<div class="version vid1566 iso6393khs" data-vid="1566" data-iso6393="khs">
   <div class="book bkMAT">
      <div class="chapter ch2" data-usfm="MAT.2">
         <div class="label">2</div><div class="s"><span class="heading">Nono Opo Inisene Tapo Emi Sena Minawa Wekeye</span></div><div class="p"><span class="content">  </span><span class="verse v1" data-usfm="MAT.2.1"><span class="label">1</span><span class="content">Helote piseikipela: enene ikila emiwa, Yutia peleya: emi Peteleheme taunewemi Yesuwa selatikeye. Selati ikila emiwa, nono opo inisene tapo emi meiyetolu potosene sena Yelusaleme sitiwemi minakeye. </span></span><span class="verse v2" data-usfm="MAT.2.2"><span class="label">2</span><span class="content">Inapola:, iyewi selese, &#8220;Sala napute kesilawa Yu sena kesale Piseikipela: epesenewa kaiye? Opo inisene tapowemi meiyetolu pa:ta hili hetetiyapita: potapola: niyewi matanese, &#8216;Yu senayewi piseikiwa selatilapo.&#8217; Aluse matanepela: ema wapilima:na:pela: niwa minakeye.&#8221;</span></span></div><div class="p"><span class="verse v2" data-usfm="MAT.2.2"><span class="content">  </span></span><span class="verse v3" data-usfm="MAT.2.3"><span class="label">3</span><span class="content">Apula: Heloteyewi ta:tapola: piseiki nowamoke ewa helete tima:pekise mapoyakeye. Mapoyawa Yelusaleme senayewi ta:tapola: howa hapakeye. </span></span><span class="verse v4" data-usfm="MAT.2.4"><span class="label">4</span><span class="content">Aputa: Heloteyewi mapolose ela:, pilisiti sena sosowala, Kote solo ele walosene senawana, ewamo enene kekenema:na:pela: mina e seya. Mina selapita: potapola: Heloteyewi ima selese, &#8220;Koteyewi Piseikipela: epesita: ta:peya sena Keleso hamonama:na: e seyawa, peleya: kami kesima:na: e seyala?&#8221; </span></span><span class="verse v5" data-usfm="MAT.2.5"><span class="label">5</span><span class="content">Apula: iyewi selese, &#8220;Yutia peleya: emi Peteleheme taunewemi kesipesakeye.&#8221; Aluse kesima:na: seyawa puwano fa:nemi sepatosene senayewi momate tiye,</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v5" data-usfm="MAT.2.5"><span class="content">  </span></span><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="label">6</span><span class="content">  </span><span class="note x"><span class="label">#</span><span class=" body">    
        Mai 5:2
        </span></span><span class="content">&#8220;Yutia peleya: emi Peteleheme koamesa: tiwa koane koloteakeye.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="content">Kolotea elapepela: koawemi Piseiki kesima:na:nase koawa</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="content">putupesakeye.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="content">Piseikiyawa Isolaiya sena kesale sopoke Koteyewi ta:peyawa</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="content">Eyewi a:pele sipi pota:tesene sena epapuluse potapola: elaposakeye.&#8221;</span></span></div><div class="m"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="content">Aluse sepatosene senayewi momateyalakeye. Aluse iyewi Helotema seyakeye.</span></span></div><div class="p"><span class="verse v6" data-usfm="MAT.2.6"><span class="content">  </span></span><span class="verse v7" data-usfm="MAT.2.7"><span class="label">7</span><span class="content">Selapola: kotetiyapita: Heloteyewi ta:tapola: iwa hamona seyakeye. Iwa hapalapita: Helote ewa enapotane ela:, meiyetolu potosene senawa mina e seya. Mina selapita: imawa selese, &#8220;Kiyawa meiyetoluwa ikila asu papola?&#8221; Apula: iyewi meiyetolu papolo oka seyakeye. </span></span><span class="verse v8" data-usfm="MAT.2.8"><span class="label">8</span><span class="content">Selapita: Heloteyewi ta:tapola: selese, &#8220;Peteleheme taunewemi sala kesilawa keye hamona. Hanapola: sala kesilawa keyalapepela: potosekiwa, nema selapose mene ina:pa:. Neyawana sala amo wapilima:na:pela: ha:na:na:nase, nema selapose mene ina:pa:.