1 Maccabées 11
11
Pitooleemee jáń ki pɔ́ɔkiǹ Aleekisandir
1Eejipiti bɔtiu Pitooleemee nìn kóoǹ meelab nì bijanjaliibi tikpil tikpil an wīikí kii tiŋku gbandi bulee ki kpáfì. U nìn là kí ŋá nciin kí fōō Aleekisandir beel kí kūtì u-yal pu. 2U nìn cūtì Siirii yab tiŋkin nì ŋgbansɔŋfi nyɔɔbuŋŋi. Kitiŋee nib nìn pīitì bi-timmu punyɔmmu ní ki nyáń ki túŋkì-u ki fōō-u. Di sá yii ubɔti Aleekisandir u-ba di nìn tīī mara yii bí fōō-u, kun puee Pitooleemee nìn sá u-coo ní. 3Ama úǹ yaa nìn pée kɔ́ kitiŋ kinee, u nìn dù ajanjakiti ní kí kàan̄ kàan̄. 4U tóob́ kí kɔ́ Asidoodi tiŋkinee ní bi dàkā-u diwaal Daagɔn diiku kun wùn̄ee, nì kitiŋee nì ki-timbilimmu mun kpántì adigbunee, nì anikpil ŋin dɔ̄ an kɔkɔ fìlfilee nì bin kíǹ ŋŋmi wùn̄ kujaau yuntiŋuee. Di sá yii bi nìn kóoǹ-bi ki kpúkuǹ laakin ubɔti làá nìn jītée. 5Bi nìn máafì ubɔti tin kɔkɔ Joonatan ŋée ki dàkafī yii ubɔti ń bàà wòoǹ-u, ama ubɔti kaa nìn pée lī-u tiba. 6Joonatan nìn cūtì Joopee ki túŋkì ubɔti nì tinyookpaandi poon. Bi nìn jáam̀ tɔb ki sòon̄ ní ki gbíntì niin ki dōoǹ. 7Joonatan nìn céeǹ ubɔti áli Eeleeteer mɔɔl, ní ki fātì ki nín gítí Jeerusaleem. 8Ubɔti Pitooleemee nìn fōō ntimu mun bí tiŋku gbandi ki tin cáa sāā Seeleesii tiŋki kin bí ditiŋkugbandee. U nìn gbíntìi nìkì ki bɔ́ntí tibɔkpitil Aleekisandir pu.
9U nìn tú ituun ubɔti Deemeetriyusi cee bí tùkù-u yii: «Dāan̄ doo tí sòoǹ kí gbìlīǹ tɔb kí ŋá mpèé. M làá dū m-bisal Kileewoopatri un sá Aleekisandir nimpuuee kí pɔ̄-si, ní á jī a-baa beel. 10Di sá yii an wùn̄-mi m nín dū m-bisal ki pú-u ticatee, kun puee u nyàab̄ kí kpɔ̀-mi.» 11Pitooleemee nìn bíi sòoǹ ki bíiĺ Aleekisandir míǹ, kun puee úǹ nimbiliŋ nìn máǹ u-beel pu. 12U nìn cúú u-bisal ki fōō u-cee ki dūu pú Deemeetriyusi. Waa nìn gíti là kí nīn cáá mpèé nì Aleekisandir, ní bi-liitil kpántì binannanliibi mpaampiin pu. 13Pitooleemee nìn nín cá Antiyɔɔsi, ní ki kpántì Siiriikpaan bɔtiu. U nìn cíkí kibeefuulii kin pu abee ali daaŋku nákée, an dàkà yii Eejipiti yaka nì Siiriikpaan yaka.
