cymry. &#8220;Eiddo Duw yw cadernid&#8221; oedd y cyntaf peth a glywodd, ac &#8220;Eiddo Duw yw trugaredd&#8221; yr ail.</span></span></div><div class="s2"><span class="heading">  </span><span class="sc"><span class="heading">Pynciau i&#8217;w Trafod:</span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">1. </span><span class="it"><span class="content">A ydyw&#8217;r Salmydd yn 1 a 2 yn dirmygu ymdrechion dyn i ennill tawelwch? Onid ydyw llenyddiaeth, gwasanaeth cymdeithasol etc. yn rhoddi cysur a thawelwch i ddyn mewn adfyd?</span></span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">2. </span><span class="it"><span class="content">A ellir rhoddi gormod pwyslais ar ymostyngiad llwyr i ewyllys Duw, a rhy fach ar ymdrech y dyn ei hun?</span></span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">3. </span><span class="it"><span class="content">Meddyliwch am danoch eich hunan yn dal swydd o urddas ac anrhydedd, a gelynion cenfigennus yn cynllwyn eich dinistr, a rheini yn wendeg yn eich wyneb, beth a fuasai eich ymarweddiad chwi?</span></span></span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="PSA.62.12"><span class="content">4. </span><span class="it"><span class="content">Gelwir talu i ddyn yn &#244;l ei waith yn &#8216;gyfiawnder&#8217; gennym ni. Yn yr adnod olaf cyfystyr yw cyfiawnder &#226; thrugaredd. A ydyw felly yn ein cylch a&#8217;n cymdeithas ni? A geir yn aml drugaredd a chadernid wedi eu priodi yng nghymeriad dyn?</span></span></span></div>
      </div>
   </div>
</div>

Detholiad o'r Salmau gan Lewis Valentine. Cyhoeddwyd gan Wasg Ilston ym mis Ebrill 1936.

Bydd dawel yn Nuw yn unig, fy enaid;
Ohono Ef y daw fy ngobaith.
Ef yn unig yw fy nghraig a’m gwaredigaeth,
Fy uchel dŵr yw, ni’m hysgogir byth.

O haid o lofruddwyr, pa hyd y bygythiwch ddyn
Fel pe bai ond mur yn gogwyddo, neu bared ar syrthio?
Bwriadu ynghyd y maent i’m gwthio i lawr o’m safle.
Hoffant gelwydd. Bendith sydd ar eu tafod, ond melltith yn eu calon.

Bydd dawel yn Nuw yn unig, fy enaid;
Ohono Ef y daw fy ngobaith.
Ef yn unig yw fy nghraig am gwaredigaeth,
Fy uchel dŵr yw, ni’m mawr ysgogir.

Ar Duw y dibynna fy ngwaredigaeth a’m hanrhydedd,
Duw yw fy nghraig gadarn a’m lloches.
Holl gynulleidfa’r bobl, ymddiriedwch ynddo.
Tywelltwch eich calonnau o’i flaen.
Duw sydd loches i ni.
Nid yw’r werin ond gwynt, a’r mawrion ond twyll:
Ynghyd yn y glorian y maent yn ysgafnach nag awel o wynt.
Na roddwch ymddiried mewn trais, na hyder ar ladrad:
Os cynydda golud na rowch eich calon arno.

Un peth a ddywedodd Duw, yn wir, clywais ddeubeth:
“Eiddo Duw yw cadernid.
A thrugaredd sydd eiddot Ti hefyd, O Arglwydd,
Canys teli i bob dyn yn ôl ei waith”.

SALM LXII
Gellir cymharu’r Salm hon â Salm 4 neu 39. Y mae tuedd i briodoli 4 a’r Salm hon i’r un awdur. Y mae yma fynegiant anghymharol o hyder ac ymddiried tawel a digyffro yn Nuw. Ni wyddys ei chyfnod, ond gŵr o ddylanwad sydd yma ynghanol gelynion ffals sydd wedi ymdynghedu i’w fwrw i lawr o’i safle a’i urddas yn y gymdeithas y perthynai iddi.
NODIADAU
1, 2. Cytgan ar ddechrau pennill, ac adroddir yr un gytgan yn 5 a 6. Defnyddia liaws o dermau sy’n britho’r Salmau i fynegi ei hyder llonydd yn Nuw. Anodd mynegi mewn Cymraeg rym brawddeg gyntaf y Salm, — “Yn unig ar Dduw yr wyf yn llonydd”.
3, 4. Bu raid newid tipyn ar y testun i gael y darlleniad uchod, ond cyflea, yn ddiau, ystyr geiriau’r bardd. Ystyriant ef yn eiddil, ac yn hawdd i’w ddinistrio, heb wybod am y cryfder sydd tu cefn iddo yn Nuw. Y mae ffalster yn rhan o’u cynllwyn.
7, 8. Ei urddas a’i anrhydedd yw gogoniant y Salmydd. Y mae y LXX. yn ategu “Holl gynulleidfa’r bobl”.
9, 10. — Gelynion ffals y Salmydd yw’r ‘werin’ a’r ‘mawrion’ yma, — llai na diddim ydynt.
11 a 12. Fe ŵyr y cyfarwydd fod ymadroddion cyffelyb i rhain yn britho llyfr y Diarhebion. Gellir eu cymharu â Thrioedd y Cymry. “Eiddo Duw yw cadernid” oedd y cyntaf peth a glywodd, ac “Eiddo Duw yw trugaredd” yr ail.
PYNCIAU I’W TRAFOD:
1. A ydyw’r Salmydd yn 1 a 2 yn dirmygu ymdrechion dyn i ennill tawelwch? Onid ydyw llenyddiaeth, gwasanaeth cymdeithasol etc. yn rhoddi cysur a thawelwch i ddyn mewn adfyd?
2. A ellir rhoddi gormod pwyslais ar ymostyngiad llwyr i ewyllys Duw, a rhy fach ar ymdrech y dyn ei hun?
3. Meddyliwch am danoch eich hunan yn dal swydd o urddas ac anrhydedd, a gelynion cenfigennus yn cynllwyn eich dinistr, a rheini yn wendeg yn eich wyneb, beth a fuasai eich ymarweddiad chwi?
4. Gelwir talu i ddyn yn ôl ei waith yn ‘gyfiawnder’ gennym ni. Yn yr adnod olaf cyfystyr yw cyfiawnder â thrugaredd. A ydyw felly yn ein cylch a’n cymdeithas ni? A geir yn aml drugaredd a chadernid wedi eu priodi yng nghymeriad dyn?

Kuuntele Salmau 62