&#8221;</span></span></div><div class="p"><span class="verse v8" data-usfm="MAT.2.8"><span class="content">  </span></span><span class="verse v9" data-usfm="MAT.2.9"><span class="label">9</span><span class="content">Aluse Heloteyewi selapitekiwa iyewi ta:tapola: hapakeye. Hanose puwano iwa opo inisene tapowemi sita:la: meiyetolu papowa meiyetolu semetei kamo wa:ke elapita: papokeye. Potakamake meiyetoluwa putupela: hanapita: iyewi pote hapakeye. Meiyetoluwa sala selati koane hekeyawemi elapita: </span></span><span class="verse v10" data-usfm="MAT.2.10"><span class="label">10</span><span class="content">potosekiwa sosolo epeyakeye. </span></span><span class="verse v11" data-usfm="MAT.2.11"><span class="label">11</span><span class="content">Epelese hanapola: koawemi musuluyetiye potakamake, salawa Ene e ama Meliwalapulu elapita: papokeye. Potapola: iwa kuniu kula:walopela: ka:la:lopela:la: salama wapiyakeye. Iyewi nano ketea himu hapa tiye tiwa tiyapola: inapola:, salama mokopo mikeye. Kinisewa etewa kolowala,</span><span class="note f"><span class="label">#</span><span class=" body"><span class="fr">2:11 </span><span class="ft">Kolowa, ima ikomo hosonosewana moweni sosoyewi wa:la:losekeye. Alake sena mina amoke Yesuma kinise, iyewi matanese Yesuwa sena piseiki sosolo elaposakeye.</span></span></span><span class="content"> ima ikomo hosonosene kamuna unuwa felekenesewala, ima nowa ikomo hosonosene kamuna unuwa muawala keteawa tiyapola: minawa mokopo mikeye. </span></span><span class="verse v12" data-usfm="MAT.2.12"><span class="label">12</span><span class="content">Kinapola: apola: iwa ipitane koane mene hanose, Helotema selapose eta: hapamakeye. Aluse uwa koane &#8220;Helote popa:na:pela: hanapa.&#8221; Apula: ta:tapola:, Heloteyewi koawa aloyetiye isu nowemi iwa ipitane koane hapakeye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Yesuwa Isipi Peleya: Siliye Minawa Wekeye</span></div><div class="p"><span class="verse v12" data-usfm="MAT.2.12"><span class="content">  </span></span><span class="verse v13" data-usfm="MAT.2.13"><span class="label">13</span><span class="content">Sena minawa hapalapita:, Yosepeyewi uwa koane Piseiki Kote E hepene senayewi Yosepema selese, &#8220;Kewa tesile hamona. Sala amowa sana kuma:na:pela: Heloteyewi kelese potaposakeye. Popa:pekise sala amowana, salayewi e amawana, siliye, Isipi peleya: nesile hamona. Hanapola: peleya: emi sita:la: neyewi mene ina:pa: e selapita: ina:pa:.&#8221; </span></span><span class="verse v14" data-usfm="MAT.2.14"><span class="label">14</span><span class="content">Aluse hepene senayewi selapita: ta:tapola:, nukulapo kemi Yosepe tesile, salawala, ene e amawana, siliye, Isipi peleya: emi sita:pesena:pela: nesile hapakeye. </span></span><span class="verse v15" data-usfm="MAT.2.15"><span class="label">15</span><span class="note x"><span class="label">#</span><span class=" body">Hos 11:1</span></span><span class="content">Hanapola: Helote seta: kulumake falela apota: enene ikila emi iwa Isipi peleya: emi sita:nekeye. Isipi peleya: emi sita:pesena:pela: a hanapose, puwano fa:nemi Koteyewi selapitekiwa sepatosene senayewi ta:tapola: momate tiye, &#8220;Isipi peleya: emi Neyewi sala mina selapita: inaposakeye.&#8221; Aluse Koteyewi selapitekiwa sepatosene senayewi ta:tapola: momateyawa heteti epalakeye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Sena Sala Sana Kumita: Heloteyewi Seyawa Wekeye</span></div><div class="p"><span class="verse v15" data-usfm="MAT.2.15"><span class="content">  </span></span><span class="verse v16" data-usfm="MAT.2.16"><span class="label">16</span><span class="content">Alake meiyetolu potosene senawa Helote enewemiwa mene mainapita: Heloteyewi matanese, &#8220;Sena amokiwa nema mokopo sepapolapo.&#8221; Aluse matanese ene sosolo konomonakeye. Konomonose ela: eyewi matanese, &#8220;Sena makene mina amoke meiyetolu papolo ikila amowa, seya ikila semetei kemi Isolaiya senayewi piseikiwa selatilapo. Selati ikila amowa akeye inapola:, ikila weyemi hetetiyatakeye. Sala sosololikeye.