Aleekisandir nì Pitooleemee kúm
14Ŋyunti gbantee, ubɔti Aleekisandir nìn bí Siilisii tiŋkin, kun puee kitiŋ gbanti yab nìn yíkì kaa kíí bi-ba pu. 15U nìn gbìl̄ tin Pitooleemee ŋée. Niinee ní u yíkì ki túŋkì-u kí jáǹ-u. Ama Pitooleemee nìn yōoǹ dijanjakitikpaandi ki túŋkì-u ní ki jáń ki pɔ́ɔkiǹ-u. 16Aleekisandir nìn sáǹ ki cūtìi kɔ́ Bilaalibub tiŋkin, ní ubɔti Pitooleemee jáń ki jíń. 17Ulaalibuja ubɔ bi yíì-u Sabidiyeel nìn tīl̀ Aleekisandir yil ki dūu nākaǹ bí cáá tīī Pitooleemee. 18Ama iwiin ili boonee, ní úǹ kpíì. Niinee ntimu mun poon bi máń agun ki túee yab kūū Eejipiti yab janjaliibi bin Pitooleemee nìn dūu kāaǹ ntimu gbantinee. 19An nín dī pu Deemeetriyusi kpántì ubɔti abin 167 dee.
Deemeetriyusi uliliiti nì Juuda yab ŋá mpèé
20Ŋyunti gbantee, Joonatan nìn kpáfì Juudee yab bí já kí fōō Jeerusaleem tiŋki pɔ̀ti pu laakin bi máń digundi ki túee. Bi nìn mɔ́ɔ́ kujaau maasiimbi tikpil kí dūú jáǹ-bi. 21Juuda yab bin kaa tɔ́ Unimbɔti marab, ki ná bi-nibulee nìn cūtìi ká ubɔti Deemeetriyusi. Bi nìn tùkū-u yii Joonatan nì u-yab dɔ́miń ki māntìi tú kitiŋ pɔ̀ti pu laakin bi máń digundi ki túee kí jáǹ-kì. 22Deemeetriyusi nín gbìl̄ mimmee ní u fōō diŋuul tikpil. Kpalaayee ní u lēē yii u làá cù Pitooleemayiisi. U nìn ŋmàn̄ Joonatan kugbɔŋu ki bí-u yii ú dá láá gbèen̄ kujaau, kí dāan̄ malaa Pitooleemayiisi, bí sòoǹ kí gbìlīǹ tɔb. 23Joonatan nín fōō kugbɔŋu gbantee, ní u tīī mara yii bí nìkī kujaau. U nìn lēē Isirayeel yab kpilib biba nì bisaraaŋakpilib biba bí céeǹ-u kaa fāŋkì kun ŋūǹ kí bàń-uee pu. 24U nìn yōoǹ animbil nì sindaariya nì tiwampeeŋkaal nì tiwampɔkaal tiba mun tikpil ki cáa búntì. U nìn cūtìi ká ubɔti Pitooleemayiisi, ní úǹ fōō-u nì kulaŋŋaŋfitiiu. 25Isirayeel yab bin kaa ŋúb́ Unimbɔti marabee bí ki kɔ́kɔĺ-u. 26Ama ubɔti nìn fōō-u tiŋan kii bibɔtiibi bin péeǹ-u ki kāl̀ee nín nìn ŋá-u puee ní. U nìn tīī-u tinyool <Ubɔti bɔɔbi> kɔkɔ nimbiin. 27U nìn yāntì u gbíntìi sá usaraaŋakpil, ní kaa fōō u-cee diyimɔɔl din kɔkɔ bi nìn pú-uee. U nìn kàan̄-u ki kútì <Ubɔti bɔɔbi> bipeepeekaabi pu.
