<div class="version vid3941 iso6393mgv" data-vid="3941" data-iso6393="mgv">
   <div class="book bkMAT">
      <div class="chapter chINTRO1" data-usfm="MAT.INTRO1">
         <div class="imt"><span class="content">Ulongulelu</span></div><div class="ip"><span class="content">Matei ndi kitabu simu kati jiitabu nsesi yeibii mu Lilaganu linyai lelilandi womi waka Yesu Kilisitu Nkombosi. Kila kitabu simu muitabu nsesi hei biikema &#8220;Injili&#8221; maana jaki &#8220;Lilaganu Linyai.&#8221; Baandika aka Matei na Maluko na Luka na Yohana baada jukukua Yesu. Abolewa ngaseamanyiki masoba boo gasakaka gukuandika Lijambu la Amboni ngati hejuandiki Matei, lakini kuwesika kitabu senze kiandikwi yaka 60 toka Yesu pajwasaliwa. Kabee pandu pabaandaki ngase pamanyikana, lakini bandu bingi ahobale kuwesikana baandiki ku Palesitina kabee kuwesikana ahandiki ku musi uku Yelusalemu.</span></div><div class="ip"><span class="content">Jojuandiki ndi Matei, jojwabi jojujopa kodi kwa bandu kabula Yesu ngaseanhagwi kuba mbolee waki. Kabee jwabia jumanyikana kuliina lengi lebilikema Lawi. Matei jwabia jumu kati ja banafunzi komi na abeli na jwaandakia lijambu leheli asomi biki Yaudi. Haga uwesa kugabona hotuhotu, ndaba alongali mumisitali jingi kupeta sitini mu Lilaganu la Mwandi. Matei julengiki kwaalangi bandu kupwaga Yesu ndi Kilisitu, na ndi Nkombosi jojuhaguliwi na Sapanga, jobundotila alota baka Sapanga kupwaga jutenda kuhika. Matei juandiki kabee majambu gingi mu lijambu mombo gagalongale Ubambu ukolongu waka Sapanga. Ayaudi baobalia Kilisitu jwiibia Bambu nkolongu jupundema pani ngati heabi aka bambu akolongu bangi bupunndema. Matei julonge kabee sakwaapala kupenga sebabia bakahobalia koni julandi Ubambu ukolongu ukunani kwaka Sapanga ndi wi kiloho.</span></div><div class="ip"><span class="content">Lijambu la Amboni ngati ejuandiki Matei ndi kitabu saa sapi kutumbuli mu Lilaganu Linyai ndaba jukombukii majambu gingi kuhuma mu Lilaganu la Mwandi. Sejuhandiki kilombanisa malaganu goka mabeli. Abolewa bingi apwaga ana, Matei kuwesikana julengiki kujiga ntindu wiitabu yaka Musa. Itabu yehei ndi itabu nhwanu yeitumbuli mu Lilaganu la Mwandi. Malandi gaka Yesu, gajwaalandila bandu kukitombi gagabii mu Lijambu la Amboni ngati ejuandiki matei mulipungu la Matei 5-7 galengana na Sapanga paampekia Musa Malagalaki kukitombi. Linga mulipungu Lukukomboka Malagalakilu 19:3-23:33.</span></div><div class="iot"><span class="content">Gagabi mukitabu senze ndi ganga</span></div><div class="io"><span class="content">Matei jutumbuli kuandika Lijambu la Amboni lendenu sukulongale kusaliwa kwaka Yesu Kilisitu na hejwatumbulia lihengu laki, mulipungu 1-4.</span></div><div class="io"><span class="content">Mweni katai Matei julandi lihengu laka Yesu na mabolee gaki gingi, mulipungu 5-25.</span></div><div class="io"><span class="content">Matei julongale mahengu gaka Yesu kupete kuwa kwaki nukuyoka kwaki, mulipungu 26-28.</span></div>
      </div>
   </div>
</div>

Ulongulelu
Matei ndi kitabu simu kati jiitabu nsesi yeibii mu Lilaganu linyai lelilandi womi waka Yesu Kilisitu Nkombosi. Kila kitabu simu muitabu nsesi hei biikema “Injili” maana jaki “Lilaganu Linyai.” Baandika aka Matei na Maluko na Luka na Yohana baada jukukua Yesu. Abolewa ngaseamanyiki masoba boo gasakaka gukuandika Lijambu la Amboni ngati hejuandiki Matei, lakini kuwesika kitabu senze kiandikwi yaka 60 toka Yesu pajwasaliwa. Kabee pandu pabaandaki ngase pamanyikana, lakini bandu bingi ahobale kuwesikana baandiki ku Palesitina kabee kuwesikana ahandiki ku musi uku Yelusalemu.
Jojuandiki ndi Matei, jojwabi jojujopa kodi kwa bandu kabula Yesu ngaseanhagwi kuba mbolee waki. Kabee jwabia jumanyikana kuliina lengi lebilikema Lawi. Matei jwabia jumu kati ja banafunzi komi na abeli na jwaandakia lijambu leheli asomi biki Yaudi. Haga uwesa kugabona hotuhotu, ndaba alongali mumisitali jingi kupeta sitini mu Lilaganu la Mwandi. Matei julengiki kwaalangi bandu kupwaga Yesu ndi Kilisitu, na ndi Nkombosi jojuhaguliwi na Sapanga, jobundotila alota baka Sapanga kupwaga jutenda kuhika. Matei juandiki kabee majambu gingi mu lijambu mombo gagalongale Ubambu ukolongu waka Sapanga. Ayaudi baobalia Kilisitu jwiibia Bambu nkolongu jupundema pani ngati heabi aka bambu akolongu bangi bupunndema. Matei julonge kabee sakwaapala kupenga sebabia bakahobalia koni julandi Ubambu ukolongu ukunani kwaka Sapanga ndi wi kiloho.
Lijambu la Amboni ngati ejuandiki Matei ndi kitabu saa sapi kutumbuli mu Lilaganu Linyai ndaba jukombukii majambu gingi kuhuma mu Lilaganu la Mwandi. Sejuhandiki kilombanisa malaganu goka mabeli. Abolewa bingi apwaga ana, Matei kuwesikana julengiki kujiga ntindu wiitabu yaka Musa. Itabu yehei ndi itabu nhwanu yeitumbuli mu Lilaganu la Mwandi. Malandi gaka Yesu, gajwaalandila bandu kukitombi gagabii mu Lijambu la Amboni ngati ejuandiki matei mulipungu la Matei 5-7 galengana na Sapanga paampekia Musa Malagalaki kukitombi. Linga mulipungu Lukukomboka Malagalakilu 19:3-23:33.
Gagabi mukitabu senze ndi ganga
Matei jutumbuli kuandika Lijambu la Amboni lendenu sukulongale kusaliwa kwaka Yesu Kilisitu na hejwatumbulia lihengu laki, mulipungu 1-4.
Mweni katai Matei julandi lihengu laka Yesu na mabolee gaki gingi, mulipungu 5-25.
Matei julongale mahengu gaka Yesu kupete kuwa kwaki nukuyoka kwaki, mulipungu 26-28.

Listen to Matei Ulongulelu