&#8221; Aluse Heloteyewi matanese selese, &#8220;Sena sala yapene elipe tepela: hanetapowa sopoke sanose kotetiya:pa:. Peteleheme taunewemiwana, Peteleheme taune mapato emi sita:newana, sena sala sopoke sanose kotetiya:pa:.&#8221; Aputa: ta:tapola: sena sala sopoke sanose kotetikeye. </span></span><span class="verse v17" data-usfm="MAT.2.17"><span class="label">17</span><span class="content">Sana amowa a sanapose puwano fa:nemi sepatosene sena Yelemaiyayewi momateyawa kamunuse heteti epalakeye. Sepatosene senayewi momateyawa wekeye.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v17" data-usfm="MAT.2.17"><span class="content">  </span></span><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="label">18</span><span class="content">  </span><span class="note x"><span class="label">#</span><span class=" body">    
        Yel 31:15
        </span></span><span class="content">&#8220;Senayewi ta:takamake Lama koamesa:</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">kesaleyawa sosolo ya:pelepita: ta:taposakeye.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">Kesale ene unuwa Lesoloyewi ene salawamopela:</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">sosolo ya:pelepita: ta:taposakeye.</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">Sala sopoke sanose kotetinase ewa hopolose selakamakiwala</span></span></div><div class="q1"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">eyawa ta:te iya:tapita: potaposakeye.&#8221;</span></span></div><div class="m"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">Aluse sepatosene senayewi puwano fa:nemi momateyawa heneye kamunuse heteti epalakeye.</span></span></div><div class="s"><span class="heading">Yosepeyewi Isipi Peleya: Iya:pela:, Salawala, Ene E Amawana Siliye, Kalili Peleya: Emi Mene Minakeye</span></div><div class="p"><span class="verse v18" data-usfm="MAT.2.18"><span class="content">  </span></span><span class="verse v19" data-usfm="MAT.2.19"><span class="label">19</span><span class="content">Sikape Helote kulapita: potapola:, Yosepe Isipi peleya: enewemi uwa koane Piseiki Koteyewi hepene sena inapola: Yosepema selese, </span></span><span class="verse v20" data-usfm="MAT.2.20"><span class="label">20</span><span class="content">&#8220;Kewa tesima. Sena sala kumita: sama:na:pela: matanepela: enene senawa kulukeye. Kulunase salawala, salayewi ene e amawana, siliye ha:na:pa:. Hanapola: Isolaiya peleya: emi sita:pesena:pela: mene ha:na:pa:.&#8221; </span></span><span class="verse v21" data-usfm="MAT.2.21"><span class="label">21</span><span class="content">Aputa: Yosepe tesile hanapola:, tesile salawala, salayewi ene e amawana, siliye, Isolaiya peleya: emi mene hapakeye. </span></span><span class="verse v22" data-usfm="MAT.2.22"><span class="label">22</span><span class="content">Alawamona, mene hanose ta:takamake Heloteyewi e sa:le Akelease e ata onatu wapa:kemi ela:, Yutia peleya: emi piseikipela: ela e selapita: topukeye. Ta:tapola: Yosepe Yutia peleya: emi ha:na:na:wa tutumanose enekeye. Tutumanose enewemi uwa koane nowa Yutia peleya: emi hanapa e selapita:, Kalili peleya: emi hapakeye. </span></span><span class="verse v23" data-usfm="MAT.2.23"><span class="label">23</span><span class="note x"><span class="label">#</span><span class=" body">Mak 1:24; Luk 2:39; Yon 1:45</span></span><span class="content">Hanapola: Nasalete koamesa: sita:pesena:pela: hapakeye. Sita:pesena:pela: minawa a hanapose, puwano fa:nemi sepatosene sena nokamoke seyawa wekeye. &#8220;Ewa Nasalete senakeye, aluse sena sopoyawa au selaposakeye.&#8221; Aluse sepatosene senayewi seyawa heteti epalakeye.</span></span></div>
      </div>
   </div>
</div>

Helote piseikipela: enene ikila emiwa, Yutia peleya: emi Peteleheme taunewemi Yesuwa selatikeye. Selati ikila emiwa, nono opo inisene tapo emi meiyetolu potosene sena Yelusaleme sitiwemi minakeye. Inapola:, iyewi selese, “Sala napute kesilawa Yu sena kesale Piseikipela: epesenewa kaiye? Opo inisene tapowemi meiyetolu pa:ta hili hetetiyapita: potapola: niyewi matanese, ‘Yu senayewi piseikiwa selatilapo.’ Aluse matanepela: ema wapilima:na:pela: niwa minakeye.”