28Joonatan nìn gbāam̀ ubɔti yii ú taa ti yàntī Juudee yab nì Samaarii timmu mutee ń nīn gbíntìi pà lampoo. U nìn pōoǹ-u yii u làá pà animbil kúti kiiloobi kutukub binii nì dilaataal kí téeǹ. 29Ubɔti nìn kíí ki ŋá tin Joonatan lēe ki ŋmàn̄-u kugbɔŋu an pu. U nìn ŋmàn̄ yii: 30«Man ubɔti Deemeetriyusi di ŋmàn̄ kugbɔŋu nee ki jáaḿ m-nabiki Joonatan nì Juuda yab timbundi kɔkɔ. 31Ti ŋmàn̄ kugbɔŋu kubɔ a-pu ki tīī Lasiteeni <Ubɔti baabi> ubɔ, ní ki fātìi ŋmàn̄-si kugbɔmbaantiiuee. Mimmee si mun làá ŋmā kí kàaǹ-ku. 32U nín ŋmàn̄ puee sèé: <Man ubɔti Deemeetriyusi di jáaḿ sii m-baa Lasiteeni. 33M lēē yii m làá ŋá Juuda yab nibul tiŋan bi nín cáá m-pu nlandɔkɔmɔntee pu. Juuda yab sá ti-bɔɔbi ní ki tūǹ ditundi din sá bí tūee ki tìì-mi. 34M gíti nyīī ŋŋal yii bíǹ di yì Juudee tiŋki Afeereema timmu taatil nì Liida nì Ramatayiim timmu. Ntimu gbanti kɔkɔ nì mun bí mu-taapuee, m fōō-mu Samaarii yab cee ki dūu kútì Juudee pu, kí tīī bin cá Jeerusaleem ki ŋáań saraabee. Kí yòon̄ kɔŋkɔnnee kí nīn cée, Juuda yab kaa ti làá pà bi-kpaajinti nì bi-subiliŋ pu patantib bin bi pà dibintil kamaayee. 35M kúntì lampoobi bin bi pà ki tìì-mee kpataaa, nì bi nín lèekī bi-wanti saalaa kamaa pu kubɔ ki pèe, nì bi-wanti tin pu bi fɔ́tée, nì bi nín pà patanti ŋyaam puee, nì ubɔti lampoobi bin bi pà ki tìì-mee, m kúntì tikɔkɔ. 36Kí yòon̄ kɔŋkɔnnee kí nīn cée, tin m sòon̄ nee tiba kaa làá kpìtī, án làá nīn pée bí míǹ ní kí nīn cá jaanjaan.>
37«Pɔ́ɔǹ a-ba kí fàtīí ŋmà kugbɔŋu nee kí tīī Joonatan. Ú dū kugbɔŋu gbanti kí nákań kunimbɔtidiin, laakin kaa lìkēe.»
Joonatan cūtìi tútuǹ Deemeetriyusi Antiyɔɔsi
38Ubɔti Deemeetriyusi nìn ká yii kitiŋ kin u kpòotēe bí ŋgbansɔŋfin ubɔ kaa ti ŋūǹ kí yūĺ u-nimbiin. U nìn jìn̄ u-janjaliibi kɔkɔ ní báà ŋma nín kùǹ u-dumpu. Ama waa nìn jìn̄ binicambi bin u nìn fōō ntimu mun Meediiteeranee tiŋkuu māntìi túee poon bi kpántì u-janjaliibee. An pu ní ajanjakiti ŋin nìn bí bibɔtikpikib yuntiŋuee nìn kíǹ ki ná-u. 39Triifɔn un nìn bí dooooyee Aleekisandir jandi púee nìn ká yii ajanjakiti kɔkɔ kíǹ ki wòoǹ Deemeetriyusi. Niinee ní u cūtì ki ká Iyamiliikoosi ulaalibuja un nìn bí ki kpèé Aleekisandir jipɔŋwaaliu Antiyookuusee. 40U nìn páb́ yii ú dū kibikee kí tīī-u ú dāá fōō u-baa yil kí jī dibeel. Triifɔn nìn kpáàa tùkū-u Deemeetriyusi nín lēē kí ŋá puee. U nìn kútì ki tùkū-u yii Deemeetriyusi janjakitiŋ kɔkɔ kíǹ ki ná-u. U nìn kāl̀ Iyamiliikoosi cee ki yúntì.