Apula: Heloteyewi ta:tapola: piseiki nowamoke ewa helete tima:pekise mapoyakeye. Mapoyawa Yelusaleme senayewi ta:tapola: howa hapakeye. Aputa: Heloteyewi mapolose ela:, pilisiti sena sosowala, Kote solo ele walosene senawana, ewamo enene kekenema:na:pela: mina e seya. Mina selapita: potapola: Heloteyewi ima selese, “Koteyewi Piseikipela: epesita: ta:peya sena Keleso hamonama:na: e seyawa, peleya: kami kesima:na: e seyala?” Apula: iyewi selese, “Yutia peleya: emi Peteleheme taunewemi kesipesakeye.” Aluse kesima:na: seyawa puwano fa:nemi sepatosene senayewi momate tiye,
“Yutia peleya: emi Peteleheme koamesa: tiwa koane koloteakeye.
Kolotea elapepela: koawemi Piseiki kesima:na:nase koawa
putupesakeye.
Piseikiyawa Isolaiya sena kesale sopoke Koteyewi ta:peyawa
Eyewi a:pele sipi pota:tesene sena epapuluse potapola: elaposakeye.”
Aluse sepatosene senayewi momateyalakeye. Aluse iyewi Helotema seyakeye.
Selapola: kotetiyapita: Heloteyewi ta:tapola: iwa hamona seyakeye. Iwa hapalapita: Helote ewa enapotane ela:, meiyetolu potosene senawa mina e seya. Mina selapita: imawa selese, “Kiyawa meiyetoluwa ikila asu papola?” Apula: iyewi meiyetolu papolo oka seyakeye. Selapita: Heloteyewi ta:tapola: selese, “Peteleheme taunewemi sala kesilawa keye hamona. Hanapola: sala kesilawa keyalapepela: potosekiwa, nema selapose mene ina:pa:. Neyawana sala amo wapilima:na:pela: ha:na:na:nase, nema selapose mene ina:pa:.”
Aluse Heloteyewi selapitekiwa iyewi ta:tapola: hapakeye. Hanose puwano iwa opo inisene tapowemi sita:la: meiyetolu papowa meiyetolu semetei kamo wa:ke elapita: papokeye. Potakamake meiyetoluwa putupela: hanapita: iyewi pote hapakeye. Meiyetoluwa sala selati koane hekeyawemi elapita: potosekiwa sosolo epeyakeye. Epelese hanapola: koawemi musuluyetiye potakamake, salawa Ene e ama Meliwalapulu elapita: papokeye. Potapola: iwa kuniu kula:walopela: ka:la:lopela:la: salama wapiyakeye. Iyewi nano ketea himu hapa tiye tiwa tiyapola: inapola:, salama mokopo mikeye. Kinisewa etewa kolowala, ima ikomo hosonosene kamuna unuwa felekenesewala, ima nowa ikomo hosonosene kamuna unuwa muawala keteawa tiyapola: minawa mokopo mikeye. Kinapola: apola: iwa ipitane koane mene hanose, Helotema selapose eta: hapamakeye. Aluse uwa koane “Helote popa:na:pela: hanapa.” Apula: ta:tapola:, Heloteyewi koawa aloyetiye isu nowemi iwa ipitane koane hapakeye.

Sena minawa hapalapita:, Yosepeyewi uwa koane Piseiki Kote E hepene senayewi Yosepema selese, “Kewa tesile hamona. Sala amowa sana kuma:na:pela: Heloteyewi kelese potaposakeye. Popa:pekise sala amowana, salayewi e amawana, siliye, Isipi peleya: nesile hamona. Hanapola: peleya: emi sita:la: neyewi mene ina:pa: e selapita: ina:pa:.” Aluse hepene senayewi selapita: ta:tapola:, nukulapo kemi Yosepe tesile, salawala, ene e amawana, siliye, Isipi peleya: emi sita:pesena:pela: nesile hapakeye. Hanapola: Helote seta: kulumake falela apota: enene ikila emi iwa Isipi peleya: emi sita:nekeye. Isipi peleya: emi sita:pesena:pela: a hanapose, puwano fa:nemi Koteyewi selapitekiwa sepatosene senayewi ta:tapola: momate tiye, “Isipi peleya: emi Neyewi sala mina selapita: inaposakeye.” Aluse Koteyewi selapitekiwa sepatosene senayewi ta:tapola: momateyawa heteti epalakeye.

Alake meiyetolu potosene senawa Helote enewemiwa mene mainapita: Heloteyewi matanese, “Sena amokiwa nema mokopo sepapolapo.” Aluse matanese ene sosolo konomonakeye. Konomonose ela: eyewi matanese, “Sena makene mina amoke meiyetolu papolo ikila amowa, seya ikila semetei kemi Isolaiya senayewi piseikiwa selatilapo. Selati ikila amowa akeye inapola:, ikila weyemi hetetiyatakeye. Sala sosololikeye.” Aluse Heloteyewi matanese selese, “Sena sala yapene elipe tepela: hanetapowa sopoke sanose kotetiya:pa:. Peteleheme taunewemiwana, Peteleheme taune mapato emi sita:newana, sena sala sopoke sanose kotetiya:pa:.” Aputa: ta:tapola: sena sala sopoke sanose kotetikeye. Sana amowa a sanapose puwano fa:nemi sepatosene sena Yelemaiyayewi momateyawa kamunuse heteti epalakeye. Sepatosene senayewi momateyawa wekeye.
“Senayewi ta:takamake Lama koamesa:
kesaleyawa sosolo ya:pelepita: ta:taposakeye.
Kesale ene unuwa Lesoloyewi ene salawamopela:
sosolo ya:pelepita: ta:taposakeye.
Sala sopoke sanose kotetinase ewa hopolose selakamakiwala
eyawa ta:te iya:tapita: potaposakeye.”
Aluse sepatosene senayewi puwano fa:nemi momateyawa heneye kamunuse heteti epalakeye.

Sikape Helote kulapita: potapola:, Yosepe Isipi peleya: enewemi uwa koane Piseiki Koteyewi hepene sena inapola: Yosepema selese, “Kewa tesima. Sena sala kumita: sama:na:pela: matanepela: enene senawa kulukeye. Kulunase salawala, salayewi ene e amawana, siliye ha:na:pa:. Hanapola: Isolaiya peleya: emi sita:pesena:pela: mene ha:na:pa:.” Aputa: Yosepe tesile hanapola:, tesile salawala, salayewi ene e amawana, siliye, Isolaiya peleya: emi mene hapakeye. Alawamona, mene hanose ta:takamake Heloteyewi e sa:le Akelease e ata onatu wapa:kemi ela:, Yutia peleya: emi piseikipela: ela e selapita: topukeye. Ta:tapola: Yosepe Yutia peleya: emi ha:na:na:wa tutumanose enekeye. Tutumanose enewemi uwa koane nowa Yutia peleya: emi hanapa e selapita:, Kalili peleya: emi hapakeye. Hanapola: Nasalete koamesa: sita:pesena:pela: hapakeye. Sita:pesena:pela: minawa a hanapose, puwano fa:nemi sepatosene sena nokamoke seyawa wekeye. “Ewa Nasalete senakeye, aluse sena sopoyawa au selaposakeye.” Aluse sepatosene senayewi seyawa heteti epalakeye.

Kuuntele Ma:tiu 2