41Joonatan jandi púee u tú unil ubɔti Deemeetriyusi cee. U nìn tùkū-u yii ú yàntī u-janjaliibi bin bí Jeerusaleem tiŋki pɔ̀ti pu bi máń digundi ki túee nì bin bí Juudee timmu mun bi máń agun ki túee poonee ń nyā, di sá yii bíǹ nìn gbíntìi jáà nì Isirayeel yab. 42Deemeetriyusi nín nìn kíí Joonatan puee sèé: «M làá ŋá tin a bālifèe kí tīī si nì a-nibul. Míǹ boonee, ŋyunti yaa láa pú-mee, m làá dāá tīī-si tinyookpaandi. 43Ama kɔŋkɔnnee, tin páb́ee di sá á tīiń-mi bijanjaliibi bí dāá já kí tūtuǹ-mi.» 44Joonatan nìn lēē u-janjamɔntiibi binib kutukub bita ki tú Antiyɔɔsi. Bi nín nìn bàn̄ee, an nìn mɔ́ɔkiǹ Deemeetriyusi tikpil. 45Di sá yii kitiŋee nib binib kutukub imuŋku iluu nìn kpáfì kitiŋ kansikin ki là kí kpɔ̀ ubɔti. 46Deemeetriyusi nìn sáǹ ki bál̀ dibeecindin, ní binib jíń adan pu ki bí ki jáà nì u. 47Ubɔti nìn yíiń Juuda yab bí jòoń-u, ní bi-kɔkɔ nìn bāań malaa. Bi nìn yàl̄ ki kɔ́ kitiŋin, ní ki kūū binib kutukub dilaataal ŋwiin gbanti. 48Bi nìn tūū kitiŋ ŋŋmi, ní ki kóoǹ tigaajawan tikpil, ní ki fīī ubɔti.
49Antiyɔɔsi yab nín ká yii Juuda yab jáń ki fōō kitiŋ kii bi nín là puee, ní bi-wunti yɔ̄tì. Bi nìn cūtìi gbāam̀ ubɔti ki kūuntí ki lì yii: 50«Yàntī tí sòoǹ kí gbìlīǹ tɔb. Tùkù Juuda yab bí gbèen̄ kí taa ti já nì ti nì ti-tiŋki.» 51Bi nìn dū bi-janjawanti ki bíl̀ ní bi nì ubɔti sòon̄ ki gbìlīǹ tɔb. Juuda yab nìn ká dinyandi ubɔti Deemeetriyusi cee, ní bi-yindi yíkì yilpu dibeel poon nib kɔkɔ cee. Bi nìn fātìi gítìń Jeerusaleem nì tigaajawan tin bi jáń ki fōōyee tikpil. 52Kɔŋkɔnnee ubɔti beel báaǹ inyaan ki pɔ́ɔkì, ní u kpōotì kitiŋee nì ŋgbansɔŋfi. 53Ama Deemeetriyusi kaa nìn ŋúb́ dipoondi din u nìn pōoǹee báà diba, ní ki kpántì Joonatan nannanliu. Waa ti nyí atuun ŋin Joonatan túń ki tīī-uee, ní ki nìn kíǹ ki sàantí-u tikpil.
Joonatan gítì Antiyookuusi uŋmooŋmooti jandi
54Míǹ boonee Triifɔn nì Antiyookuusi fātìi gítìń. Úǹ nìn dáá sá kinaacimpɔmbiki ní. Nì míǹ kɔkɔee, u nìn kpántì ubɔti bi cíkiǹ-u kibeefuulii. 55Ajanjakiti ŋin kɔkɔ Deemeetriyusi nìn jìn̄ee dɔ́miń ki kpáfì Antiyookuusi cee. Bi nìn jáń nì u ní ki pɔ́ɔkiǹ-u, ní u sáǹ. 56Triifɔn yōoǹ kujaau kuntib ní ki cūtìi fōō Antiyɔɔsi tiŋki.
57Antiyookuusi kinaacimpɔmbikee nìn ŋmàn̄ Joonatan kugbɔŋu ki bí-u yii: «M nyīī ŋŋal yii a gbíntìi sá usaraaŋakpil. M dū ntiŋgbamu munaayee ki ŋúbiǹ-si á nīn kpòotī ní ki dū-si ki kútì <Ubɔti bɔɔbi> pu.» 58U nìn dū sindaariya sambiliŋ nì tisajiwan tiba mun ki tú bi cūnnì ki tīī-u, ní ki pú-u nsan ú nīn kíǹ ki nyù sindaariya kɔɔpub poon, kí nīn pèentí ajiŋaabɔkuti ŋin máǹ cínciŋee. U nìn tīī-u sindaariya bɔmbil din bi cáa pāantí tigbigbipati puee. 59U nìn dū Siimɔn, Joonatan naal ki kāaǹ ú nīn sá ujanjakpil un kpèé kitiŋ kin bí kí yòon̄ Tiir tiŋki kin bí kii ncɔlee jool pu kí cáá sāā Eejipiti kpaanyɔkɔ.
60Joonatan nìn kíĺ nsan ki cōom̀ ki jítì Siiriikpaan timmu kɔkɔn. Siirii yab janjakitiŋ kɔkɔ nìn kútì u-pu kí já kujaau. U bàn̄ Asikeelɔn tiŋkinee, niin yab nyánní ki fōō-u tinyookpaandi poon. 61U yíkì niinee ní ki nín cá Gaasaa tiŋkin, ama niin yab nìn dū bi-tiŋki punyɔmmu ki pīiǹ. U nìn māntìi tú kitiŋee kí já nì kì ní ki nìn tūū ki-kpaanceetii ŋŋmi ki fúkúl̀-kì. 62Gaasaa yab nìn gbāam̀ Joonatan, ní u nì bi ŋá mpèé. U nìn cúú bi-kpilib jipɔmbi kuyuŋu ní ki cáá-bi ki cūnnì Jeerusaleem. Míǹ boonee ní u cōom̀ ki jítì kitiŋee áli Damaasi.
63Joonatan nìn gbìl̄ yii Deemeetriyusi janjakpilib bāań Kadeesi Galiilee tiŋkin nì dijanjakitikpaandi kí lēē-u u-kpiti poon. 64U nìn cūtì ki túŋkì-bi, ama ní ki yāntì u-naal Siimɔn Juudee. 65Siimɔn nìn gāā u-janjanaapaal Beeti-Suur nyɔkɔpu. U nìn māntìi tú-kì, ní ki jáń nì kì an yúntì tikpil. 66Niin yab nìn gbāam̀-u yii ú yàntī bí ŋá mpèé. U nìn kíí, ama ní ki nìn jìn̄-bi kitiŋee ni. U nìn fōō kitiŋee, ní ki nìn dū u-janjaliibi ki kāaǹ niin bí nīn cí-kì.
67Joonatan nì u-janjakitil nìn gāā bi-janjanaapaal Geeneesareeti mɔɔl caŋin. Ku wúntì kutaafaau pɔ̀lpɔlee ní bi nín cá Asɔɔr paal pu. 68Binannanliibi janjaliibi nìn nín còom̄ ki túŋkí-bi dipaalee pu. Ama bi yāntì bijanjaliibi biba ajoon pu bí túuǹ Joonatan kí jáǹ-u. Dijanjakitilee nìn bíitiǹ-bi ki còom̄ ki túkiń-u. 69Niinee bijanjaliibi bin nìn bí dibalinee nyáń ki bíi jáà nì bi. 70Joonatan janjaliibi kɔkɔ nìn sáǹ. Ubaanti kaa nìn kíǹ, asee bijanjakpilib bili. Bíǹ di sá Abisaloom jipɔɔn Maatatiyasi nì Saliifi jipɔɔn Juudasi. 71Niinee Joonatan dáaĺ tiwan tin u pēēyee ki cátì ki dū ntam ki pùkū u-yil ní ki bíi mèé. 72U ŋá míǹ ki dóòyee ní ki nín gítí dikɔmbool pu. U nìn jáń ki pɔ́ɔkiǹ-bi ní bi sáǹ. 73Bijanjaliibi bin sáǹee nín ká mimmee, ní bi fātìi gítìń u-cee, ní bi-kɔkɔ kùl̄ ki bīiǹ binannanliibi boon ki tin bàn̄ bi-janjanaapaal pu Kadeesi. Niin ní bi mun gāā bi-naapaal. 74Binannanliibi binib kutukub bita di nìn kpíì ŋwiin gbanti. Míǹ boonee ní Joonatan fātìi nín gítí Jeerusaleem.
Currently Selected:
1 Maccabées 11: BASSARDC
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
BIBLE EN N'TCHAM (Bassar) © Alliance Biblique du Togo, 2013.